Spis treści. I Rozwój endoskopii

Transkrypt

1 I Rozwój endoskopii Redaktorzy: Meinhard Classen, Guido N.J. Tytgat, Charles J. Lightdale 1 Dwa wieki endoskopii układu pokarmowego: krótki przegląd Meinhard Classen Wprowadzenie Dziewiętnastowieczni pionierzy Rudolf Schindler i endoskop półelastyczny Endoskop z włókna szklanego i endoskopia elektroniczna Wkład japoński w endoskopię układu pokarmowego Kolonoskopia Endoskopowa cholangiopankreatografia wsteczna Przezskórna przezwątrobowa cholangiografia Enteroskopia Endoskopia terapeutyczna Endoskopowa ultrasonografia Laparoskopia Podsumowanie i perspektywy Piśmiennictwo Zapewnienie jakości Anthony T.R. Axon Wprowadzenie Historia zapewnienia jakości Zapewnienie jakości w endoskopii Wskaźniki jakości Przedproceduralne wskaźniki jakości Wskaźniki jakości w trakcie badania endoskopowego Wskaźniki jakości po przeprowadzeniu badania endoskopowego Udział personelu pielęgniarskiego w zapewnieniu jakości Jak powinny być rejestrowane wskaźniki jakości? Zapewnienie jakości i informacja technologiczna Jak powinno się wykorzystywać dane dotyczące zapewnienia jakości? Skala oceny przestrzegania norm badania endoskopowego (Global Rating Scale) Wskaźnik zapewnienia jakości w praktyce endoskopowej Jakie są następne kroki? Zarządzanie działem endoskopii Piśmiennictwo Zaawansowane techniki obrazowania w endoskopii Ralf Kiesslich, Hisao Tajiri Wprowadzenie Endoskopia wysokiej rozdzielczości i endoskopia powiększająca Chromoendoskopia Chromoendoskopia cyfrowa Obrazowanie czynnościowe Spektroskopia punktowa Spektroskopia fluorescencyjna Spektroskopia rozproszenia elastycznego Spektroskopia Ramana Spektroskopia wielofunkcyjna Obrazowanie autofluorescencyjne Tomografia optyczna koherentna Endocytoskopia Endomikroskopia konfokalna laserowa Zasady działania mikroskopii konfokalnej laserowej Mikroskopia konfokalna endoskopowa Środki cieniujące Dane kliniczne w endomikroskopii Przełyk Barretta Zapalenie żołądka i rak żołądka Choroba trzewna Rak jelita grubego Wrzodziejące zapalenie jelita grubego Mikroskopowe zapalenie jelita Przyszłość endomikroskopii Wnioski Piśmiennictwo Endoskopia oparta na dowodach John M. Inadomi, Ma Somsouk Wprowadzenie Badania dotyczące leczenia Opis sytuacji klinicznej Czy wyniki są wiarygodne? Jakie są wyniki? Czy wyniki mogą pomóc w leczeniu pacjentów? Rozwiązanie problemu klinicznego Analiza rozpoznania Opis przypadku Czy wyniki są wiarygodne? Jakie są wyniki? Czy wyniki mogą być pomocne w opiece nad pacjentami? Rozwiązanie problemu klinicznego Analiza szkód Opis przypadku Czy wyniki są wiarygodne? Jakie są wyniki? Czy wyniki badań pomogą mi w leczeniu pacjentów? Rozwiązanie problemu klinicznego Jak wykorzystać ten rozdział dla celów prognostycznych Problem kliniczny Czy wyniki są wiarygodne? Jakie są wyniki? Czy wyniki pomogą w leczeniu moich pacjentów? Rozwiązanie problemu klinicznego Wnioski Piśmiennictwo XV

2 II Chory w pracowni endoskopowej Redaktorzy: Guido N.J. Tytgat, Meinhard Classen, Charles J. Lightdale 5 Świadoma zgoda na badanie endoskopowe przewodu pokarmowego Spiros D. Ladas Perspektywy historyczne Idea świadomej zgody Deklaracje zabezpieczające prawa pacjenta Świadoma zgoda w endoskopii przewodu pokarmowego Wyjątki Pozostałe zagadnienia dotyczące świadomej zgody Zagadnienia prawno-medyczne Niedopełnienie obowiązku Błąd w sztuce lekarskiej w odniesieniu do endoskopii przewodu pokarmowego Przyczyny roszczeń dotyczących błędu w sztuce lekarskiej w odniesieniu do endoskopii Jak i kiedy uzyskać świadomą zgodę pacjenta Pozostałe zagadnienia dotyczące uzyskiwania świadomej zgody Personel odpowiedzialny za uzyskiwanie świadomej zgody Opcja swobodnego dostępu do endoskopii przewodu pokarmowego Uzyskiwanie świadomej zgody na endoskopię przeprowadzaną w celach edukacyjnych Uzyskiwanie świadomej zgody na prace badawcze prowadzone w oparciu o endoskopię Uzyskiwanie świadomej zgody na przeprowadzenie endoskopii pokazowej na żywo Świadoma zgoda a endoskopia wykonana przez osoby nie będące lekarzami Piśmiennictwo Przygotowanie i sedacja pacjenta do endoskopii Jenifer R. Lightdale Poziomy sedacji Przygotowanie pacjenta oraz ocena sedacji Instrukcje dotyczące pozostawania na czczo Historia choroby pacjenta i badanie fizykalne Ocena dróg oddechowych Szczególne okoliczności, które należy uwzględnić Procedury bez sedacji Opcje farmakologiczne związane z endoskopią Środki o działaniu miejscowym Benzodiazepiny Diazepam Midazolam Opioidy Petydyna (Meperidine) Fentanyl Środki wspomagające Propofol Antagoniści benzodiazepin i opioidów Flumazenil Nalokson Opieka i monitoring pacjenta podczas endoskopii Monitorowanie elektroniczne i działania interwencyjne Piśmiennictwo Endoskopia w szczególnych sytuacjach klinicznych Douglas G. Adler, David Bjorkman Wprowadzenie Endoskopia u pacjentek w ciąży i karmiących piersią Endoskopia u pacjentek ciężarnych Endoskopia u pacjentek karmiących piersią Endoskopia u osób w podeszłym wieku Endoskopia u pacjentów wymagających leczenia antykoagulacyjnego i przeciwpłytkowego Leczenie lekami przeciwpłytkowymi Leczenie warfaryną i heparyną Endoskopia u pacjentów z hemofilią Powrót do leczenia antykoagulacyjnego Podsumowanie Piśmiennictwo Pomieszczenie do endoskopii Hans-Dieter Allescher Ogólne pytania i rozważania Zasady planowania pomieszczeń w dziale endoskopii Ciągi komunikacyjne dla pacjentów, personelu i sprzętu Lokalizacja działu endoskopii Regulacje związane z badaniami radiologicznymi Pracownia endoskopowa Wielkość pracowni Sprzęt System monitorujący i anestezja Zintegrowany system wideo i komputerowy system dokumentacji Endoskopy i sprzęt endoskopowy Ultrasonografia endoskopowa, pomieszczenie do terapii laserowej, pomieszczenie do badań radiologicznych Pokój przygotowawczy i pokój obserwacyjny Pomieszczenie do mycia i dezynfekcji Personel Piśmiennictwo Procedury czyszczenia i dezynfekcji w endoskopii Michael Jung, Thierry Ponchon Kryteria Spauldinga Mechanizmy infekcji w endoskopii Bakterie jako wskaźnik Infekcje w endoskopii Wytyczne Reprocesowanie akcesoriów endoskopowych Nowe substancje oraz środki dezynfekujące Kontrola jakości w reprocesowaniu endoskopów Wystąpienie infekcji w endoskopii (postępowanie) Podsumowanie Piśmiennictwo XVI

3 III Szkolenie w endoskopii Redaktorzy: Meinhard Classen, Guido N.J. Tytgat, Charles J. Lightdale 10 Edukacja i szkolenia Juergen Hochberger, Juergen Maiss, Kai Matthes, Guido Costamagna, Robert H. Hawes Wstęp Kształcenie kliniczne Szkolenie kliniczne w ezofagogastroduodenoskopii (EGD) i kolonoskopii: Badania i wytyczne Badania i wytyczne dotyczące klinicznego szkolenia w ERCP Szkolenie praktyczne w ERCP Uzupełniające kursy wideo Aktualne modele szkolenia Plastykowe fantomy i inne statyczne modele Symulatory komputerowe Szkolenia na żywych zwierzętach Świńskie modele ex vivo (EASIE, Erlanger Endo-Trainer, EASIE-R) Kursy szkoleniowe Porównanie modeli nauczania dla różnych kursów szkoleniowych Zdobywanie umiejętności szkolenia przez nauczyciela Pytania oraz nadzieje na przyszłość Utrzymywanie umiejętności w złożonych procedurach Włączenie szkoleń symulatorowych do programów nauczania Szkolenie w NOTES w przyszłej endoskopii interwencyjnej Piśmiennictwo IV Procedury i techniki diagnostyczne Redaktorzy: Meinhard Classen, Guido N.J. Tytgat, Michael B. Wallace 11 Endoskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego Michel Delvaux, Gérard Gay Opis techniczny gastroskopu Opis procedury Sedacja Przygotowanie pacjenta Wprowadzenie endoskopu Postępy endoskopii oraz manewrowanie endoskopem dla pełnego badania Po badaniu Prawidłowy widok anatomiczny górnego odcinka przewodu pokarmowego Przełyk Żołądek Dwunastnica Warianty anatomiczne Zmiany stosunków anatomicznych wywołanych zabiegami operacyjnymi Trudności w badaniu niektórych lokalizacji anatomicznych Wskazania i przeciwwskazania Wskazania Przeciwwskazania Ocena wskazań Powikłania Dokumentacja badań EGD Wnioski Piśmiennictwo Techniki enteroskopii Blair S. Lewis, Kiyonori Kobayashi Wprowadzenie Enteroskopia z wykorzystaniem systemu balonów Enteroskopia śródoperacyjna Piśmiennictwo Endoskopia kapsułkowa David Cave Wprowadzenie Technika Ograniczenia Powikłania Wskazania i przeciwwskazania Względne wskazania do EK Wzajemne zależności między EK i głęboką enteroskopią Podsumowanie Piśmiennictwo Kolonoskopia: podstawowe wyposażenie aparaturowe i technika wykonania Brian Saunders Wprowadzenie Wskazania Przeciwwskazania Przygotowanie jelita Instrukcje dla pacjenta przed badaniem porannym i popołudniowym Sedacja (patrz także Rozdział 6) Leki rozkurczowe Wyposażenie potrzebne do kolonoskopii Porównanie insuflacji dwutlenkiem węgla i powietrzem Wyposażenie Obrazowanie podczas kolonoskopii Fluoroskopia Obrazowanie rezonansem magnetycznym w endoskopii Zakładanie kolonoskopu: technika Zasady ogólne Obsługa aparatu Techniki pomocnicze w trakcie zakładania kolonoskopu XVII

4 Odbyt i odbytnica Esica Zstępnica i zgięcie śledzionowe Poprzecznica i zgięcie wątrobowe Wstępnica, kątnica i jelito końcowe Czy pełna kolonoskopia jest potrzebna wszystkim pacjentom? Techniki badania podczas wysuwania aparatu Powikłania Piśmiennictwo ERCP Gregory B. Haber, Gurpal S. Sandha, Meinhard Classen Tło historyczne Wskazania Pomieszczenie Sprzęt Endoskopy Urządzenia do cewnikowania Środki kontrastowe Technika Przygotowanie pacjenta i sedacja Procedura Intubacja nosowo-gardłowa Cewnikowanie brodawki mniejszej (Tabela 15.2) Trudne scenariusze Powikłania Zapalenie trzustki Wskazówki na przyszłość Piśmiennictwo Cholangioskopia przez jamę ustną Axel Eickhoff, Juergen F. Riemann Wprowadzenie Procedura Instrumenty i technika Nowe techniki endoskopii wewnątrzprzewodowej Powikłania Zastosowanie kliniczne Diagnostyczna cholangioskopia przez jamę ustną Terapeutyczna cholangioskopia prze jamę ustną Wnioski Piśmiennictwo Cholangiografia i cholangioskopia przezskórna przezwątrobowa Jean-Pierre Charton, Chan-Sup Shim, Horst Neuhaus Wprowadzenie Wskazania Przeciwwskazania Sprzęt Cholangioskopy Litotryptory Przygotowanie pacjenta Procedury Cholangiografia przezskórna przezwątrobowa Przezskórny przezwątrobowy drenaż cholangiograficzny Cholangioplastyka przezskórna przezwątrobowa, protezowanie dróg żółciowych i terapia fotodynamiczna Cholangioskopia przezskórna przezwątrobowa Przezskórne usuwanie kamieni Dbanie o drogę przezwątrobową po procedurze Wyniki PTC, PTCD, cholangioplastyka i protezowanie Diagnostyczna cholangioskopia przezskórna przezwątrobowa Terapeutyczna cholangioskopia przezskórna przezwątrobowa Powikłania i ich leczenie Wnioski Piśmiennictwo Terapia endoskopowa w otyłości Elisabeth M.H. Mathus-Vliegen Wprowadzenie Leczenie endoskopowe w otyłości Wewnątrzżołądkowe leczenie balonowe Inne możliwości endoskopowe Powikłania leczenia endoskopowego w chirurgii bariatrycznej Zabiegi chirurgiczne Rola endoskopii Prawidłowe wyniki endoskopii Powikłania Wyniki badań endoskopowych i terapia we wczesnym okresie pooperacyjnym Wyniki badań endoskopowych, terapia w późnym okresie pooperacyjnym i kontynuacja leczenia Endoskopowe interwencje terapeutyczne Zwężenie zespolenia i jego niedrożność Poszerzenie zespolenia żołądkowo-jelitowego po zabiegach omijających żołądka Liniowe rozejście się szwu i przetoka żołądkowo- -żołądkowa w VBG i RYGB Erozja opatrunku Dostęp do żołądka i dwunastnicy oraz brodawki Vatera w RYGB po ominięciu żołądkowym Wnioski Piśmiennictwo Chromokolonoskopia z powiększeniem obrazu i tatuażem Shin-ei Kudo, Hideyuki Miyachi, Shungo Endo Wprowadzenie Praktyczne aspekty diagnostyki opartej na endoskopii z powiększeniem obrazu Najnowsze trendy w endoskopowym diagnozowaniu wzoru dołeczków typu V Strategia lecznicza na podstawie obrazu morfologicznego i wzoru dołeczków Technika tatuażu endoskopowego Piśmiennictwo Pobieranie wycinków i płynów Koji Matsuda, Hisao Tajiri Wprowadzenie Przyrządy Szczypce biopsyjne Pętle do polipektomii Cytologia szczoteczkowa Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa EGD (ezofagogastroduodenoskopia) Przełyk XVIII

5 Żołądek Dwunastnica Enteroskopia Kolonoskopia ERCP EUS-FNA Pobieranie próbek płynów ustrojowych Podsumowanie Piśmiennictwo Znaczenie histopatologii w endoskopii Karel Geboes Wprowadzenie Endoskopia i korzyści diagnostyczne histopatologii Immunohistochemia i inne badania dodatkowe Rola histopatologii w diagnostyce chorób przełyku Zmiany zapalne Stany nowotworowe Rola histopatologii w diagnostyce zmian żołądka Stany zapalne Zmiany nowotworowe Rola histopatologii w dwunastnicy Zmiany zapalne Zmiany nowotworowe Rola histopatologii w diagnostyce chorób końcowego odcinka jelita cienkiego i jelita grubego Zmiany zapalne Stany nowotworowe Wnioski Piśmiennictwo Diagnostyczna ultrasonografia endoskopowa Abdel M. Kassem, Thomas Rösch Wstęp Dostępne instrumenty i zasady obrazowania Podstawy techniki biopsji pod kontrolą EUS Podstawy kliniczne i warunki EUS oraz biopsji cienkoigłowej pod kontrolą EUS Technika badania i prawidłowy obraz Przygotowanie, sedacja i powikłania Górny odcinek przewodu pokarmowego Śródpiersie Trzustka i układ żółciowy Okrężnica i odbytnica Zmiany patologiczne: zasady ogólne Zaawansowanie guza w przewodzie pokarmowym Zmiany podśluzówkowe Rozpoznawanie i ocena zaawansowania guzów trzustki i dróg żółciowych Zmiany łagodne i diagnostyka różnicowa Biopsja cienkoigłowa: dokładność, pułapki i ograniczenia Dalszy postęp Szkolenie w EUS Piśmiennictwo Chirurgia laparoskopowa przez naturalne otwory ciała, chirurgia laparoskopowa: nowe paradygmaty w chirurgii małoinwazyjnej Robert H. Hawes, Stefan von Delius, D. Nageshwar Reddy, Hubertus Feussner Wstęp Cholecystotomia laparoskopowa Selekcja pacjentów Technika Skuteczność cholecystotomii laparoskopowej Cholecystostomia przezskórna Endoskopowy drenaż pęcherzyka żółciowego Chirurgia endoskopowa przez naturalne otwory ciała Wstęp Przezżołądkowa apendektomia Przezżołądkowa obliteracja jajowodów Przezpochwowa cholecystektomia Pozostałe drogi dostępu Korzyści i zagrożenia Podsumowanie Połączenie zabiegów laparoskopowych z endoskopią przy procedurach NOTES z dostępu przezokrężniczego i przezżołądkowego Wstęp Wskazania Przeciwwskazania Ogólne zasady Ogólne aspekty techniczne Wyniki procedur laparoskopowo-endoskopowych Procedury laparoskopowo-endoskopowe jako pseudonotes Piśmiennictwo Biopsja wątroby Andrew K. Burroughs, Marco Senzolo, Evangelos Cholongitas Wprowadzenie Wskazania Przezskórna biopsja wątroby Technika Menghiniego Biopsja z użyciem igły typu Tru-Cut Przezskórna biopsja wątroby z użyciem gąbki hemostatycznej Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa wątroby Biopsja wątroby pod kontrolą ultrasonografii Metoda przezżylna (z dostępu przez żyłę szyjną) Jakość bioptatu wątroby pobranego do dokładnej interpretacji histologicznej Laparoskopowa biopsja wątroby Piśmiennictwo V Zabiegi endoskopowe Redaktorzy: Guido N.J. Tytgat, Meinhard Classen, and Charles J. Lightdale 25 Hemostaza Sandy H.Y. Pang, James Y.W. Lau Omówienie Krwawienie niezwiązane z żylakami Ostrzykiwanie Metody termiczne XIX

6 Klipsowanie Sonda cieplna czy klipsowanie Monoterapia czy terapia kombinowana Endoskopowe cechy krwawienia Ograniczenia leczenia endoskopowego Inne przyczyny krwawienia niezwiązanego z żylakami Krwawienie z żylaków Endoskopowe opaskowanie żylaków Skleroterapia endoskopowa Opaskowanie czy skleroterapia Łączenie opaskowania i skleroterapii Kleje tkankowe Endopętle Piśmiennictwo Zastosowanie lasera w endoskopii Hugh Barr Podstawy fizyczne i zasady laseroterapii Działanie lasera na tkanki Rodzaje laserów Endoskopowa terapia laserem Hemostaza Paliatywne leczenie dysfagii z powodu raka przełyku Nowotwór dwunastnicy i brodawki Vatera Rak okrężnicy Wczesne raki przewodu pokarmowego i stany przedrakowe Drogi żółciowe Wnioski Piśmiennictwo Koagulacja plazmą argonową (APC) James A. DiSario Technika Efekty tkankowe Techniki kliniczne Kliniczne zastosowanie i wyniki Usuwanie tkanek Hemostaza Uchyłek Zenkera Zabiegi na protezach Piśmiennictwo Polipektomia Jerome D. Waye, Brian Saunders, Yasushi Sano, Shinji Tanaka Zasady polipektomii kolonoskopowej Koagulacja krwawiących naczyń Typy prądu Jednostka elektrochirurgiczna Koagulacja dostosowana Rodzaje polipów Chromoendoskopia Obrazowanie wąskopasmowe Akcesoria endoskopowe Jednostka elektrochirurgiczna Igły iniekcyjne Kolonoskop Dwutlenek węgla Kleszczyki do gorącej biopsji Sonda cieplna i BICAP Koagulacja plazmą argonową Pętla endoskopowa typu endoloop Klipsy Pętle Badania laboratoryjne poprzedzające polipektomię Kwas acetylosalicylowy i antykoagulanty Technika polipektomii Umiejscowienie polipa Małe polipy Umiejscowienie pętlowego cewnika Polipy uszypułowane Polipy przysadziste Resekcja endoskopowa błony śluzowej i endoskopowa dysekcja podśluzówkowa Leczenie podstawy polipa po jego usunięciu Metody bezpiecznej polipektomii Oznaczanie na rękojeści pętli Iniekcja podśluzówkowa w polipektomii Objętość wstrzykniętego płynu Polipy złośliwe Przeszczepienie guza Aspiracja powietrza Końcówka pętli Zatrzymanie na linii Odciąganie polipa od podstawy Polipektomia po kawałku Problemy Położenie polipa Kiedy usuwać polip Zmiany pozycji i ucisk na brzuch Pętle obracalne Pętle mini Gastroskopy o bardziej giętkiej końcówce Nowe kolonoskopy Retroskopia trzeciego oka Polipy w kształcie muszli małży Inwersja Przerwy między badaniami kontrolnymi Wielkość polipa Krwawienie w czasie polipektomii Polipy za trudne do usunięcia Polipy płaskie Ekstremalnie trudna kolonoskopia Lokalizacja zmian chorobowych Endoskopowe badanie kontrolne Gojenie się miejsca po polipektomii Niedoskonałości pomiaru kolonoskopem Endoskopowe punkty orientacyjne Klipsy Śródoperacyjna kolonoskopia Wstrzykiwanie markerów do ściany okrężnicy Powikłania po terapii endoskopowej Perforacja Zespół koagulacyjny po polipektomii (serositis, transmural burn, postpolipectomy syndrom) Krwotok po polipektomii Kleszczyki do gorącej biopsji Podsumowanie Uwagi praktyczne Piśmiennictwo Techniki rozszerzania Shabana F. Pasha, David E. Fleischer XX

7 Wprowadzenie Ocena przed zabiegiem Wskazania i przeciwwskazania Przygotowanie Rodzaje rozszerzadeł Fizjologia rozszerzania przełyku Techniki rozszerzania Rozszerzanie zwężeń powrzodowych Pneumatyczne rozszerzanie achalazji Rozszerzenie pierścienia Schatzkiego Rozszerzanie zwężeń spowodowanych substancjami żrącymi Rozszerzanie zwężeń nowotworowych Samoobsługowy bougienage Zwężenia oporne i dużego stopnia Powikłania Wnioski Piśmiennictwo Resekcja, ablacja i dysekcja endoskopowa Hiroyuki Ono, Stefan Seewald, Nib Soehendra Wprowadzenie: historia leczenia endoskopowego Diagnostyka i wskazania do zabiegu Patologia Nowe technologie diagnostyczne Rak przełyku Rak żołądka Rak jelita grubego Procedury lecznicze Zasady wykonania Resekcja endoskopowa błony śluzowej Dysekcja endoskopowa podśluzówkowa Powikłania Krwawienie Perforacja Zwężenia Ablacja Wnioski Podziękowania Piśmiennictwo Klipsowanie i szycie Keiichi Ikeda, Paul Swain Wprowadzenie Klipsownice endoskopowe Szycie endoskopowe Perspektywy na przyszłość Wnioski Informacje Piśmiennictwo Terapia fotodynamiczna Rami J. Badreddine, Kenneth K. Wang Wprowadzenie Zasada działania PDT Fotouczulacze Źródła światła stosowane przy zabiegach PDT w przewodzie pokarmowym Dozymetria światła i systemy aplikacyjne Zastosowanie kliniczne i powikłania PDT w przewodzie pokarmowym Fotouczulenie PDT w przełyku PDT w żołądku PDT w jelicie PDT w trzustce PDT w drogach żółciowych Przeciwwskazania do PDT Wnioski Piśmiennictwo Leczenie endoskopowe GERD Byung Moo Yoo, George Triadafilopoulos, Glen A. Lehman Wprowadzenie Ablacja prądem o częstotliwości radiowej Iniekcje/Implanty Enteryx System zapobiegający refluksowi Gatekeeper Pleksiglas Plikator EndoCinch NDO Plicator Esophyx Endoskopowy System Staplingu Medigus SRS Plikator Syntheon ARD Techniki zmniejszające otyłość Różne Wnioski Piśmiennictwo Papillotomia i sfinkterotomia endoskopowa Christian Prinz, Meinhard Classen Wprowadzenie Wskazania Brodawka większa i brodawka mniejsza dwunastnicy Drogi żółciowe Trzustka Przyjęcie, premedykacja i narzędzia Warunki przyjęcia (szpitalnego lub ambulatoryjnego) Przygotowanie Narzędzia Metody papillotomii endoskopowej Papillotomia żółciowa Papillotomia z wstępnym nacięciem Papillotomia nożem igłowym Fistulotomia, papillektomia (ampullektomia) Dostęp przeztrzustkowy do zwieracza techniką precut Papillotomia brodawki mniejszej Uchyłki okołobrodawkowe Gastrektomia sposobem Billrotha II Metoda rendez-vous Powikłania papillotomii endoskopowej Powikłania wczesne Powikłania późne Wyniki i następstwa Sukces techniczny EPT z odrębnych wskazań Alternatywy dla EPT Piśmiennictwo Zastosowanie protez w przewodzie pokarmowym Todd H. Baron, Richard A. Kozarek Wprowadzenie Podstawowe zasady XXI

8 Protezowanie przełyku Zakładanie przełykowych SEMS Skuteczność i powikłania Protezy plastykowe samorozprężalne Protezy biodegradowalne Leczenie przetoki przełykowej w przebiegu nowotworu złośliwego Zakładanie protez samorozprężalnych z powodu choroby nienowotworowej Niedrożność odźwiernika w przebiegu nowotworu złośliwego Protezy samorozprężalne żołądkowo-dwunastnicze i jelita cienkiego Zwężenie okrężnicy Rodzaje protez Przygotowanie pacjenta Metody zakładania Wnioski Piśmiennictwo Protezowanie dróg żółciowych i przewodów trzustkowych Guido Costamagna, Pietro Familiari, Andrea Tringali Wprowadzenie Rodzaje protez Technika protezowania Umieszczanie protez plastykowych Wprowadzanie protezy metalowej Postępowanie w przypadku nieprawidłowego działania protezy Protezy plastykowe SEMS Protezowanie dróg żółciowych Zwężenia w przebiegu nowotworu złośliwego Wskazania niezwiązane z nowotworem złośliwym Protezowanie trzustkowe Przewlekłe zapalenie trzustki Inne wskazania trzustkowe Kierunki rozwoju protezowania dróg żółciowych i trzustki w przyszłości Podsumowanie Piśmiennictwo Odbarczenie przewodu pokarmowego Tood H. Baron, Faris M. Murad Wprowadzenie Odbarczenie żołądka i jelita cienkiego Odbarczenie krótkoterminowe Odbarczenie przewlekłe Odbarczenie okrężnicy Niedrożność czynnościowa Niedrożność mechaniczna Piśmiennictwo Postępowanie z ciałami obcymi w przewodzie pokarmowym Benjamin K. Poulose, Jeffrey L. Ponsky Postępowanie z pacjentem z ciałem obcym w górnym odcinku przewodu pokarmowego Uwięźnięcie kęsa pokarmowego Monety Ostre przedmioty Baterie i magnesy Bezoary Nietypowe ciała obce Ciała obce w zakresie okrężnicy i odbytnicy Wykorzystanie technik chirurgicznych w endoskopowej ewakuacji ciał obcych terapia hybrydowa Wnioski Piśmiennictwo Litotrypsja żółciowa Chan-Sup Shim Wprowadzenie Wskazania Narzędzia i techniki wykorzystywane w litotrypsji żółciowej Cholangioskopia z wykorzystaniem dostępu przez jamę ustną Choledochoskopia przezskórna Litotrypsja mechaniczna Litotrypsja z wykorzystaniem fali uderzeniowej Litotrypsja elektrohydrauliczna Litotrypsja laserowa Litotrypsja przy użyciu fali uderzeniowej generowanej pozaustrojowo Nowe zastosowania cholangioskopii bezpośredniej Wyniki Litotrypsja mechaniczna Litotrypsja elektrohydrauliczna Litotrypsja laserowa Litotrypsja przy użyciu fali uderzeniowej generowanej pozaustrojowo Powikłania Postępowanie w przypadku uwięźnięcia koszyka do litotrypsji Implantacja protezy do dróg żółciowych jako alternatywna procedura usuwania kamieni żółciowych Wnioski Piśmiennictwo Przezskórna endoskopowa gastrostomia i jejunostomia Sreeni Jonnalagadda, Steven A. Edmundowicz Wprowadzenie Wskazania Przeciwwskazania Przygotowanie pacjenta Zabieg Optymalne miejsce założenia PEG Gastrostomia metodą pociągania (Ponsky ego- -Gauderera) [2] Gastrostomia metodą popychania (Sachsa-Vine a) [3] Gastrostomia metodą intubatora (Russella) [4] Po zabiegu Gastrojejunostomia zakładana endoskopowo Bezpośrednia przezskórna endoskopowa jejunostomia Powikłania Wymiana/usuwanie PEG Podsumowanie Piśmiennictwo Terapeutyczna endosonografia Jan-Werner Poley, Marco J. Bruno Wstęp Sprzęt XXII

9 Neuroliza splotu trzewnego po kontrolą EUS Technika iniekcji cienkoigłowej pod kontrola EUS w leczeniu raka trzustki Implantacja znaczników radiocieniujących (fiducials) pod kontrolą EUS Drenaż trzustkowych zbiorników płynowych, ropni oraz zainfekowanej martwicy pod kontrolą EUS Drenaż układu żółciowego pod kontrolą EUS Zespolenie przewodu wątrobowego z żołądkiem pod kontrolą EUS Zespolenie przewodu żółciowego wspólnego z dwunastnicą pod kontrolą EUS Nacięcie pęcherzyka żółciowego pod kontrolą EUS Drenaż przewodu trzustkowego pod kontrolą EUS oraz procedura typu rendez-vous Dalsze wskazania dla terapeutycznej endosonografii EUS i interwencje naczyniowe EUS a NOTES Piśmiennictwo VI Choroby górnego odcinka przewodu pokarmowego Redaktorzy: Charles J. Lightdale, Hisao Tajiri, Jaques J.G.J.M. Bergman 42 Choroby przełyku Neil Gupta, Prateek Sharma Anatomia Choroby śluzówki przełyku Refluksowe zapalenie przełyku Zapalenie przełyku wywołane czynnikami infekcyjnymi Zapalenie przełyku indukowane lekami Uszkodzenie przełyku przez substancje żrące Popromienne zapalenie przełyku Przełyk Barretta Uszkodzenia po zgłębnikach przełykowych Heterotopia śluzówki żołądka Zespół Mallory ego-weissa Pierścienie i zwężenia Pierścień Schatzkiego Zwężenia trawienne Eozynofilowe zapalenie przełyku Przepukliny przeponowe Przepukliny wślizgowe Przepukliny okołoprzełykowe Uchyłki Uchyłek Zenkera Inne uchyłki przełyku Zmiany naczyniowe Żylaki Arteria lusoria Guzy przełyku Guzy łagodne Złośliwe guzy przełyku Piśmiennictwo Choroby żołądka Kristien M.A.J. Tytgat, Guido N.J. Tytgat Prawidłowy obraz żołądka warianty anatomiczne wypadanie i pęknięcia śluzówki Prawidłowy obraz żołądka Przepuklina rozworu przełykowego Przepuklina okołoprzełykowa Przepuklina mieszana Odwrócenie żołądka Uchyłki żołądka Wypadanie żołądkowo-przełykowe Zespół Mallory ego-weissa Zapalenie żołądka Aspekty endoskopowe Aspekty histologiczne [8] Przyczyny zapalenia żołądka Zapalenie żołądka o etiologii zakaźnej Autoimmunologiczne zapalenie żołądka Polekowe uszkodzenia śluzówki Przerostowe zapalenie żołądka Zapalenie ziarniniakowe Zapalenie żołądka związane z zarzucaniem jelitowo- -żołądkowym Zapalenie żołądka wywołane przez czynniki fizyczne i chemiczne Uszkodzenia stresowe Niedokrwienie i zapalenie naczyń Inne przyczyny zapalenia żołądka Choroby naczyniowe Choroba wrzodowa żołądka Polipy żołądka Zmiany nabłonkowe Mezenchymalne, polipowate zmiany podnabłonkowe Złośliwe guzy nabłonkowe, rak żołądka Wczesny rak żołądka Zaawansowany rak żołądka Nienabłonkowe guzy złośliwe Żołądek po zabiegach chirurgicznych Piśmiennictwo Choroby dwunastnicy i jelita cienkiego Blair S. Lewis Guzy jelita cienkiego Guzy podścieliskowe Gruczolaki i gruczolakoraki Polipy nienowotworowe Tłuszczaki Rakowiak Chłoniaki Mięsak Kaposiego Przerzuty do jelita Choroby jelita cienkiego przebiegające z tworzeniem nadżerek i owrzodzeń Choroba Leśniowskiego-Crohna Zespół Zollingera-Ellisona Infekcje jelitowe Uszkodzenia polekowe Zapalenie naczyń Uszkodzenia popromienne Niedokrwienie jelit Choroba przeszczep przeciw gospodarzowi (GVHD) XXIII

10 Zmiany wrodzone Uchyłki jelita cienkiego i zdwojenia torbielowate Uchyłek Meckela Zdwojenia torbielowate Zmiany naczyniowe Zespoły złego wchłaniania Choroba trzewna Choroba Whipple a Amyloidoza Piśmiennictwo Choroby brodawki Vatera Nalini M. Guda, Joseph E. Geenen Wprowadzenie Odmiany anatomiczne Zapalenie brodawki Vatera Guzy brodawki Vatera Przetoka okołobrodawkowa Dysfunkcja zwieracza Oddiego Choroby brodawki mniejszej Piśmiennictwo Krwawienie z górnego odcinka przewodu pokarmowego Shiv K. Sarin, Vikram Bhatia, Justin C.Y. Wu, Joseph J. Y. Sung Krwawienie z żylaków w marskości wątroby Anatomia żylaków przełyku i żołądka Klasyfikacja Zaburzenia hemodynamiczne Czynniki zwiastujące pierwsze krwawienie z żylaków Historia naturalna Leczenie ostrego krwawienia z żylaków przełyku Leczenie ostrego krwawienia z żylaków żołądka Profilaktyka Nieżylakowe krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego Wprowadzenie Postępowanie przed endoskopią Wrzód trawienny Krwawienie z nadżerek dwunastnicy i żołądka Zespół Mallory ego-weissa Zapalenie przełyku i owrzodzenia przełyku Zmiana Dieulafoya Antralne poszerzenia naczyniowe (GAVE) Nowotwory górnego odcinka przewodu pokarmowego Inne, rzadkie przyczyny nieżylakowego krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego Piśmiennictwo VII Choroby dolnego odcinka przewodu pokarmowego Redaktorzy: Charles J. Lightdale, Guido N.J. Tytgat, Alexander Meining 47 Choroby jelita grubego Witold Bartnik, Jacek Pachlewski, Jarosław Reguła Polipy jelita grubego Zespoły dziedziczne Rak jelita grubego Niedokrwienne zapalenie jelita grubego Rzekomobłoniaste zapalenie jelita grubego Bakteryjne zapalenie jelita grubego Gruźlica Wirusowe zapalenie jelita grubego Choroba uchyłkowa Mikroskopowe zapalenie jelita grubego Choroby indukowane lekami i związkami chemicznymi Melanoza okrężnicy Pneumatosis cystoides intestinalis (PCI) Zespół wrzodu samotnego odbytnicy Colitis cystica profunda (CCP) Wrzody spowodowane przez kamienie kałowe Tłuszczaki Rakowiaki jelita grubego Endometrioza okrężnicy Przerzuty do jelita grubego Inne choroby Piśmiennictwo Endoskopia w nieswoistych zapaleniach jelit Wojciech Błoński, David Kotlyar, Gary R. Lichtenstein Wprowadzenie Przygotowanie do kolonoskopii Endoskopowa ocena aktywności choroby Wrzodziejące zapalenie jelita grubego Choroba Leśniowskiego-Crohna Charakterystyka endoskopowa IBD Kolonoskopia Powikłania Prawidłowa błona śluzowa jelita grubego Wrzodziejące zapalenie jelita grubego Choroba Leśniowskiego-Crohna Endoskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego Wrzodziejące zapalenie jelita grubego Choroba Leśniowskiego-Crohna Chirurgia w IBD Zapalenie zbiornika jelitowego (pouchitis) Nawrót pooperacyjny choroby Leśniowskiego- -Crohna Powikłania choroby Leśniowskiego-Crohna Zwężenia Ostre krwawienie z dolnego odcinka przewodu pokarmowego Diagnostyka różnicowa Rak i IBD Ryzyko raka jelita grubego Dysplazja Endoskopia obserwacyjna (nadzór) Cechy endoskopowe związane z dysplazją Endoskopowe wykrywanie neoplazji jelitowej Endoskopia kapsułkowa Enteroskopia Enteroskopia typu push Enteroskopia dwubalonowa Endoskopia okołooperacyjna XXIV

11 Cholangiopankreatografia wsteczna endoskopowa Ultrasonografia endoskopowa (EUS) Wnioski Podziękowania Piśmiennictwo Krwawienie z dolnego odcinka przewodu pokarmowego Juergen Barnert, Helmut Messmann Definicje Zagadnienia ogólne Epidemiologia Przebieg kliniczny i rokowanie Postępowanie diagnostyczne Wywiad Badanie fizykalne Badania laboratoryjne Endoskopia Metody nieendoskopowe Diagnostyka różnicowa Jelito grube Jelito cienkie Leczenie Resuscytacja wstępna Endoskopia Leczenie z wykorzystaniem metod radiologicznych Chirurgia Leczenie farmakologiczne Terapia endoskopowa Wpływ endoskopii na wyniki leczenia Piśmiennictwo Choroby odbytu i odbytnicy Joep F.W.M. Bartelsman Zapalenie odbytnicy Zakaźne zapalenie odbytnicy Rzeżączka Zakażenie chlamydią Kiła Wirus opryszczki pospolitej (herpes simplex virus, HSV) Zakażenie CMV Niedokrwienne zapalenie odbytnicy Popromienne zapalenie odbytnicy Zespół wrzodu samotnego odbytnicy Szczelina odbytu Guzki krwawnicze Wypadanie odbytnicy Kłykciny kończyste (condylomata acuminata) Rak odbytu Neoplazja śródnabłonkowa odbytu Piśmiennictwo VIII Choroby dróg żółciowych, trzustki, wątroby i otrzewnej Redaktorzy: Charles J. Lightdale, Meinhard Classen, D. Nageshwar Reddy 51 Choroby dróg żółciowych Nathan J. Shores, John Baillie Wprowadzenie Procedury Wskazania ogólne do ERCP i EUS Osłona antybiotykowa Uczulenie na środek kontrastowy Trudna anatomia Prawidłowy cholangiogram Kamica żółciowa Kamica przewodu żółciowego wspólnego Tło ERCP, EUS czy MRCP w diagnozowaniu kamicy przewodu żółciowego wspólnego Leczenie endoskopowe Zmiany pęcherzyka żółciowego Nowotwory dróg żółciowych Nowotwory okolicy dróg żółciowych Różne techniki obrazowania EUS czy ERCP w diagnozowaniu nowotworów dróg żółciowych Pobieranie tkanek Ocena stopnia zaawansowania guzów dróg żółciowych Protezowanie dróg żółciowych Różne stany chorobowe dróg żółciowych Pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych Torbiele dróg żółciowych Dysfunkcja zwieracza Oddiego Pasożyty dróg żółciowych Niektóre ostatnie odkrycia Piśmiennictwo Choroby trzustki Evan L. Fogel, Furqaan Ahmed, Stuart Sherman Wstęp Anomalie rozwojowe trzustki Trzustka dwudzielna: diagnostyka i terapia Trzustka pierścieniowata Agenezja trzustki Anomalia połączenia przewodów żółciowo- -trzustkowych Ostre zapalenie trzustki Ostre żółciopochodne zapalenie trzustki Nawracające ostre zapalenie trzustki o znanej lub nieznanej przyczynie Nieustępujące ostre zapalenie trzustki Przewlekłe zapalenie trzustki Zwężenia przewodu trzustkowego Kamienie przewodu trzustkowego Torbiele rzekome i przetoki trzustkowe Niedrożność dróg żółciowych w przewlekłym zapaleniu trzustki Autoimmunologiczne zapalenie trzustki Dysfunkcja zwieracza Oddiego Nowotwory trzustki Wnioski Piśmiennictwo Choroby wątroby i otrzewnej H. Juergen Nord Wprowadzenie Choroby wątroby i dróg żółciowych Prawidłowy obraz Stłuszczenie wątroby XXV

12 Ostre i przewlekłe zapalenie wątroby Ogniskowe zmiany wątroby Łagodne zmiany ogniskowe Złośliwe zmiany ogniskowe Choroby otrzewnej Pierwotne choroby otrzewnej Nowotwory przerzutowe Choroby zakaźne Wodobrzusze o nieznanej przyczynie Zapalenie okołowątrobowe Zespoły przewlekłego i ostrego bólu Ostry brzuch, tępy uraz brzucha Piśmiennictwo IX Choroby infekcyjne przewodu pokarmowego Redaktorzy: Guido N.J. Tytgat, Charles J. Lightdale, Michael B. Wallace 54 Choroby infekcyjne i pasożytnicze przewodu pokarmowego Paul Feuerstadt, Lawrence J. Brandt Wstęp Cechy kliniczne Wywiad Badanie przedmiotowe Testy diagnostyczne Różnicowanie infekcyjnego zapalenia okrężnicy z nieswoistymi chorobami zapalnymi jelit Leczenie Konkretne drobnoustroje Wirusy Bakterie Choroby pasożytnicze Piśmiennictwo Zmiany w przewodzie pokarmowym w przebiegu AIDS Andrew T. Pellecchia, Lawrence J. Brandt Wstęp Dysfagia i odynofagia Etiologia Kandydoza przełyku Wirus cytomegalii Wirus opryszczki zwykłej Idiopatyczne (aftowe) owrzodzenia Inne Ból brzucha Choroby żołądka Wirus cytomegalii Mięsak Kaposiego Chłoniak Mycobacterium avium complex (MAC) Choroby trzustki i dróg żółciowych Zapalenie trzustki Niekamicze zapalenie pęcherzyka żółciowego Nieprawidłowości dróg żółciowych Biegunka Patogeny Możliwości diagnostyczne badań endoskopowych Wybrane patogeny i zmiany endoskopowe Krwawienie z przewodu pokarmowego Krwawienie z górnego odcinka przewodu pokarmowego związane z AIDS Krwawienie z dolnego odcinka przewodu pokarmowego związane z AIDS AIDS i endoskopista Podsumowanie Piśmiennictwo X Endoskopia u dzieci Redaktorzy: Guido N.J. Tytgat, Charles J. Lightdale, Meinhard Classen 56 Endoskopia pediatryczna Victor L. Fox Wprowadzenie Przygotowanie pacjenta Przygotowanie psychologiczne Zalecenia dietetyczne Sedacja Profilaktyka antybiotykowa Przeciwwskazania Sprzęt Endoskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego Wskazania ogólne i specjalne wskazania diagnostyczne i terapeutyczne Enteroskopia Kolonoskopia Przygotowanie jelita Sprzęt Podstawowa technika Polipektomia Wskazania i przeciwwskazania Specjalne zastosowania diagnostyczne i terapeutyczne Endoskopowa cholangiopankreatografia wsteczna Wstęp Sprzęt Przygotowanie pacjenta i sedacja Podstawowa technika Rola endoskopisty pediatrycznego Przeciwwskazania Wskazania diagnostyczne i terapeutyczne Wskazania żółciowe Choroby trzustki Endosonografia żołądkowo-jelitowa Piśmiennictwo Indeks XXVI