18,8% 1,6% 0,5% spółdzielnia. działalność gospodarcza na podstawie wpisu do rejestru. jednostka komunalna. przedsiębiorstwo państwowe

Transkrypt

1 Powiat gryficki. Charakterystyka badanych podmiotów W badaniu sytuacji i oczekiwań pracodawców z powiatu gryfickiego udział wzięło 92 respondentów. Zdecydowaną większość stanowili pracodawcy reprezentujący mikroprzedsiębiorstwa, zatrudniające do 9 pracowników (43,8%) oraz przedsiębiorstwa małe, zatrudniające do 50 osób (35,4%). Dane na temat liczby zatrudnionych pracowników przedstawia rysunek. RYSUNEK. ILE OSÓB JEST ZATRUDNIONYCH (NA PEŁNY ETAT) W PAŃSTWA FIRMIE? firma zatrudnia do 9 osób 43,8% w firmie zatrudnionych jest od 0 do 50 osób 35,4% w firmie zatrudnionych jest od 5 do 250 osób 8,8% w firmie pracuje tylko jedna osoba - właściciel w firmie zatrudnionych jest od 25 do 999 osób,6% 0,5% 0% 5% 0% 5% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50% Największą grupę wśród przedsiębiorstw objętych badaniem stanowiły spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (43,2%), a następnie przedsiębiorstwa osoby fizycznej (40,%). Pozostałe formy prawne w powiecie gryfickim były zdecydowanie rzadziej spotykane (rysunek 2). RYSUNEK 2. FORMA PRAWNA FIRMY spółdzielnia działalność gospodarcza na podstawie wpisu do rejestru jednostka komunalna 0,5% 6,3% 43,2% 4,2% % przedsiębiorstwo państwowe spółdzielnia socjalna lub inne przedsiębiorstwo społeczne spółka akcyjna 0,5% 3,6% 0,5% 40,% spółka jawna spółka z ograniczoną odpowiedzialnością zakład budŝetowy

2 Ponad 2/3 firm, które wzięły udział w badaniu posiadała bezwydziałową strukturę organizacyjną ą (79,2%). Przedsiębiorstwa o strukturze wielowydziałowej, ale funkcjonujące ce w jednym zakładzie stanowiły 7,2%. NajniŜszy był odsetek firm posiadających organizację wielozakładową, wynosił jedynie 3,6% (rysunek 3). RYSUNEK 3. FORMA ORGANIZACYJNA FIRMY 79,2% 7,2% 3,6% organizacja wielowydziałowa, ale w jednym zakładzie organizacja bezwydziałowa organizacja wielozakładowa Zdecydowana większość badanych podmiotów prowadziła główną działalność gospodarczą ą na terenie ośrodka miejskiego liczącego cego do 50 tys. mieszkańców (90,6%) (rysunek 4). RYSUNEK 4. MIEJSCE GŁÓWNEJ DZIAŁALNOŚCI 9,4% miasto do 50 tys. mieszkańców 90,6% obszary wiejskie Przedsiębiorstwa z powiatu gryfickiego, które wzięły udział w badaniu funkcjonowały w ramach róŝnych sekcji PKD. Największy odsetek stanowili przedsiębiorcy związani zani z pozostałą działalnością usługową (3,3%). Pozostałe wyniki prezentuje rysunek 5.

3 RYSUNEK 5. RODZAJ PROWADZONEJ DZIAŁALNOŚCI WG SEKCJI PKD S-pozostała działalność usługowa 3,3% G-handel hurtowy i detaliczny;naprawa C-przetwórstwo przemysłowe I-działalność związana zana z zakwaterowaniem i A-rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo F-budownictwo R-działalność związana z kulturą, rozrywką i K-działalność finansowa i ubezpieczeniowa Q-opieka zdrowotna i pomoc społeczna P-edukacja H-transport i gospodarka magazynowa M-działalność profesjonalna, naukowa i J-Informacja i komunikacja O-administracja publiczna i obrona narodowa L-działalność związana zana z obsługą rynku T-gospodarstwa domowe zatrudniające N-działalność w zakresie usług E-dostawa wody, gospodarowanie ściekami i D-wytwarzanie i zaopatrywanie w energię 5,7% 5,2% 4,7% 4,2% 3,6% 3,6% 3,6% 3,% 3,% 2,% % 0,9% 8,3% 7,3% 0,5% 0,5% 0,5% 0,5% 0% 5% 0% 5% 20% 25% 30% 35% Ponad połowa przedsiębiorstw biorących ch udział w badaniu wskazała, iŝ oferowane przez nich produkty, bądź usługi są sprzedawane głównie na rynku lokalnym (gminnym, powiatowym). Taką odpowiedź wskazało 60,9% respondentów. Na rynku regionalnym działało 28,4% przedsiębiorstw, natomiast na rynku krajowym oraz zagranicznym jedynie 0,% (rysunek 6). RYSUNEK 6. JAKI PROCENT PRODUKCJI/USŁUG FIRMY JEST SPRZEDAWANY NA DANY RYNEK? na rynku lokalnym (gmin, powiatów) 60,9% na rynku regionalnym (wojewódzkim) 28,4% na rynku krajowym (ogólnopolski) na rynku zagranicznym (miedzynarodowym) 8,3%,8% 0% 0% 20% 30% 40% 50% 60% 70%

4 Firmy biorące udział w badaniu były reprezentowane w przewarzającym stopniu przez właścicieli (67,6%), dyrektorów/prezesów (6,7%) oraz specjalistów ds. personalnych (0,9%) (rysunek 7). RYSUNEK. JAKĄ POZYCJĘ ZAJMUJE PAN/I W STRUKTURZE PRZEDSIĘBIORSTWA? CZY JEST PAN/I... 6,7% właścicielem 0,9% 0,5% 4,2% dyrektorem/prezesem specjalistą ds. personalnych 67,7% kierownikiem działu, decydującym cym o zatrudnieniu zajmuje inną pozycję/stanowisko (pracownik) 2. Polityka zatrudnieniowa Zdecydowana większość firm (67,7%) zatrudnia pracowników z wykorzystaniem elastycznych form zatrudnienia, przy czym za najbardziej popularne według wskazań respondentów było: zatrudnienie na część etatu (56,2%), praca zlecona (39,2%) oraz przyjmowanie praktykantów/uczniów (25,4%) (rysunki 8 i 9). RYSUNEK 8. CZY PAŃSTWA FIRMA ZATRUDNIA PRACOWNIKÓW W ELASTYCZNYCH FORMACH ZATRUDNIENIA? % 0% 20% 67,7% 32,3% 40% 60% 80% 00% tak nie RYSUNEK 9. KTÓRE FORMY ELASTYCZNEGO ZATRUDNIENIA SĄ STOSOWANE W PAŃSTWA FIRMIE? pracownicy zatrudnieni na część etatu 56,2% osoby wykonujące prace zlecone 39,2% praktykanci lub uczniowie 25,4% pracownicy sezonowi osoby pracujące ce na zasadzie umowy o dzieło inne ( roboty publiczne) telepraca 3,8% 3,% 0,8% 0,8% 0% 0% 20% 30% 40% 50% 60% * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŝ stosują elastyczne formy zatrudnienia; % odpowiedzi nie sumuje się do 00, gdyŝ respondent mógł udzielić więcej niŝ jedną odpowiedź

5 Następnie respondenci zostali poproszeni o wskazanie przewidywanego poziomu zatrudnienia w ciągu najbliŝszego roku. Analiza materiału badawczego zgromadzonego w toku badania wykazała, iŝ w większości przypadków przedsiębiorcy nie planują znacznych zmian w strukturze zatrudnienia. Wśród badanych przedsiębiorstw, aŝ 62,5% zamierza utrzymać dotychczasowy poziom zatrudnienia. Spadek poziomu zatrudnienia zadeklarowało relatywnie niewielu pracodawców (6%), natomiast wzrost 8,2% (tabela ).. TABELA. CZY POZIOM ZATRUDNIENIA W PAŃSTWA FIRMIE BĘDZIE: WyŜszy niŝ obecnie Na tym samym poziomie NiŜszy niŝ obecnie Nie wiem/trudno powiedzieć Firma zatrudnia tylko jedną osobę - właściciel Do 9 osób Od 0 do 50 osób Od 5 do 250 osób Od 25 do 999 osób Ogółem n % 33,3% 9% 9,% 3,9% 0% 8,2% n % 66,7% 73,8% 52,9% 55,6% 0% 62,5% n % 0% 0% 2,9% 8,3% 00% 3,% n % 0% 7,% 25% 22,2% 0% 6,% n Ogółem % 00% 00% 00% 00% 00% 00% Przedsiębiorcy, którzy zadeklarowali wzrost poziomu zatrudnienia w swoich firmach w ciągu najbliŝszych 2 miesięcy, zostali poproszeni o wskazanie jak duŝą zmianę zatrudnieniową planują wprowadzić. Z analizy udzielonych odpowiedzi wynika, iŝ w badanych firmach łącznie planuje się przyjąć do pracy około 0 pracowników. Pracodawcy, którzy zamierzają zatrudnić osoby na wolne stanowiska pracy oczekują, iŝ osoby te będą juŝ w pełni przygotowane do wykonywania swoich obowiązków (62,9%). Około /3 badanych respondentów przewiduje objęcie nowych pracowników niewielkim doszkoleniem (28,6%). Większe doszkolenie planuje przeprowadzić jedynie 8,6% firm (rysunek 0).

6 RYSUNEK 2. CZY WOBEC NOWO PRZYJMOWANYCH OSÓB DO PRACY NA STANOWISKA INNE NIś KIEROWNICZE ZAKŁADA SIĘ, śe... posiadają pełne przygotowanie 62,9% przejdą niewielkie doszkolenie 28,6% przejdą większe doszkolenie 8,6% 0% 0% 20% 30% 40% 50% 60% 70% * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŝ zatrudnienie w firmach, które reprezentują, w ciągu najbliŝszego roku wzrośnie Przedsiębiorcy zostali poproszeni równieŝ o wymienienie stanowisk/zawodów, na które szukać będą pracowników w ciągu najbliŝszego roku. Z racji tego, iŝ w badaniu udział wzięły firmy reprezentujące róŝne branŝe w powiecie gryfickim, nie moŝna było przeprowadzić stricte statystycznej analizy podawanych przez respondentów zawodów. Tabela 2 prezentuje wszystkie wskazane przez przedsiębiorców zawody/stanowiska na które planuję się poszukiwać pracowników. TABELA 2. PROSZĘ WYMIENIĆ STANOWISKO, NA KTÓRE SZUKAĆ BĘDĄ PAŃSTWO PRACOWNIKÓW W CIĄGU 2 MIESIĘCY. Kod zawodu 32 Nazwa zawodu Kierownicy do spraw produkcji przemysłowej n Instruktorzy fitness i rekreacji ruchowej 5223 Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 722 Spawacze i pokrewni 7222 Ślusarze i pokrewni 74 Elektrycy budowlani i pokrewni 262 Architekci krajobrazu 265 Kartografowie i geodeci 235 Wizytatorzy i specjaliści metod nauczania 2523 Specjaliści ci do spraw sieci komputerowych 322 Mistrzowie produkcji w przemyśle przetwórczym 323 Mistrzowie produkcji w budownictwie 33 Dealerzy i maklerzy aktywów finansowych 332 Pracownicy do spraw kredytów, poŝyczek i pokrewni 3322 Przedstawiciele handlowi 333 Spedytorzy i pokrewni 3332 Organizatorzy konferencji i imprez 3334 Agenci do spraw rynku nieruchomości 342 Pracownicy pomocy społecznej i pracy socjalnej 532 Barmani 54 Fryzjerzy 552 Pracownicy usług domowych 553 Gospodarze budynków

7 563 Pracownicy zakładów pogrzebowych 565 Instruktorzy nauki jazdy Sprzedawcy (konsultanci) w centrach sprzedaŝy telefonicznej / 5244 internetowej 543 Pracownicy ochrony osób i mienia 6 Rolnicy upraw polowych 620 Robotnicy leśni i pokrewni 75 Cieśle i stolarze budowlani 722 Posadzkarze, parkieciarze i glazurnicy 732 Lakiernicy 723 Blacharze 724 Robotnicy przygotowujący i wznoszący konstrukcje metalowe 7223 Ustawiacze i operatorzy obrabiarek do metali i pokrewni 739 Rzemieślnicy gdzie indziej niesklasyfikowani 743 Monterzy linii elektrycznych 742 Monterzy i serwisanci urządzeń elektronicznych 8322 Kierowcy samochodów osobowych i dostawczych 92 Pomoce i sprzątaczki biurowe, hotelowe i pokrewne 950 Pracownicy świadczący usługi na ulicach 950 Pracownicy świadczący usługi na ulicach * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŝ zatrudnienie w firmach, które reprezentują, w ciągu najbliŝszego roku wzrośnie; do analizy wykorzystana została Klasyfikacja Zawodów i Specjalności na potrzeby rynku pracy (MPiPS, Warszawa 200 r.) Ponad połowa badanych firm, która zadeklarowała wzrost zatrudnienia, jako powód tej decyzji wskazała rozbudowę firmy (54,3%). Dwa następne najczęściej podawane powody to: konieczność uzupełnienia liczby pracowników wynikająca z płynności (25,7%) oraz wzrost sprzedaŝy/świadczonych usług na terenie kraju (25,7%) (rysunek ).

8 RYSUNEK. DLACZEGO POSZUKUJĄ PAŃSTWO PRACOWNIKÓW? rozbudowa firmy 54,3% z powodu konieczności ci uzupełnienia liczby pracowników wynikającej z płynności, np. zwolnienia, zmiana pracodawcy, itp. wzrost sprzedaŝy/świadczonych usług na terenie kraju 25,7% 25,7% zakup nowych maszyn lub urządzeń brak pracowników o odpowiednich kwalifikacjach i umiejętnościach zastosowanie nowych technologii wzrost sprzedaŝy/świadczonych usług wśród odbiorców zagranicznych,4% 8,6% 5,7% 2,9% 0% 0% 20% 30% 40% 50% 60% * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŝ zatrudnienie w firmach, które reprezentują, w ciągu najbliŝszego roku wzrośnie; % odpowiedzi nie sumuje się do 00, gdyŝ respondent mógł udzielić więcej niŝ jedną odpowiedź Kolejne pytania zawarte w kwestionariuszu wywiadu skierowane były do przedsiębiorców planujących zmniejszenie liczby etatów. Analiza zebranego materiału wskazuje, iŝ planowane redukcje stanowisk dotyczyć będą w badanych firmach około 26 osób. Na podstawie danych uzyskanych w wyniku badania moŝna wyciągnąć wniosek, iŝ w powiecie gryfickim bilans zatrudnienia będzie dodatni planowanych jest więcej przyjęć niŝ zwolnień pracowników. Przedsiębiorcy, którzy zadeklarowali iŝ w ich firmach będzie miała miejsce redukcja etatów, poproszeni zostali takŝe o wskazanie stanowisk/zawodów, których dotyczyć będą zwolnienia. Odpowiedzi prezentuje tabela 3. TABELA 3. PROSZĘ WYMIENIĆ Ć STANOWISKA, NA KTÓRYCH NASTĄPI ZMNIEJSZENIE LICZBY PRACOWNIKÓW W CIĄGU 2 MIESIĘCY? Kod zawodu Nazwa zawodu n 234 Nauczyciele szkół podstawowych 2 40 Pracownicy obsługi biurowej 432 Magazynierzy i pokrewni 5223 Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 420 Sekretarki (ogólne) 5222 Kierownicy sprzedaŝy w marketach 9629 Pracownicy przy pracach prostych gdzie indziej niesklasyfikowani * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŝ zatrudnienie w firmach, które reprezentują, w ciągu najbliŝszego roku zmniejszy się; do analizy wykorzystana została Klasyfikacja Zawodów i Specjalności ci na potrzeby rynku pracy (MPiPS, Warszawa 200 r.) 2 2 2

9 Z analizy materiału badawczego wynika, iŝ planowana redukcja zatrudnienia wynika głównie z ograniczenia sprzedaŝy/produkcji. W ten sposób odpowiedziało, aŝ 83,3% respondentów (rysunek 2). RYSUNEK 2. Z CZEGO WYNIKAĆ Ć BĘDZIE ZMIANA WIELKOŚCI ZATRUDNIENIA W PAŃSTWA FIRMIE? ograniczenie sprzedaŝy/produkcji 83,3% zmniejszenie ilości uczniów pojawienie się innych, konkurencyjnych zakładów 6,7% 6,7% 0% 0% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 00% * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŝ zatrudnienie w firmach, które reprezentują, w ciągu najbliŝszego roku wzrośnie; % odpowiedzi nie sumuje się do 00, gdyŝ respondent mógł udzielić więcej niŝ jedną odpowiedź 3. Zawody kluczowe w badanych firmach oraz oczekiwania pracodawców odnośnie pracowników zatrudnionych w tych zawodach W kolejnej części ci badania przedsiębiorcy zostali poproszeni o wskazanie zawodów, bądź stanowisk kluczowych dla firm, w których jest, lub będzie zatrudnionych najwięcej pracowników. Odpowiedzi respondentów były bardzo zróŝnicowane. Najczęściej wskazywanym zawodem był sprzedawca sklepowy (ekspedient). Pozostałe wskazywane zawody przedstawia tabela 4. TABELA 4. PROSZĘ WYMIENIĆ ZAWODY KLUCZOWE DLA PAŃSTWA FIRMY, W KTÓRYCH JEST LUB BĘDZIE ZATRUDNIONYCH NAJWIĘCEJ PRACOWNIKÓW? Kod zawodu 5223 Nazwa zawodu Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) n 2 92 Pomoce i sprzątaczki biurowe, hotelowe i pokrewne 3423 Instruktorzy fitness i rekreacji ruchowej 432 Magazynierzy i pokrewni 520 Kucharze 53 Kelnerzy 333 Księgowi 2330 Nauczyciele gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych (z wyjątkiem nauczycieli kształcenia zawodowego) 40 Pracownicy obsługi biurowej 54 Fryzjerzy 542 Kosmetyczki i pokrewni 522 Właściciele sklepów 723 Mechanicy pojazdów samochodowych

10 75 Masarze, robotnicy w przetwórstwie ryb i pokrewni Piekarze, cukiernicy i pokrewni Kierowcy samochodów osobowych i dostawczych Lekarze specjaliści Pielęgniarki specjalistki Agenci ubezpieczeniowi Przedstawiciele handlowi Organizatorzy konferencji i imprez Barmani Pracownicy zakładów pogrzebowych Kasjerzy i sprzedawcy biletów Pracownicy ochrony osób i mienia 3 63 Ogrodnicy Robotnicy leśni i pokrewni 3 79 Robotnicy robót stanu surowego i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani Monterzy i serwisanci urządzeń elektronicznych Pracownicy przy pracach prostych gdzie indziej niesklasyfikowani Kierownicy do spraw logistyki i pokrewni Projektanci grafiki i multimediów Specjaliści do spraw wychowania małego dziecka Kompozytorzy, artyści muzycy i śpiewacy 2 39 Technicy nauk fizycznych i technicznych gdzie indziej niesklasyfikowani Mistrzowie produkcji w przemyśle przetwórczym Spedytorzy i pokrewni Agenci do spraw rynku nieruchomości Recepcjoniści hotelowi Instruktorzy nauki jazdy 2 52 Sprzedawcy na targowiskach i bazarach Sprzedawcy (konsultanci) w centrach sprzedaŝy telefonicznej / internetowej 2 6 Rolnicy upraw polowych 2 75 Cieśle i stolarze budowlani Posadzkarze, parkieciarze i glazurnicy Spawacze i pokrewni Ślusarze i pokrewni Ustawiacze i operatorzy obrabiarek do metali i pokrewni 2 73 Mechanicy precyzyjni Rzemieślnicy gdzie indziej niesklasyfikowani 2 74 Elektrycy budowlani i pokrewni Robotnicy zwalczania szkodników i chwastów Kierowcy samochodów cięŝarowych Czyściciele pojazdów 2 94 Pracownicy przygotowujący posiłki typu fast food Pracownicy świadczący usługi na ulicach Sprzedawcy uliczni produktów nie Ŝywnościowych 2 32 Kierownicy do spraw produkcji przemysłowej

11 323 Kierownicy do spraw budownictwa 4 Kierownicy w hotelarstwie 42 Kierownicy w gastronomii 26 Architekci 265 Kartografowie i geodeci 22 Lekarze bez specjalizacji lub w trakcie specjalizacji 222 Pielęgniarki bez specjalizacji lub w trakcie specjalizacji 2272 Specjaliści diagnostyki laboratoryjnej 228 Farmaceuci 234 Nauczyciele szkół podstawowych 235 Wizytatorzy i specjaliści metod nauczania 24 Specjaliści do spraw księgowości i rachunkowości 2424 Specjaliści do spraw szkoleń zawodowych i rozwoju kadr 243 Specjaliści do spraw reklamy i marketingu 252 Projektanci i administratorzy baz danych 26 Adwokaci, radcy prawni i prokuratorzy 269 Specjaliści z dziedziny prawa gdzie indziej niesklasyfikowani 2643 Filolodzy i tłumacze 32 Technicy budownictwa 33 Technicy elektrycy 35 Technicy mechanicy 36 Technicy chemicy i pokrewni 33 Operatorzy urządzeń energetycznych 323 Technicy farmaceutyczni 3230 Praktykujący niekonwencjonalne lub komplementarne metody terapii 3253 Optycy okularowi 3254 Technicy fizjoterapii i masaŝyści 332 Pracownicy do spraw kredytów, poŝyczek i pokrewni 3343 Pracownicy administracyjni i sekretarze biura zarządu 3354 Urzędnicy organów udzielających licencji 3359 Urzędnicy państwowi do spraw nadzoru gdzie indziej niesklasyfikowani 342 Pracownicy pomocy społecznej i pracy socjalnej 3422 Trenerzy, instruktorzy i działacze sportowi 343 Fotografowie 352 Technicy wsparcia informatycznego i technicznego 354 Technicy sieci internetowych 420 Sekretarki (ogólne) 422 Bukmacherzy, krupierzy i pokrewni 4226 Recepcjoniści (z wyłączeniem hotelowych) 55 Pracownicy obsługi technicznej biur, hoteli i innych obiektów 552 Pracownicy usług domowych 553 Gospodarze budynków 53 Opiekunowie dziecięcy 549 Pracownicy usług ochrony gdzie indziej niesklasyfikowani 62 Sadownicy 622 Hodowcy ryb

12 7 Monterzy konstrukcji budowlanych i konserwatorzy budynków 72 Murarze i pokrewni 72 Dekarze 723 Tynkarze i pokrewni 725 Szklarze 73 Malarze i pokrewni 724 Robotnicy przygotowujący i wznoszący konstrukcje metalowe 7233 Mechanicy maszyn i urządzeń rolniczych i przemysłowych 733 Jubilerzy, złotnicy i pokrewni 734 Ceramicy i pokrewni 736 Szyldziarze, grawerzy i zdobnicy ceramiki, szkła i pokrewni 7322 Drukarze 7323 Introligatorzy i pokrewni 753 Krawcy, kuśnierze, kapelusznicy i pokrewni 843 Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów papierniczych 860 Operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji wyrobów spoŝywczych i pokrewni 872 Operatorzy maszyn i urządzeń do obróbki drewna 88 Operatorzy urządzeń do produkcji wyrobów szklanych i ceramicznych 883 Operatorzy urządzeń pakujących, do napełniania butelek i urządzeń znakujących 8342 Operatorzy sprzętu do robót ziemnych 92 Praczki ręczne i prasowacze 929 Pozostali pracownicy zajmujący się sprzątaniem 924 Robotnicy pomocniczy w ogrodnictwie i sadownictwie 933 Robotnicy pomocniczy w budownictwie ogólnym 932 Pakowacze 9329 Robotnicy przy pracach prostych w przemyśle gdzie indziej niesklasyfikowani 942 Pomoce kuchenne 96 Ładowacze nieczystości * do analizy wykorzystana została Klasyfikacja Zawodów i Specjalności na potrzeby rynku pracy (MPiPS, Warszawa 200 r.) Zdecydowana większość badanych przedsiębiorców zadeklarowała, iŝ osoby zatrudnione w ich firmach powinny posiadać wykształcenie zasadnicze zawodowe (40,6%). Nieco rzadziej wskazywano wykształcenie średnie techniczne (9,8%), średnie ogólne (8,2%) oraz wyŝsze ekonomiczne lub humanistyczne II stopnia (0,4%). Dla 8,9% respondentów poziom wykształcenie nie ma znaczenia (rysunek 3).

13 RYSUNEK 3. JAKIE WYKSZTAŁCENIE POWINNA MIEĆ OSOBA ZATRUDNIONA W ZAWODZIE KLUCZOWYM? zasadnicze zawodowe 40,6% średnie techniczne średnie ogólne 9,8% 8,2% wyŝsze ekonomiczne lub humanistyczne II nie ma to znaczenia wyŝsze techniczne I stopnia wyŝsze techniczne II stopnia wyŝsze ekonomiczne lub humanistyczne I 0,4% 8,9% 5,7% 5,7% 3,6% 0% 5% 0% 5% 20% 25% 30% 35% 40% 45% * % odpowiedzi nie sumuje się do 00, gdyŝ respondent mógł udzielić więcej niŝ jedną odpowiedź Biorąc pod uwagę branŝe badanych przedsiębiorstw wg Polskiej Klasyfikacji Działalności 2007 moŝna zauwaŝyć, Ŝe e wykształcenie zasadnicze zawodowe wymagane jest z firmach, które prowadzą działalność gospodarczą w ramach takich sekcji jak: wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych (sekcja D), budownictwo (sekcja F), a takŝe działalność związana zana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi (sekcja I) oraz pozostała działalność usługowa (sekcja S). Zachodniopomorscy pracodawcy prowadzący działalność gospodarczą w ramach takich branŝ jak: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybołówstwo (sekcja A),dostawa wody, gospodarowanie odpadami i ściekami oraz działalność związana z rekultywacją ą (sekcja E) w większości deklarowali, iŝ w głównej mierze od swych pracowników wymagają wykształcenia średniego technicznego. Wykształcenie wyŝsze ekonomiczna lub humanistyczne (pierwszego, bądź drugiego stopnia) wymagane jest przez większą część pracodawców, którzy prowadzą swe firmy w ramach sekcji działalność finansowa i ubezpieczeniowa (sekcja K), działalność związaną z obsługą rynku nieruchomości (sekcja L), działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca (sekcja N), administracja publiczna i obrona narodowa, obowiązkowe zabezpieczenia społeczne (sekcja O), a takŝe edukacja (sekcja P). Natomiast wykształcenie wyŝsze techniczne (pierwszego, bądź drugiego stopnia) wymagane jest przez znaczną część przedsiębiorców, których działalność gospodarcza związana zana jest z takimi sekcjami PKD jak: informacja i komunikacja (sekcja J),opieka zdrowotna i pomoc społeczna (sekcja Q), działalność profesjonalna, naukowa i techniczna (sekcja M).

14 W firmach, które reprezentują sekcje: przetwórstwo przemysłowe (sekcja C) większość przedsiębiorców od swych pracowników wymaga wykształcenia zasadniczego zawodowego, bądź teŝ średniego technicznego, handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle (sekcja G) oraz transport i gospodarka magazynowa (sekcja H) większość pracodawców oczekuje od pracowników wykształcenia zasadniczego zawodowego, bądź średniego ogólnego (tabela 5).

15 TABELA 5. WYMAGANE WYKSZTAŁCENIE PRACOWNIKÓW POD WZGLĘDEM SEKCJI PKD WyŜsze techniczne II stopnia WyŜsze techniczne I stopnia WyŜsze ekonomiczne lub humanistyczne II stopnia WyŜsze ekonomiczne lub humanistyczne I stopnia Średnie techniczne Średnie ogólne Zasadnicze zawodowe Nie ma to znaczenia Ogółem A-rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo C-przetwórstwo przemysłowe D-wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych E-dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją n % n % n % n % n % n % n % n % 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 8 57,% 0 0% 4 28,6% 2 4,3% 4 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 8 47,% 0 0% 7 4,2% 2,8% 7 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 00% 0 0% 0 0% 0 0% F-budownictwo 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 2 8,2% 0 0% 7 63,6% 2 8,2%

16 G-handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle H-transport i gospodarka magazynowa I-działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi J-Informacja i komunikacja K-działalność finansowa i ubezpieczeniowa L-działalność związana z obsługą rynku nieruchomości M-działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 4 6,7% 8 33,3% 45,8% 4,2% % 4,3% 0 0% 0 0% 4,3% 2 28,6% 2 28,6% 4,3% 7 0 0% 0 0% 5,6% 5,6% 5,6% 5 27,8% 9 50% 5,6% % 3 37,5% 0 0% 0 0% 2 25% 0 0% 0 0% 0 0% 8 0 0% 0 0% 5 62,5% 2,5% 0 0% 2 25% 0 0% 0 0% 8 33,3% 0 0% 2 66,7% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% ,9% 2 28,6% 4,3% 0 0% 0 0% 4,3% 0 0% 0 0% 7 N-działalność w zakresie usług administrowania 0 0% 0 0% 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% i działalność wspierająca O-administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe 0 0% 0 0% 3 75% 0 0% 0 0% 0 0% 25% 0 0% 4 zabezpieczenia społeczne P-edukacja 0 0% 0 0% 5 62,5% 3 37,5% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 8

17 Q-opieka zdrowotna i pomoc społeczna R-działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją S-pozostała działalność usługowa 2 28,6% 2 28,6% 4,3% 0 0% 4,3% 4,3% 0 0% 0 0% 7 2 5,4% 2 5,4% 7,7% 2 5,4% 2 5,4% 7,7% 0 0% 3 23,% 3 0 0%,6% 0 0% 0 0% 8 2,5% 5 23,4% 36 56,3% 4 6,3% 64 T-gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 00% produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby * liczba odpowiedzi respondentów nie sumuje się do 92, gdyŝ respondent mógł wskazać więcej niŝ jedną odpowiedź

18 Zdaniem większości respondentów (80,2%) w zawodach kluczowych dla ich firm nie wymaga się posiadania dodatkowych certyfikatów i uprawnień. Istnienie takiej potrzeby zadeklarowało jedynie 9,8% przedsiębiorców, spośród których większość wskazała na konieczność posiadania uprawnień w wymaganym zakresie (60,5%). Ponadto 34,2% respondentów wskazało, iŝ Ŝ w zawodach kluczowych wymaga posiadania ukończenia odpowiedniego kursu, a 8,4% przedsiębiorców rców wymaga odpowiednich kwalifikacji. Pozostałe odpowiedzi prezentuje (rysunek 4, tabela 6). Dodatkowe certyfikaty i uprawnienia w głównej mierze wymagane są od pracowników zatrudnionych w branŝach: ach: wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych (sekcja D), działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca (sekcja N), gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby (sekcja T), opieka zdrowotna i pomoc społeczna (sekcja Q) oraz administracja publiczna i obrona narodowa, obowiązkowe zabezpieczenia społeczne (sekcja O) (tabela 7). RYSUNEK 4. CZY ZAWÓD KLUCZOWY WYMAGA SPECJALNYCH CERTYFIKATÓW I UPRAWNIEŃ? % 9,8% 0% 20% 80,2% 40% 60% 80% 00% tak nie TABELA 6. JAKICH CERTYFIKATÓW I UPRAWNIEŃ WYMAGA SIĘ W OD OSÓB W KLUCZOWYM ZAWODZIE? n % Uprawnienia w wymaganym zakresie 23 Ukończony wymagany kurs Odpowiednie kwalifikacje Prawo jazdy wymaganej kategorii 2 Doświadczenie i praktyka zawodowa Zdobycie wymaganej licencji 2,6% * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŝ kluczowy zawód w firmie, którą reprezentują wymaga specjalnych certyfikatów i uprawnień; % odpowiedzi nie sumuje się do 00, gdyŝ respondent mógł udzielić więcej niŝ jedną odpowiedź ,5% 34,2% 8,4% 5,3% 2,6%

19 TABELA 7. BRANśA PRZEDSIĘBIORSTWA A WYMAGANIE SPECJALNYCH CERTYFIKATÓW I UPRAWNIEŃ D - Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych N - Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca T - Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby Nie Tak n % n % Ogółem 0 0% 00% 0 0% 00% 0 0% 00% Q - Opieka zdrowotna i pomoc społeczna 2 28,6% 5 7,4% 7 O - Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne R - Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją 2 50% 2 50% ,6% 4 44,4% 9 J - Informacja i komunikacja 4 66,7% 2 33,3% 6 M - Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 4 66,7% 2 33,3% 6 F - Budownictwo 7 70% 3 30% 0 H - Transport i gospodarka magazynowa 5 7,4% 2 28,6% 7 I - Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi 0 7,4% 4 28,6% 4 P - Edukacja 5 7,4% 2 28,6% 7 C - Przetwórstwo przemysłowe 4 87,5% 2 2,5% 6 S - Pozostała działalność usługowa 54 90% 6 0% 60 G - Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle 20 95,2% 4,8% 2 A - Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo 00% 0 0% E - Dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją 00% 0 0% K - Działalność finansowa i ubezpieczeniowa 8 00% 0 0% 8 L - Działalność związana z obsługą rynku 2 00% 0 0% 2 nieruchomości Jak wynika z analizy zebranego materiału badawczego, większość respondentów nie wymaga od pracowników posiadania znajomości specjalistycznych programów, pakietu typu MS Office, czy znajomości języka obcego (rysunek 5).

20 Zgodnie z odpowiedziami przedsiębiorców, około 24% oczekuje od swych pracowników znajomości języka obcego w stopniu dobrym, bądź bardzo dobrym, natomiast w stopniu podstawowym jedynie 4,6%. Bardzo dobra znajomość pakietu typu MS Office wymagana jest wśród pracodawców, których firmy działają w ramach sekcji informacja i komunikacja (sekcja J), działalność finansowa i ubezpieczeniowa (sekcja K), działalność naukowa, profesjonalna i techniczna (sekcja M) oraz działalność związana z obsługą rynku nieruchomości ci (sekcja L). Natomiast znajomości pakietu w stopniu podstawowym wymaga się w branŝach wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych (sekcja D), dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją (sekcja E), a takŝe gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby (sekcja T) (tabela 8). Bardzo dobra znajomość programów specjalistycznych wymagana jest wśród pracodawców, których firmy działają w ramach sekcji działalność finansowa i ubezpieczeniowa (sekcja K), działalność naukowa, profesjonalna i techniczna (sekcja M), działalność związana z obsługą rynku nieruchomości ci (sekcja L) oraz administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne (sekcja O). Natomiast znajomości specjalistycznych programów w stopniu podstawowym wymaga się w branŝach wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych (sekcja D), dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją (sekcja E), a takŝe gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby (sekcja T) (tabela 9). RYSUNEK 5. JAKI POZIOM WIEDZY WYMAGANY JEST W STOSUNKU DO PRACOWNIKA W ZAWODZIE KLUCZOWYM W PAŃSTWA FIRMIE? znajomość języka obcego 53,% 2,9% 3,5% 0,4% % znajomość specjalistyczych programów 60,4% 5,% 7,3% 3,5% 3,6% znajomość pakietu typu MS Office 57,3% 4,6% 8,3% 6,% 3,6% 0% 20% 40% 60% 80% 00% nie wymagany w stopniu podstawowym w stopniu dobrym w stopniu bardzo dobrym wzór do naśladowania Bardzo dobrej znajomości języka obcego wymaga jest wśród pracodawców, których firmy działają w ramach sekcji informacja i komunikacja (sekcja J) oraz działalność związana zana z obsługą rynku nieruchomości ci (sekcja L), natomiast

21 w stopniu podstawowym w branŝach wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych (sekcja D) oraz działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi (sekcja I) (tabela 0).

22 TABELA 0. BRANśA PRZEDSIĘBIORSTWA, A WYMAGANIA ODNOŚNIE ZNAJOMOŚCI PAKIETU MS OFFICE Stopień Stopień Nie wymagany podstawowy dobry A - Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo Stopień bardzo dobry Wzór do naśladowania n % n % n % n % n % Ogółem 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% C - Przetwórstwo przemysłowe 0 62,5% 3 8,8% 6,3% 0 0% 2 2,5% 6 D - Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych E - Dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją 0 0% 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 00% 0 0% 0 0% 0 0% F - Budownictwo 7 70% 2 20% 0% 0 0% 0 0% 0 G - Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle H - Transport i gospodarka magazynowa I - Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi 2 57,% 5 23,8% 4,8% 3 4,3% 0 0% ,% 4,3% 0 0% 2 28,6% 0 0% % 4 28,6% 7,% 2 4,3% 0 0% 4 J - Informacja i komunikacja 0 0% 0 0% 6,7% 6,7% 4 66,7% 6 K - Działalność finansowa i ubezpieczeniowa L - Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości M - Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna N - Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca O - Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne 0 0% 0 0% 2 25% 5 62,5% 2,5% 8 0 0% 0 0% 0 0% 2 00% 0 0% 2 0 0% 0 0% 0 0% 6 00% 0 0% 6 0 0% 0 0% 00% 0 0% 0 0% 0 0% 25% 2 50% 25% 0 0% 4

23 P - Edukacja 2 28,6% 0 0% 3 42,9% 2 28,6% 0 0% 7 Q - Opieka zdrowotna i pomoc społeczna R - Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją 2 28,6% 3 42,9% 4,3% 4,3% 0 0% ,7%,%,%,% 0 0% 9 S - Pozostała działalność usługowa 49 8,7% 5 8,3%,7% 5 8,3% 0 0% 60 T - Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące 0 0% 00% 0 0% 0 0% 0 0% wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby TABELA. BRANśA PRZEDSIĘBIORSTWA, A WYMAGANIA ODNOŚNIE ZNAJOMOŚCI SPECJALISTYCZNYCH PROGRAMÓW Stopień bardzo Nie wymagany Stopień podstawowy Stopień dobry Wzór do naśladowania dobry n % n % n % n % n % A - Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% C- Przetwórstwo przemysłowe 9 56,3% 4 25% 6,3% 0 0% 2 2,5% 6 D- Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych E - Dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją 0 0% 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 00% 0 0% 0 0% 0 0% F - Budownictwo 7 70% 2 20% 0% 0 0% 0 0% 0 G - Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle 5 7,4% 4 9% 2 9,5% 0 0% 0 0% 2 Ogółem

24 H - Transport i gospodarka magazynowa I - Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi 5 7,4% 4,3% 0 0% 4,3% 0 0% 7 0 7,4% 7,% 7,% 2 4,3% 0 0% 4 J - Informacja i komunikacja 0 0% 0 0% 6,7% 6,7% 4 66,7% 6 K - Działalność finansowa i ubezpieczeniowa L - Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości M - Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 2,5% 0 0% 2 25% 4 50% 2,5% 8 0 0% 0 0% 0 0% 2 00% 0 0% ,3% 0 0% 0 0% 4 66,7% 0 0% 6 N - Działalność w zakresie usług administrowania i 0 0% 0 0% 00% 0 0% 0 0% działalność wspierająca O - Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia 0 0% 25% 25% 2 50% 0 0% 4 społeczne P - Edukacja 3 42,9% 2 28,6% 4,3% 4,3% 0 0% 7 Q - Opieka zdrowotna i pomoc społeczna 4,3% 2 28,6% 2 28,6% 2 28,6% 0 0% 7 R - Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją S - Pozostała działalność usługowa 5 55,6% 3 33,3% 0 0%,% 0 0% ,3% 6 0%,7% 6 0% 0 0% 60 T - Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i 0 0% 00% 0 0% 0 0% 0 0% świadczące usługi na własne potrzeby

25 TABELA 2. BRANśA PRZEDSIĘBIORSTWA, A WYMAGANIA ODNOŚNIE ZNAJOMOŚCI JĘZYKÓW OBCYCH A - Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo C - Przetwórstwo przemysłowe D - Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych E - Dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją Nie wymagany W stopniu podstawowym W stopniu dobrym W stopniu bardzo dobrym Wzór do naśladowania n % n % n % n % n % 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 68,8% 3 8,8% 0 0% 2 2,5% 0 0% 6 0 0% 00% 0 0% 0 0% 0 0% 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% F - Budownictwo 9 90% 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 G - Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając 3 6,9% 6 28,6% 2 9,5% 0 0% 0 0% 2 motocykle H - Transport i gospodarka magazynowa 2 28,6% 2 28,6% 2 28,6% 4,3% 0 0% 7 I - Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami 2 4,3% 6 42,9% 4 28,6% 2 4,3% 0 0% 4 gastronomicznymi J - Informacja i komunikacja 0 0% 6,7% 6,7% 3 50% 6,7% 6 K - Działalność finansowa i ubezpieczeniowa 3 37,5% 0 0% 2 25,0% 3 37,5% 0 0% 8 L - Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości 50% 0 0% 0 0% 50% 0 0% 2 Ogółem M - Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 3 50% 6,7% 0 0% 6,7% 6,7% 6

26 N - Działalność w zakresie usług administrowania i 0 0% 0 0% 00% 0 0% 0 0% działalność wspierająca O - Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia 0 0% 25% 2 50% 25% 0 0% 4 społeczne P - Edukacja 4,3% 2 28,6% 3 42,9% 4,3% 0 0% 7 Q - Opieka zdrowotna i pomoc społeczna 2 28,6% 4,3% 3 42,9% 4,3% 0 0% 7 R - Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją S - Pozostała działalność usługowa 4 44,4% 4 44,4% 0 0%,% 0 0% % 3 2,7% 5 8,3% 3 5% 0 0% 60 T - Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i 0 0% 0 0% 00% 0 0% 0 0% świadczące usługi na własne potrzeby

27 Respondenci mieli równieŝ moŝliwość wskazania innych wymagań stawianych osobom w zawodach kluczowych. Odpowiedzi te stanowiły jednak znikomy odsetek - 5,7%, który szczegółowo zaprezentowano w tabeli 3. RYSUNEK 6. CZY POSIADAJĄ PAŃSTWO JESZCZE JAKIEŚ INNE WYMAGANIA W STOSUNKU DO OSÓB W ZAWODZIE KLUCZOWYM? % 5,7% 0% 20% 94,3% 40% 60% 80% 00% tak nie TABELA 3. JAKIE SĄ TO WYMAGANIA? n % Wiedza zawodowa/branŝowa Doświadczenie i praktyka zawodowa Uprawnienia i umiejętności zawodowe Obsługa kasy fiskalnej ,7% 8,2% 8,2% 9,% * pytanie to dotyczy tych respondentów, którzy zadeklarowali, iŝ co do pracowników w kluczowym zawodzie, mają dodatkowe wymagania; % odpowiedzi nie sumuje się do 00, gdyŝ respondent mógł udzielić więcej niŝ jedną odpowiedź Następnie pracodawcy z powiatu gryfickiego zostali poproszeni o wskazanie umiejętności, które wymagane są w stosunku do pracowników zatrudnionych w zawodzie kluczowym oraz o określenie w jakim stopniu. Na rysunku 7 przedstawiono 0 najbardziej wymaganych umiejętności pracowników. NajwaŜniejsze z nich to: współpraca w grupie, komunikatywność, łatwość nawiązywania kontaktów ze współpracownikami czy klientami, predyspozycje związane z obsługą klienta.

28 RYSUNEK 7. JAKI POZIOM UMIEJĘTNOŚCI WYMAGANY JEST W STOSUNKU DO PRACOWNIKA W ZAWODZIE KLUCZOWYM W PAŃSTWA FIRMIE? nie wymagany w stopniu bardzo dobrym w stopniu podstawowym wzór do naśladowania w stopniu dobrym współpraca w grupie 9,4% 7,7% 63,5% 7,8% komunikatywność 7,8% 5,% 62,5% 0,9% łatwe nawiązywanie kontaktów ze współpracownikami czy klientami 6,8% 5,% 59,4% 5,6% łatwość nawiązywania kontaktów 0,9% 5,% 58,9% 2,5% predyspozycje związane zane z obsługą klienta 0,4% 2,5% 8,3% 55,2% 3,5% terminowa realizacja zaplanowanych działań,5% 8,8% 55,2% 0,4% jasne przekazywanie myśli 6,% 3,3% 39,6% 0,9% posługiwanie się urządzeniami technicznymi 20,3% 27,% 24,5% 25% 3,% wykonywanie prostych rachunków 23,4% 23,4% 2,9% 2,4% 9,9% logiczne myślenie, analiza faktów 5,7% 29,2% 37,5% 20,3% 7,3% 0% 20% 40% 60% 80% 00% * na rysunku przedstawiono 0 umiejętności, których umiejętność jest najczęściej wymagana przez respondentów W następnej kolejności przedsiębiorcy zostali poproszeni o wskazanie cech psychofizycznych, które powinien posiadać pracownik w zawodzie kluczowym. Rysunek 8 przedstawia cechy najbardziej cenione przez pracodawców w powiecie gryfickim naleŝą do nich przede wszystkim: uprzejmość wobec klienta, przedsiębiorczość i inicjatywa, odporność na stres, miła aparycja, dyspozycyjność.

29 RYSUNEK 8. JAKI ZAKRES CECH PSYCHOFIZYCZNYCH H POWINIEN POSIADAĆ PRACOWNIK W ZAWODZIE KLUCZOWYM W PAŃSTWA FIRMIE? nie wymagany w stopniu bardzo dobrym w stopniu podstawowym wzór do naśladowania w stopniu dobrym uprzejmość wobec klienta3,6% 8,9% 2% 57,8% 7,7% przedsiębiorczość i inicjatywa 5,7% 8,9% 7,2% 57,3% 0,9% odporność na stres2,% 3% 2,4% 54,2% 9,4% miła aparycja 8,9% 6,% 7,2% 53,6% 4,2% dyspozycyjność 9,4% 24,5% 7,2% 40,% 8,9% ciągłe uczenie się nowych rzeczy 5,2% 20,8% 28,% 38% 7,8% kreatywność (bycie innowacyjnym, wymyślanie nowych rozwiązań) 9,9% 6,% 35,4% 3,3% 7,3% sprawność fizyczna 4,7% 27,% 32,3% 30,2% 5,7% elastyczny czas pracy (bez stałych godzin pracy) 2,4% 28,6% 5,% 28,% 6,8% samodzielne podejmowanie decyzji3,% 20,8% 44,8% 28,% 3,% przedsiębiorczość i przejawianie inicjatywy 6,3% 28,% 39,% 24% 3,% gotowość do częstych wyjazdów 35,4% 29,2% 4,6% 5,6% 5,2% 0% 20% 40% 60% 80% 00% * na rysunku przedstawiono 0 umiejętności, których umiejętność jest najczęściej wymagana przez respondentów 4. Wymagania stawiane pracownikom w zawodach kluczowych w badanych firmach Analiza materiału badawczego wykazała, iŝ wśród firm w powiecie gryfickim za kluczowe zawody moŝna uznać: sprzedawcy sklepowi (ekspedienci), księgowi, właściciele sklepów, Instruktorzy fitness i rekreacji ruchowej, kucharze fryzjerzy, piekarze, cukiernicy i pokrewni (tabela 4).

30 TABELA 4. ZAWODY KLUCZOWE A BRANśA PRZEDSIĘBIORSTWA Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) Księgowi Właściciele sklepów Instruktorzy fitness i rekreacji ruchowej Kucharze Fryzjerzy Piekarze, cukiernicy i pokrewni G-handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle I-działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi K-działalność finansowa i ubezpieczeniowa O-administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne R-działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją S-pozostała działalność usługowa n % n % n % n % n % n % n % 7 77,8% 0 0% 2 22,2% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 4 80% 0 0% 20% 0 0% 4 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 6 00% 0 0% 0 0% 0 0% 3 25% 0 0% 2 6,7% 0 0% 0 0% 4 33,3% 3 25% Ogółem 0 27% 5 3,5% 4 0,8% 6 6,2% 4 0,8% 4 0,8% 4 0,8%

31 Analiza materiału badawczego wykazała, iŝ badani przedstawiciel firmy, najczęściej deklarowali, Ŝe: poziom wykształcenia osób zatrudnionych w kluczowych zawodach w powiecie ma znaczenie, pracodawcy w większości nie wymagają od pracowników zatrudnionych w kluczowych zawodach wykształcenia wyŝszego (zarówno technicznego, jak i ekonomicznego, bądź humanistycznego), jedynie osoby zatrudnione na stanowisku księgowy powinni posiadać wykształcenie wyŝsze ekonomiczne II stopnia, osoby zatrudnione na stanowisku sprzedawca sklepowy (ekspedient) w większości badanych przedsiębiorstw powinni cechować się wykształceniem zasadniczym zawodowym, choć równieŝ mniejsza część badanych zadeklarowała, iŝ osoby na tym stanowisku mogą mieć wykształcenie średnie ogólne lub techniczne, fryzjerzy oraz piekarze, cukiernicy i pokrewni powinni w głównej mierze posiadać wykształcenie zasadnicze zawodowe, natomiast właściciele sklepów średnie ogólne, osoby zatrudnionych na stanowisku instruktora fitness i rekreacji ruchowej mogą posiadać kaŝdy rodzaj wykształcenia, z wyjątkiem zasadniczego zawodowe, jednakŝe częściej wymagane jest wykształcenie wyŝsze, niŝ średnie (tabela 5).

32 TABELA 5. WYMAGANE WYKSZTAŁCENIE PRACOWNIKÓW DLA NAJCZĘŚCIEJ WYSTĘPUJĄCYCH ZAWODÓW KLUCZOWYCH WyŜsze techniczne II stopnia WyŜsze techniczne I stopnia WyŜsze ekonomiczne Lub humanistyczne II stopnia WyŜsze ekonomiczne Lub humanistyczne I stopnia Średnie techniczne Średnie ogólne Zasadnicze zawodowe Nie ma to znaczenia Ogółem n % n % n % n % n % n % n % n % Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 2 8,2% 2 8,2% 7 63,6% 0 0% Instruktorzy fitness i rekreacji ruchowej 2 22,2% 2 22,2%,%,%,%,% 0 0%,% 9 Księgowi 0 0% 0 0% 5 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 5 Kucharze 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 20% 4 80% 0 0% 5 Fryzjerzy 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 25% 0 0% 3 75% 0 0% 4 Właściciele sklepów 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 4 00% 0 0% 0 0% 4 Piekarze, cukiernicy i pokrewni 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 4 00% 0 0% 4 * w tabeli przedstawione zostały tylko te zawody, które wskazało co najmniej 2% respondentów

33 Większość przedsiębiorców zadeklarowało, iŝ nie mają wymagań odnośnie dodatkowych certyfikatów i uprawnień od osób zatrudnionych w zawodach kluczowych. W zawodzie instruktorzy fitness i rekreacji ruchowej najczęściej wymaga się dodatkowych certyfikatów i uprawnień. W przypadku pozostałych zawodów wymagania te są mniej spotykane (tabela 6). TABELA 6. WYMAGANIA ODNOŚNIE DODATKOWYCH CERTYFIKATÓW I UPRAWNIEŃ W ZAWODY KLUCZOWE W BADANYCH FIRMACH Nie Tak n % n % Ogółem Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 9 90% 0% 0 Instruktorzy fitness i rekreacji ruchowej 2 33,3% 4 56,7% 6 Księgowi 4 80% 20% 5 Kucharze 4 00% 0 0% 4 Fryzjerzy 3 75% 25% 4 Właściciele sklepów 4 00% 0 0% 4 Piekarze, cukiernicy i pokrewni 4 00% 0 0% 4 * w tabeli przedstawione zostały tylko te zawody, które wskazało co najmniej 2% respondentów Znajomość pakietu typu MS Office wymagana jest głównie od księgowych zatrudnionych w badanych firmach, natomiast odnośnie pozostałych zawodów kluczowych w powiecie najczęściej jest ona nie wymagana, bądź wymagana w stopniu podstawowym (tabela 7). Podobnie sytuacja przedstawia się w odniesieniu do znajomości specjalistycznych programów równieŝ wymaga się ich w większości badanych firm od księgowych, a takŝe w niektórych przypadkach od właścicieli sklepów (tabela 8). Znajomość języka obcego równieŝ przez większość przedsiębiorców nie jest wymagana. Jedynie z zawodzie kucharz wszyscy badani pracodawcy oczekują, Ŝe osoby na tym stanowisku powinny znać język obcy w stopniu przynajmniej podstawowym (tabela 9). Wymagany stopień znajomości języków obcych w pozostałych zawodach kluczowych w badanych przedsiębiorstwach z powiatu gryfickiego uzaleŝniony jest od specyfiki zawodu. Spośród tych przedsiębiorstw, w których wymaga się znajomości języka obcego, najczęściej wskazywano, iŝ osoby zatrudnione w zawodach: sprzedawca sklepowy (ekspedient) oraz instruktor fitness i rekreacji ruchowej powinny umieć posługiwać się językiem obcym w stopniu podstawowym, fryzjer powinny znać język obcy w stopniu podstawowym, bądź dobrym, księgowi w stopniu dobrym, właściciele sklepów w stopniu podstawowym, piekarze, cukiernicy i pokrewni nie muszą znać języka obcego.

34 TABELA 7. WYMAGANIA ODNOŚNIE ZNAJOMOŚCI PAKIETU MS OFFICE W STOSUNKU DO PRACOWNIKÓW W ZAWODACH KLUCZOWYCH Stopień Stopień bardzo Wzór do Nie wymagany Stopień dobry podstawowy dobry naśladowania n % n % n % n % n % Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 4 40% 5 50% 0 0% 0% 0 0% 0 Instruktorzy fitness i rekreacji ruchowej 5 83,3% 6,7% 0 0% 0 0% 0 0% 6 Księgowi 0 0% 0 0% 20% 3 60% 20% 5 Kucharze 2 50% 2 50% 0 0% 0 0% 0 0% 4 Fryzjerzy 3 75% 25% 0 0% 0 0% 0 0% 4 Właściciele sklepów 4 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 4 Piekarze, cukiernicy i pokrewni 4 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 4 * w tabeli przedstawione zostały tylko te zawody, które wskazało co najmniej 2% respondentów Ogółem TABELA 8. WYMAGANIA ODNOŚNIE ZNAJOMOŚCI SPECJALISTYCZNYCH PROGRAMÓW W STOSUNKU DO PRACOWNIKÓW W ZAWODACH KLUCZOWYCH Stopień Stopień bardzo Wzór do Nie wymagany Stopień dobry podstawowy dobry naśladowania n % n % n % n % n % Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 7 70% 3 30% 0 0% 0 0% 0 0% 0 Instruktorzy fitness i rekreacji ruchowej 5 83,3% 6,7% 0 0% 0 0% 0 0% 6 Księgowi 0 0% 0 0% 20% 3 60% 20% 5 Kucharze 4 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 4 Fryzjerzy 4 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 4 Właściciele sklepów 3 75% 0 0% 0 0% 25% 0 0% 4 Piekarze, cukiernicy i pokrewni 3 75% 25% 0 0% 0 0% 0 0% 4 * w tabeli przedstawione zostały tylko te zawody, które wskazało co najmniej 2% respondentów Ogółem

35 TABELA 9. WYMAGANIA ODNOŚNIE ZNAJOMOŚCI JĘZYKÓW OBCYCH W STOSUNKU DO PRACOWNIKÓW W ZAWODACH KLUCZOWYCH Stopień Stopień bardzo Wzór do Nie wymagany Stopień dobry podstawowy dobry naśladowania n % n % n % n % n % Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) 4 40% 5 50% 0% 0 0% 0 0% 0 Instruktorzy fitness i rekreacji ruchowej 4 66,7% 2 33,3% 0 0% 0 0% 0 0% 6 Księgowi 2 40% 0 0% 2 40% 20% 0 0% 5 Kucharze 0 0% 3 75% 25% 0 0% 0 0% 4 Fryzjerzy 25% 2 50% 25% 0 0% 0 0% 4 Właściciele sklepów 3 75% 25% 0 0% 0 0% 0 0% 4 Piekarze, cukiernicy i pokrewni 4 00% 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 4 * w tabeli przedstawione zostały tylko te zawody, które wskazało co najmniej 2% respondentów Ogółem

36 5. Profil demograficzny pracowników W kolejnym pytaniu skierowanym do pracodawców poproszono respondentów o ustosunkowanie się do cech demograficznych pracowników. Zdaniem większości ankietowanych (około 5%) miejsce zamieszkania pracowników nie ma znaczenia ani obecnie, ani w ciągu najbliŝszych 2 miesięcy. 48,4% badanych zadeklarowało, Ŝe e pracownicy powinni mieszkać blisko zakładu pracy (rysunek 9). RYSUNEK 9. GDZIE POWINIEN MIESZKAĆ PAŃSTWA PRACOWNIK? w ciągu 2 miesięcy 48,4% 5% 0,5% blisko zakładu pracy, z obszaru powiatu nie ma to znaczenia obecnie 48,4% 5,6% nie wiem 0% 20% 40% 60% 80% 00% Cechy demograficzne takie jak płeć i wykształcenie dla większości respondentów nie miały znaczenia. JednakŜe wśród pracodawców dla których czynniki te odgrywały waŝną rolę, częściej pojawiały się odpowiedzi, iŝ z punktu widzenia zawodu kluczowego dla firmy lepiej jest, gdy pracownik jest męŝczyzną. Takiej odpowiedzi udzieliło około 28% ankietowanych (rysunek 20). RYSUNEK 20. CZY Z PUNKTU WIDZENIA KLUCZOWEGO ZAWODU PAŃSTWA FIRMY LEPIEJ JEST GDY PRACOWNIK JEST: w ciągu 2 miesięcy obecnie 5,2% 5,7% 29,7% 29,2% 0% 20% 64,6% 65,% 40% 60% 80% 00% nie wiem kobietą męŝczyzną nie ma to znaczenia Natomiast dla przedsiębiorców, według których wiek pracownika ma znaczenie, preferowaną ą kategorią wiekową byli pracownicy pomiędzy 26, a 45 rokiem Ŝycia (rysunek 2).

37 RYSUNEK 2. CZY WYSTĘPUJĄ Ą W ODNIESIENIU DO ZAWODU KLUCZOWEGO JAKIEŚ OKREŚLONE PREFERENCJE ODNOŚNIE WIEKU? w ciągu 2 miesięcy 4,6% 27,% 3,% 2,% 53,% obecnie 5,% 29,2% 0,5%,6% 53,6% 0% 20% 40% 60% 80% 00% w tym zawodzie powinni pracować ludzie młodzi, do 25 roku Ŝycia preferowanę kategorią ą wiekową są osoby pomiędzy 26, a 45 rokiem Ŝycia najkorzystniej zatrudniać ć jest osoby starsze, bardziej doświadczone zawodowo (powyŝej 45 lat) osoby, które są na emeryturze/rencie nie ma to znaczenia Respondenci zostali równieŝ zapytani, czy w ich firmach obowiązki osób zatrudnionych w zawodach kluczowych dla firmy mogą być powierzone osobom niepełnosprawnym. Zdecydowana większość z nich zadeklarowała, Ŝe osoby niepełnosprawne nie mogą ą wykonywać tych czynności. Wyniki badań pokazują równieŝ, iŝ badani nie planują w ciągu najbliŝszych 2 miesięcy zatrudniać osób niepełnosprawnych na stanowiska kluczowe (36,5% zdecydowanie nie oraz 27,% raczej nie ) (rysunek 22). RYSUNEK 22. CZY OSOBY WYKONUJĄCE TEN ZAWÓD MOGĄ BYĆ NIEPEŁNOSPRAWNE? w ciągu 2 miesięcy obecnie 36,5% 37% 0% 20% 27,% 5,6% 4,7% 4,% 28,% 6,% 4,2% 3% 40% 60% 80% 00% zdecydowanie nie raczej nie trudno powiedzieć raczej tak zdecydowanie tak nie ma to znaczenia W ramach badania, przedsiębiorców poproszono takŝe o wskazanie, czy w wykonywaniu zawodów kluczowych w ich firmach lepiej będzie, gdy pracownicy będą mieli ustabilizowaną sytuację rodzinną. Analiza zgromadzonego materiału badawczego wykazała, iŝ Ŝ opinie na ten temat są podzielone. Większość respondentów uznała, iŝ ustabilizowana sytuacja rodzinna nie jest istotna w procesie rekrutacji (rysunek 23). Ponad połowa respondentów uznała jednak, Ŝe posiadanie ie dzieci jest istotne w wykonywaniu zawodu kluczowego (rysunek 24).