MODUŁY KURSU ON LINE

Transkrypt

1 MODUŁY KURSU ON LINE

2 Spis treści Moduł I: Podstawowe fakty biologia wirusa HIV 1. Wiedzieć, jaka jest różnica pomiędzy HIV a AIDS 2. Mieć świadomość zasięgu epidemii 3. Zrozumieć, jak HIV wpływa na system immunologiczny i ciało 4. Znać etapy choroby 5. Znać drogi transmisji HIV 6. Znać czynniki, które zwiększają ryzyko infekcji Moduł II: Symptomy i zapobieganie AIDS 1. Znać najczęściej występujące symptomy i objawy HIV/AIDS 2. Wiedzieć na czym polegają testy i znać korzyści wynikające z wykonania ich 3. Rozumieć na czym polega poradnictwo 4. Znać zachowania ryzykowne i bezpieczne 5. Wiedzieć, jak należy poprawnie stosować prezerwatywy Moduł III: Postawy wobec ludzi z HIV/AIDS 1. Umieć obiektywnie ocenić postawy wobec ludzi z HIV/AIDS 2. Umieć ocenić czynniki społeczne, które zwiększają podatność na zarażenie wirusem HIV 3. Rozumieć na czym polega proces dyskryminacji 4. Znać działania ograniczające zjawisko dyskryminacji 5. Mieć świadomość istnienia zagadnień związanych z kwestią poufności Moduł IV: Uniwersalne środki ostrożności wobec HIV/AIDS w opiece medycznej 1. Wiedzieć, gdzie można znaleźć informacje dotyczące międzynarodowych strategii wobec HIV/AIDS 2. Umieć ocenić ryzyko zakażenia HIV w placówkach opieki zdrowotnej 3. Poznać międzynarodowe procedury bezpieczeństwa dotyczące HIV/AIDS stosowane w opiece zdrowotnej. 4. Mieć wiedzę na temat profilaktyki poekspozycyjnej i nieść profesjonalną pomoc ofiarom gwałtu. 5. Rozumieć, że istnieje możliwość zakażenie dziecka przez matkę i wiedzieć, że można temu zapobiegać Moduł V: Opieka nad ludźmi żyjącymi z HIV/AIDS 1. Rozumieć termin PLWA 2. Rozumieć, jak HIV/AIDS wpływa na życie PLWHA 3. Wiedzieć na czym polega zintegrowana pomoc skierowana do PLWHA 4. Wiedzieć jakie istnieją możliwości leczenia 5. Mieć świadomość jaką rolę wobec PLWHA pełnią grupy wsparcia 6. Znać prawa PLWHA Moduł VI: Zmiany zachowania i komunikacja 1. Zrozumieć potrzebę wielopłaszczyznowego podejścia do HIV/AIDS 2

3 2. Rozumieć, że istnieją różne grupy ludzi narażone w większym stopniu na zarażenie 3. Poznać procesy, które wpływają na zmianę zachowań 4. Umieć zastosować zasadę Zmiana zachowania poprzez komunikację (BCC) 5. Wiedzieć, jak aktywizować 6. Mieć świadomość znaczenia i możliwości wykorzystania edukacji rówieśniczej w profilaktyce HIV/AIDS 3

4 Moduł I Podstawowe fakty: biologia wirusa HIV 4

5 MODUŁ I Podstawowe fakty biologia wirusa HIV Cel: Wiedzieć na czym polega różnica pomiędzy HIV i AIDS TYTUŁ Jak wirus się rozprzestrzenia? TREŚĆ Czy myślałeś kiedyś, że mijasz na ulicy chorych na AIDS lub nosicieli HIV? Może siedziałeś obok chorego na AIDS w kinie? Może zdarzyć się, że Twój znajomy, lub ktoś z twojej rodziny będzie chory na AIDS a może dowiesz się, że w twojej pracy ktoś jest zakażony Jeśli AIDS to nieuleczalna choroba, którą można zarazić się od innych, to trzeba wiedzieć o niej więcej, aby czuć się bezpiecznie. A ponadto, jeżeli będziesz miał wystarczającą wiedzę o HIV/AIDS, możesz pełnić rolę edukatora wśród twoich przyjaciół i znajomych. Ludzie czasami myślą, ze HIV i AIDS to prawie to samo. Spróbujmy wyjaśnić co oznaczają te skróty. HIV Human: odnosi się tylko do ludzi. Tylko ludzie mogą mieć HIV. Immunodeficiency: brak mechanizmów chroniących organizm przed zakażeniem drobnoustrojami. Virus: bardzo mały rodzaj zarazka. Czyli HIV to: Ludzki Wirus Upośledzenia Odporności AIDS Acquired: wirus dostaje się do organizmu człowieka wskutek konkretnych, bardzo specyficznych zachowań. Immune: wirus atakuje krwinki białe w systemie immunologicznym Deficiency: krwinki białe są zbyt słabe lub jest ich zbyt mało by zwalczyć zakażenie Syndrome: objawy albo choroby spowodowane przez wirusa Czyli AIDS to: Zespół Nabytego Upośledzenia Odporności HIV jest więc czynnikiem chorobotwórczym, który prowadzi do rozwoju AIDS. AIDS jest chorobą, w czasie której system immunologiczny ciała załamuje się i jest tak osłabiony, że nie może bronić organizmu człowieka przed różnymi infekcjami. ODNOŚNIKI: 5

6 QUIZ imagines nr ID AIDS powoduje: A. HIV, bakteria B. HIV, wirus C. SIV, wirus 6

7 MODUŁ I Podstawowe fakty biologia wirusa HIV CEL: Mieć świadomość zasięgu epidemii TYTUŁ Jakie rozmiary przybiera epidemia AIDS w Europie i na Świecie? TREŚĆ Ponad 33 miliony ludzi na świecie żyje z HIV/AIDS, 95 % z nich jest mieszkańcami krajów rozwijających się. Najwięcej zakażonych i chorych żyje w Afryce, a do największej liczby zakażeń dochodzi obecnie w Azji. Na świecie na AIDS zmarło ponad 16 milionów dorosłych. W Afryce obecnie głównym powodem śmierci jest AIDS. W 2007 roku 2,5 mln ludzi na całym świecie zakaziło się wirusem HIV, zmarło na AIDS 2,1 mln osób. 22,5 mln mieszkańców Afryki jest zakażonych HIV, w Azji - 4,9 mln osób. Nastąpił znaczny wzrost liczby zakażeń w Europie Wschodniej i Azji Centralnej, gdzie według niektórych wskaźników ilość nowych przypadków HIV od 2004 r. wzrasta rokrocznie nawet o 50%. Na Ukrainie i w Federacji Rosyjskiej odsetek osób żyjących z HIV wynosi około 2% całego społeczeństwa. AIDS oprócz dramatycznych skutków zdrowotnych niesie za sobą także skutki społeczne i ekonomiczne. Dotykając głównie osoby młode, w wieku produkcyjnym, przyczynia się do zubożenia regionów, gdzie szerzy się epidemia. Zjawisko sierot AIDS jest jedną z najpoważniejszych konsekwencji epidemii AIDS, ponieważ ponad 11 milionów dzieci straciło rodziców. W wielu miastach Afryki osierocone dzieci próbują przeżyć na ulicach, często wkraczając na drogę prostytucji, narkomanii lub przestępczości. Ilość zachorowań na AIDS wpływa na zwiększaniem się kosztów opieki zdrowotnej. Na przykład w Kenii koszt leczenia chorych na AIDS wynosi ponad połowę całego budżetu państwa. Konsekwencje epidemii AIDS mogą mieć znaczący wpływ na przyszły rozwój świata, dlatego wszystkie kraje realizują międzynarodowe i narodowe programy HIV/AIDS. Obecnie nie ma kuracji, która umożliwiłaby wyleczenie z AIDS, nie ma także szczepionki zwalczającej wirusa. Jednak AIDS jest chorobą, której można uniknąć. Najefektywniejszą metodą zapobiegania jest edukacja, która uczy ludzi jak można uniknąć zakażenia. W większości krajów istnieją narodowe programy kontroli AIDS, które koordynują działania wszystkich organizacji zajmujących się ta problematyką. ODNOŚNIKI: 7

8 QUIZ Jaka liczba osób na świecie żyje z HIV/AIDS? A. 4 miliony B. 33 miliony C. 18 milionów 8

9 MODUŁ I Podstawowe fakty biologia wirusa HIV CEL: Zrozumieć, jak HIV wpływa na system immunologiczny i ciało TYTUŁ Jak wirus HIV atakuje organizm człowieka? TREŚĆ Za obronę organizmu przed chorobami odpowiada system odpornościowy/ immunologiczny. System odpornościowy organizmu tworzą krwinki białe oraz przeciwciała. Krwinek białych w organizmie człowieka jest kilka rodzajów, jeden z nich to limfocyty T4. Limfocyty T4 biorą udział w wytwarzaniu przeciwciał przez organizm. Przeciwciała to broń wytwarzana przez system immunologiczny organizmu. Są to specjalne białka blokujące działanie drobnoustrojów chorobotwórczych. Wirus HIV atakuje i niszczy limfocyty T4. W wyniku działania wirusa HIV na organizm człowieka, niszczeniu ulega system odpornościowy organizmu, przez co nie może on bronić się przed chorobami. System immunologiczny jest jak ochronna armia organizmu człowieka. Kiedy organizm jest atakowany przez drobnoustroje chorobotwórcze, walczy z nimi. Armia jest zwykle silna i może zwalczać wiele chorób. Czasami medycyna może pomóc systemowi odpornościowemu wygrywać z drobnoustrojami. Jednak HIV jest zarazkiem silniejszym niż nasz system immunologiczny bo niszczy żołnierzy tej armii. Wirus HIV zabija limfocyty T4 i uwalnia miliardy własnych kopii z powrotem do krwi. Nowe wirusy przyłączają się do nowych limfocytów T4 i w ten sposób zakażenie się rozprzestrzenia. W konsekwencji organizm przegrywa walkę z zakażeniem. Mniej żołnierzy limfocytów T4 w naszej armii sprawia, że system immunologiczny jest coraz słabszy. U osoby zdrowej limfocytów T4 jest od 800 do 1200 / mm3, podczas gdy u osoby chorej na AIDS w 1 mm3 krwi znajduje się ok. 200 limfocytów T4. W następstwie zmniejszania się liczby limfocytów w organizmie postępuje zaburzenie odporności i w rezultacie rozwija się AIDS. Różne rodzaje drobnoustrojów chorobotwórczych (bakterie, grzyby, wirusy) wnikają do organizmu mając większą szansę zakażania. Mówimy, że ktoś ma AIDS, kiedy system immunologiczny jest tak słaby, że nie może zwalczyć drobnoustrojów chorobotwórczych. Wirus doprowadza do wyniszczenia organizmu przez różne rozwijające się choroby (grzybice, zapalenia płuc, zapalenia opon mózgowych, gruźlica, biegunki, nowotwory) a w końcu do śmierci. HIV charakteryzuje się dużą zmiennością. Umożliwia mu to ucieczkę przed mechanizmami obronnymi organizmu. Jest to główną przyczyną trudności w opracowaniu skutecznych metod leczenia i w pracach nad szczepionką przeciwdziałającą zakażeniu. 9

10 ODNOŚNIKI: QUIZ Za obronę organizmu przed chorobami odpowiada układ immunologiczny w skład którego wchodzą: A. krwinki czerwone B. enzymy C. limfocyty T4 10

11 MODUŁ I Podstawowe fakty biologia wirusa HIV CEL: Znać etapy choroby TYTUŁ Etapy rozwoju AIDS TREŚĆ Większość ludzi zakażonych wirusem HIV nie ma żadnych objawów choroby. Mogą wyglądać zdrowo, przeważnie nie wiedzą, że zarazili się HIV. Jednak w końcu zachorują na AIDS, większość z nich - w ciągu kilku lat od zakażenia. Lekarze sporządzili listę 87 objawów HIV/AIDS. Oto najważniejsze z nich: Początkowa faza HIV, ok. 2 tygodnie od zakażenia: Brak objawów Objawy grypowe Gorączka Ból głowy Zmęczenie Powiększone węzły chłonne Utajona faza HIV, która może trwać od kilku do kilkunastu lat od zakażenia: Brak objawów Powiększone węzły chłonne Wczesne symptomy AIDS : Znużenie, brak energii Utrata wagi Podwyższona temperatura, pocenie się Częste infekcje jamy ustnej albo pochwowy Uporczywe wysypki skórne Pełnoobjawowe AIDS: Kaszel Problemy z pamięcią, znużenie, ciągłe zmęczenie Uporczywe biegunki Gorączka Wymioty Choroby skóry Zapalenie płuc, gruźlica 11

12 Mięsak Kaposiego Nowotwory ODNOŚNIKI: QUIZ Utajoną fazę HIV, która może trwać od kilku miesięcy do 10 lat od zakażenia, charakteryzuje: A. brak objawów, powiększone węzły chłonne B. choroby skóry, zapalenie płuc, gruźlica C. grypa, gorączka, ból głowy 12

13 MODUŁ I Podstawowe fakty biologia wirusa HIV CEL: Znać drogi transmisji HIV TYTUŁ Jak wirus HIV się rozprzestrzenia? TREŚĆ Każdy może zarazić się HIV bez względu na wiek, płeć, status społeczny czy zawód. Jednak mając odpowiednią wiedzę i przestrzegając pewnych zasad, możemy siebie chronić. W celu uniknięcia zakażenia i ograniczenia rozprzestrzeniania się wirusa niezbędne jest poznanie dróg jego przenoszenia. U osób zakażonych wirus HIV występuje w pewnych płynach ciała: pocie, ślinie, łzach, krwi, mleku matki, spermie, moczu i wydzielinie z pochwy. Jednak stężenie wirusa w każdym z tych płynów jest inne, w związku z czym tylko poprzez niektóre z nich można się zarazić. Wysokie stężenie HIV jest we krwi, nasieniu, mleku matki, wydzielinie z pochwy i właśnie poprzez te wydzieliny można się zarazić. Niskie stężenie wirusa jest w ślinie, łzach i moczu i nie można poprzez nie się zarazić. Aby zarazić się HIV, krew, sperma, mleko matki lub wydzielina z pochwy zarażonej osoby musi dostać się do krwi osoby zdrowej. Może to nastąpić trzema drogami, poprzez: stosunek seksualny bez zabezpieczenia, poprzez zakażoną spermę i wydzielinę z pochwowy wstrzyknięcie/ iniekcję zakażonej krwi zakażoną matkę na jej dziecko w czasie ciąży lub porodu, lub poprzez mleko w trakcie karmienia piersią. Ryzyko przeniesienia wirusa zostały oszacowane dla wszystkich możliwych form kontaktów. Np, podawanie rąk albo dotykanie nie wiąże się z ryzykiem zakażenia, ale używanie wspólnej strzykawki niesie bardzo wysokie ryzyko transmisji HIV, ponieważ wirus może zostać wstrzyknięty bezpośrednio do krwiobiegu. Także seks analny jest wysoce ryzykowny, ponieważ może dojść do otarć odbytu i zetknięcia się spermy z krwią. Podobnie jest w trakcie stosunku pochwowego. W przeciwieństwie do wielu innych chorób, HIV nie przenosi się poprzez zwykle kontakty międzyludzkie, sprzęty, powietrze, czy ukąszenia owadów. ODNOŚNIKI: 13

14 QUIZ Wydzieliny i płyny ustrojowe poprzez które można zarazić się HIV to: A. krew, sperma, śluz pochwowy B. ślina, łzy, pot C. łzy, krew, pot 14

15 MODUŁ I Podstawowe fakty biologia wirusa HIV CEL: Znać czynniki, które zwiększają ryzyko infekcji TYTUŁ Czynniki zwiększające ryzyko infekcji TREŚĆ HIV można zarazić się poprzez stosunek seksualny, stosowanie do iniekcji używanych igieł, z zarażonej matki na dziecko. Najczęstszą drogą zakażenia wirusem HIV są kontakty seksualne. Nie każdy kontakt seksualny niesie takie samo zagrożenie zarażenia wirusem HIV. Co zwiększa ryzyko zakażenia podczas kontaktu seksualnego?: rola biernego partnera - zarówno mężczyzny, jak i kobiety, stosunek seksualny z osobą, która używa dożylnie narkotyków, uprawianie seksu z wieloma partnerami (z więcej niż jednym w ciągu roku), seks z partnerem, który ma jeszcze innych partnerów, używanie wspólnych wibratorów i innych tego typu gadżetów, stosunek pochwowy bez zabezpieczenia prezerwatywą i środkiem plemnikobójczym, seks oralny (fellatio) dla kobiety - gdy mężczyzna nie założył prezerwatywy i nie kontroluje wytrysku, seks oralny (cunnilingus) dla mężczyzny lub partnerki- gdy kobieta jest w okresie menstruacji. Zarówno w spermie jak i śluzie pochwowym, jeśli pochodzą od osób zarażonych, znajdują się wirusy HIV. Wirus HIV aby zarazić musi dostać się do krwi osoby zdrowej. Np. podczas stosunku seksualnego pochwowego, w wyniku tarcia, często powstają niewielkie uszkodzenia błony śluzowej pochwy poprzez które może dojść do zarażenia. U mężczyzny do wniknięcia wirusa może dojść przez choćby najmniejsze uszkodzenie w jakimkolwiek miejscu na członku. W zależności od formy seksu wirus HIV może wniknąć również poprzez uszkodzoną śluzówkę odbytu lub jamy ustnej. Wymienione wyżej zachowania seksualne zakwalifikowane zostały jako najbardziej niebezpieczne, dlatego że umożliwiają bezpośredni kontakt krwi z krwią, oraz spermy lub wydzieliny z pochwy z krwią, a wirus HIV, jak wiadomo, rezyduje u osoby zakażonej właśnie we krwi, śluzie pochwowym i w spermie. 15

16 ODNOŚNIKI: QUIZ ei=hgjlsihpjypijakh6zxycg&hl=pl Do zakażenia HIV może dojść poprzez : A. Podanie ręki osobie zarażonej B. Stosunek seksualny bez prezerwatywy z osoba zarażoną C. Korzystanie z tych samych naczyń 16

17 KARTA PRACY MODUŁ I Podstawowe fakty biologia wirusa HIV TREŚĆ 1.Podaj pełną nazwę skrótów HIV i AIDS: HIV... AIDS... 2.Wymień 3 skutki społeczne, jakie niesie za sobą szerzenie się zakażeń HIV/AIDS na świecie: Na podstawie informacji znajdujących się w portalu wstaw do tabeli po trzy nazwy państw europejskich w których liczba zarażonych odpowiada liczbom/wartościom z tabeli: Zarażonych/milion Kraje w Europie (3) do ponad Uzupełnij tekst: System odpornościowy organizmu człowieka tworzą składniki krwi zwane... Jednym z rodzajów krwinek białych są... Jeśli do organizmu dostaną się wirusy HIV będą niszczyć właśnie limfocyty T4. W konsekwencji organizm człowieka nie będzie mógł Twój przyjaciel ma następujące objawy: objawy grypowe: gorączkę, ból głowy, czuje się zmęczony, ma powiększone węzły chłonne. 17

18 Podejrzewasz że zaraził się HIV. Jakie pytania zadasz przyjacielowi aby wykluczyć lub potwierdzić Twoje obawy Po rozmowie z przyjacielem upewniłeś się w swoich przypuszczeniach. Namawiasz przyjaciela aby zrobił test na HIV. Przyjaciel broni się przed wykonaniem testu. Przedstaw argumenty za pomocą których będziesz starał się przekonać przyjaciela aby wykonał test

19 Moduł II Symptomy i zapobieganie AIDS 19

20 MODUŁ II Symptomy i zapobieganie AIDS CEL: Znać najczęściej występujące symptomy i objawy HIV/AIDS TREŚĆ Symptomy AIDS pojawiają się u osób, które mają osłabiony system immunologiczny. Większość chorób związana z infekcjami wywołanymi przez bakterie, wirusy, grzyby i pasożyty, u zdrowego człowieka zwalczana przez system immunologiczny, u osób zakażonych rozwija się bez przeszkód. U ludzi chorych na AIDS rozwijają się takie same, określone infekcje oportunistyczne. HIV oddziałuje na prawie każdy organ organizmu (1). U ludzi z AIDS zwiększa się ryzyko rozwoju różnych rodzajów nowotworów m.in. mięsaka Kaposiego, raka szyjki macicy i raka systemu immunologicznego - chłoniaka guzkowatego. Dodatkowo u chorych na AIDS oprócz w/w chorób występują inne objawy takie jak gorączką, poty (szczególnie w nocy), powiększenie węzłów chłonnych, dreszcze, osłabienie i utrata wagi (2 i 3). Od chwili zarażenia, średni czas życia osoby poddanej terapii prześwietlenie antyretrowirusowej (począwszy od 2005), to około 5 lat, ale dzięki nowym osoby chorej na zapalenie metodom leczenia czas życia wydłuża się (należy pamiętać, że wirus HIV płuc może się uodpornić na stosowany lek). Bez terapii antyretrowirusowej śmierć następuje po roku. Pacjenci w większości umierają na skutek infekcji albo niepowodzeń związanych z uszkodzeniem systemu immunologicznego. Tempo rozwoju choroby różni się u osób chorych i zależy od wielu czynników takich jak: odporność chorego, poziom opieki zdrowotnej, infekcje towarzyszące rozwojowi AIDS, jak również zjadliwość wirusa. Określone oportunistyczne infekcje, jakie mogą dotykać pacjentów chorych na AIDS zależą od obszaru geograficznego w którym chory żyje. Choroby płuc Na zdjęciu widać powiększony białą, nieprzezroczystą przestrzeń w niższych partiach płuc po obu stronach- charakterystyczne zapalenie płuc, Pneumocystis. Zapalenie płuc pierwotnie znane jako zapalenie Pneumocystis i nadal znane jako choroba określana (05) skrótem PCP teraz oznacza też zapalenie płuc. Pneumocystis jest stosunkowo rzadkie wśród zdrowych ludzi, ale częste między zakażonymi HIV, co jest spowodowane przez grzyba jirovecii. Przed postawieniem dobrej diagnozy, leczeniem i rutynową profilaktyką w zachodnich krajach była to powszechna i natychmiastowa przyczyna śmierci. W krajach rozwijających się, ta choroba jest nadal jednym z pierwszych oznak AIDS wśród osób, które nie poddały się testom (4). 20

21 Gruźlica (TB) jest nieuchronną infekcją związaną z HIV, ponieważ jest przenoszona na osoby bez odporności poprzez ich drogi oddechowe. Jest chorobą łatwo uleczalną, jeśli jest wcześnie wykryta i poddana leczeniu. Jednakże opór przed wieloma lekami to potencjalnie poważny problem. Chociaż częstotliwość jej występowania w Zachodnich krajach spadła (z powodu zastosowania terapii), przypadki gruźlicy występują w krajach rozwijających się, gdzie HIV jest najbardziej rozpowszechnione. We wczesnym HIV, gruźlica odbierana jest jako choroba płuc. W zaawansowanej gruźlicy, choroba ta często daje nietypowe symptomy, zwykle złożone i zlokalizowane w różnych miejscach (często oddziałują na szpik, kości, układ moczowy i genitalia, wątrobę, węzły i centralny układ nerwowy (5). Główne choroby jelitowe i gastryczne Zapalenie przełyku jest zapaleniem jego błony. U HIV zakażonych osób dochodzi do tego przez grzybicze albo wirusowe infekcje. W rzadkich przypadkach przez prątki (6). Niewyjaśniona chroniczna biegunka wśród chorych z HIV możliwa jest z wielu przyczyn, które mają wspólną bakterię (Salmonellę, Shigella, Listeria, Campylobacter czy coli Escherichia) oraz pasożytnicze infekcje i niecodzienne oportunistyczne infekcje takie jak kryptosporydioza, mikrosporydioza, choroby wywołane grupą prątków z rodzaju Mycobacterium (MAC) i cytomegalowirus (CMV). W pewnych przypadkach biegunka może być skutkiem ubocznym stosowania kilku leków albo może być infekcją towarzyszącą HIV, szczególnie podczas pierwszej fazy po zakażeniu się HIV. Może też być skutkiem ubocznym antybiotyków stosowanych do leczenia biegunki (wspólnej dla Gram dodatnich beztlenowych przetrwalnikowych laseczek wykazujących zdolność ruchu). Uważa się, że w późniejszych etapach infekcji HIV, biegunka ma związek ze zmianami w jelitach, co jest istotne w procesie niszczenia organizmu chorego na HIV (7). Główne choroby neurologiczne Toksoplazmoza jest chorobą spowodowaną przez pasożyta Toksoplazmoza gonidii. Zwykle atakuje mózg powodując encephalitis toxoplasma, co może spowodować choroby oczu i płuc (8). Leukoencefalopatia postępująca wieloogniskowa (PML) jest chorobą, w której stopniowo ulega zniszczeniu otoczka aksonów komórek nerwu, co osłabia transmisję impulsów nerwowych. Jest to spowodowane wirusem JC, który występuje w 70% populacji w formie utajonej, powodując chorobę wtedy, gdy system immunologiczny zostaje osłabiony. Choroba ta postępuje szybko i zwykle kilka miesięcy po diagnozie powoduje śmierć (9). Kompleks demencji AIDS (ADC) jest metaboliczną infekcją HIV, która niszczy mózg i ukrywa stan zdrowia pacjenta jak i początek choroby wirusowej (10). Określone neurologiczne osłabienia następują po latach infekcji HIV. Zapalenie opon mózgowych to grzybicza infekcja opon mózgowych (błony okrywające mózg i rdzeń). Może spowodować gorączkę, ból głowy, znużenie, nudności i wymioty. U nie leczonych pacjentów może nastąpić śmierć. 21

22 Główne nowotwory związane z wirusem HIV Pacjenci z infekcją HIV znacznie częściej zapadają na kilka złośliwych nowotworów. Główne to: wirus (EBV), mięsak Kaposiego (KSHV) i ludzki papillomavirus (HPV) (11 i 12). Kolejnym etapem jest zdiagnozowane Kaposi's sarcoma AIDS. Mięsak Kaposiego (KS) jest guzem najczęściej wystepującym wśród zakażonych HIV pacjentów. Pojawienie się tego guza u młodych homoseksualnych mężczyzn w 1981 było jednym z pierwszych sygnałów epidemii AIDS. Spowodowany przez wirusa często ukazuje się jako purpurowy wykwit na skórze, ale może on też oddziaływać na inne organy zwłaszcza usta, obszar jelit i płuc. Chłoniak z wysokim stopniem B Komórek: chłoniak Burkitta, pseudo chłoniak Burkitta, chłoniak (DLBCL) i chłoniak układu nerwowego obecne najczęściej u pacjentów zakażonych HIV. Choroby te często zapowiadają słabą prognozę na leczenie. W pewnych przypadkach te chłoniaki określają AIDS. Epstein - Barr wirus (EBV) albo KSHV powoduje dużo rodzajów chłoniaków. Rak szyjki macicy wśród zakażonych kobiet jest uważany jako wskazanie na AIDS. Jest on spowodowany przez ludzki papillomavirus (HPV) (13). Oprócz guzów związanych z AIDS, HIV zakażeni pacjenci są narażeni na ryzyko wystąpienia innych guzów, np. odbytu. W krajach, gdzie HAART jest powszechnie stosowany do leczenia AIDS, częstotliwość nowotworów związanych z AIDS spadła, ale równocześnie złośliwe nowotwory są najczęstszą przyczyną śmierci (14). Inne oportunistyczne infekcje U pacjentów z AIDS często występują infekcje oportunistyczne, do których należą infekcje prątkiem gruźlicy typ ptasi i cytomegalowirus (CMV). Mogą one spowodować kolkę i ślepotę. Pędzlak Penicillium marneffei wywołujący groźne zakażenia płuc, wątroby, śledziony... jest teraz trzecią najczęstszą oportunistyczną infekcją (zaraz po gruźlicy i kryptokokozie) wśród HIV zakażonych osób na obszarze Azji Południowo - Wschodniej (15). ODNOŚNIKI: 1. Holmes CB, Losina E, Walensky RP, Yazdanpanah Y, Freedberg KA (2003). "Review of human immunodeficiency virus type 1-related opportunistic infections in sub-saharan Africa". Clin. Infect. Dis. 36 (5): PMID Guss DA (1994). "The acquired immune deficiency syndrome: an overview for the emergency physician, Part 1". J. Emerg. Med. 12 (3): PMID Guss DA (1994). "The acquired immune deficiency syndrome: an overview for the emergency physician, Part 2". J. Emerg. Med. 12 (4): PMID Feldman C (2005). "Pneumonia associated with HIV infection". Curr. Opin. Infect. Dis. 18 (2): PMID

23 5. Decker CF, Lazarus A (2000). "Tuberculosis and HIV infection. How to safely treat both disorders concurrently". Postgrad Med. 108 (2): 57 60, PMID Zaidi SA, Cervia JS (2002). "Diagnosis and management of infectious esophagitis associated with human immunodeficiency virus infection". J. Int. Assoc. Physicians AIDS Care (Chic Ill) 1 (2): PMID Guerrant RL, Hughes JM, Lima NL, Crane J (1990). "Diarrhea in developed and developing countries: magnitude, special settings, and etiologies". Rev. Infect. Dis. 12 (Suppl 1): S41 S50. PMID Luft BJ, Chua A (2000). "Central Nervous System Toxoplasmosis in HIV Pathogenesis, Diagnosis, and Therapy". Curr. Infect. Dis. Rep. 2 (4): PMID Sadler M, Nelson MR (1997). "Progressive multifocal leukoencephalopathy in HIV". Int. J. STD AIDS 8 (6): PMID Gray F, Adle-Biassette H, Chrétien F, Lorin de la Grandmaison G, Force G, Keohane C (2001). "Neuropathology and neurodegeneration in human immunodeficiency virus infection. Pathogenesis of HIV-induced lesions of the brain, correlations with HIV-associated disorders and modifications according to treatments". Clin. Neuropathol. 20 (4): PMID QUIZ Która choroba płuc jest najczęściej łączona z AIDS? A. Postępująca wieloogniskowa leukoencefalopatia, ADC i zapalenie opon mózgowych B Mięsak Kaposiego, Esophagitis i niewyjaśniona chroniczna biegunka B. Zapalenie płuc Pneumocystis i gruźlica 23

24 MODUŁ II Symptomy i zapobieganie AIDS CEL: Wiedzieć na czym polegają testy i znać korzyści wynikające z ich wykonania TREŚĆ Jeżeli istnieje podejrzenie wystąpienia choroby, bardzo ważne jest wykonanie testu na obecność wirusa HIV. Wynik testu umożliwia postawienie diagnozy w kierunku HIV, oraz podjęcie środków ostrożności wobec samego siebie i innych. Stosuje się trzy główne typy testów na obecność HIV: Pierwszy typ testów, to badanie na obecność przeciwciał anty-hiv Ten test pokazuje, czy osoba została zakażona wirusem HIV, który powoduje AIDS. Ten test znany jako ELISA. Drugi typ testów to próba antygenu. Antygeny są substancjami znalezionymi w obcym ciele albo zarazkami, które są przyczyną produkcji przeciwciał w ciele. Antygen, który wskazuje na HIV, to białko P24. We wczesnej fazie P24 jest produkowane w nadmiarze i może zostać dostrzeżone w surowicy krwi przez zwykłe badanie (później HIV staje się w pełni zadomowiony w ciele człowieka i zniknie do niewykrywalnych poziomów). Najnowocześniejsze testy na obecność HIV łączą P24 z innym testem, aby umożliwić wcześniejsze i bardziej dokładne wykrywanie HIV. Trzeci typ testów to próba PCR - Próba Reakcji Łańcuchowej Polimerazy. Podczas takiego badania pracownicy laboratoriów próbują wyhodować wirusa HIV z próbki komórek lub płynu tkankowego - pobranych od osoby zakażonej. Test pozwala zidentyfikować HIV we krwi po dwóch czy trzech tygodniach od infekcji. Testy PCR mogą mieć dwie formy: DNA PCR i PCR RNA. Dzieci urodzone przez HIV pozytywne matki zwykle są poddane badaniu przy użyciu DNA PCR, ponieważ zachowują przeciwciała matki przez kilka miesięcy i wykonując testy przeciwciał otrzymany wynik byłby niedokładny. Krew w bankach krwi jest poddawana badaniu PCR RNA, które może mieć wynik pozytywny na kilka dni przed próbą DNA. Test PCR nie jest często używany do badania dorosłych, ponieważ jest bardzo drogi i bardziej skomplikowany niż standardowe testy na obecność przeciwciał czy próba P24. Jednakże może zostać użyty w specjalnych okolicznościach czy też w prywatnych klinikach. Standardowy test Standardowy test HIV szuka przeciwciał we krwi badanej osoby. Kiedy HIV, (który jest wirusem) wnika do ciała osoby, zaczynają być produkowane określone białka. Są one zwane przeciwciałami. Przeciwciała są odpowiedzią organizmu na infekcję. Jeżeli osoba ma przeciwciała HIV we krwi, oznacza to, że została zakażona HIV. Są tylko dwa wyjątki od tej reguły. Po pierwsze, dzieci urodzone przez pozytywne matki zachowują ich przeciwciała aż do 18 miesięcy i to może dać wynik pozytywny, chociaż nie są zakażone HIV. Dlatego dzieci urodzone przez pozytywne matki 24

25 powinny być poddane testowi PCR zaraz po narodzinach. Po drugie ochotnicy, którzy brali udział w badaniach próbnych szczepionki przeciw HIV, u których mogą wystąpić pozytywne wyniki testów na obecność przeciwciał HIV nawet, jeśli nie są zakażeni wirusem. U większości osób przeciwciała HIV są wykrywalne od 6 do 12 tygodnia infekcji. W bardzo rzadkich przypadkach może trwać to do 6 miesięcy. Jest nieprawdopodobne, aby trwało to dłużej niż 6 miesięcy. Poddanie się testowi wcześniej, niż 3 miesiące od zakażenia, może dać wynik niewiarygodny, ponieważ zakażona osoba może nie wytworzyć jeszcze przeciwciał HIV. Czas między infekcją a powstaniem przeciwciał jest zwany okienkiem serologicznym. Podczas tego okresu ludzie zakażeni HIV nie mają przeciwciał we krwi, stąd nie mogą być one wykryte przez test, pomimo iż mogą już mieć wysoki poziom HIV we krwi, płynach ustrojowych i w mleku matki. Takie osoby mogą zakażać w czasie okienka, chociaż ich wynik testu nie jest pozytywny. Najlepiej wiec jest poczekać na wiarogodny wynik testu, czyli wykonany 3 miesiące po sytuacji ryzykownej (sex z osobą zagrożoną, narkotyki przyjmowane tą samą strzykawką z innymi osobami). Jeżeli pierwsze badanie jest negatywne a ty pomimo tego masz ciągle obawy, możesz powtórzyć badanie za 6 miesięcy. Musisz tylko pamiętać o przestrzeganiu zasad bezpieczeństwa w okienku serologicznym. Testy będą tylko wtedy wiarygodne, gdy nic groźnego dla twego zdrowia nie wydarzy się w czasie oczekiwania na rezultat testu. Negatywny wynik po upływie 3 miesięcy jest prawie zawsze oznaką, że osoba nie jest zakażona HIV. Jeżeli wynik osoby jest ponownie negatywny po szóstym miesiącu, a w tym czasie nie doszło do ryzykownych kontaktów seksualnych czy wspólnego zażywania narkotyków, mamy pewność, że nie ma wirusa HIV w organizmie a co za tym idzie, nie może dojść do rozwoju AIDS. Jedyną możliwością wykazującą czy jest się zakażonym HIV, to wykonanie testu, który daje pewny wynik, natomiast nie należy się sugerować żadnymi symptomami. Jakimi powodami powinniśmy się kierować wykonując test na obecność wirusa HIV? Wielu ludzi jest nieświadomych zakażenia HIV.(1) W Afryce testom zostało poddanych mniej niż 1% seksualnie aktywnych osób (mieszkańców miast, a jeszcze mniej przebadano we wsiach). Tylko 0.5 % kobiet w ciąży (w miastach) dowiaduje się w ośrodkach zdrowia o możliwości wykonania testów. (1) Okienko serologiczne (czas od infekcji a rozwojem wykrywalnych przeciwciał) może zmieniać się od 3 do 6 miesięcy i dopiero po tym czasie wynik jest pozytywny. Wiele osób, które poddaje się testom na obecność HIV niepokoi się niepotrzebnie wynikiem. Wynik negatywny pozwala na uspokojenie się. Jeżeli nawet pierwszy test daje pozytywny wynik, można pomóc osobie zarażonej i zająć się jej zdrowiem. Jeżeli twój wynik jest pozytywny: Lekarz pierwszego kontaktu może stale kontrolować stan zdrowia. Wielu ludzi, którzy są pozytywni pozostaje przy zdrowiu przez kilka lat. Jeżeli chorujesz, pamiętaj, że jest wiele leków zwanych antyretrowirusowymi, które mogą pomóc ograniczyć rozwój wirusa i utrzymać w dobrej kondycji twój system immunologiczny. Możesz też skorzystać z opieki medycznej - zostaniesz poddany leczeniu i będziesz miał dostęp do nowych leków. Jeżeli chorujesz, twój lekarz będzie śledził objawy choroby, ważne jest, aby wiedział o pozytywnym wyniku. 25