Czym jest CSR? rzedsiębiorstwo dobrowolnie uwzględnia interes społeczny i kwestie ochrony środowiska naturalnego

Transkrypt

1 W dzisiejszych czasach wielokrotnie możemy usłyszeć, iż firma prowadzi biznes w sposób społecznie odpowiedzialny. Rodzi to jednak pytanie o co tak naprawdę chodzi i co to w ogóle oznacza? Najprościej ujmując społeczna odpowiedzialność biznesu (Corporate Social Responsibility) oznacza, iż przedsiębiorstwo dobrowolnie uwzględnia interes społeczny i kwestie ochrony środowiska naturalnego w swojej działalności biznesowej oraz relacjach z grupami funkcjonującymi w jej otoczeniu. To koncepcja, dzięki której firma, generująca zysk, uwzględnia w swojej strategii interesy społeczne i zachowanie równowagi środowiskowej, m.in. poprzez nawiązywanie uczciwych relacji z klientami, pracownikami, właścicielami i inwestorami, dostawcami, konkurencją i społecznością lokalną. Historia społecznej i środowiskowej obawy o biznes jest tak stara jak handel i biznes sam w sobie. Korzenie odpowiedzialności społecznej przedsiębiorstw sięgają czasów starożytnych, gdy panowało przekonanie że świat interesów to miejsce bezwzględnej walki o przetrwanie. W starożytnej Mezopotamii około p.n.e., król Hammurabi wprowadził kodeks, na mocy którego budowniczowie, przedsiębiorcy lub rolnicy byli karani śmiercią za zaniedbania prowadzące do śmierci innych ludzi lub poważnych niedogodności dla lokalnych mieszkańców. W starożytności działalność gospodarcza nie miała takiego wymiaru jak obecnie, ale już wtedy filozofowie, z Arystotelesem na czele, rozróżniali potępianą sztukę zdobywania pieniędzy od sztuki gospodarowania. Pierwsza doktryna społecznej odpowiedzialności biznesu stworzona została przez amerykańskiego przemysłowca i filantropa, jednego z najbogatszych ludzi swoich czasów Andrew Carnegiego, który wskazywał na jej biblijne źródła. Carnegi pisał "Bogactwo powinno być uważane jako święty depozyt, zarządzany przez posiadacza, do którego rąk spływa, ku najwyższemu dobru ludu". Według niego na koncept CSR składają się dwie zasady dobroczynności, która nakazuje bogatym wspomaganie ubogich i powierniczości, która nakazuje bogatym traktowanie siebie jako właścicieli majątku powierzonego im przez społeczeństwo, w związku z czym powinien on być wykorzystywany zgodnie z zasadami prospołecznymi. O nowoczesnym rozumieniu CSR możemy mówić, kiedy w roku 1953 Howard R. Bowen uznawany przez niektórych za ojca CSR opublikował książkę Social Responsibility of Businessmen. Wprowadził on po raz pierwszy termin społeczna odpowiedzialność oraz opracował pierwszą jego definicję. Przez długi czas jego tezy stanowiły podstawę do dyskusji 1 / 5

2 nad zjawiskiem społecznej odpowiedzialności. Według definicji Bowena, społeczna odpowiedzialność to obowiązek managerów do prowadzenia takiej polityki, podejmowania takich decyzji i do wytyczania takich kierunków działań biznesowych, które będą zgodne z celami i wartościami naszego społeczeństwa. Co ciekawe, w tamtych czasach i jeszcze długo później zakładano, że społeczna odpowiedzialność jest atrybutem przedsiębiorcy, a nie jak to się przyjęło sądzić współcześnie organizacji. Idea CSR miała również swoich przeciwników. Należał do nich m.in. Milton Friedman, który miał negatywne zdanie co do działań na rzecz społeczeństwa i środowiska. Swoje opinie opierał na przekonaniu, iż najważniejszym celem firmy powinno być pomnażanie zysku szczególnie w perspektywie oczekiwań akcjonariuszy i realiach wolnego rynku, który opiera się na dobrach konsumpcyjnych, a nie publicznych. Jej działalność powinna być nastawiona wyłącznie na realizację założeń ekonomicznych, a nie na działania moralne. Co więcej prospołeczne decyzje zarządcze podejmowane są autorytatywnie, co może prowadzić do zbędnych animozji w gronie managementu. Choć nie istnieje jedna uniwersalna definicja firmy odpowiedzialnej społecznie, na ogół odnoszą się one do przejrzystych praktyk biznesowych, które opierają się na wartościach etycznych, zgodności z wymogami prawnymi i szacunkiem dla społeczności i środowiska. Tak więc, poza realizacją zysku, przedsiębiorstwa są odpowiedzialne za całość ich wpływu na ludzi i planetę. "Ludzie" stanowią spółki interesariuszy: pracowników, klientów, partnerów biznesowych, inwestorów, dostawców i sprzedawców - rządowych i społecznych. Coraz częściej zainteresowane strony oczekują, że firmy powinny być bardziej ekologicznie i społecznie odpowiedzialne w prowadzeniu swojej działalności. Dziś coraz więcej firm zdaje sobie sprawę, że w celu utrzymania wydajności i konkurencyjności w szybko zmieniającym się świecie biznesu, powinny stać się odpowiedzialne społecznie. W ostatniej dekadzie, globalizacja wskazała nieostre granice, a technologia przyspieszyła rozwój czasu. Biorąc pod uwagę te zmiany w środowisku korporacyjnym, firmy mają potrzebę zwiększenia swojej umiejętności zarządzania zyskiem i ryzykiem oraz chronić reputację swoich marek. Ze względu na globalizację, w środowisku CSR jest także ostra konkurencja dla wykwalifikowanych pracowników, inwestorów i lojalności konsumentów. CSR to nie jedynie filantropia, czyli usługi charytatywne na rzecz społeczności. Nie oznacza to jednak, że takie postępowanie jest nieistotne. Tego typu działania ze strony firm mogą pomóc w tworzeniu dobrych relacji z członkami lokalnych społeczności. Ograniczenie tematyki CSR jedynie do filantropii może mieć negatywny wpływ na klimat organizacyjny. Przykładem mogą być obawy pracowników o warunki pracy i bezpieczeństwo w momencie, kiedy przedsiębiorstwo przekazuje pieniądze organizacjom charytatywnym oraz obawy społeczeństwa, jeśli okaże się, że organizacja nie wykazuje odpowiedzialności za środowisko naturalne. 2 / 5

3 Archie Carroll był jednym z pierwszych naukowców, którzy dokonali rozróżnienia pomiędzy różnymi rodzajami organizacyjnej odpowiedzialności. Nazwał to rozróżnienie piramidą społecznej odpowiedzialności biznesu firm. - Zasadniczo odpowiedzialność ekonomiczna firmy polega na wypracowaniu akceptowalnego zwrotu z wkładu właścicieli. - Ważnym elementem realizacji korzyści gospodarczych w społeczeństwie opartym na przepisach prawa jest jednak odpowiedzialność prawna i obowiązek działania w jego ramach sporządzonych przez rząd i sądownictwo. - Firma ma etyczny obowiązek nie szkodzić jego interesariuszom oraz własnemu środowisku operacyjnym. - Firmy mają uznaniową odpowiedzialność, która reprezentuje bardziej pro aktywne i strategiczne zachowania, które mogą pomóc firmie i społeczeństwu, lub obydwu. Rysunek 1. Piramida Społecznej Odpowiedzialności Biznesu. Źródło: Archie B. Carroll, The Pyramid of Corporate Social Responsibility: Toward the Moral Management of Organizational Stakeholders, Business Horizons, July August, 1991, s. 42. Dlaczego CSR jest tak ważny? Wnioski z badań naukowych wskazują na coraz bardziej 3 / 5

4 oczywiste fakty w odniesieniu do sposobu zarządzania CSR, iż ma on kluczowe znaczenie dla długoterminowej stabilności firmy. Firmy, które ślepo i wąsko kierują się motywem zysku, bez troski o szerokie spektrum zainteresowanych stron, w dalszej perspektywie wykazują się brakiem równowagi. Zatem w szerszym znaczeniu muszą być w stanie powiązać fakty i zrozumieć, jak potrzeby zainteresowanych stron, stanowią powiązane ze sobą wyzwania. Na przykład, strategiczne zarządzanie zasobami ludzkimi jest związane z zadowoleniem klientów, a to ma zasadnicze znaczenie dla firm, które próbują zrozumieć ich potrzeby i poradzić sobie ze zmieniającą się sytuacją na rynku. Społeczna odpowiedzialność biznesu już od jakiegoś czasu nabiera znaczenia w dyskusji na temat jego szeroko rozumianej roli w społeczeństwie. Stale rosnąca liczba zwolenników tej koncepcji zwraca uwagę na oczywisty wpływ biznesu na otaczającą nas rzeczywistość i konieczność uświadomienia sobie jego wpływu społecznego i środowiskowego jako warunku trwałego rozwoju i przetrwania. Nie bez znaczenia pozostaje również fakt, iż etyka biznesu oraz wdrażanie zasad CSR we wszystkich obszarach funkcjonowania firmy to jeden z istotnych elementów budowania jej trwałej wartości i przewagi rynkowej. Wiąże się to z coraz większymi oczekiwaniami ze strony różnych grup społecznych względem danego przedsiębiorstwa. Korzyści strategii odpowiedzialności przedsiębiorstwa rozpatrywane powinny być w perspektywie długofalowej. Są to : - Zwiększenie lojalności konsumentów i interesariuszy - Poprawa relacji ze społecznością i władzami lokalnymi - Podnoszenie poziomu kultury organizacyjnej firmy - Kształtowanie pozytywnego wizerunku firmy wśród pracowników - Pozyskanie i utrzymanie najlepszych pracowników - Wzrost pozycji konkurencyjnej firmy - Wzrost zainteresowania kontrahentów i inwestorów - Wzrost zainteresowania pracowników podjęciem zatrudnienia u społecznie odpowiedzialnego pracodawcy - Poprawa wizerunku i reputacji firmy - Poprawa relacji przedsiębiorstwa z inwestorami, sektorem publicznym, społecznością lokalną, organizacjami pracowników i pracodawców - Szansa na zdobycie przewagi konkurencyjnej - Wzrost poziomu kultury organizacyjnej firmy - Rozwój firmy - Maksymalizacja zysku - Wzrost zadowolenia pracowników zatrudnionych w społecznie odpowiedzialnych firmach - dzielenie się firm swoimi dochodami z grupami wymagającymi wsparcia, np. poprzez akcje charytatywne - Zmniejszenie marnotrawstwa surowców i materiałów 4 / 5

5 - Działania proekologiczne 5 / 5