I. POSTANOWIENIA OGÓLNE

Transkrypt

1 Referencyjne metodyki wykonywania okresowych pomiarów poziomów hałasu w rodowisku dla dróg, linii kolejowych, linii tramwajowych, urzdze na terenach portów oraz kryteria lokalizacji punktów pomiarowych - załcznik nr 2 do rozporzdzena Ministra rodowiska z dnia 23 stycznia 2003 r. w sprawie wymaga w zakresie prowadzenia pomiarów poziomów w rodowisku substancji lub energii przez zarzdzajcego drog, lini kolejow, lini tramwajow, lotniskiem, portem (Dz. U. Nr 35, poz. 308) 1. Stosowane metody I. POSTANOWIENIA OGÓLNE Okresowe pomiary poziomów hałasu w rodowisku, powodowanego ruchem drogowym, kolejowym, tramwajowym i urzdze zwizanych z prac portu, wykonuje si, wykorzystujc: a ) metod poredni, to jest metod pomiarów pojedynczych zdarze akustycznych, b) metod bezporednich pomiarów hałasu z wykorzystaniem próbkowania, c) metod bezporedni cigłych pomiarów w ograniczonym czasie, d) metody obliczeniowe oparte o modele rozprzestrzeniania si dwiku w rodowisku. Metoda pomiarów pojedynczych zdarze akustycznych stosowana jest w pomiarach hałasu: a) dla dróg o nateniach ruchu nieprzekraczajcych 300 pojazdów na godzin, b) dla linii kolejowych i tramwajowych, c) od urzdze i ruchu statków na terenie portu. Metoda bezporednich pomiarów hałasu z wykorzystaniem próbkowania stosowana jest głównie do pomiaru hałasu dla dróg o nateniu ruchu przekraczajcym 300 pojazdów na godzin. Metoda bezporednia cigłych pomiarów w ograniczonym czasie stosowana jest do nieprzerwanych wielogodzinnych lub wielodniowych obserwacji hałasu w danym punkcie pomiarowym. Metody obliczeniowe mog by stosowane w odniesieniu do wszystkich wymienionych wyej ródeł hałasu. Powysze metody słu do wyznaczenia wartoci równowanego poziomu hałasu wraz z niepewnoci oszacowania: L Aeq, T ± L Aeq, T w decybelach (db) L Aeq, T - uzyskana w wyniku pomiarów warto równowanego poziomu dwiku dla czasu odniesienia T, db, L Aeq, T - niepewno oszacowania wartoci poziomu równowanego, db. Rozporzdzenie nie okrela metod wyznaczania wartoci niepewnoci L Aeq, T.

2 2. Ogólne wymagania dotyczce zestawów pomiarowych Zestawy pomiarowe powinny by tak dobrane, by mona było za ich pomoc wyznaczy równowany poziom dwiku A zarówno metodami bezporednimi, jak porednimi, to znaczy przez pomiary ekspozycyjnych poziomów dwiku. Do bezporednich cigłych pomiarów w ograniczonym czasie mog by stosowane zestawy przyrzdów pomiarowych wykonujcych automatyczne pomiary hałasu oraz warunków meteorologicznych. Zestawy przyrzdów pomiarowych, to jest mierników poziomu dwiku wraz z mikrofonem oraz innych przyrzdów uywanych do pomiarów poziomów dwiku, powinny mie 1 klas dokładnoci. Wzorcowe ródła dwiku uywane do wzorcowania toru pomiarowego musz mie klas dokładnoci minimum 1. Mikrofony pomiarowe powinny mie załoone osłony przeciwwietrzne, niezalenie od warunków atmosferycznych. 3. Wzorcowanie, legalizacja Pomiary mog by wykonywane wyłcznie za pomoc przyrzdów z wanym wiadectwem legalizacji. Wszystkie przyrzdy uywane do pomiarów hałasu powinny by wzorcowane, a sposób wzorcowania musi by zgodny z instrukcj dostarczan przez producenta przyrzdu. 4. Warunki meteorologiczne Pomiary hałasu wykonuje si w warunkach meteorologicznych, zapewniajcych najbardziej stabilne warunki w czasie rozprzestrzeniania si dwiku z dodatni składow prdkoci wiatru od ródła do punktu pomiarowego, takich jak: a ) prdko wiatru 0-5 m/s okrelona na wysokoci połoenia najwyszego punktu obserwacji, b) brak silnej inwersji temperaturowej przy gruncie, c) temperatura powyej -5 C, d) brak opadów atmosferycznych. Stosujc metod bezporednich, cigłych pomiarów w ograniczonym czasie pomiary parametrów meteorologicznych wykonuje si równoczenie z pomiarami hałasu. II. OGÓLNE ZASADY LOKALIZACJI PUNKTÓW POMIAROWYCH DLA POMIARÓW OKRESOWYCH 1. Informacje wstpne Lokalizacja punktów pomiarowych ustalana jest indywidualnie dla kadego pomiaru w zalenoci od aktualnego celu pomiarów, charakterystyk ródła hałasu oraz rodzaju pokrycia i zagospodarowania obszaru, na którym wykonywane s pomiary. Punkty pomiarowe dzieli si na dwie kategorie: a) referencyjne, b) pozostałe. Referencyjne punkty pomiarowe słu do oceny i monitorowania zmiennoci parametrów akustycznych ródła hałasu. Uzyskane w nich wyniki słu za punkt odniesienia do : a) oceny akustycznej ródła, b) interpretacji wyników pomiarów uzyskanych w pozostałych punktach pomiarowych.

3 2. Kryteria lokalizacji referencyjnych punktów pomiarowych Referencyjny punkt pomiarowy lokalizuje si na wysokoci 4,0 m ± 0,1 m. Jeeli w miejscu lokalizacji punktu referencyjnego znajduj si przeszkody na drodze rozprzestrzeniania si dwiku (takie jak mur, płot, budynek), punkt sytuuje si na wysokoci minimum 0,5 m nad t przeszkod. W przypadkach pomiarów hałasu w miejscu projektowanego ekranu akustycznego, punkt referencyjny pomiarów sytuuje si w płaszczynie ekranu na wysokoci minimum 0,5 m ponad przewidywan górn krawdzi ekranu. Dla dróg poza miastem, niezabudowanych, punkt referencyjny ustala si standardowo w odległoci 10 m od skrajnego pasa ruchu; dla linii kolejowych punkt ten w miar moliwoci oddala si do 25 m. komentarz MK: - bardziej uyteczne dla celów obliczeniowych jest okrelanie połoenia referencyjnego punktu pomiarowego wzgldem osi trasy, a odległo powinna by jak najwiksza przy spełnieniu wymagania, e badany sygnał akustyczny jest silniejszy od tła akustycznego o co najmniej 10 db - dla terenów niezabudowanych, pokrytych rolinnoci, bez oddziaływania innych ródeł hałasu, jako tło akustyczne mona przyjmowa poziom 33 db - zatem badanie hałasu komunikacyjnego o poziomach rzdu 50 db lub powyej mona wykonywa w znacznych odległociach od osi trasy - nawet do 300 m! Przyjmuje si zasad, i pomiar w jednym punkcie referencyjnym charakteryzuje emisj hałasu z danego jednorodnego pod wzgldem akustycznym odcinka drogi lub linii kolejowej, przy czym ta jednorodno dotyczy nie tylko parametrów ruchu i arterii (linii kolejowej), lecz jednoczenie najbliszego otoczenia. Jeeli arteria (drogowa, szynowa) biegnie po nasypie, estakadzie itp., a warunki na to pozwalaj, referencyjny punkt pomiarowy hałasu lokalizuje si take zgodnie z wymienionymi zasadami, przy czym wysoko punktu pomiarowego liczona jest w stosunku do wysokoci jezdni (nawierzchni torowej). Dla dróg przebiegajcych w wykopie referencyjny punkt pomiarowy lokalizuje si w odległoci 1 m od krawdzi wykopu na wysokoci 4,0 m ± 0,1 m.

4 3. Kryteria lokalizacji pozostałych punktów pomiarowych hałasu w rodowisku W przypadku pomiarów hałasu na terenie chronionym, nieprzeznaczonym pod zabudow, punkt pomiarowy lokalizuje si na wysokoci 1,5 m nad powierzchni terenu. W przypadkach skomplikowanego ukształtowania lub zagospodarowania terenu (takiego jak teren pagórkowaty) lokalizacja punktów pomiarowych musi by rozpatrywana indywidualnie. Jeeli pomiary hałasu prowadzone s na terenie zabudowanym, to w celu zminimalizowania wpływu odbi dwiku, punkty pomiarowe powinny by sytuowane w odległoci co najmniej 3,5 m od najbliszej płaszczyzny odbijajcej (poza podłoem). Jeeli pomiary hałasu odnosz si do terenu, na którym usytuowana jest zabudowa wymagajca ochrony akustycznej, to punkt pomiarowy hałasu w rodowisku lokalizuje si w odległoci od 1 do 2 m od ciany zewntrznej oraz na wysokoci 1,5 m nad poziomem podłogi kondygnacji, na której poziom hałasu jest najwyszy. komentarz MK: - te 2 powysze akapity s w oczywistej sprzecznoci ze sob... - naley włczy rozsdek i zastanowi si zawsze czy w wybranym punkcie pomiarowym wystpuj odbicia - w przyrodzie nie ma adnej magicznej odległoci 3,5 m! - pomiary w budynkach mona wykonywa w wietle otwartego okna z mikrofonem umieszczonym w płaszczynie elewacji - wtedy, przy na ogół dostatecznej chłonnoci akustycznej umeblowanego pomieszczenia, nie bd wystpowały adne odbicia i nie trzeba bdzie stosowa poprawki -3 db ze wzgldu na odbicia. Kondygnacj, na której poziom hałasu jest najwyszy, ustala si, poprzedzajc właciwy pomiar hałasu pomiarami orientacyjnymi na poszczególnych kondygnacjach. W przypadku pomiarów hałasu na obszarach przeznaczonych pod zabudow punkt pomiarowy sytuowany jest na granicy przewidywanej zabudowy na wysokoci: a) 4 m nad poziomem terenu w przypadku przewidywanej zabudowy jednorodzinnej, b) 10 m nad poziomem terenu w przypadku przewidywanej zabudowy wielorodzinnej.

5 III. METODA POREDNIA - METODA POMIARÓW POJEDYNCZYCH ZDARZE AKUSTYCZNYCH Metoda ta polega na : a ) terenowych pomiarach ekspozycyjnych poziomów dwiku, b) wyznaczeniu równowanego poziomu dwiku na podstawie zmierzonych poziomów ekspozycyjnych. Ekspozycyjne poziomy dwiku, oznaczane L AE, mierzone s dla pojedynczych zdarze akustycznych. Pojedyncze zdarzenia akustyczne łczy si w klasy. Dla kadej klasy wyznaczana jest warto rednia oraz odchylenie standardowe. Podstawowym kryterium łczenia pojedynczych zdarze akustycznych w klasy jest uzyskanie moliwie niskiej wartoci odchylenia standardowego dla klasy, oznaczonego jako σl AE. W pomiarach hałasu dla dróg dzieli si pojedyncze zdarzenia akustyczne na nastpujce cztery klasy: a ) L p - pojazdy lekkie poruszajce si po bliszej jezdni arterii komunikacyjnej (w prawo - patrzc z punktu pomiarowego w kierunku ulicy), b) L I - pojazdy lekkie poruszajce si po dalszej jezdni arterii komunikacyjnej (w lewo), c) C p - pojazdy cikie poruszajce si po bliszej jezdni arterii komunikacyjnej (w prawo), d) C I - pojazdy cikie poruszajce si po dalszej jezdni arterii komunikacyjnej (w lewo). Do pojazdów lekkich zalicza si samochody osobowe i dostawcze, natomiast do cikich: samochody ciarowe, autobusy, cigniki i inne hałaliwe pojazdy specjalne. Do grupy pojazdów cikich wliczane s take motocykle, z uwagi na bardzo wysok ich hałaliwo. W pomiarach hałasu dla linii kolejowych okrela si 3 klasy pojedynczych zdarze akustycznych, polegajcych na przejedzie przed punktem pomiarowym: a ) pocigu pasaerskiego dalekobienego (takiego jak pospieszny, EuroCity, InterCity), b) pocigu pasaerskiego lokalnego, c) pocigu towarowego. W ramach pomiarów hałasu od urzdze na terenie portu oraz od ruchu statków, dokonuje si podziału na klasy pojedynczych zdarze akustycznych z uwagi na : a ) typy urzdze, w tym statków, b) trasy manewrowania statku i przemieszczania si urzdze.

6 Czas pomiaru poziomu L AE dla kadego pojedynczego zdarzenia akustycznego nie moe by mniejszy ni akustyczny czas trwania zjawiska, to znaczy by warto chwilowa poziomu dwiku generowanego przez wydarzenie akustyczne zawierała si w przedziale: L Amax - 10 db L A (t) L Amax L A (t) - chwilowa warto poziomu dwiku, db, L Amax - maksymalna warto poziomu dwiku. Dla ruchu drogowego na obszarach zurbanizowanych czas ten nie powinien by mniejszy ni 6 s. Dla kadej klasy pojedynczych zdarze akustycznych oblicza si redni warto poziomu ekspozycyjnego według wzoru: w którym: n - liczebno klasy, to jest liczba pomiarów pojedynczych zdarze akustycznych k-tej klasy, L AEk - redni dla k-tej klasy poziom ekspozycyjny w db, L AEki - zmierzona warto poziomu ekspozycyjnego zakwalifikowanego do k-tej klasy. (1) Dla kadej klasy pojedynczych zdarze akustycznych okrela si odchylenie standardowe w próbce według wzoru: oznaczenia jak poprzednio. komentarz MK: - NIE WOLNO stosowa takiego wzoru do oblicze na POZIOMACH D WIKU!!! - jest to po prostu BZDURA - niestety pojawia si ona od lat, równie w normach midzynarodowych. Wynikow warto równowanego poziomu dwiku okrela si z zalenoci: (2) T - czas odniesienia w sekundach, N k - liczba pojedynczych zdarze akustycznych k-tej klasy zaobserwowana w czasie odniesienia T, L AEk - redni dla k-tej klasy poziom ekspozycyjny w db, m - liczba klas pojedynczych zdarze akustycznych. (3)

7 IV. METODA BEZPOREDNICH POMIARÓW HAŁASU Z WYKORZYSTANIEM PRÓBKOWANIA Metoda ta polega na wyznaczeniu równowanego poziomu hałasu drogowego L Aeq,T na podstawie pomiarów w reprezentatywnych okresach bada. Reprezentatywne okresy okrela si na podstawie godzinnego rozkładu natenia i struktury ruchu na badanym odcinku arterii komunikacyjnej. Rozpoznanie takie przeprowadza si na podstawie własnych, orientacyjnych pomiarów parametrów ruchu lub wyników bada przeprowadzonych przez inne jednostki. W celu okrelenia reprezentatywnego dla czasu odniesienia T okresu bada dokonuje si grupowania godzin, podczas których: - natenie ruchu nie róni si o wicej jak 25% w kadej godzinie, - rónica w udziale pojazdów cikich nie przekracza 10%. Jeeli nie jest moliwe uzyskanie danych o rozkładzie ruchu, czas odniesienia dzieli si na jednogodzinne okresy bada. W kadym okresie bada wykonuje si dziesiciominutowe pomiary (próbki) hałasu drogowego. Liczb pomiarów w kadym, reprezentatywnym okresie bada, nie mniejsz od trzech, uzaleniono od rozstpu R pomidzy skrajnymi wynikami tych pomiarów, zgodnie z tabel: Liczba n wymaganych próbek pomiarów hałasu w zalenoci od rozstpu R = L max - L min pomidzy skrajnymi wynikami pomiarów Rozstp R w db 0 R 2 2<R 4 4<R 6 6<R 7 Wymagana liczba pomiarów (próbek) n: Jeeli rónica pomidzy wynikami poszczególnych pomiarów jest wiksza ni 7 db, wydłua si czas trwania próbki. Odchylenie standardowe oblicza si na podstawie uzyskanych wyników pomiarów zgodnie ze wzorem: komentarz MK: - NIE WOLNO stosowa takiego wzoru do oblicze na POZIOMACH D WIKU!!! - BZDURA jak poprzednio. (4)

8 przy czym: L Ai - zmierzony poziom dwiku dla danej próbki [db], n - liczba prób, T - czas odniesienia dla równowanego poziomu hałasu [s]. (5) komentarz MK: - NIE WOLNO stosowa takiego wzoru do oblicze na POZIOMACH D WIKU!!! - BZDURA jak poprzednio: - kady akustyk wie, e 50 db + 50 db = 100 db to HEREZJA akustyczna! - i podzielenie tej HEREZJI przez nawet dowolnie due N nie zmieni jej w prawd! - liczenie rednich arytmetycznych z poziomów dwiku stanowi zaszło z czasów, kiedy mierniki były wskazówkowe, a logarytmy liczyło si przy pomocy tablic matematycznych - wtedy takie nielegalne uproszczenie rachunków miało swoje uzasadnienie. Tło akustyczne w czasie pomiarów hałasu dla dróg moe by pominite w przewaajcej liczbie przypadków. Jeeli jednak rónica pomidzy poziomem tła a mierzonym poziomem dwiku jest mniejsza ni 10 db, co moe si zdarzy w punktach pomiarowych oddalonych od ródła, uwzgldnia si wpływ tła, zgodnie ze wzorem: L Ai - zmierzony poziom dwiku [db], L At - poziom tła akustycznego [db], L Ae - poziom składowej hałasu emitowanego przez ródło [db]. (6)

9 Tło akustyczne szacuje si jako warto redni z wyników krótkookresowych, dziesiciosekundowych pomiarów przeprowadzonych w czasie pomidzy przejazdami pojazdów. W sytuacjach gdy nie jest to moliwe, dopuszcza si oszacowanie tła akustycznego w oparciu o pomiary wykonane w punkcie innym ni aktualny, jeeli warunki akustyczne otoczenia punktu zastpczego s podobne, jak w punkcie, w którym prowadzone s badania. Równowany poziom dwiku dla dróg w punkcie pomiarowym oblicza si jako warto redni poziomów hałasu (ewentualnie skorygowanych według wzoru (6)), otrzymanych dla kadego z reprezentatywnych okresów pomiarowych przy uwzgldnieniu długoci tego okresu, zgodnie ze wzorem: n - liczba reprezentatywnych okresów pomiarowych, L Aek - poziom emisji hałasu podczas k-tego okresu pomiarowego w decybelach, t k - długo k-tego okresu pomiarowego w godzinach, T - czas odniesienia w godzinach. (7) V. METODA BEZPOREDNIA CIGŁYCH POMIARÓW W OGRANICZONYM CZASIE Przy zastosowaniu tej metody wartoci równowanego poziomu dwiku dla badanego hałasu wyznacza si w oparciu o wyniki cigłej obserwacji zmian poziomu w czasie odniesienia. Z pełnego okresu cigłego pomiaru hałasu eliminuje si dane uzyskane w odcinkach czasu, w których warunki atmosferyczne nie odpowiadaj warunkom podanym w I.4. Dla odcinków czasu, dla których wyeliminowano wyniki obserwacji poziomów dwiku, ich wartoci wyznacza si w oparciu o metody obliczeniowe. VI. METODY OBLICZENIOWE Metody obliczeniowe hałasu od dróg, linii kolejowych, linii tramwajowych, urzdze i statków w porcie oparte powinny by o model rozprzestrzeniania si dwiku w rodowisku, zawarty w normie PN ISO Akustyka. Tłumienie dwiku podczas propagacji w przestrzeni otwartej. Zastosowanie modelu obliczeniowego moe wymaga pomiarów w celu ustalenia wielkoci wejciowych do oblicze dotyczcych emisji hałasu ze ródeł. Pomiary takie przeprowadza si w oparciu o metody podane w III-V.

10 VII. DANE REJESTROWANE W PROTOKOŁACH I SPRAWOZDANIACH Z BADA Kady pomiar musi by udokumentowany protokołem pomiarowym zawierajcym: 1. Zastosowana metoda pomiarów: Nazwa lub krótki opis (charakterystyka metody). 2. Przyrzdy pomiarowe i wyposaenie: 1) uyte przyrzdy pomiarowe, nazwy i typy poszczególnych przyrzdów, 2) metody stosowane do okresowych kontroli mikrofonów i elementów składowych systemów pomiarowych (nr wiadectwa legalizacji), 3) ustawienia przyrzdów pomiarowych (charakterystyka korekcyjna A, zastosowana stała czasowa). 3. Charakterystyka terenu, na którym prowadzono pomiary hałasu. Opis terenu, na którym prowadzono badania, a w tym szkice lub fotografie pokazujce: 1) ukształtowanie terenu, 2) powierzchni terenu, 3) zabudow, 4) obiekty odbijajce fale akustyczne w otoczeniu ródła i punktu pomiarowego, 5) klasyfikacj terenu z punktu widzenia planu zagospodarowania przestrzennego, 6) dopuszczalne poziomy hałasu. 4. Charakterystyka lokalizacji punktu pomiarowego: 1) odległo punktu pomiarowego od ródła, 2) wysoko punktu pomiarowego, 3) współrzdne geograficzne i /lub topograficzne punktu pomiarowego. 5. Charakterystyka ródła hałasu. Dane niezbdne do identyfikacji ródła i interpretacji wyników. Charakterystyki te s róne w zalenoci od mierzonego ródła: Hałas dla dróg: 1) nazwa odcinka drogi (ulicy), przy której prowadzone s pomiary hałasu, 2) rodzaj drogi: a ) miejska, b) pozamiejska, 3) typ drogi (na przykład ekspresowa), 4) parametry arterii: a ) długo odcinka, przy którym prowadzone s badania, b) liczba pasów ruchu, c) szeroko pasa ruchu, d) szeroko pasa dzielcego, e) niweleta drogi, f) stan jezdni (opisowo), g) połoenie (w poziomie terenu, w wykopie, na nasypie, estakadzie), 5) parametry ruchu: a ) natenie ruchu (lub liczba pojazdów danego typu), b) struktura strumienia pojazdów, c) rednia prdko potoku ruchu (lub danego pojazdu, o ile mierzone s pojedyncze zjawiska akustyczne), d) rodzaj ruchu (płynny, przerywany), 6) otoczenie ródła hałasu: a) rodzaj zabudowy: b) odległo pierwszej linii zabudowy od drogi: c) wysoko pierwszej linii zabudowy: d) liczba obiektów (budynków) bezporednio eksponowanych na hałas: e) oszacowana liczba mieszkaców (osób) eksponowanych na hałas.

11 Hałas dla linii kolejowych i tramwajowych: 1) nazwa odcinka linii, przy której prowadzone s pomiary hałasu, 2) rodzaj linii: a ) miejska, b) pozamiejska, 3) parametry linii: a) długo odcinka, przy którym prowadzone s badania, b) liczba torów, c) trakcja, d) niweleta trasy, e) stan torowiska (opisowo), f) połoenie (w poziomie terenu, w wykopie, na nasypie, estakadzie), 4) parametry ruchu: a ) liczba pocigów danego typu, b) rednia prdko danego typu pocigu, c) rednia długo pocigu danego typu, 5) otoczenie ródła hałasu: a ) rodzaj zabudowy: b) odległo pierwszej linii zabudowy od linii: c) wysoko pierwszej linii zabudowy: d) liczba obiektów (budynków) bezporednio eksponowanych na hałas: e) oszacowana liczba mieszkaców (osób) eksponowanych na hałas. 6. Warunki meteorologiczne: 1) prdko i kierunek wiatru, 2) wzgldna wilgotno, 3) temperatura, 4) cinienie. 7. Wyniki pomiarów - dane akustyczne: 1) pora doby, której dotycz pomiary, 2) wyniki wszystkich bada (pomiarów) w punktach obserwacji i punkcie odniesienia (referencyjnym), 3) warto poziomu równowanego wraz z niepewnoci, w kadym punkcie pomiarowym, 4) przekroczenia dopuszczalnych poziomów hałasu, 5) nazwa i adres instytucji wykonujcej badania, data bada, 6) osoba odpowiedzialna za przeprowadzenie bada. 8. Załczniki graficzne - szkic poligonu bada: 1) wycinek planu z zaznaczeniem połoenia ródła, punktów obserwacji, innych pobliskich obiektów o charakterze ekranujcym lub powodujcych odbicia, 2) szkice przybliajce lokalizacj i wzajemne usytuowanie punktów obserwacji, ródła, punktów odniesienia (referencyjnych), pobliskich obiektów majcych wpływ na pole akustyczne, z uwzgldnieniem przekrojów poziomych i pionowych (wysokoci). Objanienie: Uyte w niniejszym załczniku okrelenia s zgodne z normami PN ISO i PN ISO