Eugeniusz Gostomski. Banki jako pośrednicy finansowi

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Eugeniusz Gostomski. Banki jako pośrednicy finansowi"

Gabriel Skiba
8 lat temu
Przeglądów:

1 Eugeniusz Gostomski Banki jako pośrednicy finansowi 1

2 Rola banków jako pośredników finansowych Banki umoŝliwiają sprawne i tanie przesuwanie środków pomiędzy podmiotami mającymi nadwyŝki pieniędzy a podmiotami mającymi czasowe niedobory środków finansowych przyjmowanie depozytów i udzielanie kredytów. Banki uczestniczą w społecznym podziale pracy dokonując rozliczeń pienięŝnych między kupującymi i sprzedającymi w zamian za odpowiednią opłatę lub prowizję. Banki pośredniczą w obrocie papierami wartościowymi, polisami ubezpieczeniowymi (bankassurance), instrumentami pochodnymi (zabezpieczają one przed ryzykiem lub pełnią funkcję spekulacyjną), a niekiedy równieŝ nieruchomościami, biletami lotniczymi, czy biletami na imprezy kulturalne. 2

Banki uczestniczą w społecznym podziale pracy dokonując rozliczeń pienięŝnych między kupującymi i sprzedającymi w zamian za odpowiednią opłatę lub prowizję.

3 Przesłanki funkcjonowania pośredników finansowych Główną przesłanką funkcjonowania pośredników finansowych jest asymetria informacji. PoniewaŜ w dobie rewolucji informatycznej asymetria informacyjna się zmniejsza, ograniczeniu ulega równieŝ rola pośredników finansowych. Działalność banków jako pośredników pozwala klientom zaoszczędzić czas i pieniądze obniŝka kosztów transakcyjnych. 3

PoniewaŜ w dobie rewolucji informatycznej asymetria informacyjna się zmniejsza, ograniczeniu

4 Funkcje pośrednictwa finansowego realizowane przez banki Banki prowadząc pośrednictwo finansowe realizują 4 podstawowe funkcje: koncentracyjną, transakcyjną, transformacyjną i kulturotwórczą. Funkcja koncentracji pozyskiwanych środków polega na tym, Ŝe banki zbierają środki od wielu róŝnych depozytariuszy, co pozwala im operować na rynku duŝymi kwotami i zaspakajać potrzeby finansowe wielu róŝnych kredytobiorców. Funkcja transakcyjna polega na tym, Ŝe banki pozyskują środki w transakcjach kupna depozytów i sprzedają je udzielając kredytów. Ponadto wykonują one czysto pośredniczące (usługowe) operacje, do których naleŝą: prowadzenie rachunków bankowych, wykonywanie rozliczeń pienięŝnych krajowych i zagranicznych, rozrachunki międzybankowe, inne usługi bankowe (maklerskie, skrytki sejfowe itp.) 4

wielu róŝnych kredytobiorców. Funkcja transakcyjna polega na tym, Ŝe banki pozyskują środki w transakcjach kupna depozytów i sprzedają je udzielając kredytów.

5 Funkcje transformacyjne pozwalają dostosować strukturę podaŝy pieniądza do struktury popytu na pieniądz. Banki jako pośrednicy finansowi dokonują transformacji: wielkości środków (w oparciu o małe depozyty udzielają duŝych kredytów), terminów (w oparciu o wkłady krótkoterminowe udzielają kredytów na dłuŝsze okresy), ryzyka (dzięki dywersyfikacji portfela kredytowego ryzyko ponoszone przez banki jest mniejsze w porównaniu z inwestycjami podejmowanymi bez pośrednictwa banku), przestrzennej (banki są w stanie stworzyć równowagę między popytem na kapitał i jego podaŝą w skali lokalnej, regionalnej, krajowej i międzynarodowej), informacji (banki zwalniają uczestników rynku finansowego z indywidualnego poszukiwania partnerów gotowych do zawarcia z nimi odpowiedniej transakcji oraz dysponują informacją potrzebną do świadczenia usług doradczych). 5

dłuŝsze okresy), ryzyka (dzięki dywersyfikacji portfela kredytowego ryzyko ponoszone przez banki jest mniejsze w porównaniu z inwestycjami podejmowanymi bez pośrednictwa banku), przestrzennej (banki

6 Konkurenci banków w zakresie funkcji pośredniczących Rola banków jako pośredników finansowych systematycznie się zmniejsza na skutek działania instytucji parabankowych i niebankowych. Parabanki są instytucjami świadczącymi usługi podobne do bankowych. w Polsce parabankami są SKOK-i, poczta i pośrednicy między bankami a drobnymi kredytobiorcami. W innych krajach do parabanków naleŝą teŝ kasy oszczędnościowo budowlane lub towarzystwa budowlane. Instytucjami niebankowymi świadczącymi usługi finansowe są m.in. firmy leasingowe, firmy faktoringowe, fundusze wysokiego ryzyka (venture capital), fundusze inwestycyjne, firmy ubezpieczeniowe, biura maklerskie, otwarte fundusze emerytalne, a nawet domy towarowe. 6

W innych krajach do parabanków naleŝą teŝ kasy oszczędnościowo budowlane lub towarzystwa budowlane. Instytucjami niebankowymi świadczącymi usługi finansowe są m.in. firmy

7 Produkty konkurencyjne wobec produktów bankowych polisy ubezpieczenia na Ŝycie jednostki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych certyfikaty inwestycyjne krótkoterminowe papiery dłuŝne obligacje komercyjne obligacje skarbowe i bony skarbowe akcje 7

inwestycyjnych certyfikaty inwestycyjne krótkoterminowe

8 Ewolucja struktury systemu finansowego w Polsce W strukturze aktywów polskiego systemu finansowego zmniejsza się udział banków na korzyść innych instytucji. Udział procentowy banki 94,5% 70,2% zakłady ubezpieczeń 3,9% 10,7% fundusze inwestycyjne 0,7% 7,3% domy maklerskie 0,9% 0,8% OFE - 10,3% SKOK 0,1% 0,6% 8

Udział procentowy 1996 2005 banki 94,5% 70,2% zakłady ubezpieczeń 3,9% 10,7%

9 Liczba instytucji finansowych banki SKOK zakłady ubezpieczeń TFI 5 23 OFE - 15 domy maklerskie

10 Działalność banków zagranicznych w Polsce Od r. banki unijne mogą świadczyć polskim klientom, bez potrzeby uzyskania licencji bankowej, usługi finansowe albo bezpośrednio w formie transgranicznej, albo poprzez oddział w Polsce. Oddziały banków zagranicznych mają większe moŝliwości działania niŝ spółki zaleŝne banków zagranicznych (podstawą wyliczenia norm ostroŝnościowych jest cała kwota funduszy własnych banku zagranicznego, a nie tylko kapitał spółki zaleŝnej). Oddziały mają prostszą strukturę organizacyjną i w ograniczonym stopniu podlegają polskiemu nadzorowi bankowemu. Przekształcenie niezaleŝnej spółki w oddział jest skomplikowane pod względem prawnym. Jako pierwszy zdecydował się na przekształcenie polskiej filii w oddział bank Svenska Handelsbanken. 10

Oddziały banków zagranicznych mają większe moŝliwości działania niŝ spółki zaleŝne banków zagranicznych (podstawą wyliczenia norm ostroŝnościowych jest cała kwota funduszy własnych banku

11 Bankowość pocztowa Bankowość pocztowa moŝe być prowadzona w ramach poczty, wtedy zakres oferowanych usług jest węŝszy i ogranicza się do obsługi obrotu płatniczego i gromadzenia oszczędności (Belgia, Szwajcaria). W wielu krajach istnieją banki pocztowe korzystające z sieci placówek pocztowych, które są silną konkurencją dla banków spółdzielczych i małych banków komercyjnych W Polsce Bank Pocztowy zamierza zrezygnować z własnych placówek i prowadzić sprzedaŝ produktów detalicznych za pomocą placówek pocztowych (wspólna lada pocztowo bankowa). Podstawowe produkty Banku Pocztowego: ROR, depozyty terminowe, przelewy, sprzedaŝ polis ubezpieczeniowych i jednostek uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych oraz kredyty w rachunku bieŝącym i kredyty kartowe. 11

W wielu krajach istnieją banki pocztowe korzystające z sieci placówek pocztowych, które są silną konkurencją dla banków spółdzielczych i małych banków komercyjnych W Polsce Bank Pocztowy

12 SKOK-i jako konkurenci banków SKOK-i są instytucjami niezarobkowymi obsługującymi niezamoŝnych klientów w zakresie prostych produktów finansowych. SKOK-i nie podlegają unijnym dyrektywom bankowym. Odpowiadające im za granicą unii kredytowe są najbardziej rozpowszechnione w USA, W. Brytanii i Irlandii. Banki w Polsce nie obawiają się konkurencji ze strony SKOK, poniewaŝ z usług kas korzystają klienci niezbyt atrakcyjni dla banków, osoby mało zarabiające, potrzebujące niewielkich kredytów i gromadzące skromne środki na lokatach, mające mniejsze wymagania co do oferty, za to szukające korzystnego oprocentowania depozytów i poŝyczek. 12

Banki w Polsce nie obawiają się konkurencji ze strony SKOK, poniewaŝ z usług kas korzystają klienci niezbyt atrakcyjni dla banków, osoby mało zarabiające,

13 Pośrednicy kredytowi Część pośredników kredytowych posiada własne banki, np. Lukas Bank, Dominet Bank, albo banki przejmują pośredników, np. CC Bank przejął PTF, Kredyt Bank nabył znaczną część akcji spółki śagiel. Współpraca banków z firmami pośrednictwa kredytowego pozwala im zwiększyć sprzedaŝ kredytów. 13

CC Bank przejął PTF, Kredyt Bank nabył znaczną część akcji spółki śagiel.

14 Ryzyko walutowe Ryzyko walutowe to niebezpieczeństwo pogorszenia się wyniku finansowego banku wskutek niekorzystnej zmiany kursu walutowego. Wielkość ryzyka walutowego określamy jako iloczyn otwartej pozycji walutowej i zmiany kursu walutowego (w%). JeŜeli wartość aktywów w danej walucie jest większa od wartości pasywów w tej walucie, to bank zajmuje długą pozycję walutową. Krótka pozycja walutowa polega na niedoborze aktywów w danej walucie w stosunku do zobowiązań w tej walucie. 14

Wielkość ryzyka walutowego określamy jako iloczyn otwartej pozycji walutowej i zmiany kursu walutowego (w%).

15 Warianty ryzyka walutowego Pozycja walutowa długa krótka Wzrost kursu zysk strata Spadek kursu strata zysk 15

16 Rodzaje pozycji walutowych Pozycja walutowa indywidualna jest sumą: bilansowej pozycji walutowej, pozabilansowej pozycji walutowej (róŝnica między wartością instrumentów do otrzymania i wartością instrumentów do wydania, wyraŝonych w danej walucie) i pozycji walutowej transakcji indeksowanych. Pozycję walutową całkowitą oblicza się jako sumę ujemnych (krótkich) lub sumę dodatnich (długich) pozycji walutowych indywidualnych dla poszczególnych walut, w zaleŝności od tego, która z tych sum jest wyŝsza co do wartości. 16

17 Zarządzanie ryzykiem walutowym w banku W celu zabezpieczenia się przed ryzykiem walutowym bank ustala wewnętrzne limity na otwarte pozycje walutowe oraz wykorzystuje instrumenty finansowe przy zawieraniu transakcji dewizowych. Banki są zobowiązane do obliczania pozycji walutowej indywidualnej, a następnie pozycji walutowej całkowitej. Bank musi posiadać określony kapitał na pokrycie ryzyka walutowego. Łączny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka walutowego oblicza się jako iloczyn 0,08 i kwoty, o jaką wartość pozycji walutowej całkowitej przewyŝsza 2% funduszy własnych banku 17

Banki są zobowiązane do obliczania pozycji walutowej indywidualnej, a następnie pozycji walutowej całkowitej.

18 Ryzyko zmian cen akcji Banki są naraŝone na ryzyko związane z akcjami w sytuacji, gdy akacje mają znaczny udział w ich aktywach i gdy następuje załamanie kursów akcji na rynku. Zmiany cen akcji mogą teŝ wpływać na wyniki banków pośrednio, poprzez wpływ na obsługę kredytów udzielanych na zakup papierów wartościowych. 18

19 Ryzyko zmian cen nieruchomości Zmiany cen nieruchomości mogą prowadzić do powstania strat finansowych w bankach w związku z: udzielaniem kredytów developerom i osobom prywatnym, zmniejszeniem się wartości zabezpieczeń spłaty kredytu, inwestowaniem na własny rachunek w nieruchomości (bezpośrednio bądź za pośrednictwem funduszy nieruchomościowych). 19

prywatnym, zmniejszeniem się wartości zabezpieczeń spłaty kredytu, inwestowaniem na

Podobne dokumenty

Rynek finansowy w Polsce

Rynek finansowy w Polsce finansowy w Polsce finansowy jest miejscem, na którym są zawierane transakcje kupna i sprzedaży różnych form kapitału pieniężnego, na różne terminy w oparciu o instrumenty finansowe. Uczestnikami rynku