PSÓW i KOTÓW. osk adnikach od ywczych, niezb dnych do prawid owego funkcjonowania organizmu. Podstawowe wiadomoêci

Transkrypt

1 Prof. Dominique Grandjean Sport and Breeding Medicine Unit National School of Veterinary Science in Alfort Podstawowe wiadomoêci osk adnikach od ywczych, niezb dnych do prawid owego funkcjonowania organizmu PSÓW i KOTÓW

2 UWAGA Książka ta została napisana w celach informacyjnych. Nie jest to przewodnik medyczny i w żadnym przypadku nie może zastąpić konsultacji u lekarza weterynarii. W każdej niepokojącej sytuacji należy zwrócić się o pomoc do lekarza weterynarii. Art director: Guy Rolland Dummy: Élise Langellier Editorial coordination: Béatrice Fortamps, Céline Davaze and Valérie de Leval Assisted by: Nolwenn Allain, Ingrid Lhande and Ebba Palmstierna Translator: DMP - R.F. Impey/Bertrand Kerezeon Technical Management: Diffomédia/Paris Ilustracje: Diffomédia/Élise Langellier and Vincent Jacques Fotografie na okładce: J.-P. Lenfant and Impact Média (Paris) 2003 Wydawca: Copyright: Printed in CEE No part of this publication may be reproduced without the prior consent of the author, of his successors or successors at law, in conformance with Intellectual Property Law (Article I.112-4). Any partial or full reproduction constitutes a forgery liable to criminal prosecution. Only reproductions (Art. I.122-5) or copies strictly reserved for the private use of the copier, and short quotes and analyses justified by the pedagogical, critical or informative nature of the book they are included in are authorised, subject to compliance with the provisions of articles L to L of the Code of Intellectual Property relative to reprographics.

3 S p i s t r e Ê c i Wprowadzenie Zdrowie/ ywienie Cztery cele zdrowego ywienia Uk adanka ywieniowa Opis na opakowaniu Ró nice w fizjologii pomi dzy cz owiekiem, kotem i psem Zrozumieç potrzeby zwierzàt, aby chroniç ich zdrowie W glowodany Skrobia Celuloza FOS W glowodany MOS Cukry Lipidy Kwasy t uszczowe Kwasy t uszczowe Omega Kwasy t uszczowe Omega Lipidy Bia ka Aminokwasy Niezb dne aminokwasy Karnityna Kazeina Kolagen Bia ka Tauryna Tyrozyna Inne sk adniki Przeciwutleniacze Beta-karoten Chondroityna Woda Glukozamina Polifenole Zeolit Dysmutaza nadtlenkowa Sk adniki mineralne Wapƒ Zwiàzki chelatujàce Kobalt Miedê elazo Jod Magnez Mangan Fosfor Potas Selen Sód Siarka Cynk Witaminy Kwas pantotenowy Biotyna Kwas foliowy Niacyna Pirydoksyna Ryboflawina Tiamina Witamina A Witamina B Witamina C Witamina E Witamina K Witamina D Ka dy rodzaj karmy, jako êród o sk adników od ywczych, ma zapewniç prawid owe funkcjonowanie wszystkich narzàdów organizmu Patrz: ok adki

4 S owo wst pne Z wykle w tym miejscu autor zachęca do przeczytania tej właśnie książki, ale ja chciałbym zachęcić Państwa do lektury wszystkich książek Dominique a Grandjean. Jeśli czytaliście Państwo prace Petera Signer a czy Toma Regana (filozoficznych guru praw zwierząt) mogliście Państwo odnieść wrażenie, iż Panowie ci kompletnie nie wiedzą nic o zwierzętach. Jeśli natomiast czytacie Państwo prace Karola Darwina czy Alberta Schweizer a, od razu poczujecie Państwo, iż emanuje z nich pasja i miłość do zwierząt. Nawet ta mała książeczka, która krótko opisuje funkcje oraz właściwości składników odżywczych, wyraźnie ukazuje chęć pomocy wlepszym zrozumieniu potrzeb psów, kotów a także innych istot żywych. I za to właśnie powinniśmy dziękować autorowi, który poświęcił swoje życie, aby zrozumieć potrzeby psów i kotów. Nie będę Państwa zanudzał skomplikowanymi ekspertyzami Profesora Grandjean a, ponieważ istnieje szereg dokładnych opracowań poświęconych żywieniu. Jego podejście, w połączeniu z niezwykle bogatą wyobraźnią, ożywiają strony tej książki. Większość czytelników nauczy się więcej w ciągu minuty z tej małej książeczki niż z innych poważnych opracowań naukowych. Oto nasza gwarancja: każda chwila z tą książką, będzie chwilą doskonale wykorzystaną. Pozwólcie Państwo, że zdradzę Państwu tajemnicę. Kiedy, w 1989 National Research Council (NRC) opublikowała normy zapotrzebowania na energię bytową dla psów, firma Royal Canin była już o krok do przodu. Produkowane karmy nie opierały się wyłącznie na pokryciu zapotrzebowania bytowego. Zaczęto bowiem (tu zasługa prof. Grandjean a) uwzględniać zapotrzebowanie energetyczne w zależności od stylu życia zwierzęcia. Odpowiedni poziom energii w poszczególnych produktach pomagał zapobiegać zarówno nadwadze, jak i niedowadze. Jednocześnie gwarantował dostarczenie wszystkich niezbędnych dla zwierzęcia składników odżywczych,opisanych w tej właśnie książeczce, które spełniają ściśle określone funkcje w organizmie. Badania prowadzone przez Profesora Grandjean a znane są także doskonale lekarzom weterynarii. Wiele czasu poświęcił on między innymi, badając wpływ diety na psy z przewlekłą niewydolnością nerek. Powszechnie panuje przekonanie - opierające się na przestarzałych już danych - że psy takie, w większości wychudzone i stare, powinny otrzymywać dietę o obniżonym poziomie białka. Badania przeprowadzone w Alfort wykazują jednak, iż psy takie znacznie lepiej tolerowały dietę o odpowiednio zwiększonym poziomie białka, które podtrzymywało funkcje nerek, upośledzoną przez stosowanie diet niskobiałkowych. Zarówno chorym jak i zdrowym psom możemy pomóc, starając się lepiej rozumieć ich potrzeby żywieniowe. Książka ta jest niewielka objętościowo, ale bogata pod względem wartości. Napisana została w bardzo przytępny sposób. Liczne ilustracje i zawarte w niej informacje dotyczące żywienia zwierząt, będą dla Państwa z pewnością bardzo przydatne. Dzięki tej pozycji będziecie mogli Państwo z pełną świadomością wybrać najlepszą karmę dla psa czy kota, co jest jednym z przejawów troski o Państwa czworonożnych podopiecznych. David Kronfeld Profesor na Wydziale Rolnictwa i Medycyny Weterynaryjnej, Virginia Tech, Blacksburg 4

5 Zdrowie ywienie i Dietetyka weterynaryjna jest nauką zajmującą się poznaniem roli oraz ustaleniem najbardziej efektywnych dawek składników odżywczych niezbędnych dla zdrowia i prawidłowego funkcjonowania organizmu zwierzęcia. Jest jedną z najbardziej dynamicznie rozwijających się dziedzin naukowych. Oceniono przykładowo, iż długość życia psów w ciągu ostatnich 15 lat zwiększyła się o 3 lata. Od podejścia aby przetrwać, które miało pokryć minimalne zapotrzebowanie zwierzęcia, umożliwiające mu przeżycie, koncepcja żywieniowa poszła znacznie dalej, chcąc zwiększyć aktywność i zapewnić możliwie najlepszą kondycję zwierzęciu. Współczesna koncepcja opiera się na głębokiej wiedzy dotyczącej funkcjonowania organizmu oraz na wynikach licznych badań nad wpływem naturalnych składników na zdrowie (wyciągi roślinne, sole mineralne, różnego rodzaju białka, etc.). Obecnie dawki pokarmowe dla zwierząt uwzględniają ich specyficzne potrzeby, dzięki czemu zapobiegają niedoborom niezbędnych składników odżywczych. Naukowcy oraz wiodące firmy żywieniowe zdają sobie obecnie sprawę z tego, iż wymagania żywieniowe psów są różne w zależności od wieku (szczenięta, psy dorosłe, psy w podeszłym wieku) oraz od wielkości (rasy małe, średnie, duże i olbrzymie). Podobne zasady dotyczą także kotów - odmienne zapotrzebowanie żywieniowe w zależności od wieku, stylu życia, wrażliwości a nawet rasy (np. koty Perskie). Każdego roku na rynku pojawia się mnóstwo nowych karm zawierających, poza niezbędnymi dla zdrowia składnikami odżywczymi, dodatkowe składniki, które mają zapobiegać rozmaitym schorzeniom i chronić organizm. W ciągu ostatnich 30 lat, karmy opracowywane przez czołowych producentów karm, wywarły bardzo korzystny wpływ na jakość życia psów oraz kotów. OD ZWYK EJ DIETY DO ZDROWEGO YWIENIA Parametry brane pod uwag 1 - Do 1980 Karmienie Dostarczenie energii 2 - Od 1980 ywienie Wiek oraz aktywnoêç (sk adniki) 3 - Od 1997 Zdrowie/ ywienie Wiek, aktywnoêç, rasa, fizjologia (sk adniki od ywcze) 5

6 ? Dzięki stale dokonującemu się postępowi w dziedzinie żywienia, zaczęto łączyć aspekt żywienia oraz zapobiegania, a także żywienia i terapii. Czasy, w których psy musiały się zadowolić resztkami ze stołu akoty piły mleko (w dodatku mleko krowie, które jest dla nich absolutnie nieodpowiednie) są już za nami. Ale nasze zwierzęta są nadal narażone na inne niebezpieczeństwo: ludzką ignorancję, której towarzyszy przekonanie, iż to czego potrzebuje człowiek jest także najlepsze dla zwierzęcia. Bliskość, jaką czujemy pomiędzy sobą a naszym czworonożnym przyjacielem daje nam przeświadczenie, że doskonale znamy potrzeby zwierzęcia. Ale takie podejście wskazuje tylko na brak wiedzy, a zwłaszcza na to, iż zapominamy, że pies czy kot to zwierzęta mięsożerne. Przekładamy nasze potrzeby oraz styl życia na zwierzęta, nie myśląc o tym, jak wiele istnieje różnic między nami. Człowiek jest stworzeniem WielkoÊç oraz kszta t narzàdów wewn trznych mi so erców sà zupe nie inne ni nasze wszystkożernym, posiadającym wrażliwy zmysł smaku, pozwalający mu cieszyć się różnorodnością pokarmów oraz sprawiający, iż mnóstwo uwagi przywiązujemy do tego, co jemy. To właśnie powoduje, iż wydaje nam się właściwe żywienie psa czy kota dietą zbliżoną do naszej własnej diety. Ato poważny błąd! Nawet te lat, w ciągu których człowiek udomowił zwierzęta, nie zmieni mięsożercy we wszystkożercę! Wielkość oraz kształt narządów wewnętrznych mięsożerców są zupełnie inne niż nasze. Szczęki przystosowane do szarpania, a nie do żucia, brak procesu wstępnego trawienia przy udziale enzymów śliny, dysproporcja pomiędzy wielkością żołądka a wielkością przełykanego kęsa, krótkie jelita (im większe zwierzę, tym krótsze jelita), ograniczona zdolność trawienia większości produktów zbożowych, to niektóre cechy charakterystyczne przewodu pokarmowego psów i kotów. W naturze, głównym źródłem energii dla zwierząt były tłuszcze. Nie obserwowano jednak problemów z poziomem cholesterolu (co często spotyka się u ludzi). Natomiast nieodpowiednie dawki karmy zwiększają ryzyko rozwoju otyłości i co za tym idzie występowania schorzeń towarzyszących (takich jak schorzenia serca, stawów, cukrzyca). U psów, bardzo istotny jest czynnik behawioralny: ta sama karma, podawana w tej samej misce, w tym samym miejscu otej samej porze gwarantuje fizjologiczną równowagę. Koty, będąc w naturze zwierzętami polującymi w samotności, potrzebują odmiennego sposobu żywienia, ze względu na to, iż w naturze jedzą one koło 20 mniejszych posiłków w ciągu doby. Bez problemu można zrozumieć, iż nie da się żywić właściwie zwierzęcia stosując dietę zbliżoną do diety człowieka. Dieta taka będzie niewłaściwie zbilansowana, będzie zawierać zbyt dużą ilość węglowodanów oraz będzie nieodpowiednio dostosowana do kondycji i morfologii zwierzęcia. 6

7 To samo dotyczy wszystkich smakołyków, które sprawiają nam tak wiele przyjemności i którymi pragniemy dzielić się z naszymi czworonożnymi podopiecznymi. Kawałek czekolady (w wysokich dawkach trucizna dla psów), odrobina cukru, plasterek sera (30g żółtego sera pokrywa w jednej trzeciej zapotrzebowanie energetyczne psa małej rasy), kawałek chleba wszystkie te z pozoru niewinne przysmaki całkowicie zaburzają równowagę nawet najlepiej dobranej diety. Taki brak równowagi może być przyczyną zaburzeń pokarmowych i stopniowo osłabia organizm zwierzęcia. Czy zatem ta książka ma na celu udowodnić Państwu, iż Państwa miłość do zwierząt jest tylko pozorna? Oczywiście, że nie. Wręcz przeciwnie. Musimy jednak pamiętać, że nasza miłość do zwierząt nie może przyćmić jego naturalnych potrzeb. Przewodnik ten ma na celu przybliżyć Państwu zagadnienia związane z dietetyką, przedstawić jaki wpływ ma żywienie na zdrowie oraz kondycję zwierzęcia kładąc nacisk na najistotniejsze elementy diety. Najistotniejsze, dlatego, iż aby w pełni zrozumieć wiedzę z zakresu żywienia, należałoby spędzić mnóstwo czasu studiując cały szereg naukowych opracowań. Najistotniejsze, aby umożliwić Państwu zrozumienie, co właściwie oznaczają opisy na opakowaniach karm. Podlegają one bowiem pewnym odgórnie ustalonym normom, które często są jednak zmodyfikowane tak, aby trafić w gusta konsumenta. Dlatego właśnie mogą być niezrozumiałe dla właścicieli zwierząt. Znając pewne zasady, będziecie Waga (kg) Szybki wzrost Ka dego dnia zwierz powinno otrzymywaç karm dostosowanà do wielkoêç, wieku oraz stanu fizjologicznego Normalne tempo wzrostu Państwo mogli wybrać dietę najlepiej dostosowaną do potrzeb Państwa zwierzęcia. Książeczka ta dostarcza także odpowiedzi na pytania często zadawane przez właścicieli zwierząt. Posiadanie psa czy kota w domu wiąże się z odpowiedzialnością za jego zdrowie i dobrostan. Aby spełnić nasze obowiązki wobec zwierzęcia musimy nauczyć się zrozumieć jego prawdzie potrzeby. Mamy nadzieję, że książka ta sprawi Państwu przyjemność i przyniesie satysfakcję. D ugi i wra liwy okres wzrostu Wiek (miesiàce) 7

8 D cele zdrowego ywienia Cztery zięki licznym badaniom, tradycyjna koncepcja żywieniowa (mająca na celu jedynie pokrycie zapotrzebowania bytowego oraz dostarczenie minimalnej ywienie ma cztery podstawowe zadania: ilości energii) zyskała obecnie wymiar zapobiegawczy, a w wielu przypadkach, także terapeutyczny. Ten nowy wymiar wyznacza początek koncepcji zdrowego żywienia. YWIENIE 1 - Rozwój oraz pokrycie zapotrzebowania bytowego: Są to funkcje, za które odpowiadają białka, sole mineralne, pierwiastki śladowe, witaminy oraz część lipidów. 2 - Dostarczenie energii: Za te funkcje odpowiadają tłuszcze oraz węglowodany. ZDROWE YWIENIE 3 - Dieta jako Êrodek zapobiegawczy: Ten cel osiągnięty jest poprzez dodatek specyficznych składników odżywczych do diety (przeciwutleniacze, glinka, itp.). Składniki te pomagają zapobiegać różnym schorzeniom (schorzenia nerek, stawów, przewodu pokarmowego). Część z nich pełni w organizmie rolę przeciwutleniaczy, spowalniając proces starzenia się. 4 - ywienie jako Êrodek terapeutyczny: Niektóre składniki dodawane do karmy wykazują działanie wspomagające przebieg terapii czy rekonwalescencji oraz pomagają zwierzęciu w walce z szeregiem dolegliwości. Podejście żywieniowe oznacza połączenie w jednej karmie całej układanki około 50 składników odżywczych, w idealnych proporcjach tak, aby wypełnić wyżej wymienione cztery zadania żywieniowe oraz pokryć faktyczne potrzeby, odmienne dla każdego organizmu. Podejście składnikowe, opiera się wyłącznie na prostej liście składników włączonych do receptury karmy, bez uwzględnienia konieczności zbilansowania diety. Tym samym karma taka jest nieodpowiednia dla zwierzęcia, ponieważ nie bierze pod uwagę jego rzeczywistych potrzeb. Prawdziwy szacunek dla zwierzàt, zasada nr 1: Posiadanie w domu psa czy kota nak ada na w aêciciela obowiàzek prawid owego ywienia zwierz cia, w zale noêci od jego specyficznych potrzeb, a nie od przekonaƒ w aêciciela. 8

9 Uk adanka ywieniowa Przygotowanie zbilansowanej diety można porównać do układania puzzle złożonego z 50 części. Każda taka część zawiera niezbędne dla zwierzęcia składniki odżywcze, które znajdują się w odpowiednich proporcjach i uzupełniają się wzajemnie tworząc mniejsze czy większe części całej tej układanki. Przyk ad 1: Przeciwutleniacze Przyk ad 2: Nienasycone kwasy t uszczowe Etc... 9

10 Pu apka zwiàzana z opisem na opakowaniu Âwie e mi so Sucha kar ma dla psów Wybierajàc diet nale y zwróciç znacznie wi kszà uwag na same sk adniki (bia ka, sole mineralne, witaminy, t uszcze, w glowodany), na ich proporcje oraz na êród a pochodzenia, ni na sam opis czy nazw produktu ( z kurczakiem, z kurczakiem i jagni cinà, z ososiem, itd.). = 25% Êwie ego mi sa 4% do 5% bia ka Dlaczego karma zawierajàca 25% Êwie ego mi sa dostarcza zaledwie 4% do 5% bia ka? Zgodnie z prawem, producenci karm powinni podawać na opakowaniu składniki według malejącej wagi, przed poddaniem ich procesowi obróbki termicznej. Dlatego właśnie świeże mięso czy inne świeże produkty mogą znajdować się na samym początku listy, sprawiając błędne wrażenie, iż jest to najważniejszy składnik. Przykładowo, świeże mięso może być dodawane przed lub po obróbce termicznej krokieta. Jeśli dodawane jest przed (np. 25% jagnięciny), wiedząc, iż mięso zawiera 75% wody, po obróbce cieplnej pozostaje zaledwie 4-5% białka. Załóżmy, że ta sama karma zawiera także 20% kukurydzy, 20% ryżu, 15% suszonych ryb, 10% tłuszczu drobiowego oraz 10% oleju roślinnego. Producent może napisać jagnięcina wielkimi literami, jako pierwszy składnik, ale pamiętajmy, że w rzeczywistości karma ta będzie zawierała zaledwie 4-5% białka jagnięcego, natomiast pierwszym składnikiem pod względem ilościowym w produkcie końcowym będą zboża. 10

11 Ka dy opis powinien byç kontrolowany: z wo owinà minimum 4% wołowiny z jagni cinà minimum 4% jagnięciny z kurczakiem minimum 4% kurczaka bogata w wo owin minimum 14% wołowiny bogata w jagni cin minimum 14% jagnięciny Dry dog Ingredients Beef Food with Beef Chicken Sucha karma z wo owinà 4% wo owiny = Ta sama karma: trzy ró ne opisy Sucha karma z jagni cinà 4% jagni ciny 4 % 4 % 4 % Lamb Dry dog Ingredients Beef Food with Chicken Lamb Lamb = Sucha karma z kurczakiem 4% kurczaka Te same składniki... ta sama zawartość... ale 3 różne nazwy i 3 różne opakowania! Dry dog Food with Chicken Ingredients Beef Chicken Lamb Itak, jedna karma, zawierająca przykładowo 4% kurczaka, 4% jagnięciny oraz 4% wołowiny, oprócz pozostałych składników, może mieć trzy różne opisy na opakowaniu: z wołowiną, z jagnięciną, z kurczakiem. I zawsze znajdzie się ktoś, kto będzie się zarzekał, że jego zwierzę woli jagnięcinę, mimo, iż jest to ta sama karma, co z kurczakiem. JakoÊç zbilansowanej karmy zale y od proporcji, iloêci, jakoêci oraz êród a surowców, z których pochodzà sk adniki od ywcze, niezb dne dla psów i kotów. Przyk adowo standardowa karma zawiera zwykle oko o 15 sk adników, podczas gdy karmy wysokiej jakoêci zawierajà oko o 50 sk adników od ywczych. 11

12 Ró nice w budowie przewodu pokarmowego cz owieka, kota i psa Stosunek masy przewodu 11% pokarmowego do masy cia a Powierzchnia pola w chowego 2 do 3 cm 2 Komórki w chowe 5 do 20 milionów Kubki smakowe kubków smakowych Uz bienie 32 zęby ucie długie Enzymy trawienne w Êlinie obecne Czas jedzenia 1 godzina PojemnoÊç o àdka 1,3 l ph o àdka 2 do 4 D ugoêç jelita cienkiego 6 do 6,5 m D ugoêç jelita grubego 1,5 m IloÊç flory bakteryjnej bakterii/g Czas pasa u jelitowego 30 godzin do 5 dni Zapotrzebowanie na w glowodany doros ego 60 do 65% suchej masy Zapotrzebowanie na bia ko doros ego 8 do 12% suchej masy Zapotrzebowanie na t uszcze doros ego 25 do 30% suchej masy Rodzaj diety wszystko erca 12

13 Pies nie jest taki jak cz owiek, kot nie jest ma ym psem!! Podstawowe różnice w fizjologii pomiędzy człowiekiem, psem oraz kotem są przyczyną specyficznych potrzeb żywieniowych. Ale nawet uwzględniając te podstawowe różnice, nie należy karmić psa małej rasy tak, jak psa rasy olbrzymiej, czy kota Perskiego tak, jak Syjamskiego. Nie pozwólmy, aby nasze błędne, instynktowne przekonania, szkodliwe dla zdrowia naszych zwierząt, przesłaniały nam ich rzeczywiste potrzeby. Poniższa tabela wyjaśnia te różnice 2,7% u psów ras olbrzymich 2,8 do 3,5 % oraz 7% u ras ma ych 60 do 200 cm 2 20 cm 2 70 do 220 milionów 60 do 65 milionów kubków smakowych 500 kubków smakowych 42 zęby 30 zębów bardzo krótkie brak żucia brak brak 1 do 3 minut kilka mniejszych posiłków 0,5 do 8 l 0,3 l 1 do 2 1 do 2 1,7 do 6 m 1 do 1,7 m 0,3 do 1 m 0,3 do 0,4 m bakterii/g bakterii/g 12 do 30 godzin 12 do 24 godzin bardzo małe bardzo małe 20 do 40% suchej masy 25 do 40% suchej masy 10 do 65% suchej masy 15 do 45% suchej masy wzgl dny mi so erca bezwzgl dny mi so erca 13

14 Zrozumieç potrzeby zwierzàt, aby chroniç ich zdrowie Koty oraz psy, b dàc mi so ercami, sà przystosowane do pokarmów mi snych. Po ykajà pokarm, bez wczeêniejszego próbowania. Pokarm trafia do o àdka w formie wi kszego k sa. Proces trawienia jest szybki, dlatego karma nie przystosowana dla zwierzàt mi so ernych zostaje w znacznej cz Êci wydalona. Niewielka ilość kubków smakowych, słaby zmysł smaku. Silne szczęki przystosowane do rozrywania a nie do żucia (u kotów wszystkie zęby są ostre). Pies ma 42 zęby (kot 30). Bardziej kwaśne ph żołądka niż u człowieka (trawienie kości oraz niszczenie szkodliwych bakterii obecnych w karmie). Krótkie jelita cienkie, słabo przystosowane do trawienia węglowodanów. Brak enzymów trawiennych w ślinie (brak etapu wstępnego trawienia). Bardziej elastyczny żołądek (dostosowujący się do wielkości połykanych kęsów). Mniejsza ilość flory bakteryjnej w porównaniu do człowieka (który, jako wszystkożerca, musi trawić znacznie bardziej urozmaicony pokarm). 14

15 W glowodany CH 2 OH OH O OH OH O CH 2OH O HO OH CH 2 O CH 2 OH O Skrobia Celuloza HO CH 2 OH OH Fruktooligosacharydy Dro d e Cukry CH2OH O Mannooligosacharydy W glowodany CHO CHOH Glucose Mannose CHOH CH2OH O O CHOH CHOH CH2OH CHO2OH 15

16 W G L O W O D A N Y Skrobia Aby skrobia zosta a strawiona przez psa czy kota, musi byç dobrze ugotowana. W przeciwnym razie ulegnie fermentacji w jelicie grubym powodujàc kwaênà biegunk. Takie same objawy pojawiajà si w przypadku, gdy iloêç skrobi przekroczy zdolnoêci trawienne enzymów przewodu pokarmowego. Skrobia należy do węglowodanów. Zbudowana jest z dwóch podjednostek: amylozy i amylopektyny, połączonych prostymi wiązaniami chemicznymi. Skrobia stanowi dla zwierząt źródło energii. W jelitach zostaje rozłożona pod wpływem enzymów, a uwolnione cząsteczki glukozy są wchłaniane do krwi. Skrobia jest najbardziej rozpowszechnionym węglowodanem zapasowym w świecie roślin (odpowiednik tłuszczu u zwierząt), a zwłaszcza w zbożach (ryż, kukurydza, jęczmień), ziemniakach oraz w nasionach niektórych roślin strączkowych. Przewód pokarmowy Woda Skrobia Gotowana Nadmiar Surowa Biegunka glukoza krew 16 èród o energii - Ryzyko biegunki w przypadku nadmiaru lub postaci surowej

17 W G L O W O D A N Y Dro d e Celuloza Inne okreêlenia: w ókno surowe, w ókno ca kowite Dzi ki przeprowadzonym badaniom nad rolà celulozy w diecie, mo na znacznie skuteczniej zapobiegaç, a nawet leczyç takie schorzenia jak oty oêç, cukrzyca, zaparcia czy biegunka stosujàc dodatek odpowiedniej iloêci w ókna do diety. Celuloza jest dużą cząsteczką zbudowaną z reszt glukozy, połączonych znacznie mocniejszymi wiązaniami niż w skrobi. W dietetyce, nazwa celuloza obejmuje zarówno włókno roślinne rozpuszczalne, jak i nierozpuszczalne (celuloza, hemiceluloza, pektyny, lignina, oligosacharydy). Rola włókna w organizmie zależy od jego rodzaju. Włókno niestrawne czy nierozpuszczalne (czysta celuloza, lignina) zalegając w jelitach, wpływa na ich kurczliwość, usprawniając pracę przewodu pokarmowego. Włókno rozpuszczalne (pektyny, FOS) wywiera z kolei bardzo korzystny wpływ na samą błonę śluzową jelit (FOS, MOS). Włókno stanowi główny element budulcowy roślin o charakterze szkieletowym (funkcja podporowa, nadanie kształtu). Wyjaśnia to, dlaczego pod ogólnym mianem celuloza, kryje się liczna grupa związków, które sztucznie uznano za jedną grupę; wystarczy natomiast porównać pień drzewa z marchewką czy fasolką. Lignina Hemiceluloza Pektyny Dro d e Fruktooligosacharydy Mannooligosacharydy Zdrowie oraz prawid owe funkcjonowanie przewodu pokarmowego 17

18 W G L O W O D A N Y FOS Inne okreêlenia: fruktooligosacharydy, prebiotyki Dodatek do diety FOS zapobiega biegunkom t a infekcyjnego, spowodowanym przerostem patogennych bakterii w jelitach. Dzieje si tak dlatego, i stanowià one materia od ywczy wykorzystywany przez komórki jelit, chroniàc je przed zanikiem, zw aszcza w obr bie jelita grubego. W nadmiarze, FOS mogà byç przyczynà luênych stolców. Fruktooligosacharydy lub FOS są szczególnym rodzajem węglowodanów, zakwalifikowanym do grupy włókna rozpuszczalnego. Nie są one trawione, ale natychmiast ulegają fermentacji pod wpływem bakterii jelitowych, w wyniku, czego uwalniane są krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe (określane jako lotne kwasy tłuszczowe), które: -powodują zakwaszenie treści jelitowej; -stanowią substancję odżywczą wykorzystywaną przez komórki błony śluzowej jelit; -wyścielają ścianę jelita grubego. W wyniku fermentacji, FOS stają się bezpośrednim źródłem substancji odżywczych dla komórek jelita grubego. Ten proces fermentacji sprzyja przede wszystkim rozwojowi specyficznej flory bakteryjnej jelit (Bifidobacteriaceae, Lactobacillus), która wykazuje korzystny wpływ na stan zdrowia przewodu pokarmowego: - hamuje rozwój patogennych bakterii; -usprawnia trawienie oraz absorpcję składników odżywczych. Naturalnym źródłem FOS są rośliny takie, jak buraki (pulpa buraczana), soja (całe ziarno), psyllium (uzyskiwane z ziarna zbóż), cykoria (hydrolizowana). FOS mogą być także stosowane w formie bardziej oczyszczonej. Bez FOS Z FOS Korzystna flora bakteryjna Patogenne bakterie FOS Pasa jelitowy 18 Zapobieganie biegunkom na tle infekcyjnym - Stan zdrowia jelit

19 W G L O W O D A N Y W glowodany Inne okreêlenia: cukrowce Pomimo, i glukoza, sacharoza, laktoza czy skrobia stanowià jedynie êród o energii i pozbawione sà praktycznie innych funkcji, stopieƒ ich obróbki termicznej czy êród o pochodzenia, mogà mieç wp yw na przebieg pewnych reakcji w organizmie. Z kolei nadmiar w glowodanów w karmie mo e wywo aç biegunk. Dzi ki licznym badaniom coraz lepiej znana jest ich funkcja w organizmie. Potwierdzeniem tego jest odkrycie roli fruktooligosacharydów (FOS) oraz mannooligosacharydów (MOS). Nazwa ta obejmuje liczną grupę związków organicznych zbudowanych z węgla, tlenu i wodoru, o pewnych wspólnych cechach charakterystycznych. Związki te są rozpowszechnione w świecie roślin, podczas gdy w organizmach zwierzęcych występują w niewielkich ilościach (glukoza we krwi, glikogen w mięśniach oraz wątrobie, laktoza w mleku). Zarówno koty jak i psy mogłyby żyć bez węglowodanów, ponieważ uzyskują one glukozę z aminokwasów. Mimo to należy pamiętać, iż węglowodany pełnią wiele istotnych funkcji w organizmie. Glukoza, sacharoza, laktoza, skrobia, czy celuloza pełnią bardzo różne funkcje, od dostarczania energii po wpływ na prawidłową pracę przewodu pokarmowego. Węglowodany występują we wszystkich roślinach, począwszy od buraków cukrowych do całkowicie niestrawnego włókna kory drzew. Sacharoza Skrobia W ókno Laktoza èród o energii - Praca przewodu pokarmowego 19

20 W G L O W O D A N Y Dro d e MOS Inne okreêlenia: mannooligosacharydy MOS wp ywajà na równowag flory bakteryjnej jelit oraz wykazujà bezpoêredni oraz poêredni wp yw na stan zdrowia przewodu pokarmowego. Dzi ki temu bardzo skutecznie zapobiegajà biegunce oraz innym zaburzeniom trawiennym t a infekcyjnego. Mannooligosacharydy należą do dużej grupy włókna, czyli są to niestrawne węglowodany. Podobnie jak FOS, działają skutecznie przeciwko szkodliwym bakteriom bytującym w świetle jelit, ale na zupełnie innej drodze. Zbudowane są z dwóch cukrów: glukozy oraz mannozy. Włókno to, pochodzące z drożdży, wpływa Korzystna flora bakteryjna Patogenne bakterie MOS Pasa jelitowy Bez MOS korzystnie na przewód pokarmowy, działając w dwojaki sposób: - zapobiegając rozwojowi patogennych bakterii, nie dopuszczając do ich osadzenia się na błonie śluzowej jelit; -stymulując bezpośrednio układ immunologiczny, zwiększając efektywność walki z czynnikami patogennymi. MOS są włóknem występującym w ścianie drożdży. Z MOS Patogenne bakterie nie sà w stanie osiàgnàç Êciany jelit Wzmocnienie miejscowych mechanizmów obronnych 20 Zapobieganie biegunce - Wzmocnienie uk adu immunologicznego

21 W G L O W O D A N Y Cukry Inne okreêlenia: monosacharydy oraz oligosacharydy (dwu-, trzy-, czterocukry) Cukry u domowych zwierzàt mi so ernych nie wykazujà adnych funkcji profilaktycznych czy terapeutycznych. Ich przedawkowanie mo e byç natomiast przyczynà biegunki, a podawanie ich w nadmiarze przes d u szy czas mo e doprowadziç do rozwoju oty oêci czy cukrzycy. Zreguły mówiąc o cukrach mamy na myśli takie cukry, jak sacharoza czy fruktoza, które nadają słodki smak. Bez wątpienia, termin ten odnosi się najczęściej do sacharozy (buraki cukrowe, trzcina cukrowa), ale pod tym określeniem kryją się także inne cukry, takie jak glukoza (cukier gronowy), fruktoza (cukier owocowy) czy laktoza (cukier mleka). Laktoza stanowi źródło energii dla szczeniąt i kociąt, które wykorzystują ją, dzięki obecności w ich organizmie enzymu - laktazy. Aktywność laktazy zanika jednak w momencie, gdy zwierzę przestaje otrzymywać produkty nabiałowe. Od chwili, gdy psy czy koty przestają wykorzystywać cukry, jako źródło energii a glukozę krwi syntetyzują z białek, cukry nie posiadają już dla nich żadnej wartości odżywczej. Cukry stanowią prosty materiał zapasowy dla większości roślin; występują w owocach, jagodach, korzeniach czy bulwach roślin. Jedynym cukrem w świecie zwierzęcym, spełniającym podobne funkcje jest laktoza mleka. Sacharoza Glukoza Fruktoza Sacharoza Laktoza èród o energii - Ryzyko biegunki czy oty oêci 21

22

23 Lipidy CH 3 R COOH CH3 COOH Kwasy t uszczowe Kwasy t uszczowe Omega3 OLEJ Lipidy Schéma acides gras omega 6 CH3 Kwasy t uszczowe Omega6 COOH 23

24 L I P I D Y TRAN OLEJ Kwasy t uszczowe Wielonienasycone kwasy t uszczowe zawarte w pokarmie ulegajà degradacji pod wp ywem tlenu oraz temperatury w procesie je czenia, tworzàc niebezpieczne dla organizmu kompleksy (hydroperoksydaza). Dlatego w aênie do karm dodawane sà przeciwutleniacze. Krótko aƒcuchowe nasycone kwasy t uszczowe (od 6 do 11 atomów w gla) sà doskona ym êród em szybko dost pnej energii zarówno dla psów aktywnych jak i dla psów cierpiàcych na cukrzyc. Kwasy tłuszczowe są stałymi składnikami wszystkich tłuszczów. Charakteryzuje je liczba atomów węgla w łańcuchu, stąd określenia takie jak kwasy tłuszczowe krótko-, średnio- oraz długołańcuchowe. Mogą one posiadać wiązania nasycone (brak podwójnego wiązania pomiędzy dwoma atomami węgla) lub nienasycone (z 1 do 6 wiązań podwójnych). Kwasy nienasycone są bardziej podatne na proces jełczenia, ale zawierają kwasy tłuszczowe niezbędne dla organizmu, któte nie mogą być przez niego syntetyzowane. Nasycone kwasy tłuszczowe stanowią jedynie źródło energii (dlatego określane są także jako puste kalorie, ponieważ nie pełnią żadnej innej funkcji). Wielonienasycone kwasy tłuszczowe pełnią funkcje strukturalne (w błonach komórkowych oraz w lipoproteinach krwi). Zawierają one kwasy tłuszczowe z rodziny Omega 3 oraz Omega 6, które są niezbędne dla organizmu i muszą być dostarczane wraz z dietą. Takie same jak lipidów. Krótko aƒcuchowe kwasy t uszczowe - energia (sport) D ugo aƒcuchowe nienasycone kwasy t uszczowe- energia + budowa b on komórkowych D ugo aƒcuchowe nasycone kwasy t uszczowe- energia Niezb dne kwasy t uszczowe substancje hormonalne 24 èród o energii - èród o niezb dnych kwasów t uszczowych

25 L I P I D Y TRAN Kwasy t uszczowe Omega 3 Ze wzgl du na swoje funkcje biologiczne, kwasy t uszczowe Omega 3 sà êród em cennych sk adników od ywczych dla psów aktywnych, dla psów i kotów w podesz ym wieku oraz dla zwierzàt cierpiàcych na przewlek e schorzenia o pod o u zapalnym (zwyrodnienie stawów, przewlek a niewydolnoêç nerek, biegunka na tle zapalnym, schorzenia skóry). Kwasy tłuszczowe z rodziny Omega 3 są kwasami egzogennymi, niezbędnymi dla organizmu, które nie są jednak przez niego syntetyzowane. Rodzina ta wywodzi się z kwasu linolenowego, zawierającego 18 atomów węgla oraz trzy podwójne wiązania. Z kwasu linolenowego pochodzą także dwa inne niezbędne, długołańcuchowe kwasy tłuszczowe: EPA (kwas eikozapentaenowy) oraz DHA (kwas dokozaheksaenowy). Funkcje, jakie pełnią kwasy tłuszczowe Omega 3 w organizmie, sprawiają, iż ich dodatek do diety przynosi wiele korzyści: - są czynnikami o działaniu przeciwzapalnym, hamującymi syntezę pewnych chemicznych mediatorów zapalenia, - zwiększają wydolność psów aktywnych oraz poprawiają natlenowanie mózgu (zwłaszcza u starszych zwierząt), - wpływają korzystnie na proces uczenia się u szczeniąt. Duże ilości kwasów Omega 3 znajdują się w rybach (tran); można je także znaleźć w ziarnach soi (olej). Starzenie si (mózg) Stawy Jelita Omega 3 tran Utlenowanie komórek Dzia anie przeciwzapalne Wysi ek (mi Ênie) Skóra Nerki Niezb dne kwasy t uszczowe - Dzia anie przeciwzapalne - Utlenowanie komórek - Intensywny wysi ek fizyczny 25

26 L I P I D Y OLEJ Kwasy t uszczowe Omega 6 BezpoÊredni dodatek do karmy przeznaczonej dla psów czy kotów kwasu gammalinolenowego (olej z ogórecznika lekarskiego), nie tylko pokrywa zapotrzebowanie na kwas Omega 6, ale jest tak e niezb dny dla zwierzàt w podesz ym wieku (zw aszcza kotów), dla zwierzàt z cukrzycà, z chorobami wàtroby czy tarczycy. W takich przypadkach dochodzi do zaburzeƒ w metabolizmie kwasów t uszczowych. Kwasy tłuszczowe z rodziny Omega 6 są kwasami egzogennymi, niezbędnymi dla organizmu, które nie są jednak przez niego syntetyzowane. Rodzina ta wywodzi się zkwasu linolowego, zawierającego 18 atomów węgla oraz dwa podwójne wiązania. Zkwasu linolowego pochodzą także dwa inne niezbędne, długołańcuchowe kwasy tłuszczowe: gammalinolenowy oraz arachidonowy. Niezbędne w syntezie prostaglandyn (substancji o działaniu hormonalnym), kwasy tłuszczowe Omega 6 wpływają korzystnie na stan zdrowia skóry, wygląd włosa oraz układ rozrodczy zwierząt. Kwasy tłuszczowe z rodziny Omega 6 występują wyłącznie w roślinach (oleje roślinne). Najlepszym źródłem jest olej otrzymywany z małych, fioletowo-różowych kwiatów ogórecznika lekarskiego, ze względu na wysoki poziom kwasu gammalinolenowego: starsze zwierzęta, a zwłaszcza koty, nie posiadają już enzymu niezbędnego do przekształcenia kwasu linolenowego w gammalinolenowy. Omega 6 oleje roêlinne Narzàdy rozrodcze Zdrowa skóra oraz lêniàcy w os 26 Niezb dne kwasy t uszczowe - Zdrowa skóra - LÊniàca sierêç - Narzàdy rozrodcze

27 L I P I D Y OLEJ Lipidy Nadmiar lipidów mo e doprowadziç do rozwoju oty oêci. Mimo to, sà one niezb dne dla organizmu, poniewa stanowià êród o energii, niezb dnych kwasów t uszczowych oraz witamin rozpuszczalnych w t uszczach. Lipidy obejmują liczną grupę związków powszechnie określanych jako tłuszcze. Podstawowym elementem ich budowy są kwasy tłuszczowe oraz glicerol, które razem tworzą trójglicerole. Tłuszcze można podzielić na trzy grupy: tłuszcze proste (tłuszcze właściwe, woski), tłuszcze złożone (fosfolipidy, glikolipidy) oraz pochodne tłuszczowców lub związki im towarzyszące (np. karotenoidy, witaminy rozpuszczalne w tłuszczach). Tłuszcze są podstawowym źródłem energii dla psów oraz kotów; w ich organizmach tłuszcze podlegają utlenianiu (pod wpływem tlenu), dzięki czemu wyzwalana jest energia. Jeden gram lipidów dostarcza 9 kcal., czyli dwa i pół razy więcej niż 1 g węglowodanów czy białek. Należy też pamiętać, iż niektóre kwasy tłuszczowe, określane jako niezbędne, pełnią funkcje strukturalne oraz są prekursorami do syntezy pewnych hormonów. Wśród tłuszczowców występują zarówno tłuszcze pochodzenia zwierzęcego (np. masło, łój, słonina, jaja, tran) jak i roślinnego (np. nasiona roślin oleistych). Trójglicerydy Kwasy t uszcowe Glicerol Przewód pokarmowy Energia dla komórek Krew Funkcja strukturalna oraz energetyczna èród o energii - èród o niezb dnych kwasów t uszczowych 27

28

29 Bia ka TRY PHE VAL MET LEU LYS Tryptofan Fenyloalanina Walina Metionina Leucyna Lizyna ARG Arginina R CH NH 2 COOH THR Tryptofan Niezb dne aminokwasy N + OH O- C O- Aminokwasy Karnityna O H Tauryna Bia ka Kolagen Kazeina HO - S - C - CH2 O H NH2 HN 2 29

30 B I A K A Aminokwasy Pewne bia ka majà tak silnà struktur chemicznà, i nie zostajà roz o one w organizmie w procesie trawienia. W zwiàzku z tym, nie sà one wykorzystywane przez organizm, poniewa nie ulegajà rozpadowi do aminokwasów, które mogà byç wch oni te w jelitach. Takie bia ka nie majà dla zwierz cia adnej wartoêci od ywczej (np. bia ko wyst pujàce w piórach, wytworach rogowych). Aminokwasy stanowią element budulcowy białek. Białka zbudowane są z 20 różnych aminokwasów, przy czym 8 do 10, w zależności od gatunku zwierzęcia, to tzw. aminokwasy egzogenne, które muszą być dostarczone w pożywieniu. Pozostałe aminokwasy mogą być syntetyzowane w organizmie. Aminokwasy dostarczane wraz z białkiem Po ywienie pożywienia stanowią element budulcowy białek syntetyzowanych w organizmie, które są podstawą procesów życiowych. Zarówno białka pochodzenia zwierzęcego jak i roślinnego, zbudowane są z aminokwasów połączonych wiązaniami, które tworzą wten sposób cząsteczkę białka. Alanina Cystyna Seryna Kwas asparaginowy Kwas glutaminowy Tyrozyna Glicyna Hydroksyprolina Organizm Aminokwasy syntetyzowane w organizmie 30 Element budulcowy bia ek

31 B I A K A Niezb dne aminokwasy Arginina, lizyna, leucyna, metionina, tryptofan, tyrozyna, etc. Brak w diecie któregokolwiek z niezb dnych aminokwasów nie hamuje zwykle syntezy bia ka w organizmie, ale powoduje powstanie bia ka o nieprawid owym sk adzie aminokwasowym, co mo e powa nie zaburzaç przebieg szeregu funkcji yciowych. Pewne aminokwasy (8 lub 10) nie są syntetyzowane w organizmie. Oznacza to, że muszą być dostarczone wraz z dietą w odpowiednich ilościach i proporcjach. Brak niezbędnych aminokwasów w diecie powoduje, iż organizm nie może syntetyzować prawidłowego białka, spełniającego określone funkcje w organizmie. Białko o wysokiej wartości biologicznej to takie białko, które charakteryzuje się wysoką strawnością oraz odpowiednią zawartością niezbędnych aminokwasów: kazeina, jaja, białko mięsa oraz ryb, izolat sojowy. Porównajmy syntez bia ka do powstawania trzykolorowej flagi: Tkanina (AS) Strajk lub brak dostawy tkaniny fioletowej Tkanina (AS) yciodajne bia ka Tkanina (NA) AS (aminokwasy syntetyzowane w organizmie) NA (aminokwasy niezb dne) Nieprawid owe bia ko Niezb dne do syntezy yciodajnych bia ek 31

32 B I A K A Karnityna W warunkach fizjologicznych, karnityna pomaga w przekszta caniu t uszczy na energi wykorzystywanà przez komórki. Dlatego w aênie, jest to stosunkowo wa ny sk adnik od ywczy zw aszcza u zwierzàt aktywnych, nara onych na d ugotrwa y wysi ek fizyczny. Ponadto, u niektórych ras psów (boksery, pinczery, dobermany, cocker spaniele, etc.), obserwuje si powa ne schorzenia serca zwiàzane z niedostatecznà produkcjà karnityny w organizmie. Z kolei, u zwierzàt oty ych podczas terapii odchudzajàcej dochodzi do uwalniania t uszczy z tkanki t uszczowej do krwi. Dodatek karnityny do diety w takiej sytuacji zapobiega odk adaniu si tych t uszczy w wàtrobie (st uszczenie wàtroby). Karnityna należy do aminokwasów syntetyzowanych w organizmie z aminokwasów niezbędnych: lizyny oraz metioniny. Jej dodatek do diety staje się konieczny jedynie w pewnych sytuacjach, gdy organizm z powodu choroby czy innych zaburzeń fizjologicznych, nie syntetyzuje karnityny w ilościach pokrywających zapotrzebowanie organizmu. Podobnie jak inne aminokwasy, karnityna może występować w dwóch różnych formach przestrzennych, określanych jako forma D i L. W przypadku karnityny formą aktywną jest forma L. Organizm uzyskuje potrzebną energię na drodze różnych przemian. U psów i kotów główną drogą metaboliczną są reakcje utleniania (tlen pełni rolę utleniacza) tłuszczy (rodzaj paliwa dla organizmu) w mitochondriach (małe struktury wewnątrz komórki stanowiące centra energetyczne komórki). Jest to miejsce działania karnityny: przenosi ona kwasy tłuszczowe pomiędzy błonami otaczającymi mitochondria. Pomimo, iż organizm sam syntetyzuje karnitynę w wątrobie, dieta jest istotną drogą suplementacji tego aminokwasu. Rośliny zawierają niewielką ilość karnityny, w przeciwieństwie do mięsa (zwłaszcza baranina oraz jagnięcia), w którym znajduje się duża ilość karnityny. Kwasy t uszczowe Mitochondria O2 O2 O2 B ony Karnityna O 2 O2 O2 Energia 32 Wysi ek fizyczny - Rozstrzeƒ serca - Oty oêç

33 B I A K A Kazeina Inne okreêlenia: kazeinian Dodatek kazeiny dostarcza organizmowi aminokwasów, które wp ywajà na przebieg procesu wzrostu, na wyglàd sierêci, napi cie mi Êni, uk ad immunologiczny, itd. Kazein w wi kszych iloêciach zaleca si stosowaç u zwierzàt wra liwych lub u zwierzàt wymagajàcych specjalnej diety (szczeni ta oraz koci ta przed i po odsadzeniu, zwierz ta o wra liwym przewodzie pokarmowym czy w okresie rekonwalescencji). Ze wzgl du na swój sk ad, kazeina pomaga walczyç z oty oêcià a tak e wzmacnia struktur koêci oraz z bów. Kazeina jest białkiem uzyskiwanym z mleka - to ona nadaje mleku białą barwę. Izolowana jest na drodze koagulacji mleka, podczas której oddzielana jest od pozostałych składników mleka (przykładowo od laktozy, czyli głównego cukru mleka), dzięki czemu zostaje strawiona przez psa czy kota. Stanowi jedno z najbardziej wartościowych źródeł niezbędnych aminokwasów. Kazeinę charakteryzuje bardzo wysoka strawność (ponad 99%). Dostarcza ona dużą ilość niezbędnych dla organizmu aminokwasów. Z tego powodu posiada ona bardzo wysoką wartość biologiczną i jest białkiem referencyjnym w dietetyce. Kazeina występuje jedynie w mleku krowim. Kazeina Przewód pokarmowy Sole mineralne Bia ka o àdek Pofragmentowana kazeina Blisko 100% niezb dnych aminokwasów zostaje wch oni tych Krew Bia ko o bardzo wysokiej wartoêci biologicznej - Wysoka zawartoêç niezb dnych aminokwasów 33

34 B I A K A Kolagen Kolagen poddany obróbce termicznej, stanowi cenne êród o bia ka. Nie dostarcza jednak organizmowi wszystkich niezb dnych aminokwasów, dlatego w aênie musi byç uzupe niane bia kami z innych êróde (bia e lub czerwone mi so, ryby). Kolagen zawiera du à iloêç hydroksyproliny (aminokwasu, który mo e byç syntetyzowany w organizmie), która jest niezb dna m.in. do wzmocnienia struktur rogowych w organizmie. Kolagen występuje głównie w tkance łącznej oraz kostnej: ścięgna, powięzi, torebki stawowe, chrząstki, substancja międzykomórkowa kości, etc. Surowy kolagen jest bardzo trudno strawny i może być przyczyną biegunki. Po obróbce termicznej staje się jednak źródłem wysoko strawnych białek. W związku z niską zawartością lizyny oraz tryptofanu, kolagen jest białkiem, które nie posiada wszystkich niezbędnych aminokwasów, pokrywających zapotrzebowanie psów ikotów. Jest niekompletnym białkiem, które musi być uzupełnione białkami pochodzącymi z innych źródeł. Gotowane mięso zawiera dużą ilość kolagenu, w przeciwieństwie do ryb (ryby nie potrzebują tkanki podporowej). Przewód pokarmowy Bia ko ryb Kolagen Krew KoÊci Mi Ênie Synteza bia ka w organizmie 34 Cenne êród o aminokwasów, które nie mo e jednak stanowiç jedynego êród a bia ka

35 B I A K A Bia ka Psy oraz koty, jako zwierz ta mi so erne, potrzebujà odpowiedniej iloêci wysoko wartoêciowego bia ka. Zapotrzebowanie na bia ko zmienia si w zale noêci od stanu fizjologicznego (okres wzrostu, cià a, laktacja, wysi ek fizyczny), a u psów tak e w zale noêci od rasy (psy ras ma ych, Êrednich, du ych oraz olbrzymich). Białko jest cząsteczką o budowie łańcuchowej, zbudowaną z aminokwasów połączonych wiązaniami peptydowymi, których precyzyjna sekwencja determinuje naturę oraz funkcje każdego białka w organizmie. Białka mogą być zarówno pochodzenia roślinnego jak i zwierzęcego; mogą wiązać się także z innymi grupami czy związkami niebiałkowymi tworząc tzw. białka złożone (np. fosfoproteiny, glikoproteiny). Aminokwasy uwalniane w wyniku rozkładu Przewód pokarmowy białek w przewodzie pokarmowym, zostają wchłonięte a następnie wykorzystywane przez organizm do syntezy białek potrzebnych do budowy i odnowy organizmu, transportujących inne cząsteczki i jony (np. hemoglobina przenosząca tlen), pośredniczących wkontaktowaniu się pomiędzy różnymi narządami (hormony), tworzących ochronę immunologiczną organizmu (przeciwciała), itd. Białko występuje zarówno w produktach pochodzenia zwierzęcego (mięso, ryby, jaja), jak i roślinnego. Budowa Odnowa Stopniowe wch anianie aminokwasów Transport Wzajemne kontaktowanie si OdpornoÊç Krew Budowa Odnowa - Uk ad immunologiczny Hormony - Transport 35

36 B I A K A Tauryna Tauryna stosowana jest jako Êrodek zapobiegawczy oraz terapeutyczny w przypadku bardzo groênego schorzenia serca, jakim jest kardiomiopatia zastoinowa. Schorzenie to znacznie cz Êciej wyst puje u kotów, dlatego te tauryna stanowi niezb dny aminokwas dla tego gatunku. Poza tym tauryna chroni tak e organizm przed dzia aniem wolnych rodników, walczàc ze skutkami starzenia si organizmu. Taurynę odkryto w 1826 roku w żółci bydlęcej (Bos Taurus), stąd wywodzi się nazwa tego aminokwasu. Jest to aminokwas zawierający siarkę; występuje w większości tkanek zwierzęcych a gromadzony jest w mięśniach. Tauryna umożliwia syntezę soli kwasów żółciowych w wątrobie. Reguluje także przepływ jonów wapnia pomiędzy wnętrzem a otoczeniem komórki, przez co wpływa na pracę serca. W końcu, jest także bardzo silnie działającym przeciwutleniaczem. Głównym źródłem naturalnym tauryny jest mięso. Tauryna Utlenianie komórek Skojarzone dzia anie Witamina E C Serce Wolne rodniki + Witamina C C C C + Polifenole = C C C + Tauryna Wiàzanie lub zniszczenie wolnych rodników 36 Zapobieganie oraz terapia schorzeƒ serca - Przeciwutleniacz

37 B I A K A Tyrozyna Formà aktywnà tyrozyny w organizmie jest forma L. Umo liwia ona funkcjonowanie takich organów, jak tarczyca czy nadnercza. Bardzo wa nà, niedawno poznanà funkcjà, jest tak e wp yw na intensywnoêç barwy w osa (zapobieganie tzw. syndromowi czerwonego w osa). Tyrozyna należy do aminokwasów zawierających w rodniku pierścień aromatyczny (w cząsteczce znajduje się pierścien zbudowany z 6 atomów węgla) i jest aminokwasem niezbędnym dla organizmu. Organizm ma zdolność syntezy tyrozyny z innego, niezbędnego aminokwasu: fenyloalaniny. U człowieka opisano schorzenie o podłożu genetycznym, w którym synteza ta zostaje zahamowana z powodu braku odpowiedniego enzymu. Prowadzi to automatycznie do niedoboru tyrozyny, co objawia się zaburzeniami mantalnymi oraz neurologicznymi, czemu towarzyszy depigmentacja włosa. Tyrozyna, w aktywnej formie L, odgrywa bardzo ważną rolę w organizmie uczestnicząc w produkcji: pochodnych zawierających jod produkowanych przez tarczycę, mediatorów stresu takich, jak adrenalina czy pigmentu pochodzącego z melaniny, który wpływa na barwę włosa. Tyrozyna stanowi część składową 3% białek organizmu. Mleko oraz produkty mleczarskie stanowią bogate źródło tyrozyny. Dość duża ilość tego aminokwasu znajduje się także w ryżu. L-tyrozyna Feomelanina + Eumelanina Czerwono- ó te w osy Bràzowo-czarne w osy Barwa w osa (uwarunkowana genetycznie) Zapobieganie odbarwieniu w osa - Funkcjonowanie tarczycy oraz nadnerczy 37

38

39 Sk adniki mineralne 20 Ca Wapƒ Cu 26 Co Fe 53 Miedê I Kobalt elazo 12 Jod Mg Magnez Cynk 30 Zn Siarka Sód 16 S 11 Na Selen 34 Se Potas 19 K Mangan Fosfor 25 Mn 15 P 39

40 M I N E R A Y Wapƒ Ca Poziom wapnia dostosowany do wielkoêci oraz stanu fizjologicznego zwierz cia zapobiega rozwojowi schorzeƒ spowodowanych niedoborem (krzywica) lub nadmiarem (zwapnienia) tego pierwiastka w organizmie. Okres wzrostu czy laktacji wymaga dostarczenia du ej iloêci wapnia. Bardzo istotny jest tak e prawid owy stosunek wapnia do fosforu. Wapń jest podstawowym składnikiem mineralnym organizmu. Należy do grupy makroelementów (składników występujących w organizmie zwierząt w ilości powyżej 250 mg/kg masy ciała). Wapń pełni dwie zasadnicze funkcje w organizmie: jest podstawowym elementem budulcowym szkieletu, wpływającym wraz zfosforem na jego wytrzymałość. Bierze także udział w procesach krzepnięcia krwi oraz wprzewodzeniu impulsów nerwowych. Wapń występuje w kościach ssaków w formie soli mineralnych, a także jako złoża mineralne, takie jak węglan wapnia (kreda) czy fosforan wapnia. Ca P D Wapƒ Fosfor Witamina D Bia ka Struktura koêci 40 Struktura koêci - Wzrost - Przewodnictwo impulsów nerwowych

41 M I N E R A Y Zwiàzki chelatujàce Inne okreêlenia: chelatowane pierwiastki Êladowe Dodatek do karmy chelatowanych pierwiastków, zapewnia lepsze pokrycie zpotrzebowania zwierzàt na okreêlone pierwiastki Êladowe. Pierwiastki Êladowe w formie chelatowanej atwiej docierajà do celu swojego dzia ania, dzi ki czemu dzia ajà bardziej efektywnie. Przyk adowo, chelatowany cynk jest lepiej wykorzystywany przez organizm ni cynk w formie wolnej. Związki chelatujące to cząsteczki pochodzenia naturalnego stosowane w celu związania pierwiastków śladowych, dzięki czemu znacznie poprawia się ich strawność. Funkcje takie mogą pełnić zarówno węglowodany jak i białka, w zależności od rodzaju pierwiastka śladowego. Jedyną funkcją tych cząsteczek jest zwiększenie strawności pierwiastków śladowych, Chelatowane pierwiastki Êladowe a zwłaszcza zwiększenie ich wchłaniania (przeciętnie, stopień ich wchłania wynosi 30%, co oznacza, że 70% wydalane jest wraz zkałem). Do wiązania pierwiastków śladowych takich, jak żelazo, miedź, cynk, mangan, jod czy selen stosowane są zarówno aminokwasy, jak i cukry. Wolne pierwiastki Êladowe Jelita Âciana przewodu pokarmowego Krew Poprawa wch aniania oraz wykorzystania pierwiastków Êladowych 41