Projekt ok adki Jacek Wilk. Redakcja Teresa Chwali ska Rysunki Marek Andrzejewski. Marek Andrzejewski ISBN
|
|
- Elżbieta Ciesielska
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1
2 Redakcja Teresa Chwali ska Rysunki Marek Andrzejewski Projekt ok adki Jacek Wilk Sk ad Marek Andrzejewski ISBN PI TEK TRZYNASTEGO Wydawnictwo Micha Koli ski i Micha Wiercioch ód, ul. Henryka Sienkiewicza 61 tel./fax (0-42) tel , (06) kot@piatek13.com.pl ód Wydanie I rok: rzut: ostatnia liczba Druk i oprawa PI TEK TRZYNASTEGO Drukarnia ód, ul. Paradna 3 tel (06) Printed in Poland 2
3 Spis tre ci Metabolizm Wybrane czynno ci yciowe komórki Przemiany metaboliczne: anabolizm i katabolizm Uniwersalny przeno nik ATP Enzymy katalizatory biologiczne Wybrane zagadnienia z fizjologii ro lin Wra liwo ro lin reagowanie na bod ce Od ywianie, transport i magazynowanie pokarmu u ro lin Fizjologia zwierz t Od ywianie heterotroficzne Sk adniki pokarmowe heterotrofów Przystosowanie do heterotroficznego od ywiania Budowa uk adu pokarmowego cz owieka A. Trawienie B. Wch anianie produktów trawienia C. Rola w troby D. Procesy zachodz ce w jelicie grubym E. Regulacja i koordynacja czynno ci przewodu pokarmowego F. Schorzenia uk adu pokarmowego i profilaktyka Oddychanie A. Wymiana gazowa B. Transport gazów C. Fizjologia uk adu oddechowego cz owieka D. Pojemno p uc cz owieka E. Kontrola wentylacji p uc
4 4 F. Udzia krwi w transporcie gazów G. Mechanizm wymiany gazowej H. Przyczyny chorób uk adu oddechowego i profilaktyka I. Oddychanie komórkowe J. Substraty oddechowe K. Oddychanie tlenowe L. Oddychanie beztlenowe Bia ka i t uszcze jako substraty energetyczne M. Wykorzystanie energii zgrupowanej w ATP Gospodarka wodno-mineralna zwierz t Uk ad kr enia A. Uk ad kr enia bezkr gowców B. Uk ad kr enia kr gowców C. Budowa uk adu kr enia cz owieka D. Fizjologia uk adu krwiono nego cz owieka E. Regulacja czynno ci serca F. Funkcje uk adu kr enia G. Choroby i higiena uk adu kr enia Odporno organizmu Wydalanie Pobudliwo i koordynacja nerwowa A. Budowa neuronu B. Przewodzenie informacji w uk adzie nerwowym C. Potencja spoczynkowy D. Potencja czynno ciowy E. Przewodzenie synaptyczne F. Rozwój uk adu nerwowego zwierz t G. Uk ad nerwowy cz owieka H. Dzia anie uk adu nerwowego I. Uk ad autonomiczny (wegetatywny)
5 8. Narz dy zmys ów cz owieka A. Narz d wzroku B. Narz d s uchu i równowagi C. Zmys w chu D. Zmys smaku Regulacja hormonalna Hormony cz owieka Rozmna anie Rozmna anie bezp ciowe Rozmna anie p ciowe Rozmna anie i rozwój cz owieka Spermatogeneza Oogeneza Rozwój zarodkowy i p odowy cz owieka A. Bruzdkowanie i gastrulacja B. Faza rozwoju zarodkowego C. Faza rozwoju p odowego Pokrycie cia a zwierz t Sposoby lokomocji zwierz t aparat ruchu A. Uk ad mi niowy B. Uk ad szkieletowy cz owieka Genetyka DNA no nikiem informacji genetycznej Replikacja Kod genetyczny Kwasy rybonukleinowe rodzaje i funkcje Ekspresja informacji genetycznej A. Transkrypcja B. Translacja
6 6 6. Organizacja genomów Regulacja genetyczna Podstawy dziedziczno ci Wspó dzia anie genów w wykszta ceniu cech Dziedziczenie g ównych grup krwi Dziedziczenie pozaj drowe Zmienno organizmów Znaczenie genetyki Ewolucja Co to jest ewolucja Teoria doboru naturalnego Darwina i Wallace a Mechanizm ewolucji Czynniki ewolucji A. Zmienno dziedziczna (genetyczna) B. Dobór naturalny (selekcja naturalna) C. Izolacja D. Zjawiska losowe (dryf genetyczny i akces ekologiczny) E. Aromorfozy i idioadaptacje jako czynnik ewolucyjny Prawid owo ci ewolucji Rodzaje danych wiadcz cych o zachodzeniu ewolucji A. Dowody bezpo rednie ewolucji z paleontologii B. Po rednie dowody ewolucji Elementy genetyki populacyjnej Przyczyny zmian populacyjnych Biogeneza powstawanie ycia na ziemi Powstawanie zwi zków organicznych, komórki prokariotycznej i eukariotycznej Antropogeneza ewolucja cz owieka Ogólna charakterystyka naczelnych Antropogeneza filogeneza cz owieka
7 Ekologia Podstawowe poj cia ekologiczne rodowiska ycia organizmów na Ziemi Tolerancja organizmów na czynniki rodowiska Charakterystyka populacji Charakterystyka biocenozy Ekosystem Sukcesja Cykle biochemiczne Biomy l dowe ekosystemy wiata Ochrona przyrody Formy ochrony przyrody w Polsce Ochrona rodowiska przyrodniczego
8 8
9 Metabolizm 1. Wybrane czynno ci yciowe komórki Podzia y komórkowe. Cykl yciowy komórki Cykl komórkowy to okres wzrostu komórki oraz proces jej podzia u, trwa od jednego podzia u do kolejnego. Pomi dzy jednym a drugim podzia em komórka znajduje si w fazie mi dzypodzia owej, czyli tzw. interfazie, inaczej interkinezie. Wi kszo komórek dzieli si wielokrotnie, a kolejne podzia y i oddzielaj ce je fazy powtarzaj si z okre lon regularno ci. Pojedynczy cykl, sk adaj cy si z interfazy i nast puj cego po niej podzia u mitotycznego lub mejotycznego, nazywamy cyklem yciowym komórki. Niektóre komórki, np. nerwowe, erytrocyty, rurki sitowe u ro lin, po zako czeniu wzrostu trac zdolno do podzia u, jednak zdecydowana wi kszo dzieli si regularnie z ró n cz stotliwo ci. Szczególnie szybko dziel si bakterie, komórki embrionalne (zarodkowe i w tkankach meryste- 9
10 matycznych ro lin), komórki wy cie aj ce jelito cz owieka, komórki naskórka (zabli nianie ran). Interfaz, podobnie jak podzia komórki, dzielimy na etapy: faz G 1, faz S oraz faz G 2. Faza G 1 zaczyna si po ostatnim podziale komórkowym; cz steczki DNA wyst puj w jednej kopii; przewa aj procesy anaboliczne nad katabolicznymi; zachodzi intensywna rozbudowa b on biologicznych oraz synteza enzymów, bia ek i cz steczek RNA, szczególnie tych, które bior udzia w replikacji DNA. Faza S w cytoplazmie komórki syntetyzowane s bia ka histonowe, niezb dne do stabilizacji i upakowania DNA w postaci chromosomów, natomiast w j drze komórkowym nast puje najwa niejszy moment fazy S, czyli replikacja DNA. Ilo cz steczek DNA zwi ksza si z 2c do 4c. Przez ca y okres interfazowy DNA wyst puje w stanie lu nym, tzw. chromatyny. Faza G 2 poprzedza bezpo rednio kolejny podzia komórkowy; w tej fazie dziel si mitochondria i pla-stydy, których podzia y nie zale 10
11 od podzia u j dra, intensyfikuje si synteza bia ek kurczliwych tubuliny (buduje nici wrzeciona kariokinetycznego), w komórkach zwierz t i grzybów dziel si centriole i po dwie potomne w druj na bieguny komórki. Przebieg mitozy Podzia mitotyczny obejmuje podzia j dra komórkowego, czyli rozdzia materia u genetycznego kariokinez, oraz podzia cytoplazmy cytokinez ; obydwa procesy zachodz równolegle od po owy mitozy. W podziale tym wyró niono charakterystyczne fazy: profaz, metafaz, anafaz i telofaz. Profaza najd u ej trwaj ca faza podzia u; zachodzi w niej stopniowa kondensacja zreplikowanego wcze niej DNA, a spiralizacja chromatyny prowadzi do powstania chromosomów. Ka dy z nich sk ada si z dwóch jednakowych cz ci, tzw. chromatyd. We wczesnej profazie chromosomy s wyd u one i cienkie, ostatecznie pod koniec profazy ulegaj maksymalnemu 11
12 skróceniu i pogrubieniu. Wraz ze zmianami materia u genetycznego zanikaj j derko i b ona j drowa, a na obu biegunach komórki z bia ka tubuliny rozbudowuje si wrzeciono kariokinetyczne. Metafaza po rozpadzie otoczki j drowej chromosomy nadal kondensuj, przyjmuj c posta krótkich, grubych pa eczek. Nici wrzeciona podzia owego przy czaj ce si do centromerów (przew e pierwotnych) chromosomów metafazowych przesuwaj je w stref równikow komórki (przeciwne ko ce mikrotubul wrzeciona podzia owego zbiegaj si w rejonach centrioli, czyli na przeciwleg ych biegunach komórki). Pod koniec metafazy skracaj ce si w ókienka bia kowe wrzeciona powoduj p kanie centromerów i rozpad chromosomów na dwie chromatydy. W stadium metafazy chromosomy s najbardziej widoczne, skondensowane i uporz dkowane, s u- y to do okre lania kariotypów gatunków, czyli do badania kompletnego zestawu chromosomów danego gatunku. 12
13 Anafaza zaczyna si w momencie p kni cia ostatniego centromeru, polega na w drówce chromatyd, czyli po ówek chromosomów, do przeciwleg ych biegunów komórki. Teraz chromatydy nazywane s chromosomami potomnymi. Przesuwanie si chromosomów potomnych spowodowane jest kurczeniem wrzeciona, ci gni te za centromery chromosomy maj charakterystyczny kszta t litery V. Gdy grupy chromosomów osi gn bieguny komórki, ko czy si anafaza. Telofaza wokó dwóch grup chromosomów potomnych na biegunach komórki odtwarzane s otoczki j drowe, a chromosomy ulegaj despiralizacji do chromatyny; w pobli u ich przew e wtórnych (organizatorów j derka) odtwarzane s j derka. Faza ta jest odwrotno ci profazy. Telofazie towarzyszy cytokineza, czyli podzia cytoplazmy (zaczyna si ju w anafazie). W komórkach zwierz cych w okolicy rodkowej cz ci komórki pojawia si przew enie, które biegnie od zewn trz ku rodkowi i ostatecznie oddziela dwie komórki potomne, powstaje tzw. bruzda 13
14 podzia owa. W procesie uczestnicz bia ka kurczliwe: miozyna i aktyna. U ro lin w cz ci równikowej dziel cej si komórki gromadz si w ókienka bia kowe tworz ce fragmoplast oraz p cherzyki wype nione polisacharydami, pochodz ce z aparatów Golgiego. W ten sposób tworzy si trójwarstwowa przegroda pierwotna oddzielaj ca komórki, da ona pocz tek pierwotnym cianom komórkowym. Mitoza zachodzi w komórkach somatycznych organizmu (soma = cia o); z jednej komórki powstaj dwie potomne o takiej samej liczbie chromosomów jak komórka macierzysta oraz zawieraj ce tak sam informacj genetyczn ; tak wi c mitoza nie zmienia liczby chromosomów w komórkach potomnych oraz ich sk adu genetycznego. Mitoza umo liwia wzrost organizmu, zast pienie zu ytych, uszkodzonych komórek nowymi ich kopiami, zabli nianie ran, odbudow utraconych cz ci organizmu. U organizmów rozmna aj cych si bezp ciowo zapewnia powstanie klonów identycznych kopii danego organizmu. 14
15 Rys. Mitoza 15
16 Mejoza Podzia mejotyczny zwany jest tak e redukcyjnym, sk ada si z dwóch cykli podzia owych: I podzia u mejotycznego i II podzia u mejotycznego, nast puj cych bezpo rednio po sobie, i prowadzi do powstania czterech komórek potomnych. Zachodzi w organach rozrodczych m skich i e skich: w macierzystych komórkach rozrodczych gametangiach u ro lin lub w gonadach u zwierz t. U ro lin zarodnikowych zachodzi w macierzystych komórkach zarodników (tkanka archesporialna). W jej wyniku powstaj gamety i zarodniki. Mejoza zmienia liczb chromosomów w j drach potomnych: redukuje, zmniejsza ich liczb o po- ow ; z komórki macierzystej o diploidalnej liczbie chromosomów powstaj 4 komórki potomne maj ce haploidaln liczb (z 2n do n). Mejoza nigdy nie zachodzi w komórkach haploidalnych. Dzi ki mejozie w kolejnych pokoleniach rozmna- aj cych si p ciowo zostaje utrzymana sta a, charakterystyczna dla gatunku liczba chromosomów. Gamety maj ce haploidaln (n) liczb chromoso- 16
17 mów cz si w procesie zap odnienia i w efekcie powstaje organizm potomny o niezmienionej liczbie chromosomów, takiej jak organizm, w którym powsta y gamety. Redukcja do po owy liczby chromosomów spowodowana jest tym, e pierwotnie obecna w komórce informacja genetyczna jest powielona jedynie raz, przed zaj ciem pierwszego podzia u mejotycznego. Drugi podzia nie jest poprzedzony replikacj DNA, wyst puje wi c jedna runda replikacyjna i dwa nast puj ce po sobie podzia y. Mejoza jest ród em zmienno ci genetycznej organizmów, zmienno za stanowi wa ny czynnik ewolucji. Proces rekombinacji genów jest wynikiem niezale nej segregacji chromosomów oraz wymiany odcinków chromatyd w procesie crossing-over. W zale no ci od momentu cyklu yciowego, w jakim zachodzi, wyró nia si trzy typy mejozy: przedzap odnieniowa u diplontów (zwierz ta, ro liny wy sze), pozap odnieniowa u haplontów (protisty, grzyby, niektóre pierwotniaki) oraz po rednia zachodzi w sporoficie (2n) ro lin zarodnikowych w cza- 17
18 18 sie powstawania spor, wyrasta z nich gametofit (n). Gamety u tych ro lin powstaj w gametangiach gametofitu w wyniku kolejnych mitoz: macierzyste komórki gamet (n) >> mitoza >> gamety (n). Przebieg mejozy Interfaza sk ada si z dwóch faz : G 1 i S. Nie ma fazy G 2. Fazy te przebiegaj podobnie jak odpowiednie okresy mi dzypodzia owe mitozy. Najwa niejszym procesem jest replikacja materia u genetycznego. I podzia mejotyczny Jest podzia em heterotypowym, co oznacza, e nast puje w nim redukcja liczby chromosomów z 2n do n oraz liczby cz steczek DNA z 4c do 2c. Profaza I rozpoczyna si kondensacj chromatyny i formowaniem chromosomów podzia owych. Pojawiaj si cienkie, d ugie nici chromatyny (stadium leptotenu), które spiralizuj si coraz mocniej, przy czym chromosomy homologiczne (chromosomy podobne pod wzgl dem wielko ci i kszta tu, jeden
19 z danej pary pochodzi od ojca, drugi od matki) dobieraj si w pary, tzw. biwalenty. Struktury te nazywamy tak e tetradami, poniewa sk adaj si z czterech chromatyd (stadium zygotenu). Proces tworzenia biwalentów to koniugacja. Mi dzy homologicznymi chromosomami dochodzi do wymiany odcinków chromatyd, tzw. crossing-over (stadium pachytenu); po crossing-over w biwalencie s najcz ciej dwie chromatydy zrekombinowane i dwie niezrekombinowane. Po crossing-over chromosomy homologiczne s po czone jedynie w miejscach, w których zasz a wymiana odcinków; s to chiazmy. Chromosomy homologiczne w biwalentach oddalaj si od siebie i pozostaj po czone jedynie w chiazmach (stadium diplotenu); chromosomy w biwalentach ostatecznie skracaj si i grubiej, zaczyna formowa si wrzeciono podzia owe, zanika j derko i b ona j drowa (stadium diakinezy). Metafaza I w ókna wrzeciona kariokinetycznego przy czaj si do centromerów i uk adaj ca e biwalenty w p aszczy nie równikowej komórki. Kurczenie si w ókien prowadzi do stopniowego 19
20 rozrywania chiazm, p kni cie ostatniej sygnalizuje koniec metafazy. Anafaza I to w drówka rozchodz cych si chromosomów homologicznych do przeciwleg ych biegunów komórki za po rednictwem tubuliny skracaj cych si w ókien. W wyniku tego procesu pod koniec anafazy przy ka dym biegunie wrzeciona znajduje si haploidalny zestaw chromosomów. Je eli macierzysta komórka mia a 24 chromosomy, to na ka dym biegunie znajdzie si zestaw 12 chromosomów. Podczas pierwszego podzia u mejotycznego chromosomy te s losowo rozdzielane do dwóch biegunów komórki, nie s one identyczne z chromosomami matczynymi i ojcowskimi, poniewa w wyniku crossing-over wymieni y si odcinkami chromatyd (w chromosomie pochodz cym od matki znalaz y si fragmenty chromosomu ojcowskiego i odwrotnie). Telofaza I wokó grup chromosomów zebranych na biegunach odtwarzane s otoczki j drowe oraz j derka; chromosomy ulegaj cz ciowej despiralizacji, a komórka macierzysta w wyniku cytokinezy dzieli si na dwie potomne. U niektórych organizmów 20
21 telofaza nie wyst puje i bezpo rednio po anafazie I zachodzi profaza II podzia u mejotycznego. 21
22 22
23 Rys. Stadia mejozy 23
24 II podzia mejotyczny Jest podzia em homotypowym, poniewa nie zmienia liczby chromosomów, jedynie zmniejsza ilo cz steczek DNA (je eli 2 komórki, które powsta y w wyniku I podzia u mejotycznego, maj po 12 chromosomów, to w komórkach potomnych te b dzie po 12 chromosomów). Nie jest nigdy poprzedzona replikacj DNA, nawet je li nast pi krótka interfaza. Profaza II w obu j drach nast puje kondensacja chromosomów oraz formowanie w ókien wrzeciona podzia owego; zanika otoczka j drowa i j derko. Metafaza II pojedyncze chromosomy (ka dy z nich sk ada si z dwóch chromatyd) ustawiane s w p aszczy nie równikowej; w ókienka wrzeciona rozrywaj centromery chromosomów. Anafaza II do przeciwleg ych biegunów w druj po ówki wszystkich chromosomów, czyli chromatydy (chromosomy potomne); faza ta ko czy si, gdy wszystkie chromosomy potomne osi gn bieguny komórki. 24
25 Rys. Porównanie mitozy i mejozy 25
26 Telofaza II wokó ka dej z czterech grup chromosomów tworz si otoczki j drowe, pojawiaj si j derka, chromosomy ulegaj dekondensacji; jednocze nie trwa cytokineza rozpocz ta ju w anafazie. Powstaj cztery komórki o haploidalnej liczbie chromosomów. Amitoza To bezpo redni podzia j dra komórkowego, który polega na wyd u eniu i przew eniu w cz - ci równikowej, a nast pnie rozdzieleniu na dwa j dra potomne. Przew enie powstaje w wyniku zaciskania si pier cienia mikrofilamentów oraz mikrotubul wytworzonych przez centriole. Przed podzia em amitotycznym nie nast puje replikacja DNA i dlatego komórki potomne s ubo sze w DNA w porównaniu z j drem komórki macierzystej. Rozdzielenie materia u genetycznego jest przypadkowe i nierównomierne, poniewa w czasie procesu nie wyodr bniaj si chromosomy, nie rozpada si os onka j drowa oraz nie ma wrze- 26
27 ciona podzia owego, powstaj komórki zawieraj ce ró n liczb chromosomów. Po podziale nie dochodzi do cytokinezy, w zwi zku z czym powstaje komórka dwuj drowa, która w wyniku kolejnych podzia ów mo e sta si wieloj drowa. Amitoza jest obserwowana w komórkach, które utraci y zdolno do podzia ów mitotycznych; cz sto jest objawem starzenia si oraz degeneracji organizmu lub jego cz ci, wynikaj cych z mutacji. W niektórych komórkach amitoza jest jedynym typowym sposobem rozdzia u chromatyny, np. w j drach posiadaj cych zwielokrotniony genom, czyli poliploidalnych (w makronukleusach orz sków). Przyk adem komórek dziel cych si amitotycznie s : komórki w troby, niektóre typy komórek nerwowych, komórki mi nia sercowego, komórki tworz ce szyszynk, bielmo wtórne ro lin kwiatowych. Amitotycznie mog dzieli si j dra protistów zwierz cych, np. orz sków, wiciowców. 27
28 2. Przemiany metaboliczne: anabolizm i katabolizm Metabolizm (gr. metabole przemiana) to ogó przemian biochemicznych i reakcji enzymatycznych zachodz cych w komórce lub organizmie, umo liwiaj cych przemian materii i energii. U organizmów jednokomórkowych metabolizm warunkuje spe nianie funkcji yciowych, natomiast u wielokomórkowców du a cz aktywno ci metabolicznej komórki s u y innym komórkom, czyli jest skierowana na zewn trz. Wyró nia si dwa kierunki przemian metabolicznych: anabolizm i katabolizm. Anabolizm, inaczej synteza, to reakcje chemiczne, w których nast puje tworzenie zwi zków bardziej z o onych ze zwi zków prostych; reakcje te wymagaj z regu y dostarczenia energii (reakcje endoergiczne). Przyk adem reakcji anabolicznych lub procesów anabolicznych jest fotosynteza, chemosynteza, biosynteza bia ek, aminokwasów, lipidów, kwasów nukleinowych. Reakcje te kumuluj energi, a produkty zawieraj wi cej energii ni substraty. 28
29 Katabolizm, inaczej rozpad, degradacja zwi zków z o onych zasobnych w energi na zwi zki proste. Procesom tym towarzyszy zazwyczaj uwalnianie energii (reakcje egzoergiczne), np. reakcje hydrolizy z o onych zwi zków organicznych na zwi zki proste, oddychanie tlenowe, fermentacja. Produkty zawieraj mniej energii ni substraty. Sta y przep yw energii i materii w obr bie komórki, pomi dzy komórkami oraz pomi dzy organizmami jest jedn z najwa niejszych w a ciwo ci organizmów ywych. Procesy anaboliczne i kataboliczne stale przebiegaj w organizmach, s wzajemnie powi zane bardzo skomplikowanymi zale no ciami i nie da si ich oddzieli. W pojedynczej komórce poszczególne przeciwstawne przemiany metaboliczne s od siebie oddzielone przedzia ami wewn trznych b on komórkowych, np. b on j drow, b on lizosomów, b on mitochondriów czy b onami E.R., i przebieg tych procesów nie jest niczym zak ócony. Jeszcze bardziej precyzyjne oddzielenie procesów meta- 29
Podziały komórkowe cz. II
Podziały komórkowe cz. II MEJOZA Mejozę odkryto w 1883 roku, gdy zauważono, że zapłodnione jajo jednego z robaków zawiera cztery chromosomy, natomiast gamety tego robaka (plemniki u samców i jaja u samic)
Bardziej szczegółowoKomórka stuktura i funkcje. Bogusław Nedoszytko. WSZPIZU Wydział w Gdyni
Komórka stuktura i funkcje Bogusław Nedoszytko WSZPIZU Wydział w Gdyni Jądro komórkowe Struktura i funkcje Podziały komórkowe Jądro komórkowe 46 chromosomów 2,6 metra DNA 3 miliardy par nukleotydów (A,T,G,C)
Bardziej szczegółowoMateriały dydaktyczne do kursów wyrównawczych z przedmiotu biologia
Człowiek najlepsza inwestycja Materiały dydaktyczne do kursów wyrównawczych z przedmiotu biologia Autor: dr inż. Anna Kostka Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego
Bardziej szczegółowoBIOLOGIA KOMÓRKI - KARIOKINEZY
BIOLOGIA KOMÓRKI - KARIOKINEZY M A Ł G O R Z A T A Ś L I W I Ń S K A 60 µm 1. KOMÓRKI SĄ ZBYT MAŁE, BY OBSERWOWAĆ JE BEZ POWIĘKSZENIA Wymiary komórek podaje się w mikrometrach (µm): 1 µm = 10-6 m; 1000
Bardziej szczegółowoCYKL KOMÓRKOWY I PODZIAŁY KOMÓRKOWE
CYKL KOMÓRKOWY I PODZIAŁY KOMÓRKOWE 1. Cykl komórkowy. Każda komórka powstaje z już istniejącej komórki. Nowe komórki powstają więc z podziału innych, tzw. komórek macierzystych. Po powstaniu komórki rosną,
Bardziej szczegółowoSpis treści CYKL KOMÓRKOWY
Spis treści 1 CYKL KOMÓRKOWY 1.1 Faza M 1.2 Faza G1 (część interfazy) 1.3 Faza S (część interfazy) 1.4 Faza G2 (część interfazy) 1.5 Faza G0 2 MITOZA (podział pośredni) 2.1 Profaza 2.2 Metafaza 2.3 Anafaza
Bardziej szczegółowoInterfaza to niemal 90% cyklu komórkowego. Dzieli się na 3 fazy: G1, S i G2.
W wyniku podziału komórki powstaje komórka potomna, która ma o połowę mniej DNA od komórki macierzystej i jest o połowę mniejsza. Aby komórka potomna była zdolna do kolejnego podziału musi osiągnąć rozmiary
Bardziej szczegółowoPodział komórkowy u bakterii
Mitoza Podział komórkowy u bakterii Najprostszy i najszybszy podział komórkowy występuje u bakterii, które nie mają jądra komórkowego, lecz jedynie pojedynczy chromosom tzw. chromosom bakteryjny. Podczas
Bardziej szczegółowoTERMINY BIOLOGICZNE. ZADANIE 5 (3 pkt) Na podstawie ryc. 2 wykonaj polecenia: B. Ustal, w którym etapie cyklu tej komórki kaŝdy
KARTA PRACY Porównanie mitozy i mejozy ZADANIE 1 (1 pkt) Zaznacz odpowiedź opisującą efekt podziału mitotycznego komórki zawierającej 16 chromosomów. a). 2 komórki zawierające po 8 chromosomów; b). 2 komórki
Bardziej szczegółowoPodziały komórkowe cz. I
Podziały komórkowe cz. I Tam gdzie powstaje komórka, musi istnieć komórka poprzednia, tak samo jak zwierzęta mogą powstawać tylko ze zwierząt, a rośliny z roślin. Ta doktryna niesie głębokie przesłanie
Bardziej szczegółowoEtap III Czas rozwiązania- 60 minut
Kod ucznia... VII KONKURS BIOLOGICZNY 2009/ 2010 Etap III Czas rozwiązania- 60 minut Test, który otrzymałeś, składa się z 20 zadań. Część z nich to zadania wielokrotnego wyboru. Aby je rozwiązać, należy
Bardziej szczegółowoProfaza I wykształcenie się wrzeciona podziałowego, kondensacja chromatyny do chromosomów jest długa i składa się z 5 stadiów:
Cykl komórkowy Podział komórki - proces zachodzący u wszystkich żywych organizmów, w którym komórka macierzysta dzieli się na dwie lub więcej komórek potomnych. Najpierw następuje podział jądra komórkowego
Bardziej szczegółowoFragment cząsteczki DNA stanowiący matrycę dla syntezy cząsteczki lub podjednostki białka nazywamy GENEM
KONTROLA EKSPRESJI GENU PRZEKAZYWANIE INFORMACJI GENETYCZNEJ Informacja genetyczna - instrukcje kierujące wszystkimi funkcjami komórki lub organizmu zapisane jako określone, swoiste sekwencje nukleotydów
Bardziej szczegółowoRozkład materiału nauczania biologii w klasie III gimnazjum
Rozkład materiału nauczania biologii w klasie III gimnazjum L.P. Zmiany w Temat. Materiał nauczania numeracji lekcji: 1. Planujemy pracę na lekcjach. Przypomnienie sposobu i kryteriów oceniania. Wymagania
Bardziej szczegółowoHarmonogramowanie projektów Zarządzanie czasem
Harmonogramowanie projektów Zarządzanie czasem Zarządzanie czasem TOMASZ ŁUKASZEWSKI INSTYTUT INFORMATYKI W ZARZĄDZANIU Zarządzanie czasem w projekcie /49 Czas w zarządzaniu projektami 1. Pojęcie zarządzania
Bardziej szczegółowoPRAWA ZACHOWANIA. Podstawowe terminy. Cia a tworz ce uk ad mechaniczny oddzia ywuj mi dzy sob i z cia ami nie nale cymi do uk adu za pomoc
PRAWA ZACHOWANIA Podstawowe terminy Cia a tworz ce uk ad mechaniczny oddzia ywuj mi dzy sob i z cia ami nie nale cymi do uk adu za pomoc a) si wewn trznych - si dzia aj cych na dane cia o ze strony innych
Bardziej szczegółowoCykl życiowy komórki. Kariokineza mitotyczna i mejotyczna. Molekularne aspekty cyklu komórkowego. Cykl życiowy komórki
Cykl życiowy komórki Ćwiczenie: 2 Kariokineza mitotyczna i mejotyczna Cykl życiowy komórki obejmuje: podwojenie swojej zawartości podział na dwie nowe komórki Molekularne aspekty cyklu komórkowego Czas
Bardziej szczegółowoPROCEDURA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO. w Urzędzie Gminy Mściwojów
I. Postanowienia ogólne 1.Cel PROCEDURA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO w Urzędzie Gminy Mściwojów Przeprowadzenie oceny ryzyka zawodowego ma na celu: Załącznik A Zarządzenia oceny ryzyka zawodowego monitorowanie
Bardziej szczegółowoZarządzanie projektami. wykład 1 dr inż. Agata Klaus-Rosińska
Zarządzanie projektami wykład 1 dr inż. Agata Klaus-Rosińska 1 DEFINICJA PROJEKTU Zbiór działań podejmowanych dla zrealizowania określonego celu i uzyskania konkretnego, wymiernego rezultatu produkt projektu
Bardziej szczegółowoWITAMINY. www.pandm.prv.pl
WITAMINY - wpływa na syntezę białek, lipidów, hormonów a szczególnie hormonów tarczycy - pomaga w utrzymaniu prawidłowej czynności uk.immunologicznego - pomaga w leczeniu : rozedmy płuc i nadczynności
Bardziej szczegółowoTemat lekcji: Bakterie a wirusy.
Anna Tomicka Scenariusz lekcji biologii Dział: Różnorodność organizmów. Klasa: I b Temat lekcji: Bakterie a wirusy. 1.Cele lekcji: Cel ogólny: Uczeń: omawia budowę komórki bakterii oraz wirusów, wyjaśnia
Bardziej szczegółowoStrategia rozwoju kariery zawodowej - Twój scenariusz (program nagrania).
Strategia rozwoju kariery zawodowej - Twój scenariusz (program nagrania). W momencie gdy jesteś studentem lub świeżym absolwentem to znajdujesz się w dobrym momencie, aby rozpocząć planowanie swojej ścieżki
Bardziej szczegółowoZakres wiadomości i umiejętności oraz wykaz literatury. Wymagania w zakresie treści nauczania na poszczególnych etapach:
ZAŁĄCZNIK NR 1 Zakres wiadomości i umiejętności oraz wykaz literatury Na wszystkich etapach Konkursu obowiązuje określony dla każdego z nich zakres wiadomości i umiejętności zawarty w wymaganiach ogólnych
Bardziej szczegółowoImplant ślimakowy wszczepiany jest w ślimak ucha wewnętrznego (przeczytaj artykuł Budowa ucha
Co to jest implant ślimakowy Implant ślimakowy to bardzo nowoczesne, uznane, bezpieczne i szeroko stosowane urządzenie, które pozwala dzieciom z bardzo głębokimi ubytkami słuchu odbierać (słyszeć) dźwięki.
Bardziej szczegółowoZASADY WYPEŁNIANIA ANKIETY 2. ZATRUDNIENIE NA CZĘŚĆ ETATU LUB PRZEZ CZĘŚĆ OKRESU OCENY
ZASADY WYPEŁNIANIA ANKIETY 1. ZMIANA GRUPY PRACOWNIKÓW LUB AWANS W przypadku zatrudnienia w danej grupie pracowników (naukowo-dydaktyczni, dydaktyczni, naukowi) przez okres poniżej 1 roku nie dokonuje
Bardziej szczegółowoSPRAWDZIAN klasa II ORGANELLA KOMÓRKOWE, MITOZA, MEJOZA
SPRAWDZIAN klasa II ORGANELLA KOMÓRKOWE, MITOZA, MEJOZA 1. Najwięcej Aparatów Golgiego będzie w komórkach: Mięśnia Trzustki Serca Mózgu 2. Podaj 3 cechy transportu aktywnego... 3. Czym się różni dyfuzja
Bardziej szczegółowoMODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT OCENIANIA ARKUSZA EGZAMINACYJNEGO AKADEMIA MEDYCZNA 2006
Zasady oceniania MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT OCENIANIA ARKUSZA EGZAMINACYJNEGO AKADEMIA MEDYCZNA 006 Za rozwiązanie zadań z arkusza I można uzyskać maksymalnie 50 punktów. Model odpowiedzi uwzględnia jej
Bardziej szczegółowoKomentarz technik dróg i mostów kolejowych 311[06]-01 Czerwiec 2009
Strona 1 z 14 Strona 2 z 14 Strona 3 z 14 Strona 4 z 14 Strona 5 z 14 Strona 6 z 14 Uwagi ogólne Egzamin praktyczny w zawodzie technik dróg i mostów kolejowych zdawały wyłącznie osoby w wieku wskazującym
Bardziej szczegółowoLp. Tematyka Liczba godzin I. Wymagania edukacyjne
Anna Ulrych Plan wynikowy Przedmiot: Materiały fryzjerskie Kierunek : Technikum Usług Fryzjerskich- rok szkolny 05/ 06 Liczba godzin: 76 Liczba godzin w roku szkolnym: KL.II Lp. Tematyka Liczba godzin
Bardziej szczegółowo7. REZONANS W OBWODACH ELEKTRYCZNYCH
OBWODY SYGNAŁY 7. EZONANS W OBWODAH EEKTYZNYH 7.. ZJAWSKO EZONANS Obwody elektryczne, w których występuje zjawisko rezonansu nazywane są obwodami rezonansowymi lub drgającymi. ozpatrując bezźródłowy obwód
Bardziej szczegółowoUKŁAD ROZRUCHU SILNIKÓW SPALINOWYCH
UKŁAD ROZRUCHU SILNIKÓW SPALINOWYCH We współczesnych samochodach osobowych są stosowane wyłącznie rozruszniki elektryczne składające się z trzech zasadniczych podzespołów: silnika elektrycznego; mechanizmu
Bardziej szczegółowoDE-WZP.261.11.2015.JJ.3 Warszawa, 2015-06-15
DE-WZP.261.11.2015.JJ.3 Warszawa, 2015-06-15 Wykonawcy ubiegający się o udzielenie zamówienia Dotyczy: postępowania prowadzonego w trybie przetargu nieograniczonego na Usługę druku książek, nr postępowania
Bardziej szczegółowoOd redakcji. Symbolem oznaczono zadania wykraczające poza zakres materiału omówionego w podręczniku Fizyka z plusem cz. 2.
Od redakcji Niniejszy zbiór zadań powstał z myślą o tych wszystkich, dla których rozwiązanie zadania z fizyki nie polega wyłącznie na mechanicznym przekształceniu wzorów i podstawieniu do nich danych.
Bardziej szczegółowo2.Prawo zachowania masy
2.Prawo zachowania masy Zdefiniujmy najpierw pewne podstawowe pojęcia: Układ - obszar przestrzeni o określonych granicach Ośrodek ciągły - obszar przestrzeni którego rozmiary charakterystyczne są wystarczająco
Bardziej szczegółowoBiologia Kalendarz przygotowaƒ do matury 2007
Biologia Kalendarz przygotowaƒ do matury 2007 imi i nazwisko zakres podstawowy (wersja dla ucznia) wykonane Tyg. Dzia Tematy Zadania 2.10 1 6.10 Przygotowanie do pracy zapoznanie si z informacjami na temat
Bardziej szczegółowo1. Od kiedy i gdzie należy złożyć wniosek?
1. Od kiedy i gdzie należy złożyć wniosek? Wniosek o ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego będzie można składać w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej w Puławach. Wnioski będą przyjmowane od dnia
Bardziej szczegółowoOdkrywanie wiedzy z danych przy użyciu zbiorów przybliżonych. Wykład 3
Odkrywanie wiedzy z danych przy użyciu zbiorów przybliżonych Wykład 3 Tablice decyzyjne Spójnośd tablicy decyzyjnej Niespójna tablica decyzyjna Spójnośd tablicy decyzyjnej - formalnie Spójnośd TD a uogólniony
Bardziej szczegółowoREGULAMIN RADY RODZICÓW
REGULAMIN RADY RODZICÓW PRZY ZESPOLE SZKÓŁ NR 7 W GDYNI Art.1 Postanowienia ogólne Rada Rodziców, zwana dalej Radą, działa na podstawie ustawy o systemie oświaty, statutu szkoły i niniejszego regulaminu.
Bardziej szczegółowoLekcja 173, 174. Temat: Silniki indukcyjne i pierścieniowe.
Lekcja 173, 174 Temat: Silniki indukcyjne i pierścieniowe. Silnik elektryczny asynchroniczny jest maszyną elektryczną zmieniającą energię elektryczną w energię mechaniczną, w której wirnik obraca się z
Bardziej szczegółowoProjekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego ZAPYTANIE OFERTOWE
Legnica, dnia 22.05.2015r. ZAPYTANIE OFERTOWE na przeprowadzenie audytu zewnętrznego projektu wraz z opracowaniem raportu końcowego audytu w ramach projektu, współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej
Bardziej szczegółowoGenetyka niemendlowska
Genetyka niemendlowska Dziedziczenie niemendlowskie Dział genetyki zajmujący się dziedziczeniem cech/genów, które nie podporządkowuje się prawom Mendla/Morgana Chociaż dziedziczenie u wirusów, bakterii
Bardziej szczegółowoSCENARIUSZ LEKCJI BIOLOGII
SCENARIUSZ LEKCJI BIOLOGII TEMAT LEKCJI: Cytologia powtórzenie wiadomości KLASA:. NAUCZYCIEL PROWADZĄCY... DATA:... GODZ.... HASŁO PROGRAMOWE: Prawidłowe funkcjonowanie organizmu człowieka jako zintegrowanej
Bardziej szczegółowoRudniki, dnia 10.02.2016 r. Zamawiający: PPHU Drewnostyl Zenon Błaszak Rudniki 5 64-330 Opalenica NIP 788-000-22-12 ZAPYTANIE OFERTOWE
Zamawiający: Rudniki, dnia 10.02.2016 r. PPHU Drewnostyl Zenon Błaszak Rudniki 5 64-330 Opalenica NIP 788-000-22-12 ZAPYTANIE OFERTOWE W związku z planowaną realizacją projektu pn. Rozwój działalności
Bardziej szczegółowoObjaśnienia do Wieloletniej Prognozy Finansowej na lata 2011-2017
Załącznik Nr 2 do uchwały Nr V/33/11 Rady Gminy Wilczyn z dnia 21 lutego 2011 r. w sprawie uchwalenia Wieloletniej Prognozy Finansowej na lata 2011-2017 Objaśnienia do Wieloletniej Prognozy Finansowej
Bardziej szczegółowo- 70% wg starych zasad i 30% wg nowych zasad dla osób, które. - 55% wg starych zasad i 45% wg nowych zasad dla osób, które
Oddział Powiatowy ZNP w Gostyninie Uprawnienia emerytalne nauczycieli po 1 stycznia 2013r. W związku napływającymi pytaniami od nauczycieli do Oddziału Powiatowego ZNP w Gostyninie w sprawie uprawnień
Bardziej szczegółowooraz nowego średniego samochodu ratowniczo-gaśniczego ze sprzętem ratowniczogaśniczym
Samorządowy Program dotyczący pomocy finansowej dla gmin/miast na zakup nowych samochodów ratowniczo - gaśniczych ze sprzętem ratowniczogaśniczym zamontowanym na stałe oraz zakup sprzętu ratowniczo-gaśniczego
Bardziej szczegółowoRozkład materiału z biologii dla klasy III AD. 7 godz / tyg rok szkolny 2016/17
Rozkład materiału z biologii dla klasy III AD zakres rozszerzony LO 7 godz / tyg rok szkolny 2016/17 Biologia na czasie 2 zakres rozszerzony nr dopuszczenia 564/2/2012 Biologia na czasie 3 zakres rozszerzony
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM TECHNOLOGII NAPRAW WERYFIKACJA TULEJI CYLINDROWYCH SILNIKA SPALINOWEGO
LABORATORIUM TECHNOLOGII NAPRAW WERYFIKACJA TULEJI CYLINDROWYCH SILNIKA SPALINOWEGO 2 1. Cel ćwiczenia : Dokonać pomiaru zuŝycia tulei cylindrowej (cylindra) W wyniku opanowania treści ćwiczenia student
Bardziej szczegółowopo rednie: które powstaje bez przep ywu pr du przez organizm cz owieka, np. uszkodzenie wzroku poprzez dzia anie uku elektrycznego.
Cz owiek u ytkuje zarówno proste narz dzia, jak i coraz bardziej z o one maszyny i urz dzenia techniczne. U atwiaj mu one prac, zast puj mi nie, a nawet umys, uprzyjemniaj ycie, daj inne, dawniej niewyobra
Bardziej szczegółowoJAK OCENIAĆ, BY WSPIERAĆ ROZWÓJ UCZNIA
JAK OCENIAĆ, BY WSPIERAĆ ROZWÓJ UCZNIA Jak oceniać, by wspierać rozwój ucznia PLAN PREZENTACJI: 1. Wstęp 2. Atmosfera w szkole 3. Zajęcia edukacyjne 4. Ocenianie ucznia 5. Współpraca w szkole 6. Współpraca
Bardziej szczegółowo8 osób na 10 cierpi na choroby przyzębia!
8 osób na 10 cierpi na choroby przyzębia! Wiemy jak Państwu pomóc Jesteśmy po to, aby Państwu doradzić! Czym jest zapalenie przyzębia (periodontitis)? Przyzębie to zespół tkanek otaczających ząb i utrzymujących
Bardziej szczegółowoTemat: Czy świetlówki energooszczędne są oszczędne i sprzyjają ochronie środowiska? Imię i nazwisko
Temat: Czy świetlówki energooszczędne są oszczędne i sprzyjają ochronie środowiska? Karta pracy III.. Imię i nazwisko klasa Celem nauki jest stawianie hipotez, a następnie ich weryfikacja, która w efekcie
Bardziej szczegółowoNOWOŚCI Z ZAKRESU SYSTEMU SWR
System rur i kształtek wentylacyjnych SYSTEM KOMINUS SYSTEM RUR I KSZTAŁTEK WENTYLACYJNYCH SYSTEM KOMINUS SYSTEM RUR I KSZTAŁTEK WENTYLACYJNYCH IZOLOWANYCH IZOLACJA 30 MM SYSTEM KOMINUS CHARAKTERYSTYKA
Bardziej szczegółowoEgzamin gimnazjalny. Biologia. Także w wersji online TRENING PRZED EGZAMINEM. Sprawdź, czy zdasz!
Egzamin gimnazjalny 3 Biologia TRENING PRZED EGZAMINEM Także w wersji online Sprawdź, czy zdasz! Spis treści Zestaw 1: Związki chemiczne budujące organizmy oraz pozyskiwanie i wykorzystywanie energii 5
Bardziej szczegółowoHiTiN Sp. z o. o. Przekaźnik kontroli temperatury RTT 4/2 DTR. 40 432 Katowice, ul. Szopienicka 62 C tel/fax.: + 48 (32) 353 41 31. www.hitin.
HiTiN Sp. z o. o. 40 432 Katowice, ul. Szopienicka 62 C tel/fax.: + 48 (32) 353 41 31 www.hitin.pl Przekaźnik kontroli temperatury RTT 4/2 DTR Katowice, 1999 r. 1 1. Wstęp. Przekaźnik elektroniczny RTT-4/2
Bardziej szczegółowoBazy danych. Andrzej Łachwa, UJ, 2013 andrzej.lachwa@uj.edu.pl www.uj.edu.pl/web/zpgk/materialy 9/15
Bazy danych Andrzej Łachwa, UJ, 2013 andrzej.lachwa@uj.edu.pl www.uj.edu.pl/web/zpgk/materialy 9/15 Przechowywanie danych Wykorzystanie systemu plików, dostępu do plików za pośrednictwem systemu operacyjnego
Bardziej szczegółowoUSTAWA. z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. 1) (tekst jednolity)
Dz.U.98.21.94 1998.09.01 zm. Dz.U.98.113.717 art. 5 1999.01.01 zm. Dz.U.98.106.668 art. 31 2000.01.01 zm. Dz.U.99.99.1152 art. 1 2000.04.06 zm. Dz.U.00.19.239 art. 2 2001.01.01 zm. Dz.U.00.43.489 art.
Bardziej szczegółowoUmowa nr.. /. Klient. *Niepotrzebne skreślić
Umowa nr.. /. zawarta dnia w, pomiędzy: Piotr Kubala prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą Piotr Kubala JSK Edukacja, 41-219 Sosnowiec, ul. Kielecka 31/6, wpisanym do CEIDG, NIP: 644 273 13 18,
Bardziej szczegółowoEdycja geometrii w Solid Edge ST
Edycja geometrii w Solid Edge ST Artykuł pt.: " Czym jest Technologia Synchroniczna a czym nie jest?" zwracał kilkukrotnie uwagę na fakt, że nie należy mylić pojęć modelowania bezpośredniego i edycji bezpośredniej.
Bardziej szczegółowoWarszawska Giełda Towarowa S.A.
KONTRAKT FUTURES Poprzez kontrakt futures rozumiemy umowę zawartą pomiędzy dwoma stronami transakcji. Jedna z nich zobowiązuje się do kupna, a przeciwna do sprzedaży, w ściśle określonym terminie w przyszłości
Bardziej szczegółowoJak usprawnić procesy controllingowe w Firmie? Jak nadać im szerszy kontekst? Nowe zastosowania naszych rozwiązań na przykładach.
Jak usprawnić procesy controllingowe w Firmie? Jak nadać im szerszy kontekst? Nowe zastosowania naszych rozwiązań na przykładach. 1 PROJEKTY KOSZTOWE 2 PROJEKTY PRZYCHODOWE 3 PODZIAŁ PROJEKTÓW ZE WZGLĘDU
Bardziej szczegółowoRegulamin Rady Rodziców
Załącznik Nr 3 do Statutu Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 2 im. Tadeusza Kościuszki w Stalowej Woli Regulamin Rady Rodziców Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 2 im. Tadeusza Kościuszki w Stalowej
Bardziej szczegółowoMODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT OCENIANIA ARKUSZA II A1, A4 (A1 arkusz standardowy, A4 arkusz dla s abo widz cych)
MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT OCENIANIA ARKUSZA II A1, A4 (A1 arkusz standardowy, A4 arkusz dla s abo widz cych) Zasady oceniania Za rozwi zanie zada z arkusza II mo na uzyska maksymalnie 50 punktów. Model
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR X/143/2015 RADY MIEJSKIEJ WAŁBRZYCHA. z dnia 27 sierpnia 2015 r. w sprawie utworzenia Zakładu Aktywności Zawodowej Victoria w Wałbrzychu
UCHWAŁA NR X/143/2015 RADY MIEJSKIEJ WAŁBRZYCHA z dnia 27 sierpnia 2015 r. w sprawie utworzenia Zakładu Aktywności Zawodowej Victoria w Wałbrzychu Na podstawie art. 18 ust 2 pkt 9 lit. h ustawy z dnia
Bardziej szczegółowo1) Dziekan lub wyznaczony przez niego prodziekan - jako Przewodniczący;
Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji KUL Wydziałowa Komisja ds. Jakości Kształcenia Al. Racławickie 14, 20-950 Lublin, tel. +48 81 445 37 31; fax. +48 81 445 37 26, e-mail: wydzial.prawa@kul.pl
Bardziej szczegółowoAscomycota Workowce. Do workowców naleŝy ponad 64 000 dotychczas poznanych gatunków grzybów.
Ascomycota Workowce Do workowców naleŝy ponad 64 000 dotychczas poznanych gatunków grzybów. śyją one głównie na lądzie, prowadzą saprotroficzny, pasoŝytniczy lub symbiotyczny tryb Ŝycia. Mają zróŝnicowaną
Bardziej szczegółowoPaństwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów rozpoczynających studia w roku akademickim 2011/2012
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu Karta przedmiotu Instytut Pedagogiczny obowiązuje studentów rozpoczynających studia w roku akademickim 2011/2012 Kierunek studiów: Matematyka Profil: Ogólnoakademicki
Bardziej szczegółowoPrzygotowały: Magdalena Golińska Ewa Karaś
Przygotowały: Magdalena Golińska Ewa Karaś Druk: Drukarnia VIVA Copyright by Infornext.pl ISBN: 978-83-61722-03-8 Wydane przez Infornext Sp. z o.o. ul. Okopowa 58/72 01 042 Warszawa www.wieszjak.pl Od
Bardziej szczegółowoProcedura uzyskiwania awansu zawodowego na stopień nauczyciela mianowanego przez nauczycieli szkół i placówek
Data publikacji : 10.01.2011 Procedura uzyskiwania awansu zawodowego na stopień nauczyciela mianowanego przez nauczycieli szkół i placówek Procedura uzyskiwania awansu zawodowego na stopień nauczyciela
Bardziej szczegółowoZadania. SiOD Cwiczenie 1 ;
1. Niech A będzie zbiorem liczb naturalnych podzielnych przez 6 B zbiorem liczb naturalnych podzielnych przez 2 C będzie zbiorem liczb naturalnych podzielnych przez 5 Wyznaczyć zbiory A B, A C, C B, A
Bardziej szczegółowoBioinformatyka Laboratorium, 30h. Michał Bereta mbereta@pk.edu.pl www.michalbereta.pl
Bioinformatyka Laboratorium, 30h Michał Bereta mbereta@pk.edu.pl www.michalbereta.pl 1 Filogenetyka molekularna wykorzystuje informację zawartą w sekwencjach aminokwasów lub nukleotydów do kontrukcji drzew
Bardziej szczegółowoSprawozdanie z działalności Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Lesznie w 2007 r.
Sprawozdanie z działalności Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Lesznie w 27 r. Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności realizuje zadania z zakresu administracji rządowej
Bardziej szczegółowoPodstawa prawna: Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t. j. Dz. U. z 2000r. Nr 54, poz. 654 ze zm.
Rozliczenie podatników podatku dochodowego od osób prawnych uzyskujących przychody ze źródeł, z których dochód jest wolny od podatku oraz z innych źródeł Podstawa prawna: Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r.
Bardziej szczegółowoSERI A 93 S E RI A 93 O FLUSH GRID WITHOUT EDGE TAB
SERIA E93 CONIC FRINCTION CONIC 2 SERIA 93 SERIA 93 O FLUSH GRID WITHOUT EDGE TAB Podziałka Powierzchnia 30 mm Flush Grid Prześwit 47% Grubość Minimalny promień skrętu taśmy Układ napędowy Szerokość taśmy
Bardziej szczegółowoPLAN TESTU DZIEDZICZNOŚĆ I ZMIENNOŚĆ ORGANIZMÓW
PLN TEST DZIEDZIZNOŚĆ I ZMIENNOŚĆ ORNIZMÓW Numer zadania Sprawdzana czynność czeń potrafi: Kategoria celów Poziom wymagań Punktacja 1 Określić istotę procesu replikacji B P 1 2 Potrafi określić liczbę
Bardziej szczegółowoWnioski o ustalenie prawa do wiadcze z funduszu alimentacyjnego na nowy okres wiadczeniowy s przyjmowane od dnia 1 sierpnia.
WIADCZENIA DLA OSÓB UPRAWNIONYCH DO ALIMENTÓW Ustalenie prawa do wiadcze z funduszu alimentacyjnego oraz ich wyp ata nast puj odpowiednio na wniosek osoby uprawnionej lub jej przedstawiciela ustawowego.
Bardziej szczegółowoPROJEKTY UCHWAŁ NA NADZWYCZAJNE WALNE ZGROMADZENIE HETAN TECHNOLOGIES SPÓŁKA AKCYJNA W DNIU 25 MAJA 2016 ROKU
PROJEKTY UCHWAŁ NA NADZWYCZAJNE WALNE ZGROMADZENIE HETAN TECHNOLOGIES SPÓŁKA AKCYJNA W DNIU 25 MAJA 2016 ROKU w sprawie wyboru Przewodniczącego Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia Działając na podstawie
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA PROGRAMOWE NA POSZCZEGÓNE STOPNIE SZKOLNE III klasa dopuszczaj cy dostateczny dobry bardzo dobry KOMÓRKA
WYMAGANIA PROGRAMOWE NA POSZCZEGÓNE STOPNIE SZKOLNE III klasa dopuszczaj cy dostateczny dobry bardzo dobry KOMÓRKA *wymieni substancje organiczne i nieorganiczne buduj ce komórki *nazwie grupy pierwiastków
Bardziej szczegółowoGeny letalne. Cuenot (Francja), 1904 rok
Geny letalne Cuenot (Francja), 1904 rok 1 Geny letalne Geny letalne Srebrzysty Dziki Platynowy Biały 2 Geny letalne P: Platynowy (Pp) x Platynowy (Pp) F1: Białe (PP) Platynowe (PP) Srebrzyste (pp) 25%
Bardziej szczegółowoPodstawowe definicje
Podstawowe definicje część przewodząca dostępna - część przewodząca urządzenia, której można dotknąć, nie będąca normalnie pod napięciem, i która może się znaleźć pod napięciem, gdy zawiedzie izolacja
Bardziej szczegółowoKlasyfikacja i oznakowanie substancji chemicznych i ich mieszanin. Dominika Sowa
Klasyfikacja i oznakowanie substancji chemicznych i ich mieszanin Dominika Sowa Szczecin, 8 maj 2014 Program prezentacji: 1. Definicja substancji i mieszanin chemicznych wg Ustawy o substancjach chemicznych
Bardziej szczegółowoEksperyment,,efekt przełomu roku
Eksperyment,,efekt przełomu roku Zapowiedź Kluczowe pytanie: czy średnia procentowa zmiana kursów akcji wybranych 11 spółek notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie (i umieszczonych już
Bardziej szczegółowoZarządzenie Nr 1469/2012
Zarządzenie Nr 1469/2012 Prezydenta Miasta Płocka z dnia 01 marca 2012 w sprawie przyjęcia Regulaminu Płockiej Karty Familijnej 3+ w ramach Programu Płocka Karta Familijna 3+ Na podstawie art. 7 ust 1
Bardziej szczegółowoKoszty obciążenia społeczeństwa. Ewa Oćwieja Marta Ryczko Koło Naukowe Ekonomiki Zdrowia IZP UJ CM 2012
Koszty obciążenia społeczeństwa chorobami układu krążenia. Ewa Oćwieja Marta Ryczko Koło Naukowe Ekonomiki Zdrowia IZP UJ CM 2012 Badania kosztów chorób (COI Costof illnessstudies) Ekonomiczny ciężar choroby;
Bardziej szczegółowoTEST dla stanowisk robotniczych sprawdzający wiedzę z zakresu bhp
TEST dla stanowisk robotniczych sprawdzający wiedzę z zakresu bhp 1. Informacja o pracownikach wyznaczonych do udzielania pierwszej pomocy oraz o pracownikach wyznaczonych do wykonywania działań w zakresie
Bardziej szczegółowoZmiany pozycji techniki
ROZDZIAŁ 3 Zmiany pozycji techniki Jak zmieniać pozycje chorego w łóżku W celu zapewnienia choremu komfortu oraz w celu zapobieżenia odleżynom konieczne jest m.in. stosowanie zmian pozycji ciała chorego
Bardziej szczegółowoĆwiczenie: "Ruch harmoniczny i fale"
Ćwiczenie: "Ruch harmoniczny i fale" Opracowane w ramach projektu: "Wirtualne Laboratoria Fizyczne nowoczesną metodą nauczania realizowanego przez Warszawską Wyższą Szkołę Informatyki. Zakres ćwiczenia:
Bardziej szczegółowoDr inż. Andrzej Tatarek. Siłownie cieplne
Dr inż. Andrzej Tatarek Siłownie cieplne 1 Wykład 3 Sposoby podwyższania sprawności elektrowni 2 Zwiększenie sprawności Metody zwiększenia sprawności elektrowni: 1. podnoszenie temperatury i ciśnienia
Bardziej szczegółowoPhytophthora cactorum (Leb. & Cohn) Schröeter
PAŃSTWOWA INSPEKCJA OCHRONY ROŚLIN I NASIENNICTWA GŁÓWNY INSPEKTORAT PIORIN ul. Wspólna 30, 00-930 Warszawa tel: (22) 623 23 02, fax: (22) 623 23 04 www.piorin.gov.pl; e-mail gi@piorin.gov.pl Phytophthora
Bardziej szczegółowoz dnia Rozdział 1 Przepisy ogólne
U S T AWA Projekt z dnia 26.11.2015 r. z dnia o szczególnych zasadach zwrotu przez jednostki samorządu terytorialnego środków europejskich uzyskanych na realizację ich zadań oraz dokonywania przez nie
Bardziej szczegółowowewn trzne homeostaza
start 31.10 27.10 26 9. owtórzenie poj ç, z którymi by y problemy, przy wykorzystaniu indeksu ademecum maturalnego. Rozwój cz owieka 8. Rozwiàzanie zadaƒ z zeszytu çwiczeƒ Biologia 1. Zakres podstawowy,
Bardziej szczegółowoZapytanie ofertowe dotyczące wyboru wykonawcy (biegłego rewidenta) usługi polegającej na przeprowadzeniu kompleksowego badania sprawozdań finansowych
Zapytanie ofertowe dotyczące wyboru wykonawcy (biegłego rewidenta) usługi polegającej na przeprowadzeniu kompleksowego badania sprawozdań finansowych Data publikacji 2016-04-29 Rodzaj zamówienia Tryb zamówienia
Bardziej szczegółowoREGULAMIN SAMORZĄDU UCZNIOWSKIEGO GIMNAZJUM W ZABOROWIE UL. STOŁECZNA 182
Załącznik nr 6 REGULAMIN SAMORZĄDU UCZNIOWSKIEGO GIMNAZJUM W ZABOROWIE UL. STOŁECZNA 182 Na podstawie atr.55 Ustawy o systemie oświaty z dnia 7 września 1991 roku (Dz.U. z 1991 roku nr 59 poz.425) ze zmianami
Bardziej szczegółowoREGULAMIN PRZEPROWADZANIA OCEN OKRESOWYCH PRACOWNIKÓW NIEBĘDĄCYCH NAUCZYCIELAMI AKADEMICKIMI SZKOŁY GŁÓWNEJ HANDLOWEJ W WARSZAWIE
Załącznik do zarządzenia Rektora nr 36 z dnia 28 czerwca 2013 r. REGULAMIN PRZEPROWADZANIA OCEN OKRESOWYCH PRACOWNIKÓW NIEBĘDĄCYCH NAUCZYCIELAMI AKADEMICKIMI SZKOŁY GŁÓWNEJ HANDLOWEJ W WARSZAWIE 1 Zasady
Bardziej szczegółowotróżka Źródło: www.fotolia.pl
Ogród na tarasie Wiele bylin przeżywa właśnie pełnię swego rozkwitu, ale nie jest jeszcze za późno, aby dosadzić nowe efektowne rośliny i wzbogacić swój taras niezwykłymi aranżacjami. tróżka Źródło: www.fotolia.pl
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 4 WZÓR - UMOWA NR...
WZÓR - UMOWA NR... Załącznik nr 4 zawarta w dniu we Wrocławiu pomiędzy: Wrocławskim Zespołem Żłobków z siedzibą we Wrocławiu przy ul. Fabrycznej 15, 53-609 Wrocław, NIP 894 30 25 414, REGON 021545051,
Bardziej szczegółowoZP/6/2015 WYKONAWCA NR 1 Pytanie 1 Odpowiedź: Pytanie 2 Odpowiedź: Pytanie 3 Odpowiedź: Pytanie 4 Odpowiedź: Pytanie 5 Odpowiedź:
30.04.2015 r. Działając zgodnie z treścią art. 38 ust. 1 i 2 Pzp, Zamawiający informuje, że w postępowaniu prowadzonym pod numerem ZP/6/2015, w dniu 29 kwietnia 2015 r., Wykonawcy złożyli pytania do treści
Bardziej szczegółowoStowarzyszenie na Rzecz Dzieci z Zaburzeniami Genetycznymi Urlop bezpłatny a prawo do zasiłków związanych z chorobą i macierzyństwem
Źródło: http://podatki.pl Co o urlopie bezpłatnym stanowi Kodeks pracy Zgodnie z Kodeksem pracy pracodawca może udzielić pracownikowi, na jego pisemny wniosek, urlopu bezpłatnego (art. 174 kp). Pracodawca,
Bardziej szczegółowoREGULAMIN przeprowadzania okresowych ocen pracowniczych w Urzędzie Miasta Mława ROZDZIAŁ I
Załącznik Nr 1 do zarządzenia Nr169/2011 Burmistrza Miasta Mława z dnia 2 listopada 2011 r. REGULAMIN przeprowadzania okresowych ocen pracowniczych w Urzędzie Miasta Mława Ilekroć w niniejszym regulaminie
Bardziej szczegółowo