Kształcenie formalne przyszłych specjalistów ds. BHP 2

Transkrypt

1 Małgorzata Spychała 1 Politechnika Poznańska Kształcenie formalne przyszłych specjalistów ds. BHP 2 Zadania i obowiązki specjalisty ds. BHP zmieniają się wraz z nowymi formami zatrudnienia, zwiększeniem intensywności pracy, trudnym środowiskiem pracy, a co za tym idzie - nowymi czynnikami ryzyka. Bezpieczne i zdrowe stanowisko pracy będzie zależało więc od poziomu przygotowania specjalistów ds. BHP do pełnienia tych obowiązków. Określone standardy każdej organizacji stanowią podstawę oceny kompetencji osób, które wykonują bądź, będą wykonywać dane zadania. Znając te standardy można przygotować studenta do przyszłych zadań realizowanych na danym stanowisku. Aktualne programy kształcenia specjalistów ds. BHP są zgodne z wymogami Krajowej Ramy Kwalifikacji (KRK) [15], zawierają efekty kształcenia czyli zasób wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych uzyskiwanych w procesie kształcenia w systemie studiów oraz studiów trzeciego stopnia; [14]. Natomiast programy kształcenia absolwentów służby BHP muszą uwzględniać również wymogi stanowiskowe w danych organizacjach oraz wymogi prawne niezbędne na tym stanowisku [7]. Cel i metody badawcze Celem artykułu jest analiza programu nauczania na kierunku Inżynieria Bezpieczeństwa Pracy Politechniki Łódzkiej pod względem efektów kształcenia oraz metod weryfikacji tych efektów. Badania dotyczące kompetencji studentów zostały przeprowadzone na Wydziale Organizacji i Zarządzania Politechniki Łódzkiej w listopadzie i grudniu 2014 r. W badaniu uczestniczyło łącznie 546 studentów (66%) kobiet i 185 (34%) mężczyzn z wybranych kierunków. Dla realizacji celów tego artykułu skupiono się tylko na kierunku Inżynieria Bezpieczeństwa Pracy IV rok, studia stacjonarne, gdzie studiuje 14 osób [11]. Zadania i obowiązki specjalisty ds. BHP Specjalista bezpieczeństwa i higieny pracy to jeden z 2360 zawodów ujętych w obowiązującej od 1 lipca 2010 r. klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy [13]. Na podstawie opisów stanowisk pracy w przedsiębiorstwach produkcyjnych oraz standardów kwalifikacji zawodowych [17] dotyczących specjalisty ds. BHP opracowano listę zadań realizowanych na tym stanowisku: sporządzanie ocen i analiz ryzyka zawodowego na poszczególnych stanowiskach pracy, branie udziału w opracowywaniu planów modernizacyjnych i inwestycyjnych oraz udział w odbiorach technicznych obiektów i urządzeń produkcyjnych, mających wpływ na warunki bhp, właściwe przygotowanie załogi do bezpiecznej pracy, zgłaszanie wniosków dotyczących wymagań bhp w stosowanych procesach technologicznych oraz dla konkretnych stanowisk pracy, ocenianie ryzyka zawodowego i formułowanie wniosków oraz doradzanie, jakie środki należy zastosować dla bezpieczeństwa pracownika, organizacja i nadzór przebiegu działań związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy na terenie całego zakładu, 1 dr inż. M. Spychała, adiunkt, Politechnika Poznańska, Wydział Inżynierii Zarządzania, Katedra Przedsiębiorczości i Komunikacji w Biznesie. 2 Artykuł recenzowany. 1447

2 nadzorowanie prac dotyczących profilaktyki i popularyzacji zagadnień bhp i ergonomii, nadzorowanie rejestru wypadków i prawidłowego przechowywania dokumentacji dotyczącej bhp, kontrola stanu bezpieczeństwa pracy, odpowiedzialność za sprawdzanie warunków pracy w zakresie przestrzegania przepisów i zasad bhp, koordynowanie współpracy z kierownikami działów, z przedstawicielami organizacji związkowych, organów nadzoru nad warunkami pracy (Państwową Inspekcja Pracy, Państwową Inspekcją Sanitarną) oraz służbą zdrowia, informowanie kierownictwa o stwierdzonych zagrożeniach zawodowych, uczestniczenie w dochodzeniach powypadkowych, sporządzanie raportu opisującego bieżący stan bezpieczeństwa i higieny pracy, ewidencja i magazynowanie wyników badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy, podejmowanie współpracy z jednostkami naukowo-badawczymi w zakresie problematyki bezpieczeństwa i higieny pracy, podejmowanie współpracy z właściwymi komórkami organizacyjnymi lub osobami w zakresie identyfikacji potrzeb szkoleniowych i zapewnienia odpowiedniego poziomu szkoleń w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, organizowanie i prowadzenie szkoleń wstępnych lub okresowych w dziedzinie bhp, nadzorowanie i opracowywanie wewnętrznych zarządzeń, regulaminów, procedur dotyczących bhp oraz opiniowanie instrukcji szczegółowych. Analizując wymienione zadania specjalisty ds. BHP można stwierdzić, że mają one charakter interdyscyplinarny. Chcąc efektywne wykonać zadania należy nie tylko mieć rozwinięte kompetencje techniczne, ale również społeczne. Oprócz szerokiego wachlarza zadań, należy pamiętać, że specjaliści ds. BHP funkcjonują we wszystkich branżach, począwszy od małych zakładów a skończywszy na kopalniach, czy korporacjach przemysłowych. Jest to związane z różnorodnością kultur organizacyjnych oraz innym charakterem pracy. Bardzo często specjalista pracuje w różnych miejscach pracy, współpracuje z wieloma pracownikami. Lista zaprezentowanych zadań specjalisty ds. BHP jest otwarta, gdyż zmieniające się warunki pracy, nowe urządzenia czy nawet nowe formy zatrudnienia wymagają nowych działań. Specjaliści muszą być dobrze przygotowani do zadań realizowanych w przyszłości, muszą więc mieć odpowiednią wiedzę i umiejętności. Standardy kształcenia dla kierunku Bezpieczeństwo i higiena pracy Kształcenie formalne (formal learning) studenta kierunku Bezpieczeństwo i higiena pracy to kształcenie instytucjonalne i sformalizowane realizowane zgodnie z programami umożliwiającymi zdobycie kwalifikacji uznawanych w danym systemie prawnym. ([1], [12])23 kwietnia 2008 roku na polskich uczelniach wprowadzone zostały nowe przepisy prawne i zobowiązania polskich uczelni do stosowania Europejskich Ram Kwalifikacji (ERK) w postaci Krajowych Ram Kwalifikacji (KRK). Krajowa Rama Kwalifikacji daje możliwość porównania wiedzy, umiejętności oraz kompetencji społecznych, czyli rozpoznania tego co dany student/absolwent wie, co potrafi, a także jaką ma motywację do działania. [8] Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego [19] opublikowało standardy kształcenia dla poszczególnych kierunków studiów i poziomów kształcenia w tym dla kierunku bezpieczeństwo i higiena pracy. W trakcie 7 semestrów absolwent rozwija i doskonali następującą wiedzę i umiejętności [18]: - wiedza ogólna z zakresu nauk technicznych, prawa i ekonomii, - wiedza specjalistyczna z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy (bhp), - wiedza dotycząca zagrożeń występujących w procesach technologicznych (pracy) i metod ich eliminowania lub ograniczania, - znajomość oceny ryzyka zawodowego, badań wypadków przy pracy i chorób zawodowych oraz zadań i metod pracy służby bhp, 1448

3 - umiejętności korzystania z wiedzy z zakresu psychologii, organizacji, zarządzania i marketingu w działaniach dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, - umiejętności komunikowania się z otoczeniem zewnętrznym i wewnętrznym, - umiejętność przygotowania analiz bezpieczeństwa i ryzyka zawodowego, - umiejętność oceny przebiegu procesów produkcyjnych (pracy) w zakładach pracy w kontekście zagadnień bezpieczeństwa i higieny pracy, - umiejętność przeprowadzania kontroli przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, - umiejętność modernizacji i poprawy warunków pracy, - zdolność oceny rozwiązania techniczno-organizacyjnego pod względem spełniania wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii, - umiejętność systemowego zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy, - umiejętność prowadzenia badań okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz podejmowania działań profilaktycznych, - umiejętność projektowania i wdrażania rozwiązań technicznych i organizacyjnych minimalizujących skutki oddziaływania procesu pracy na człowieka, - umiejętność przygotowania i prowadzenia szkoleń BHP, - umiejętność prowadzenia dokumentacji BHP, - znajomość języka obcego na poziomie biegłości B2 Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego Rady Europy oraz umiejętność posługiwania się językiem specjalistycznym z zakresu nauk technicznych. Aby poprawnie wykonać zadania na stanowisku specjalisty ds. BHP należy mieć wiedzę techniczną dotyczącą bezpieczeństwa i ochrony środowiska oraz wiedzę z zakresu zarządzania, ekonomii, psychologii, socjologii czy komunikacji. Sama wiedza nie wystarczy należy również umieć ją wykorzystać. Analizując listę zaprezentowanych kompetencji można stwierdzić, że kompetencje społeczne odgrywają olbrzymią rolę podczas realizacji zadań specjalisty ds. BHP umiejętność komunikowania się z pracownikami, kierownikami, grupami pracowniczymi czy różnymi organami kontrolnymi. Specjalista ds. BHP musi w jasny i prosty sposób przekazać wiedzę z zakresu BHP, ale również wpływać na pracowników, aby stosowali się do przepisów BHP; argumentować oraz prowadzić dyskusję. Kolejną kompetencją komunikacyjną niezbędną do efektywnego wykonania zdań jest umiejętność przygotowania raportów; opracowania dokumentów na podstawie aktualnych aktów pranych; tworzenia regulaminów, procedur i instrukcji ogólnych dotyczących bezpieczeństwa. [9] Efekty kształcenia dla kierunku Inżynieria Bezpieczeństwa Pracy Politechnika Łódzka Zgodnie z Krajowymi Ramami Kwalifikacji, opracowane zostały efekty kształcenia, które odnoszą się do odpowiednich poziomów wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych studenta. Przeprowadzając badania na Politechnice Łódzkiej 3 dokonano analizy efektów kształcenia kierunku Inżynieria Bezpieczeństwa Pracy PŁ, studia stacjonarne. Analizie poddano siedem semestrów na studiach inżynierskich. Założono, że profil kompetencyjny studenta składa się z efektów kształcenia: co student wie i potrafi po edukacji formalnej na danym semestrze i kierunku. W tabeli 1 zostały zaprezentowane przykłady efektów kształcenia oraz przedmioty, na których te efekty są realizowane. Każdy przedmiot został przeanalizowany pod względem metod weryfikacji efektów kształcenia. 3 Badania dotyczące kompetencji menedżerskich studentów zostały przeprowadzone na Wydziale Organizacji i Zarządzania Politechniki Łódzkiej w listopadzie i grudniu 2014 r. W badaniu uczestniczyło łącznie 594 studentów kobiet i 216 mężczyzn z wybranych kierunków menedżerskich. Badaniu poddano 261 studentów kierunku Zarządzanie i Inżynieria Produkcji, studia stacjonarne i niestacjonarne, inżynierskie i magisterskie.(zobacz Spychała M., Matejun M., Łódź, 2015) 1449

4 Tab. 1. Przykłady efektów kształcenia wraz z przedmiotami i metodami weryfikacji efektu dla kierunku Inżynieria Bezpieczeństwa Pracy Politechniki Łódzkiej Opracowanie własne na podstawie [18] Przykłady efektów kształcenia: wiedza Opis efektu kształcenia Zna zasady przygotowywania i przeprowadzania wymaganych szkoleń w zakresie bhp. Zna kategorie oraz specyfikę czynników zagrożeń w środowisku pracy. Zna zasady bezpiecznej pracy oraz obsługi maszyn i urządzeń. Zna zasady wdrażania, utrzymywania i doskonalenia systemu zarządzania bhp w przedsiębiorstwie. na zasady zarządzania ryzykiem zawodowym, w tym praktyczne techniki jego analizy i oceny. Przedmiot, na którym kształtowana jest dana kompetencja Metody weryfikacji efektu P T U O D PR G S Szkolenie w BHP Informatyka Technologie informacyjne Grafika + + Nauka o bezpieczeństwie + Czynniki zagrożeń biologicznych, Czynniki zagrożeń chemicznych, Czynniki zagrożeń oświetlenie Czynniki zagrożeń pożarowych Czynniki zagrożeń mechanicznych + + Czynniki zagrożeń elektrycznych Toksykologia i higiena przemysłowa + + Pomiary i monitorowanie zagrożeń przemysłowych + + Kompatybilność elektromagnetyczna Środki bezpieczeństwa i ochrony I i II Ochrona przeciwpożarowa + Nauka o bezpieczeństwie + Ergonomia + + Bezpieczeństwo w instalacjach energetycznych Bezpieczeństwo pracy w budownictwie System zarządzania bezpieczeństwem i ochrona środowiska Nauka o bezpieczeństwie + System zarzadzania jakością i ocena zgodności + + Nauka o bezpieczeństwie + Ocena ryzyka Praca przejściowa + Pomiary i monitorowanie zagrożeń przemysłowych + + Badanie wypadków i awarii Ratownictwo techniczne i medyczne

5 Przykłady efektów kształcenia: umiejętności Opis Efektu Potrafi komunikować się z podmiotami wewnętrznymi i zewnętrznymi w kontekście obowiązkowych zadań służby bhp w przedsiębiorstwie. Potrafi przygotować w języku polskim i języku obcym udokumentowane stanowisko dotyczące problematyki inżynierii bezpieczeństwa pracy. Potrafi przygotować i przedstawić w języku polskim i języku obcym prezentację ustną, dotyczącą szczegółowych zagadnień z zakresu inżynierii bezpieczeństwa pracy. Posługuje się językiem obcym w stopniu pozwalającym na: korzystanie z katalogów, norm i baz danych; zrozumienie instrukcji urządzeń i obsługi programów; porozumiewanie się i wyrażanie specjalistycznych opinii. Przykłady efektów kształcenia: kompetencje społeczne Opis Efektu Ma świadomość poziomu swojej wiedzy i umiejętności; rozumie potrzebę ciągłego dokształcania zawodowego i rozwoju osobistego; dokonuje samooceny własnych kompetencji i doskonali umiejętności, wyznacza kierunki własnego rozwoju i kształcenia; potrafi inspirować i organizować proces uczenia się innych osób. Jest przygotowany do aktywnego uczestnictwa w grupach, organizacjach i instytucjach oraz do przyjmowania w nich różnych ról. Przedmiot, na którym kształtowana Metody weryfikacji efektu jest dana kompetencja P T U O D PR G S Szkolenie w BHP Język obcy Seminarium dyplomowe + + Język obcy Informatyka Ergonomia + + Praca przejściowa + Szkolenie w BHP Język obcy Badanie wypadków i awarii Seminarium dyplomowe + + Szkolenie w BHP Język obcy Grafika + + Technologie informacyjne Praca przejściowa + Przedmiot, na którym kształtowana Metody weryfikacji efektu jest dana kompetencja P T U O D PR G S Seminarium dyplomowe + + Praca dyplomowa Praktyki 12 tygodni Badanie wypadków i awarii Praktyki 12 tygodni Seminarium dyplomowe + + Legenda P- projekt T test, kolokwium pisemne U- kolokwium ustne O obserwacja studenta na zajęciach, podczas wykonywania zadań laboratoryjnych, ćwiczenia indywidualne studenta D- dyskusja PR - prezentacja G zadania grupowe, praca w grupach S- sprawozdanie Opracowanie własne na podstawie [18] 1451

6 W tabeli 1 zostały przedstawione przykłady efektów kształcenia na kierunku Inżynieria Bezpieczeństwa Pracy. Wszystkie przykłady efektów kształcenia pokrywają się ze standardami kształcenia dla omawianego kierunku opublikowanego przez MNISW (patrz podrozdział Standardy kształcenia dla kierunku Bezpieczeństwo i higiena pracy). Przeanalizowano na jakich przedmiotach studiów są realizowane poszczególne efekty kształcenia. Można zauważyć, że każdy z wymienionych efektów kształcenia realizowany jest na różnych przedmiotach. Oznacza to, że program studiów na kierunku Inżynieria Bezpieczeństwa Pracy został opracowany poprawnie. Efekt kształcenia dotyczący znajomości kategorii oraz specyfiki czynników zagrożeń w środowisku pracy jest kształtowany aż na 10 przedmiotach. Analizując metody weryfikacji efektów kształcenia stwierdza się, że wiedza z danego obszaru dotyczącego bezpieczeństwa i ochrony środowiska sprawdzana jest przede wszystkim za pomocą testów pisemnych, tylko w dwóch przypadkach są to egzaminy ustne. Metoda pisemna sprawdzania wiedzy jest łatwiejsza do weryfikacji, dokument jest trwały i można go ponownie sprawdzić. Metoda ta również rozwija kompetencje komunikacyjne związane z umiejętnością pisania dokumentów. Studenci mają również sprawdzaną wiedzę na podstawie pisemnych sprawozdań, co przygotowuje ich do opracowywania dokumentów stanowiskowych związanych z BHP. Ważną metodą weryfikacji efektów kształcenia są realizowane projekty. Studenci, realizując projekty, mają możliwość rozwijania i doskonalenia umiejętności pracy w zespole, doskonalenia technik kreatywnego myślenia czy dzielenia się wiedzą. Wykładowcy oceniają kompetencje danego studenta również obserwując go podczas wykonywania zadań laboratoryjnych czy ćwiczeń indywidualnych na zajęciach. Ta metoda pozwala ocenić umiejętności z zakresu BHP i kompetencje społeczne danego studenta oraz predyspozycje do omawianego zawodu. Z tabeli 1 wynika, ze wykładowcy bardzo często stosują obserwacje studentów podczas weryfikacji efektów kształcenia. Podsumowanie Analizując program na kierunku Inżynieria Bezpieczeństwa Pracy można zauważyć, że wszystkie zaprezentowane efekty kształcenia są realizowane na poszczególnych przedmiotach. Każda analizowana kompetencja jest rozwijana i doskonalona na kilku przedmiotach, co może prowadzić do podnoszenia poziomów kompetencyjnych z obszaru bezpieczeństwa pracy. Stosowane metody weryfikacji danego efektu kształcenia są różnorodne: pisemne sprawdzenie wiedzy, pisanie sprawozdań, przygotowanie projektów w zespołach czy dyskusje na zajęciach wzmocnione oceną z obserwacji zachować studenta może prowadzić do obiektywnej oceny wiedzy i umiejętności przyszłych specjalistów ds. BHP. Czy zatem można założyć, że każdy absolwent kierunku Inżynieria Bezpieczeństwa Pracy Politechniki Łódzkiej jest bardzo dobrze przygotowany do zadań realizowanych w przedsiębiorstwach produkcyjnych na stanowisku specjalista ds. BHP? Aby odpowiedzieć na to pytanie należy przyjrzeć się nie tylko ogólnej liście zadań na tym stanowisku, ale dokonać analizy zadań szczegółowych obecnych i przyszłych. Nie jest to zadanie łatwe, gdyż wymagania każdego stanowiska pracy w danych organizacjach mogą się różnić, jednak współpraca między przedsiębiorstwami a uczelnią, połączona z praktykami czy kilkumiesięcznymi stażami, umożliwi rozpoznanie wymagań kompetencyjnych i przygotowanie przyszłego inżyniera służby BHP pod względem wiedzy, umiejętności i postaw. Streszczenie Celem artykułu jest analiza programu nauczania na kierunku Inżynieria Bezpieczeństwa Pracy Politechniki Łódzkiej pod względem efektów kształcenia oraz metod weryfikacji tych efektów. Przeprowadzone badania potwierdziły, że program nauczania na danym kierunku jest opracowany poprawnie, każda analizowana kompetencja jest rozwijana i doskonalona na kilku przedmiotach. Podczas formalnego kształtowania kompetencji technicznych i społecznych studentów na kierunku Inżynieria Bezpieczeństwa Pracy wykorzystywane są różne metody weryfikacji efektów kształcenia, co prowadzi do obiektywnej oceny wiedzy, umiejętności i postaw przyszłych specjalistów ds. BHP. 1452

7 Abstract Formal Learning of future Occupational Safety and Health Specialists The purpose of this article is analysis of teaching program at Occupational Safety Engineering Technical University of Lodz in terms of learning outcomes and methods of verification of these effects. The study confirmed that the teaching program in a given direction is developed correctly, each analyzed competence is developed and perfected in several classes. During the formal learning of technical and social competence of students in the field of Occupational Safety Engineering there are various methods of verifying outcomes used, which leads to an objective assessment of knowledge, skills and attitudes of future Health and Safety specialists. LITERATURA / BIBLIOGRAPHY [1]. Maslowski, R., Breit, H. Eckensberger, L. ischeerens J. (2009). A conceptual framework on informal learning of active citizenship competencies. W: J. Scheerens (red.), Informal learning of active citizenship at school: an international comparative study in seven european countries (11-24). Dordrecht: Springer Science & Business Media B.V. [2]. Niziołek K., Boczkowska K., Kompetencje kadr bhp w aspekcie zachodzących zmian prawnych w obszarze zarządzania bezpieczeństwem, Politechnika Łódzka [3]. Pawłowska Z., (2002), System zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy w przedsiębiorstwie, CIOP&PIB, Warszawa. [4]. Rączkowski B., BHP w praktyce (2012), Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr,2012 [5]. Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 180, poz z późn. zm.). [6]. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2 listopada 2004 r. zmieniające rozporządzenie o służbie BHP (Dz. U. Nr 246, poz. 2468). [7]. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 109, poz. 704 ze zm.). [8]. Spychała M., (2015) Zarządzanie kompetencjami studentów na kierunku Zarządzanie Wydziału Organizacji i Zarządzania Politechniki Łódzkiej, Uniwersytet Łódzki, (w druku) [9]. Spychała M., Grzelczak A., Wartościowanie pracy i kompetencji specjalisty ds. BHP, Logistyka 5/2014 [10]. Spychała M., Łech S., (2011), Analiza kompetencji zawodowych pracowników i jej wpływ na doskonalenie służby BHP, VI Międzynarodowa Konferencja, Systemy wspomagania w zarządzaniu środowiskiem, Witold Biały, Polskie Stowarzyszenie Zarządzania Wiedzą, Bydgoszcz. [11]. Spychała M., Matejun M., Badanie ocen wybranych kompetencji menedżerskich studentów WOiZ Politechniki Łódzkiej, Marketing i Rynek, nr 05/2015, s [12]. Straka, G.A. (2002), Valuing learning outcomes acquired in non-formal settings. W: W.J. Nijhof, A. Heikkineni L.F.M. Nieuwenhuis (red.), Shaping flexibility in vocational education and training ( ). Dordrecht: Kluwer Academic Publishers. [13]. Ustawa z dnia 1 lipca 2010 r. dotycząca klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy (DZ.U. z 2010 r. nr 82, poz. 537). 1453

8 [14]. Ustawa z dnia 11 lipca 2014 r. o zmianie ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym oraz niektórych innych ustaw [15]. Ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. z 2012 r. poz. 572, z późn. zm.2)) [16]. Znajmiecka-Sikora M., Boczkowska B, Niziołek K, Sikora A., (2009), Raport z badań Analiza i ocena stopnia dostosowania dolnośląskich przedsiębiorstw i kadr bhp w przepisach i potrzebach rynku Łodz, [17] [18]. %20bezpiecze%C5%84stwa%20pracy&pkId= [19]