Opcje terapeutyczne w chorobach nerek

Transkrypt

1 Opcje terapeutyczne w chorobach nerek

2

3 Spis treści Co dzieje się z moim zdrowiem Co to jest niewydolność nerek? Postacie niewydolności nerek Co jest przyczyną niewydolności nerek? Jakie objawy możesz odczuwać? Jak można leczyć schyłkową niewydolność nerek? Pytania i odpowiedzi Hemodializa Na czym polega hemodializa? Kto może być leczony hemodializą? Dostęp do hemodializy Gdzie prowadzi się leczenie hemodializą? Dializa otrzewnowa Na czym polega dializa otrzewnowa? Kto może być leczony dializą otrzewnową? Dostęp do dializy otrzewnowej Metody dializy otrzewnej Ciągła ambulatoryjna dializa otrzewnowa (CADO) Automatyczna dializa otrzewnowa (ADO) Przeszczepianie nerek Co to jest przeszczep nerki? W jaki sopsób można uzyskać przeszczep nerki? Kto może być biorcą przeszczepu? Leczenie immunosupresyjne Życie z przeszczepioną nerką Wybór metody dializy najlepszej dla Ciebie W jaki sposób ocenić, która metoda leczenia nerek jest dla mnie najlepsza?

4 Co dzieje się z moim zdrowiem? Kiedy człowiek dowiaduje się o tym, że jest chory na przewlekłą chorobę nerek, może to nagle zmienić jego życie: dializowanie lub przeszczepienie nerki zmienia wiele aspektów życia codziennego oraz może mieć ogromny wpływ na jego dalszy przebieg. Zrozumienie tego, co dzieje się ze zdrowiem może pomóc Tobie i Twojej Rodzinie zaplanować w najlepszy możliwy sposób przyszłe życie i pomóc się przystosować do nowej sytuacji. Niniejsza książeczka została opracowana po to, aby dostarczyć informacji na temat Twojej choroby oraz sposobów jej leczenia, aby pozwolić Ci na świadome uczestniczenie w podejmowaniu ważnych i właściwych decyzji. Ma ona na celu udzielenie odpowiedzi na wiele pytań, które są często zadawane przez pacjentów z przewlekłą chorobą nerek. Książeczka ta nie zastąpi rozmów, które będziesz prowadzić z członkami zespołu oddziału nefrologicznego, a więc lekarzami, pielęgniarkami i dietetykami; możesz ją jednak zabrać ze sobą do domu i spokojnie przeczytać. Uzyskane z niej informacje uzupełnią wiedzę płynącą z rozmów z personelem medycznym. Jeżeli Ty lub Twoja Rodzina będziecie chcieli pogłębiać wiedzę na temat sposobów leczenia choroby oraz skutków przez nią wywoływanych, dostępne jest szereg innych źródeł informacji. Opiekujący się Tobą personel medyczny pomoże Ci je znaleźć. Informacja i edukacja dostarczona przez zespół nefrologiczny sprawujący nad Tobą opiekę ma za zadanie odpowiedzieć na wszystkie pytania, które mógłbyś mieć, aby wspomóc Cię w wyborze metody leczenia najwłaściwszej dla Ciebie oraz pozwolić na dobranie terapii najlepiej dostosowanej do Twojego stylu i trybu życia. Nie jesteś sam: personel oddziału nefrologicznego pomoże Ci! Musisz ich jedynie o to poprosić. Luigi Ballerini nefrolog Janet Wild pielęgniarka nefrologiczna Evelyne Truyman pielęgniarka nefrologiczna

5 Co to jest niewydolność nerek? Nerki: jak funkcjonują? Nerki pełnią niezwykle ważną rolę w Twoim organizmie. Większość ludzi rodzi się z dwiema nerkami znajdują się one z tyłu, po obu stronach kręgosłupa poniżej dolnych żeber. Kształtem przypominają fasolę, każda ma wielkość niedużej pięści (ok. 12 cm) i waży ok. 150 gramów. Prawidłowe, zdrowe nerki... Oczyszczają krew ze szkodliwych produktów przemiany materii oraz usuwają nadmiar płynów, produkując mocz. Utrzymują w równowadze zawartość substancji mineralnych (sodu, wapnia, otasu i fosforanów). Pomagają w utrzymaniu prawidłowego ciśnienia krwi. Pomagają w tworzeniu czerwonych ciałek krwi. Są źródłem tzw. aktywnej witaminy D, pozwalającej zachować zdrowe i mocne kości Nerki Pęcherz moczowy

6 Niewydolność nerek: co to jest? Pojęcie niewydolność nerek oznacza, że nerki stają się mniej sprawne w porównaniu do zdrowych w wypełnianiu swoich prawidłowych czynności. Kiedy choroba nerek już się rozpocznie, możliwe jest jej dalsze nasilanie się w czasie, ale proces ten może trwać wiele lat, a nawet dekad. Kiedy niewydolność nerek jest tak zaawansowana, że zagraża śmiercią w przypadku braku odpowiedniego leczenia (dializy, przeszczepienia nerki), nazywamy ją schyłkową niewydolnością nerek. Postacie niewydolności nerek Ostra niewydolność nerek Gwałtowne pogorszenie się czynności nerek, spowodowane najczęściej nagłym uszkodzeniem lub zatruciem. Choroba ta jest zazwyczaj odwracalna (w ciągu kilku tygodni), o ile leczenie rozpoczęto odpowiednio szybko. Przewlekła niewydolność nerek Stopniowa utrata funkcji nerek spowodowana długotrwałą chorobą. Jest częstszą postacią niewydolności i chociaż nie może ulec odwróceniu może być leczona. Przewlekła choroba nerek zazwyczaj prowadzi do schyłkowej niewydolności nerek. Ten etap choroby oznacza, że aby pacjent mógł nadal żyć, musi rozpocząć dializy lub otrzymać przeszczep nerki. Schyłkowa niewydolność nerek Stan, w którym nerki przestały działać, albo pozostały tylko resztki tej czynności. Ten etap oznacza konieczność podjęcia leczenia dializami lub przeszczepienia nerki. Co jest przyczyną niewydolności nerek? Częstą przyczyną przewlekłej niewydolności nerek jest cukrzyca. Wysoki poziom cukru we krwi u chorych na cukrzycę powoduje uszkodzenie drobnych naczyń krwionośnych w strukturach nazywanych kłębuszkami nerkowymi i zapoczątkowuje niewydolność nerek. Wysokie ciśnienie tętnicze krwi (nadciśnienie tętnicze) również uszkadza drobne naczynia krwionośne w nerkach, powodując ich niewydolność. Nadciśnienie przyczynia się do niewydolności nerek u ok. 25% pacjentów. Źle kontrolowane (nie leczone lub źle leczone nadciśnienie) może

7 spowodować szczególnie szybki postęp niewydolności. Odpowiednie leki, zdrowa dieta, utrzymywanie prawidłowego ciężaru ciała oraz ćwiczenia fizyczne to sposoby utrzymywania wartości ciśnienia tętniczego na prawidłowym poziomie i ważny sposób ochrony nerek. Niektóre choroby nerek mogą mieć także charakter wrodzony. Jakie objawy możesz odczuwać? Objawy chorób nerek mogą być różne u różnych pacjentów. Niektórzy chorzy w ogóle nie mają poczucia choroby, albo nie zauważają swoich objawów. Często ludzie nie wiedzą, że chorują, aż do momentu kiedy nerki praktycznie przestają wydalać szkodliwe produkty przemiany materii. Dlatego o przewlekłej chorobie nerek i ich niewydolności mówi się, że przebiegają podstępnie. W miarę, jak choroba pogłębia się, a czynność nerek pogarsza się, większość chorych zaczyna jednak odczuwać objawy. Objawy zaawansowanej niewydolności nerek (nazywanej także mocznicą) to: Uczucie zmęczenia lub osłabienia Obrzęki stóp i dłoni Duszność Utrata apetytu, niesmak w ustach, wymioty, nudności, utrata wagi Problemy ze spaniem, świąd, kurcze mięśniowe, ciemne (szare) zabarwienie skóry. Nie zapomnij powiedzieć lekarzowi lub pielęgniarce o tych objawach, gdyby się pojawiły. Jak można leczyć schyłkową niewydolność nerek? Schyłkowa niewydolność nerek może być leczona dializami lub przeszczepieniem nerki. Zazwyczaj pacjenci najpierw są dializowani, a później jest rozważany przeszczep. Dializy i przeszczepianie (transplantacja) to dwa sposoby zastępowania pracy niewydolnych nerek chorego. Dializa W terapii tej niektóre z czynności nerek mogą być sztucznie zastąpione. Są dwie podstawowe metody dializy: hemodializa (HD) oraz dializa otrzewnowa (DO). Przeszczepianie nerek (transplantacja) Leczenie polega na wszczepieniu pacjentowi choremu na schyłkową niewydolność nerek (biorcy) zdrowej nerki pobranej od innej osoby. Przeszczepienie nerki jest zabiegiem operacyjnym wykonywanym przez chirurga.

8 Pytania i odpowiedzi Kiedy powinno się rozpocząć dializy? Rozpoczęcie dializ we właściwym czasie jest rekomendowane dlatego, aby nie dopuścić do poważnych objawów lub powikłań niewydolności nerek. Prowadzący nefrolog podejmie decyzję o czasie rozpoczęcia dializ. Czy można opóźnić moment rozpoczęcia dializ? Jeżeli u osoby z przewlekłą chorobą nerek nie doszło jeszcze do etapu niewydolności schyłkowej, niekiedy możliwe jest opóźnienie momentu rozpoczęcia leczenia dializami poprzez ścisłą kontrolę wartości ciśnienia tętniczego krwi, przestrzeganie odpowiedniej diety oraz systematyczne zażywanie przepisanych przez lekarza leków. Czy dializa lub przeszczepienie nerki ostatecznie rozwiązuje problem? Ani dializa, ani przeszczepienie nerki nie leczą przewlekłej choroby nerek, pozwalają jednak na bardzo skuteczne zmniejszenie objawów i przedłużenie życia. Która z metod dializowania jest lepsza: hemodializa czy dializa otrzewnowa? Obie metody są jednakowo skuteczne. Hemodializa musi być wykonywana trzy razy w tygodniu przez 3 do 5 godzin każda. Dializa otrzewnowa jest łagodniejszą formą leczenia i musi być wykonywana codziennie. U większości pacjentów możliwe jest zastosowanie każdej z wymienionych metod. Wielu pacjentów z przewlekła chorobą nerek jest leczonych w ciągu swojego życia więcej niż jedną metodą. W jaki sposób mogę lepiej zadbać o swoje zdrowie? Staraj się jak najwięcej dowiedzieć na temat swojego leczenia. Kiedy zrozumiesz korzyści odnoszone z przestrzegania diety, stosowanych leków bądź samej dializy, będziesz miał poczucie lepszej kontroli nad swoją chorobą i będziesz czuł się pewniej w procesie adaptacji do nowego stylu życia w nowych warunkach (zwłaszcza po pewnym czasie stosowania leczenia). Bardzo ważny jest także powrót do jak największej liczby czynności sprzed choroby. Powrót do normalnej aktywności pomoże Ci znów mieć poczucie normalnego życia.

9 Hemodializa Dializa oznacza proces oczyszczania. Hemodializa (HD) to proces oczyszczania krwi dokonywany poprzez urządzenie znajdujące się na zewnątrz organizmu. Lekarz musi najpierw wytworzyć w trakcie zabiegu operacyjnego stały dostęp do krążenia krwi dzięki temu krew może zostać doprowadzona do urządzenia oczyszczającego, a następnie zwrócona Pacjentowi. Taki dostęp nosi nazwę przetoki tętniczo żylnej albo protezy naczyniowej. Leczenie hemodializą wymaga zazwyczaj trzech zabiegów w tygodniu. Każdy z zabiegów trwa od 3 do 5 godzin. Celem zmniejszenia gromadzenia szkodliwych produktów przemiany materii oraz nadmiaru płynów w organizmie często niezbędne są pomiędzy dializami ograniczenia dietetyczne oraz ograniczenia w piciu płynów. Na czym polega hemodializa? W hemodializie proces oczyszczania krwi dokonuje się w urządzeniu nazywanym aparatem do hemodializy (aparatem sztucznej nerki ). W skład urządzenia wchodzi specjalny filtr nazywanym dializatorem. Prowadzenie zabiegu hemodializy polega na pobieraniu krwi z Twojego organizmu i pompowaniu jej do specjalnego układu linii krwi oraz przez dializator. W dializatorze toksyczne produkty przemiany materii oraz nadmiar płynów (normalnie usuwane z moczem przez zdrowe nerki) przechodzą z krwi do płynu dializacyjnego. Oczyszczona w ten sposób krew wraca z powrotem do pacjenta. Hemodializa jest zazwyczaj wykonywana trzy razy w tygodniu; każdy zabieg trwa od 3 do 5 godzin. Kto może być leczony hemodializą? Hemodializą może być leczona większość pacjentów z niewydolnością nerek. Aby leczenie to było skuteczne, najważniejsze jest wytworzenie dobrego (skutecznego) dostępu do krążenia krwi pacjenta. Pacjenci muszą być również zdolni do tolerowania znacznych zmian w ciśnieniu krwi oraz poziomu toksycznych produktów przemiany materii we krwi.

10 Dostęp do hemodializy Przetoka Przetoka tętniczo żylna to chirurgiczne połączenie (zespolenie) tętnicy i żyły. Wytwarza się je tuż pod skórą, najczęściej w okolicy nadgarstka lub łokcia. Jest to zazwyczaj niewielki zabieg, wykonywany w znieczuleniu miejscowym (bez usypiania) lub ogólnym. Cewnik do hemodializy Cewnik do hemodializy to rodzaj plastikowej (syntetycznej) rurki. Jest ona wprowadzana do dużej żyły zazwyczaj szyjnej lub podobojczykowej (w okolicy szyi) albo udowej (w okolicy pachwiny). Założenie cewnika to krótki zabieg prowadzony w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym. Proteza naczyniowa Proteza naczyniowa to miękka, zbudowana z tworzywa sztucznego rurka używana do połączenia pomiędzy tętnicą i żyłą. Korzysta się z niej wówczas, gdy żyły pacjenta są zbyt wąskie lub słabe, aby wytworzyć przetokę. Proteza naczyniowa jest zakładana operacyjnie, na ramieniu lub udzie. Gdzie prowadzi się leczenie hemodializą? Hemodializa w szpitalu Większość pacjentów jest hemodializowana w specjalistycznych szpitalnych oddziałach hemodializ. Chorzy przyjeżdżają do szpitala i tam korzystają z jednego ze szpitalnych aparatów do dializy (aparatów sztucznej nerki ). Pacjenci przyjeżdżają na dializy dwa - trzy razy w tygodniu. Wymaga to ustalenia pewnego harmonogramu. Hemodializa w oddziale szpitalnym jest prowadzona przez pielęgniarki lub inny wyszkolony personel. Oznacza to, że w tej odmianie leczenia pacjenci ponoszą niewielką odpowiedzialność za swoje leczenie.... mój wybór to hemodializa w szpitalnym oddziale dializ. Jeżdżę tam trzy razy w tygodniu i przez te trzy dni myślę o dializie. Wydaje mi się, że prowadzę normalne życie; jestem żonaty, mam dzieci... Hemodializa nie sprawia mi zbyt wielu problemów. Można ciągle żyć normalnie i aktywnie. Tak długo, dopóki masz wystarczająco dużo energii, nie powoduje to żadnych istotnych ograniczeń w życiu. Krzysztof, lat 41, leczony w szpitalnym oddziale HD

11 Hemodializa w ośrodku satelitarnym W ośrodku satelitarnym pacjenci biorą na siebie więcej obowiązków związanych z prowadzeniem terapii. Pod nadzorem personelu medycznego sami mogą przygotować aparat do zabiegu hemodializy, samodzielnie wkłuć sobie igły, ustawić odpowiednie parametry dializy na aparacie, a następnie monitorować jej przebieg. Terapia ta także wymaga przyjazdu do ośrodka trzy razy w tygodniu, zgodnie ze ściśle ustalonym harmonogramem. Hemodializa domowa Niektóre aparaty do hemodializy nadają się do użytku w warunkach domowych. Mają one wbudowane specjalnie mechanizmy czuwające nad bezpieczeństwem pacjenta. Zespół leczący decyduje o tym, czy pacjent kwalifikuje się do domowej HD. Pacjent taki musi mieć zawsze w pobliżu kogoś, kto udzieli mu w razie potrzeby odpowiedniej pomocy podczas, gdy jest podłączony do aparatu (partner, członek rodziny). Hemodializa domowa może być wykonywana trzy razy w tygodniu, w ciągu dnia, nadzorowana przez inną osobę spośród domowników. Powolna nocna hemodializa może być prowadzona podczas snu, przy zastosowaniu odpowiednich zabezpieczeń monitorujących zabieg. Pacjenci mają znacznie więcej swobody dotyczącej wyboru czasu dializy. Nie muszą jeździć do ośrodka nefrologicznego. Z tego właśnie powodu hemodializa domowa może być opcją terapii szczególnie pożądaną dla chorych ceniących sobie niezależność i chcących dostosować sposób leczenia do swojego rozkładu dnia i codziennych obowiązków. Z różnych opcji leczenia, które mi zaoferowano miałem wrażenie, że najlepsza dla mnie będzie hemodializa, głównie dlatego, iż wydała mi się mniej kłopotliwa. Wkłucie w przedramię dwóch igieł trzy razy w tygodniu jest znacznie łatwiejsze, niż wymiany płynu z worków cztery razy dziennie, zwłaszcza, gdy jest się zatrudnionym na pełnym etacie. Ryszard, 52 lata, dializowany hemodializą domową

12 Dializa otrzewnowa Na czym polega dializa otrzewnowa? W dializie otrzewnowej (DO) wykorzystuje się błonę otrzewnej - naturalną błonę wyściełającą od wewnątrz jamę brzuszną. W błonie tej znajdują się malutkie otwory, które spełniają rolę filtracyjną. Dzięki temu szkodliwe produkty przemiany materii mogą być usuwane z organizmu. Płyn dializacyjny w DO jest wprowadzany do wnętrza jamy otrzewnej za pomocą niewielkiej, miękkiej, plastikowej rurki nazywanej cewnikiem otrzewnowym. Cewnik jest zakładany do brzucha chirurgicznie, w trakcie niewielkiego zabiegu. Około 15-centymetrowy odcinek cewnika wystaje na zewnątrz brzucha i jest schowany pod ubraniem. Dzięki cewnikowi można dołączać system worków zawierających płyn dializacyjny. Proces dializy zachodzi w DO wewnątrz jamy brzusznej (jamy otrzewnej) dzięki naturalnej błonie dializacyjnej błonie otrzewnej. W błonie tej znajduje się bardzo duża ilość drobnych otworów one pozwalają na to, że ta naturalna błona ludzkiego organizmu może służyć jako błona dializacyjna. Krew płynąca przez naczynia krwionośne błony otrzewnej może przez wspomniane otwory oddawać do płynu dializacyjnego nadmiar wody oraz szkodliwe produkty przemiany materii. Podczas DO jama otrzewnej służy za zbiornik płynu dializacyjnego, do którego przechodzą substancje toksyczne z krwi. Wymiana płynu dializacyjnego składa się z trzech etapów: 1. Jama otrzewnej jest napełniana płynem w ilości 1,5 do 3 litrów. 2. Płyn dializacyjny pozostaje w jamie otrzewnej, co pozwala, aby zachodził proces dializy. 3. Zużyty płyn dializacyjny, zawierający usunięty z organizmu nadmiar wody i końcowe produkty przemiany materii, które normalnie powinny być eliminowane z moczem, jest drenowany z jamy otrzewnej i wylewany. Pielęgniarka z oddziału dializ otrzewnowych przeprowadza z pacjentem szkolenie w zakresie samodzielnego prowadzenia dializ otrzewnowych w domu. Nauka ta większości pacjentów nie sprawia trudności szkolenie trwa kilka dni. Jeżeli masz wątpliwości lub problemy, pielęgniarka i lekarz są zawsze osiągalni pod telefonem. Okresowe wizyty kontrolne w poradni odbywają się najczęściej jeden raz w miesiącu.

13 Kto może być leczony dializą otrzewnową? Większość chorych z niewydolnością nerek może być leczona dializą otrzewnową. Istnieją pewne przeciwwskazania natury medycznej, które nie pozwalają na leczenie DO, np. przebycie dużego zabiegu chirurgicznego w obrębie jamy brzusznej. W jaki sposób dializa otrzewnowa wpłynie na Twoje życie? Większość pacjentów ceni sobie swobodę i niezależność, jakie daje dializa otrzewnowa. Ludzie leczeni DO mogą żyć normalnie. Łatwo jest dostosować sposób leczenia do rytmu pracy, szkoły, a także zaplanować podróż, ponieważ samemu odpowiada się za swoje leczenie. Dostęp do dializy otrzewnowej Dializa otrzewnowa wymaga wytworzenia dostępu do wnętrza jamy otrzewnej. Podczas niewielkiego zabiegu operacyjnego, wykonywanego w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym lekarz wprowadza miękką, plastikową rurkę do brzucha. Rurka ta nosi nazwę cewnika do dializy otrzewnowej. Służy ona jako stały dostęp do wnętrza jamy otrzewnej. Ujście cewnika z jamy brzusznej na skórę jest zazwyczaj umieszczane nieco poniżej i w bok od pępka. Opiekujący się Tobą lekarz lub pielęgniarka wybiorą wspólnie z Tobą najlepszą lokalizację dla miejsca ujścia tak, aby cewnik mógł być wygodnie i łatwo chowany pod ubranie. Miejsce ujścia cewnika na skórę jest zazwyczaj zabezpieczane opatrunkiem. Cewnik do dializy otrzewnowej

14 Metody dializy otrzewnowej CADO Ciągła ambulatoryjna dializa otrzewnowa (CADO) wykonywana ręcznie. ADO Automatyczna dializa otrzewnowa (ADO) wykonywana z pomocą specjalnego aparatu (cyklera) w nocy (podczas snu). Wyspecjalizowana pielęgniarka dializacyjna pomoże Ci nauczyć się samodzielnego i bezpiecznego wykonywania CADO lub ADO. Pacjenci samodzielnie (lub niekiedy z pomocą domowników) prowadzą leczenie w domu, przychodząc do ośrodka dializ jedynie na okresowe kontrole. CADO Ciągła ambulatoryjna dializa otrzewnowa 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu. Ambulatoryjna oznacza, że pacjent nie jest przywiązany do maszyny. Pacjent prowadzi leczenie wykonując 4 wymiany w ciągu doby każda z wymian trwa ok minut. Płyny dializacyjne są dostarczane w szczelnych, plastikowych workach. Podłącza się je do cewnika otrzewnowego za pomocą systemu linii (drenów) wyposażonych w zaciski.

15 Czas wykonywania wymian nie jest ściśle ustalony. Przykładowy schemat ich wykonywania może obejmować: Pierwszą wymianę przed śniadaniem Drugą wymianę przed obiadem Trzecią wymianę w porze podwieczorku Czwartą wymianę tuż przed pójściem spać Jeżeli Pacjent planuje podróż, worki z płynem mogą być wcześniej dostarczone przez firmę do miejsca przeznaczenia.... bardzo łatwo jest dostosować porę wymian płynu dializacyjnego, jeżeli wypadnie jakieś wyjście z domu... Pamela, lat 73, leczona CADO ADO Automatyczna dializa otrzewnowa Aparat do dializy wykonuje wymiany automatycznie, podczas snu Aparat kontroluje czas wykonywania wymian, automatycznie drenuje zużyty płyn dializacyjny oraz napełnia jamę otrzewnej świeżą porcją płynu. Aparat jest bardzo łatwy w programowaniu i obsłudze; ma wbudowane szereg elementów czuwających nad bezpieczeństwem zabiegu. Pacjent podłącza się samodzielnie do aparatu wieczorem i odłącza rano. Leczenie jest wykonywane co noc i wymaga podłączenia do aparatu na ok godzin. Aparat do ADO jest najczęściej umieszczany w sypialni jest przenośny i ma rozmiary małej walizki. Może być używany w dowolnym miejscu, w którym jest dostęp do zasilania elektrycznego. Pacjent, który chce się udać w podróż, zabiera ze sobą aparat do ADO, a płyny dializacyjne mogą być dostarczone do miejsca przeznaczenia. Zaletą ADO jest całkowicie niezależny dzień można wówczas w ogóle nie myśleć o leczeniu dializą i prowadzić normalne życie. Stefan, lat 53, dializowany ADO

16 Przeszczepianie nerek (transplantacja) Zakończone sukcesem przeszczepienie nerki uwalnia chorego od dializy i jest bardziej skutecznym sposobem leczenia schyłkowej niewydolności nerek, niż dializa otrzewnowa lub hemodializa. Zakończona sukcesem transplantacja jest ok. 10 razy bardziej skuteczna niż dializa. Chorzy żyjący z przeszczepioną nerką mają o wiele mniej ograniczeń i o wiele wyższy komfort życia w porównaniu do osób Własne nerki dializowanych. Większość pacjentów ma o wiele więcej siły i energii do życia. Co to jest przeszczep nerki Nerka przeszczepiona Transplantacja nerki to poważny zabieg chirurgiczny, podczas którego zdrową nerkę pobraną od dawcy umieszcza się (wszczepia) w dolnej części brzucha pacjenta. Zdrowa nerka w organizmie biorcy przejmuje czynność jego niewydolnych nerek. Nerki do przeszczepienia pozyskuje się z dwóch źródeł: Dawca żywy np. członek rodziny, bliski przyjaciel lub inny dawca nie spokrewniony Dawca zmarły. Przy dawstwie nerki od dawcy żywego należy przeprowadzić szereg badań, które mają na celu sprawdzenie, czy Pacjent może otrzymać nerkę właśnie tej osoby. Około 70% ogółu przeszczepianych nerek pochodzi od dawców zmarłych. Połączenie przeszczepionych naczyń Połączenie przeszczepionego moczowodu z pęcherzem moczowym Zabieg przeszczepienia nerki Podczas tej operacji nerka jest umieszczana w dolnej części jamy brzusznej. Zabieg trwa przeciętnie 3 4 godziny. Po operacji chory musi spędzić kilka dni w szpitalu i kolejne kilka tygodni w domu do czasu pełnej rekonwalescencji.

17 W jaki sposób można uzyskać przeszczep? Proces poszukiwania odpowiedniej nerki do przeszczepienia może wymagać czasu. Niezbędne jest przeprowadzenie szeregu badań, które mają na celu ocenę, czy nerka dawcy pasuje do potencjalnego biorcy, np. pod względem grupy krwi oraz tzw. podobieństwa antygenowego. Zarówno dawcy, jak i biorcy uzyskują odpowiednie porady i konsultacje specjalistów. Istnieje tzw. lista oczekujących na przeszczepienie nerki od dawców zmarłych. Nie jest to typowa lista oczekujących, gdzie panuje zasada, kto pierwszy ten lepszy w momencie uzyskania nerki do przeszczepienia trafia ona do tego pacjenta, do którego ona najlepiej pasuje, a nie do tego, kto jest najdłużej na liście. Pacjenci po przeszczepieniu nerki muszą systematycznie zażywać leki immunosupresyjne, tj. leki zapobiegające odrzucaniu. Leki te muszą być przyjmowane do końca życia, albo dopóki funkcjonuje nerka przeszczepiona. Przeszczep nie funkcjonuje bez końca. Młodzi pacjenci mogą w ciągu całego życia otrzymać dwa lub więcej przeszczepów. W przypadku utraty czynności przez przeszczepioną nerkę wraca się na dializę i trafia ponownie na listę oczekujących na przeszczep. Jeżeli czynność nerki przeszczepionej jest prawidłowa, w zasadzie nie jest potrzebna specjalna dieta. Sytuacja ta może się zmienić w przypadku stopniowej niewydolności przeszczepu. Ze względu na przyjmowanie leków osłabiających odporność (zapobiegających odrzucaniu) pacjenci mają wyższe ryzyko infekcji. Muszą oni być poinformowani o ścisłym przestrzeganiu zasad higieny. Kto może być biorcą przeszczepu? Nie każdy może być kandydatem do przeszczepienia nerki. Lekarz i zespół specjalistów pomogą w rozstrzygnięciu, czy przeszczepienie nerki jest dla Ciebie dobrym sposobem leczenia i przede wszystkim czy Twój stan zdrowia nie stwarza zbyt dużego ryzyka i zagrożenia niepowodzeniem....za najlepszą z punktu widzenia mojego stylu życia uznałam ADO. W ciągu dnia byłam zazwyczaj poza domem i zajmowałam się czymś... Później zwróciłam się do członków mojej rodziny o oddanie mi nerki. Kiedy już ją otrzymałam, czułam się bardzo dobrze, zyskałam bardzo wiele energii. Od czasu przeszczepienia wszystko stało się znacznie prostsze. Małgorzata, lat 40, po przeszczepieniu

18 Leczenie immunosupresyjne Pacjenci z przeszczepionym narządem muszą codziennie przyjmować leki immunosupresyjne, to znaczy osłabiające odporność, aby zapobiec odrzuceniu przeszczepu przez własny organizm. Odrzucanie pojawia się, ponieważ organizm człowieka zawsze stara się pozbyć czegoś obcego, w tym wypadku nowej nerki. Ponieważ istotą działania leków immunosupresyjnych jest osłabianie układu odpornościowego (immunologicznego), dlatego ich przyjmowanie wiąże się z większą podatnością na różne choroby, przede wszystkim infekcje. Mogą pojawić się także inne efekty uboczne ich stosowania przyrost ciężaru ciała, zmiany na skórze, choroby kości oraz wahania nastroju. Niestety, bywa, że nawet leki nie potrafią powstrzymać procesu odrzucania. Gdy tak się dzieje, niezbędny jest powrót na dializy i ewentualne oczekiwanie na kolejną nerkę. Życie z przeszczepioną nerką Zakończona powodzeniem transplantacja to sposób leczenia najlepiej zastępujący utraconą funkcję własnych nerek. Pozwala ona prowadzić bardziej normalne życie. Przeszczepienie nerki Zalety Zdrowa nerka przejmuje w pełni czynność niewydolnych nerek własnych Nie trzeba się już dializować Możliwy jest powrót do normalnej diety i aktywności życiowej Wady Może pojawić się proces odrzucania Niezbędny jest zabieg operacyjny i spędzenie pewnego czasu w szpitalu Niezbędne jest codzienne przyjmowanie leków, aby zapobiec odrzucaniu

19

20 Wybór metody dializy najlepszej dla Ciebie Rodzaj dializy Zalety Dializa otrzewnowa Prywatność, elastyczność i komfort dializy domowej Większa kontrola nad własnym życiem, pozwalająca na prowadzenie leczenia w dogodnym czasie, opartego o indywidualny plan dnia Sprzęt i materiały potrzebne do leczenia są przenośne i dializa może być prowadzona niemal wszędzie Leczenie nie wymaga wkłuwania igieł Bez konieczności dojazdu do ośrodka dializ na zabiegi HD Możliwość dializowania w nocy (w ADO) Hemodializa w ośrodku dializ Procedury związane z dializą wykonuje za Ciebie personel pielęgniarski Wymaga trzech zabiegów w tygodniu Nie jest potrzebne przechowywanie sprzętu do dializy w domu Hemodializa domowa Prywatność, elastyczność i komfort dializy domowej Bez konieczności dojazdu do ośrodka dializ na zabiegi HD Podczas zabiegów obecna jest ta sama osoba (domownik), która może udzielić niezbędnej pomocy Większa kontrola nad własnym stylem życia pozwala na wykonywanie hemodializy w dogodnym czasie podczas dnia lub wieczorem, w zależności od indywidualnego planu dnia

21 Rodzaj dializy Wady Dializa otrzewnowa W CADO wymiany płynu dializacyjnego muszą być wykonywane kilka razy w ciągu doby, przez 7 dniu tygodniu Musisz przejść odpowiednie przeszkolenie Niezbędne jest umieszczenie w brzuchu cewnika do dializy otrzewnowej Terapia w domu może mieć wpływ na Twoje życie rodzinne Niezbędna dostateczna ilość miejsca do przechowywania w domu płynów i sprzętu do dializy otrzewnowej ADO wymaga wstawienia aparatu do dializy (cyklera) do sypialni i wykonywania dializy co noc (7 nocy w tygodniu) Hemodializa w ośrodku dializ Dojazd do ośrodka dializ 3 razy w tygodniu według sztywno ustalonego harmonogramu Praca zawodowa może stać się niemożliwa ze względu na stały harmonogram hemodializ Niezbędny jest wytworzony chirurgicznie stały dostęp do naczyń krwionośnych Czasem konieczne jest założenie czasowego dostępu w postaci cewnika do żyły W trakcie każdego zabiegu HD niezbędne jest wkłucie dwóch igieł Hemodializa domowa Ty i ktoś z domowników musicie przejść odpowiednie przeszkolenie Terapia w domu może mieć wpływ na Twoje życie rodzinne Niezbędne jest posiadanie w domu dostatecznej ilości miejsca na sprzęt do domowej hemodializy Niezbędne jest dokonanie drobnych przeróbek zasilania w wodę i sieci elektrycznej w Twoim domu

22 W jaki sposób ocenić, która metoda leczenia jest dla mnie najlepsza? Do czekającego Cię leczenia dializami można podejść na wiele różnych sposobów. Wybór każdej z metod wiąże się z zaletami i wadami. O tym, którą metodą należy wybrać i która będzie najbardziej korzystna z punktu widzenia stylu życia, które prowadzisz decydować może Twój stan kliniczny (stan zdrowia). Ważne jest, by dowiedzieć się jak najwięcej o dostępnych sposobach terapii oraz pamiętać, że nie jest się osamotnionym przy radzeniu sobie z wyborem. Rozmawiaj na temat różnych sposobów dializy z lekarzami i pielęgniarkami. Kiedy jesteś już przygotowany, wybierz metodę preferowaną przez Ciebie i Twoją Rodzinę. Niezależnie od dokonanego wyboru zawsze możesz przedyskutować z personelem możliwość zmiany na inny sposób dializy, jeżeli opcja, na która się zdecydowałeś nie spełnia Twoich oczekiwań.

23 24