29% 36% 26% Stosowane techniki. organizacyjnej

Transkrypt

1 i wdrażanie nowych pomysłów, których efektem będą innowacje. Wykres 4. Stosowane przez przedsiębiorstwa techniki motywacyjne (część druga) Bibliografia Udziaá firm deklarujących daną technikċ (%) 80% 70% 60% 50% 72% 40% 64% 50% 30% 27% 52% 20% 29% 36% 26% 10% 0% Premie Nagrody Innowacyjne Przydzielenie PrzesuniĊcia bardziej pracow ników w odpow iedzialnych hierarchii zadaĕ organizacyjnej Stosowane techniki Bez innowacji Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z projektu. się również z potrzebą istotnej zmiany w mentalności kadry kierowniczej, a zatem tworzeniem systemu sprzyjającego uczeniu się w przedsiębiorstwie. Przeprowadzone badania wskazują, że motywująca rola systemu wynagradzania, dbające o szkolenia i umożliwiające rozwój pracownika standardy zarządzania personelem oraz stosowanie mierników mierzalnych i niemierzalnych w systemie kontroli stanowią cechy wyróżniające firmy innowacyjne od nieinnowacyjnych. Przedsiębiorstwo, które rozumie potrzeby pracownika tworzy system informacyjny, motywacyjny i kontrolny, w którym będzie on stale motywowany do szybszego uczenia się i przekazywania swojej wiedzy innym w przedsiębiorstwie. System ten charakteryzuje się dużą dozą humanizmu. Umiejętność przedsiębiorstw do uczenia się szybciej niż konkurencja przestaje być sztuką dla sztuki. Ukierunkowuje menedżerów na lepsze poznanie potrzeb własnych pracowników oraz tworzenie ludzkich systemów informacyjnego, motywacyjnego i kontrolnego, a przedsiębiorstwo na tworzenie Marta Postuła Ministerstwo Finansów Marta.Postula@neostrada.pl System finansów publicznych a absorpcja środków z budżetu UE Wprowadzenie Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej poprzedził okres kilkuletnich przygotowań, w trakcie których dokonano szeregu zmian w obowiązujących wówczas regulacjach prawnych. Podejmowane działania w okresie przedakcesyjnym, a także później, stawiały sobie kilka głównych celów. Wśród nich jest jeden szczególnie istotny, a mianowicie jak osiągnąć najskuteczniejszą absorpcję funduszy Argyris, C. Schon, D. (1978) Organisational Learning: A Theory of Action Perspective, Addison-Wesley, Reading, MA. Crossan, M.M., Lane, H.W., White, R.C. (1999) An Organizational Learning Framework. From Intuition to Institution. Academy of Management Review, Vol. 24, No. 3, s Garvin, D. (2000) Learning in Action, A guide to putting the learning organization to work. Harvard Business School Press, Boston. Kim, D. (1993) A framework for integrating individual learning and organizational learning. Sloan Management Review, Autumn, s Moszoro, B., Lozano Platonoff, A., Sysko-Romańczuk, S. (2004) Innowacyjność polskich firm w gospodarce opartej na wiedzy. Ekonomika i Organizacja Przedsiębiorstw, nr 1, s Oslo Manual. The Measurement of scientific and technological activities. Proposed Guidelines for Collecting and Interpreting Technological Innovation Data (1997), OECD/Eurostat, Paris. Pearn, M., Roderick, C., Mulroony, C. (1997) Learning Organizations in Practice, Mc GrowHill, London. Porter, M.(2001) Porter o konkurencji, PWE, Warszawa. Senge, P. (1998) Piąta dyscyplina. Teoria i praktyka organizacji uczących się, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa. Stata, R.(1989) Organizational learning: The key to management innovation. Sloan Management Review, nr 30, vol. 3, s Swan, J., Scarbrough, H. (2001) Explaining the Diffusion of Knowledge Management. The Role of Fashion. British Journal of Management, vol. 12, s strukturalnych, by Polska mogła zyskać dodatnią pozycję netto w przepływach finansowych z UE. Aby stało to się możliwe, niezbędna okazała się zmiana obowiązujących norm prawa w zakresie finansów publicznych, tzn. między innymi ustawy o finansach publicznych. Zaproponowane w niej i innych ustawach (np. w ustawie o dochodach jednostek samorządu terytorialnego) rozwiązania miały za zadanie stworzyć możliwość pozyskania środków z budżetu państwa na dofinansowanie projektów powstających z zaangażowaniem funduszy unijnych.

2 będzie musiał nastąpić z środków własnych tego podmiotu w terminie 3 miesięcy od dnia ostatecznego zwrotu pożyczki. Wykres 1. Struktura przepływów finansowych środków unijnych w ciągu 30 miesięcy członkostwa 15% 2% 2% 14% 0% 33% 34% przedakcesyjne ĝrodki Operacje strukturalne WPR Transition Facility Instrument poprawy páynnoğci Instrument Schengen Pozostaáe transfery Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Ministerstwa Finansów. Sposoby finansowania projektów unijnych w latach W związku z powyższym w 2004 r. zaczęły funkcjonować między innymi tzw.: mechanizm prefinansowania wydatków związanych z realizacją projektów współfinansowanych ze środków pochodzących z budżetu UE, współfinansowanie przez budżet państwa środków pochodzących z budżetu UE. Ideą prefinansowania było stworzenie możliwości przejściowego finansowania zadań z poż yczki z budżetu państwa. Takie rozwiązanie w ychodziło naprzeciw systemowi finansowania projektów, jaki został ustalony przez Komisję Europejską, zgodnie z którym dofinansowanie z pomocy strukturalnej UE przekazywane jest jako refundacja, a więc po dokonaniu wydatku przez beneficjenta pomocy i po zweryfikowaniu dokumentu potwierdzającego jego dokonanie. Oznacza to, że beneficjent musiałby, rozpoczynając realizację projektu, dysponować kwotą wyższą niż wymagany wkład własny, co dla wielu podmiotów jest warunkiem uniemożliwiającym realizację takich projektów. Zgodnie z zapisami ustawy o finansach publicznych obowiązującej dla perspektyw finansowej na lata , środki na prefinan- sowanie stanowią rozchody budżetu państwa publicznych, tzn. ujmowane są w statystyce podobnie jak inne pożyczki publiczne. Środki na prefinansowanie są więc udostępniane w formie oprocentowanych pożyczek, z wyjątkiem środków udostępnianych państwow ym jednostkom budżetowym i samorządom województw na zadania z zakresu zwalczania bezrobocia, realizowane przez wojewódzkie urzędy pracy, dla których pożyczki są również nieoprocentowane. Wysokość udzielanej pożyczki na prefinansowanie nie może być, co oczywiste, wyższa od wysokości udziału środków UE w całkowitych kosztach realizacji projektu. Trudno opisać sposób przyznawania środków na prefinansowanie, ponieważ procedura ich przyznawania jest zróżnicowana w zależności od statusu prawnego jednostki, która się o nie stara. Uwzględnia także różnice w systemie wdrażania poszczególnych programów. Natomiast, jeżeli chodzi o spłatę takiej pożyczki, to taka sytuacja ma miejsce po przekazaniu środków przez stosowny podmiot na rachunek budżetu państwa w NBP wraz ze spłatą naliczonego oprocentowania na rachunek ministra finansów w BGK. Jednak gdyby UE nie zatwierdziła projektu, który skorzystałby z środków na prefinansowanie z przyczyn zależnych od pożyczkobiorcy, zwrot pożyczki Budżet państwa, począwszy od 2004 r., oprócz prefinansowania będącego jego rozchodem w pozycjach wydatkowych, corocznie desygnuje pewną pulę środków na współfinansowanie projektów realizowanych z wykorzystaniem pieniędzy wspólnotowych. Zostały w nim przewidziane na ten cel odpowiednie rezerwy celowe, z których największą pozycję stanowi rezerwa na wydatki związane z integracją z Unią Europejską, w tym: współfinansowanie Wspólnej Polityki Rolnej, funduszy pochodzących z budżetu UE, realizację programów z Instrumentu Finansowego Schengen oraz pokrycie potrzeb wynikających z różnic kursowych przy realizacji programów finansowanych z UE, a także pewna pula środków zapewniona przez dysponentów poszczególnych części budżetowych. Dla perspektywy finansowej na lata sytuacja wygląda w sposób następujący: beneficjent końcowy, składając wniosek o dofinansowanie projektu ze środków z funduszy strukturalnych, przedstawia propozycje montażu finansowego, uwzględniającego zarówno finansowanie ze środków z funduszy strukturalnych, jak i środki własne (szerzej: Kołodko 2004). W celu realizacji tego zadania/projektu, powinien on więc zaplanować środki w odpowiedniej wysokości, na jego realizację. Dla starej perspektyw finansowej mogły one pochodzić z środków zaplanowanych w poszczególnych częściach budżetowych. Tak więc środki z UE należy traktować jako swoiste uzupełnienie wydatków krajowych poszczególnych beneficjentów końcowych/odbiorców pomocy/projektodawców. Wymagać to może realokacji części środków jednostek sektora finansów publicznych na nowe cele przy jednoczesnym ograniczaniu zakresu zadań niezwiązanych z celami wspieranymi przez UE. W przypadku środków związanych z realizacją operacji strukturalnych, ta-

3 Wykres 2. Współfinansowanie krajowe i finansowanie zadań z budżetu UE 26,1% 73,9% Wspóáfinansowanie krajowe Finansowanie zadaĕ z budīetu UE kich, które nie zostały wyodrębnione przez dysponentów poszczególnych części budżetowych, jednostka taka może ubiegać się o środki z takiego źródła, jakim są odpowiednie rezerwy budżetowe. Po ponad 31 miesiącach członkostwa w UE należy odpowiedzieć sobie jednak na pytanie, czy tak skonstruowany mechanizm finansowania projektów realizowanych z udziałem środków pochodzących z Unii Europejskiej działa sprawnie i efektywnie. Jeżeli dokonamy analizy tempa absorpcji funduszy strukturalnych w Polsce, to nie zmienia się ono znacząco w ostatnim okresie i jest różne w zależności od rodzaju programu trudno mówić jednak, że jest zadowalające. Szczególnie niepokojąco sytuacja wygląda w odniesieniu do takich programów operacyjnych jak: Program Inicjatywy Wspólnotowej INTERREG IIIA, Rybołówstwo i przetwórstwo ryb; Zintegrowany Program Rozwoju Regionalnego, w których procentowa wartość dokonanych płatności w 2006 r. do 31 października 2006 r. w odniesieniu do prognozowanych wcześniej wydatków na tenże rok nie przekroczyła 50%. Ponadto w ostatnich miesiącach widać spadającą liczbę wniosków o dofinansowanie. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego w publikowanych przez siebie materiałach informuje, że tendencja ta prawdopodobnie wynika z faktu, że wartość projektów zakwalifikowanych do wsparcia w większości przypadków wyczerpuje całą alokację. Jeżeli natomiast chodzi o wartość płatności, to w ostatnich miesiącach w ynosi ona około 800 mln zł, co jednak jest niezadowalającym poziomem, biorąc pod uwagę wcześniejsze prognozy w tym zakresie. Jeżeli patrzymy na całkowite saldo rozliczeń pomiędzy Polską a Unią Europejską za okres 30 miesięcy naszego członkostwa, to osiąga ono nadwyżkę w kwocie 4 828,6 mln euro. Z Unii Europejskiej do Polski przypłynęły w tym okresie transfery na poziom ,5 mln euro, zaś składka odprowadzona w tym samym czasie do budżetu UE wynosiła 5 730,9 mln euro. Str uktura transferów w cią g u pierwszych 30 miesięcy członkostwa wskazuje, że głównym ich źródłem były środki związane ze Wspólną Polityką Rolną, osiągając wysokość 3 713,2 mln euro, z czego ponad mln euro stanowiły refundacje wypłacanych rolnikom dopłat bez- pośrednich (dodatkowo ponad mln euro to wypłaty w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich, zaś ponad 450 mln euro w ramach tej kwoty stanowiły zaliczki). Natomiast jeżeli chodzi o transfery związane z operacjami strukturalnymi, to wyniosły one ponad mln euro, plasując się na drugiej pozycji. Należy jednak pamiętać, iż w ramach tej kwoty ponad 800 mln euro stanowiły zaliczki na fundusze strukturalne. Transfery pieniężne wpływające bezpośrednio do budżetu państwa w okresie maj październik 2006 wniosły ok ,8 mln euro z tytułu kwot wypłaconych w ramach Instrumentu Poprawy Płynności oraz 207 mln euro w ramach Instrumentu Schengen. Dodatkowo także, o czym nie powinno się zapominać, po wstąpieniu do UE Polska była w dalszym ciągu odbiorcą transferów związanych z funduszami przedakcesyjnymi, które w ciągu ostatnich 30 miesięcy osiągnęły poziom 1 320,9 mln euro. Bardziej szczegółowo strukturę przepływów finansowanych między Polską a UE w okresie 30-miesięcznego członkostwa przedstawia wykres 1. Przytoczone powyżej dane wskazują, że działający obecnie system związany z absorpcją środków unijnych powinien zostać zmodyfikowany, na bazie dotychczasowych doświadczeń, tak, aby Wykres 3. Wydatki bieżące i majątkowe 25,0% Wydatki bieīące Wydatki majątkowe 75,0%

4 Wykres 4. Wydatki na finansowanie Wspólnej Polityki Rolnej i Ryback finansowanie projektów realizowanych z funduszy strukturalnych i spójnoğci dla perspektywy finansowej prezentowane wskaźniki były znacznie lepsze z punktu widzenia pozycji netto Polski dziś już wiadomo, że tak się też stanie. Wykres 4. Wydatki na finansowanie Wspólnej Polityki Rolnej i Rybackiej i finansowanie projektów realizowanych z funduszy strukturalnych i spójności 45,5% Zgodnie z decyzją Rady Europej54,5% skiej z grudnia 2005 r. oraz decyzją Komisji Europejskiej z sierpnia 2006 r., określających pułapy wydatków z Finansowanie funduszy strukturalnych i spójnoğci funduszy strukturalnych i Funduszu Finansowanie Wspólnej Polityki Rolnej i Rybackiej Spójności, łączna suma środków zaangażowanych w realizację Narodowych Dotychczasowy system będzie na- oraz środki pomocy uzyskanej od Strategicznych R am Odniesienia Z zaprezentowanych wielkoğci widaü, Īe dostċpne w sektorze finansów publicznych Ğ (NSRO) w latach wynie- tomiast funkcjonować dla zadań reali- państw Europejskiego Stowarzyszenia zowanych przez programy wdrażane wunijnych sie około 85,56 mld euro. Z tytułu na Wolnego Handlu (EFTA), w stają równej się dozapewnione finansowanie projektów praktycznie wiel realizacji NSRO średniorocznie (do ramach Narodowego Planu Rozwoju chodami budżetu państwa. przeznaczone realizowane z funduszy strukturalnych i spójnoğci (54,5% na na lataprojekty Jest to konieczne, 2015 r.) będzie wydatkowane około są 9,5 mld euro, co odpowiada około ze względu na znaczny stopień zawanwydatkami budżetu państwa będą i zadania wynikające z prowadzonej Wspólnej Polityki Rolnej i Rybackiej. Taka stru 5% produktu krajowego brutto. Z sowania tych programów oraz sposób w tej sytuacji wszystkie środki przeznai wykonania budżeturoli pań- sektora tej sumy: czane narolniczego finansowaniewprogramów podziaáu tych opracowania Ğrodków wynika z duīej naszymue. kraju. Po 67,3 mld euro przepływ z budżetu stwa w tym zakresie. Ponadto ewen- Spowodowało to, że niezbędne okazało tualna tegoznaczna systemu dla tegoğrodków UE; się zatem określenie UE nowych form i takīe w związku z zmiana tym, Īe iloğü z budīetu przeznaczona je 11,86 mld euro z krajowych środ- okresu programowania wymagałaby sposobów przekazywania z budżetu ków publicznych (w tym ok. 5,93 wielu uzgodnień i negocjacji z Komisją państwa środków na finansowanie tych Europejską oraz czasochłonnych zmian zadań. Opracowany został w wyniku mld euro z budżetu państwa); ok. 6,4 mld euro zostanie zaan- dokumentów i aktów prawnych. W tego system, który zakłada, że środki te gażowanych ze strony podmiotów konsekwencji utrudniałoby to także po implementacji do budżetu państwa płynne zakończenia ww. programów będą rozdysponowane w postaci: prywatnych. i projektów oraz pełne wykorzystanie 1. dotacji rozwojowych, które mogą Wydatki w ramach polityki spój- wszystkich środków przeznaczonych przyjąć formę : ności będą koordynowane z wydat- na nie przez Unię Europejską. Przy- zaliczki na realizację programów/ kami przeznaczonymi na instrumenty jęcie takiego założenia wydaje się jak projektów, strukturalne Wspólnej Polityki Rolnej najbardziej logiczne, chociaż z punktu zwrotu wydatków poniesionych w oraz Wspólnej Polityki Rybackiej, a widzenia czystości systemowej dość ramach realizacji programów/protakże programami europejskimi w skomplikowane. Będziemy mieli bojektów. sferze wzmacniania konkurencyjno- wiem do czynienia w perspektywie 2. bezpośredniego finansowania zdań ści. Łączna suma środków włączona do 2011 r. z dwoma różnymi mecharealizowanych przez państwowe nizmami finansowania projektów z w realizację działań rozwojowych, jednostki budżetowe (w ramach których głównym elementem będzie wykorzystaniem środków unijnych, limitów wydatków). NSRO, wyniesie więc łącznie ponad w zależności od tego, z której per107,9 mld euro, w tym 85,4 mld spektywy finansowej będą pochodzić Dokonując krótkiego opisu obu na nie pieniądze. Wydaje się, że cenę tych sposobów, należy skupić się na środków UE. taką warto jednak zapłacić w zamian nowym rodzaju dotacji, a mianowiaby w pełni móc skorzystać z tak za sprawnie działający system absorpcji cie dotacji rozwojowej. Wybór takiej dużej puli środków, opracowano funduszy unijnych. formy przekazywania pieniędzy z bunowe mechanizmy absorpcji środków dżetu państwa wydaje się nieprzypadunijnych, które zaczną obowiązywać Nowe rozwiązania w zakresie kowy, chociażby w świetle uregulowań w styczniu 2007 r. dla perspektywy przepływu środków między zawartych w art. 167 ust. 2 Konstyfinansowej Są one oparte Polską a UE tucji Rzeczypospolitej Polskiej, gdzie na ustawie o zasadach prowadzenia pozgodnie z treścią ustawy o zmianie wskazuje się, że jednostki samorządu lityki rozwoju z 6 grudnia 2006 r. oraz ustawy o finansach publicznych i nie- terytorialnego mogą otrzymywać z ustawie o zmianie ustawy o finansach których innych ustaw, przyjęto zasadę, budżetu państwa środki wyłącznie w publicznych i niektórych innych ustaw że praktycznie wszystkie środki, jakie postaci subwencji ogólnych i dotacji z 14 grudnia 2006 r. otrzymuje Polska z Unii Europejskiej celowych. Biorąc zatem pod uwagę, 10

5 że jednostki samorządu terytorialnego są bardzo zaangażowane w proces absorpcji funduszy unijnych, chociażby jako instytucje zarządzające (samorządy województw), powinny one mieć możliwość otrzymywania środków z budżetu państwa na realizację swych zadań w tym zakresie. Stąd też stworzenie nowego rodzaju dotacji jest niejako jedynym rozwiązaniem, dopuszczonym normami konstytucyjnymi. Zgodnie z nowymi zapisami ustawy o finansach publicznych dotację rozwojową na realizację regionalnego programu operacyjnego może otrzymać z budżetu państwa, w formie zaliczki, samorząd województwa, będący instytucją zarządzającą w rozumieniu ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju. Wysokość zaliczki określona będzie w ustawie budżetowej. Dotacja rozwojowa stanowić będzie zatem dochód budżetu samorządu województwa. Środki na finansowanie poszczególnych projektów samorząd województwa będzie przekazywał ze swojego budżetu do beneficjentów, w tym innych jednostek samorządu terytorialnego. Należy nadmienić także, że dotacja rozwojowa może mieć również formę refundacji, tj. zwrotu poniesionych wcześniej wydatków. Co zatem zrobić, aby można było otrzymać dotację rozwojową? Wydaje się, że procedura jej przyznawania będzie praktycznie procedurą ubiegania się o dofinansowanie projektu ze środków UE. Tak więc, aby otrzymać dotację trzeba będzie przygotować projekt i ubiegać się o środki w trybie przewidzianym w ustawie o zasadach prowadzenia polityki rozwoju. Szczegółowe zasady wyboru projektów określane są różnie dla różnych programów operacyjnych przez instytucje zarządzające poszczególnymi programami. Jeżeli projekt zostanie wybrany, właściwa instytucja podpisze umowę z beneficjentem, określającą warunki finansowania projektu i wzajemne prawa oraz obowiązki, w tym tryb przekazania, a także wysokość przyznanych środków. Jeśli natomiast chodzi o państwowe jednostki budżetowe, to środki na realizację przez nie projektów zostaną zagwarantowane w ramach wydatków budżetu państwa w poszczególnych częściach budżetowych. Jednocześnie w zaproponowanych rozwiązaniach zrezygnowano z instrumentu prefinansowania dla nowej perspektywy finansowej na lata Taka zmiana wynika z tego, że praktycznie wszystkie środki przekazywane na rzecz beneficjentów będą środkami budżetowymi, zarówno w części dofinansowania unijnego, jak i w części publicznego wkładu krajowego (jeżeli program przewiduje, że taki wkład powinien pochodzić z budżetu państwa). Tak więc w przypadku dalszego funkcjonowania tego mechanizmu mielibyśmy do czynienia ze zbędnym rozczłonowaniem strumieni środków publicznych. Oprócz w ymienionych pow yżej zasadniczych zmian w systemie regulacji związanych z absorpcją funduszy unijnych i środkami publicznymi w to zaangażowanymi, wymienić należy chociażby: uregulowanie sytuacji nadkontraktacji przy realizacji programów operacyjnych i stworzenie możliwości nadkontraktacji do wysokości 10% ogólnej kwoty wydatków w danym programie, oczywiście po spełnieniu pewnych warunków; zaproponowanie nowych rozwiązań, związanych z odzyskiwaniem nieprawidłowo wykorzystanych lub przekazanych środków w ramach realizacji programów z udziałem funduszy z budżetu UE oraz wskazanie na wynikające z tego sankcje; stworzenie możliwości do zaciągania zobowiązań przez jednostki realizujące program do wysokości łącznej kwoty wydatków dla całego programu z uwzględnieniem wieloletnich limitów wydatków określonych w ustawie budżetowej; ujęcie planów finansowych programów operacyjnych w postaci załączników do ustawy budżetowej, co pozwoli na pełną identyfikację strumieni środków, jakie są zaangażowane i niezbędne do ich realizacji. W z w iązku z w prowadzony mi systemowymi rozwiązaniami dotyczącymi mechanizmu przepływów finansow ych między Polską a UE zasadniczej zmianie uległ sposób prezentacji środków unijnych i współfinansowania krajowego w ustawie budżetowej, co pierwszy raz ma zastosowanie dla 2007 r. W konsekwencji ujęcia praktycznie wszystkich środków pochodzących z UE w budżecie państwa pojawiły się w nim nowe pozycje dochodowe i wydatkowe z tym związane. Po stronie dochodowej budżetu państwa umieszczono kilka nowych tytułów dochodowych, takich jak: przekazanie na dochody budżetu państwa łącznej kwoty tys. zł w ramach Wspólnej Polityki Rolnej i Rybackiej (WPRiR); zwrot z Unii Europejskiej wydatków poniesionych na realizację projektów finansowanych z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności oraz na programy realizowane w ramach Norweskiego Mechanizmu Finansowego i Europejskiego Obszaru Gospodarczego w wysokości tys. zł, środki pochodzące z UE przeznaczone na finansowanie pozostałych programów i projektów realizowanych przez jednostki sektora finansów publicznych oraz wpływów z różnych dochodów w kwocie tys. zł. W 2007 r., zgodnie z zapisem art. 30 Traktatu Akcesyjnego, Polska nie otrzyma już, jak latach ubiegłych, instrumentu płynnościowego, którego celem było zmniejszenie negatywnych skutków dla budżetu państwa wynikających z faktu, że składka jest wpłacana do budżetu ogólnego UE od pierwszego dnia akcesji, a transfery z budżetu UE zwiększają się stopniowo wraz ze zwiększającym się stopniem 11

6 implementacji poszczególnych programów unijnych. W sumie zatem dochody budżetu państwa z tytułu środków z UE, a także innych źródeł niepodlegających zwrotowi w 2007 r. zasili suma około 14,7 mld zł; w latach poprzednich wynosiła ona odpowiednio około 2 mld zł w 2006 r. i 2,8 mld zł w 2005 r. Jednocześnie w ślad za pozycjami po stronie dochodowej w projekcie budżetu państwa na 2007 r. pojawiły się dodatkowe wydatki. W przypadku pozycji wydatkowych mamy do czynienia z nałożeniem się dwóch mechanizmów finansowych dla perspektywy finansowej oraz Należy zatem dość dokładnie zanalizować zarówno wydatki, jak i rozchody budżetu państwa pod tym kątem w 2007 r. W projekcie ustawy budżetowej na 2007 r. na finansowanie projektów z udziałem środków Unii Europejskiej zaplanowana została łączna kwota 38,4 mld zł, z czego jako wydatki budżetu państwa aż 24,4 mld zł w budżetach dysponentów części budżetowych oraz w rezerwie celowej poz. 8 co oznacza znaczący wzrost w odniesieniu do lat ubiegłych, wynikający głównie z nowych regulacji systemowych. Równocześnie w rozchodach budżetu państwa w 2007 r. zaplanowano około 14 mld zł na prefinansowanie zadań przewidzianych do finansowania ze środków UE (4,3 mld zł na fundusze strukturalne i Fundusz Spójności oraz 9,7 mld zł na Wspólną Politykę Rolną i Rybacką). Dość ciekawa wydawać się może analiza struktury kwoty 38,4 mld zł w oparciu o informacje źródłowe zawarte w projekcie ustawy budżetowej na 2007 r., chociażby ze względu na jej podział na: współfinansowanie krajowe i finansowanie zadań z budżetu UE (wykres 2); 12 wydatki bieżące i majątkowe (wykres 3); wydatki na finansowanie Wspólnej Polityki Rolnej i Rybackiej i finansowanie projektów realizowanych z funduszy strukturalnych i spójności (wykres 4). Z zaprezentowanych wielkości widać, że dostępne w sektorze finansów publicznych środki zapewnione na finansowanie projektów unijnych praktycznie w równej wielkości przeznaczone są na projekty realizowane z funduszy strukturalnych i spójności (54,5%), jak i zadania wynikające z prowadzonej Wspólnej Polityki Rolnej i Rybackiej. Taka struktura podziału środków wynika z dużej roli sektora rolniczego w naszym kraju. Ponadto także w związku z tym, że znaczna ilość środków z budżetu UE przeznaczona jest na dopłaty obszarowe dla rolników, podział na wydatki majątkowe i bieżące przedstawia się na niekorzyść tych pierwszych co oczywiście w perspektywie długookresowej jest zjawiskiem niekorzystnym. czeniach zdobytych w ciągu ostatnich 31 miesięcy dlatego przed ostateczną ich oceną należy dać szansę, aby zaczęły funkcjonować, a potem dokonać analizy osiągniętych wyników. 1 Informacja o stanie realizacji programów operacyjnych współfinansowanych z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej za okres od 1 do 30 października, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, 2 Dane pochodzą z informacji zawartych na ten temat na stronie Ministerstwa Finansów, 3 Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia; 4 Projekt ustawy budżetowej na 2007 r. 5 W poszczególnych częściach budżetowy ch ujęte zostały wydatki na następujące programy: Sektorowy Program Operacyjny Restrukturyzacja i Modernizacja Sektora Żywnościowego, rozwój obszarów wiejskich, Sektorowy Program Operacyjny Rozwój Zasobów Ludzkich, Sektorowy Program Operacyjny Transport, Sektorowy Program Operacyjny Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw, Sektorowy Program Operacyjny Rybołówstwo i Przetwórstwo Ryb, Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego, Program Operacyjny Pomoc Techniczna, Fundusz Spójności, Inicjatywa Wspólnotowa EQUAL, Inicjatywa Wspólnotowa INTERREG, Norweski Mechanizm Finansowy oraz Mechanizm Finansowy EOG. Podsumowanie Skutki nowego mechanizmu finansowania projektów realizowanych z wykorzystaniem środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej będzie można analizować dopiero za co najmniej kilka miesięcy. Takiej analizy dokonać będzie można zarówno pod względem wpływu nowych regulacji na stopień absorpcji środków unijnych, jak i z uwzględnieniem jej odzwierciedlenia we wskaźnikach makroekonomicznych sektora finansów publicznych, takich jak np. deficyt sektora finansów publicznych czy dług publiczny. Wydaje się właściwe, że zmiany mechanizmu finansowania projektów z środków unijnych dokonuje się w chwili rozpoczęcia nowego okresu finansowego , dając tym samym beneficjentom środków unijnych możliwość działania w porównywalnych warunkach w tym okresie absorpcji. Zaproponowane w nowych regulacjach zmiany wydają się również brać swoje źródło w dotychczasowych doświad- Bibliografia Informacja o stanie realizacji programów operacyjnych współfinansowanych z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej za okres od 1 do 30 października, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego. Kołodko, G.W. (red.) (2004) Strategia szybkiego wzrostu gospodarczego w Polsce, Wydawnictwo WSPiZ im. Leona Koźmińskiego, Warszawa. Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia. Osiatyński, J. (2006) Finanse publiczne. Ekonomia i polityka; WN PWN, Warszawa. Owsika, S. (2006) Finanse publiczne. Teoria i praktyka, WN PWN, Warszawa. Projekt ustawy budżetowej na 2007 r. Projekt ustawy o zmianie ustawy o finansach publicznych i niektórych innych ustaw z dnia 16 grudnia 2006 r. Projekt ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju z dnia 6 grudnia 2006 r. Przepływy finansowe Polska a Unia Europejska, Ministerstwo Finansów. Tomkiewicz, J. (red.) (2005) Finanse publiczne a wzrost gospodarczy, Wydawnictwo WSPiZ im. Leona Koźmińskiego, Warszawa.