Wprowadzenie. Instrukcja prowadzenia stad towarowych 0910 Page 1

Transkrypt

1

2 Wprowadzenie Wiele lat badań genetycznych pozwoliło wyhodować nioski cechujące się wysokimi parametrami produkcji, takimi jak wysoka przeżywalność, wysoka nieśność oraz wysoka jakość jaj.. Te bardzo korzystne cechy genetyczne mogą być w pełni zrealizowane tylko w połączeniu z dobrymi praktykami w prowadzeniu stad, które obejmują, ale nie ograniczają się tylko do dobrej jakości paszy, systemu utrzymania oraz właściwych zabiegów zootechnicznych. Celem tego przewodnika jest pomoc producentom, w uzyskania jak najlepszych wyników. Można to osiągnąć poprzez zapewnienie warunków, w których nioski mają możliwości rozwoju. Informacje przedstawione w tej publikacji oparte są na analizie szeroko zakrojonych badań i wyników uzyskanych w warunkach terenowych, w minionym okresie i w oparciu o wiele lat doświadczeń. Mamy świadomość, że wielu producentów jaj wypracowało na przestrzeni czasu własne programy prowadzenia stad, oparte na specyfice użytkowanych obiektów, lokalnych uwarunkowań klimatycznych, paszowych, warunków na rynku lokalnym i innych czynników. Te indywidualne techniki prowadzenia stad będą również sprawdzać się w przypadku naszych niosek. Z tych też powodów nie doradzamy Państwu zaprzestania ich stosowania, ale połączenia doświadczenia ze wskazówkami zawartymi w tym przewodniku. Oczywiście w każdym przypadku możecie się Państwo zwrócić z prośbą o konsultację do naszych dystrybutorów, którzy postarają się w możliwie jak najlepszy sposób Wam pomóc. Institut de Sélection Animale B.V. Villa de Körver Spoorstraat 69 P.O. Box AC Boxmeer / The Netherlands T F Info.isa@hendrix-genetics.com Instrukcja prowadzenia stad towarowych 0910 Page 1

3 SPIS TREŚCI OKRES ODCHOWU:... 3 DOBRE WARUNKI ODCHOWU GWARANCJĄ PRAWIDŁOWEGO STARTU PISKLĄT... 3 OD 4 DO 16 TYGODNIA, BUDOWANIE POTENCJAŁU PRZYSZŁEJ NIOSKI... 5 REGULARNA KONTROLA PRZYROSTÓW KOREKCJA DZIOBÓW: PRECYZYJNY ZABIEG PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA PROGRAMÓW ŚWIETLNYCH W ODCHOWIE PROGRAMY ŚWIETLNE W OBIEKTACH Z KONTROLOWANYM OŚWIETLENIEM PROGRAM ŚWIETLNY W WARUNKACH WYSOKICH TEMPERATUR PROGRAMY ŚWIETLNE DLA OBIEKTÓW O CZĘŚCIOWEJ KONTROLI ŚRODOWISKA OKRES PRODUKCJI: TRANSFER I ROZPOCZĘCIE NIEŚNOŚCI OGÓLNE ZAŁOŻENIA DLA PROGRAMÓW ŚWIETLNYCH W OKRESIE PRODUKCJI NATĘŻENIE ŚWIATŁA I JEGO ZWIĄZEK Z PRZEŻYWALNOŚCIĄ CZAS WYNIESIENIA A JAKOŚĆ SKORUPY DOSTOSOWANIE WAGI JAJA DO OCZEKIWAŃ RYNKU WODA: NAJWAŻNIEJSZY ELEMENT ŻYWIENIOWY TECHNIKI SZCZEPIEŃ Instrukcja prowadzenia stad towarowych 0910 Page 2

4 Okres odchowu: Dobre warunki odchowu gwarancją prawidłowego startu piskląt Okres od pierwszego dnia życia do dnia zniesienia pierwszego jaja jest kluczowym okresem w życiu nioski. Jest to okres, w którym rozwijane są fizjologiczne podstawy przyszłej nioski. Sukces w okresie chowu stwarza podstawę do sukcesu w produkcji i zaczyna się od chwili przyjazdu piskląt na fermę. Wszystkie standardy i programy przedstawione w tym dziale potwierdziły ich znaczenie dla uzyskania dobrych wyników produkcyjnych. Jakiekolwiek opóźnienie wzrostu w okresie 4-5 tygodni odbije się obniżeniem masy ciała w 16 tygodniu życia, a następnie w wydajności, szczególnie na średniej wadze jaj w warunkach klimatu umiarkowanego lub opóźnieniem w rozpoczęciu nieśności w gorącym klimacie w pobliżu równika. Warunki środowiskowe I wyposażenie ściółka klatki Wiek (tyg.) Wentylacja min h/kg 0,7 m 3 0,7 m 3 0,7 m 3 0,7 m 3 Obsada szt./m cm 2 /ptaka Dostęp do wody szt./poidełko pisklęce (1) szt./poidło szt. /smoczek (2) 10 (2) Dostęp do paszy szt./tacę 50 (3) cm karmidła szt./karmidło okrągłe (1) Umieścić jedno dodatkowe poidło/klatkę w 1 tyg. (2) Upewnić się, że wszystkie pisklęta mają dostęp do min 2 smoczków (3) Rozścielić arkusze papieru w klatce na okres przynajmniej 7 dni, usuwać jedną warstwę każdego dnia Uwagi: - Usunięcie dodatkowych poideł pisklęcych powinno być dokonywane stopniowo, po upewnieniu się, że pisklęta nauczyły się korzystać z podstawowego systemu pojenia. - Korzystne jest monitorowanie zużycia wody. Aby zachować jakość ściółki, konieczne jest uniknie rozlewania wody, przez staranną regulację systemu pojenia - Poidła powinny być czyszczone codziennie przez pierwsze 2 tygodni. Od trzeciego tygodnia powinny być czyszczone raz w tygodniu. Instrukcja prowadzenia stad towarowych 0910 Page 3

5 Standardy temperatury i wilgotności W celu uzyskania pewności, że sprzęt i ściółka są ciepłe w momencie przyjazdu piskląt, zaleca się, aby rozpocząć nagrzewanie obiektu, co najmniej 36 godzin wcześniej do temperatury 28 do 31 C. Wiek Kwoki Pomieszczenie (dni) Temperatura na granicy kwoki Temp. 2-3 m od kwoki Wilgotność względna optimum-maximum w % C C C C C C C C C C C C C C C C C C po C C Uwagi: - Straty ciepła w wyniku kontaktu ze ściółką są bardzo ważne podczas pierwszych dni - Zaleca się dwie kwoki gazowe lub 2 promienniki ciepła o mocy 1450 Kcal na 1000 piskląt - Temperatura i wilgotność względna powinna być jednolita w całym budynku Rozkład piskląt na hali jest najlepszym wskaźnikiem: - W systemach ściółkowych obserwacja rozkładu piskląt w poszczególnych przedziałach lub na całej hali będzie pomocne w dostosowaniu właściwej temperatury - Jeśli pisklęta zbijają się pod promiennikiem temperatura jest zbyt niska - Jeśli pisklęta pozostają na zewnątrz, zdala od źródła ciepła temperatura jest zbyt wysoka Program świetlny ma wspierać spożycie paszy i wzrost kurniki częściowo i całkowicie zacienione okres upałów (kurniki otwarte) długość dnia(h) Natężenie długość dnia(h) natężenie 1 3 dni 23 h lux 23 h 40 lux 4 7 dni 22 h lux 22 h 40 lux 8 14 dni 20 h lux 20 h 40 lux dni 18 h 5 10 lux 19 h 40 lux dni 16 h 5 10 lux 18 h 40 lux dni 14 h 5 10 lux 17 h 40 lux W okresie pierwszych dni po wstawieniu istotne jest, aby utrzymywać stado w górnym zakresie reżimu świetlnego (22 do 23h) przy dość wysokim natężeniu światła (30-40lux) dla zapewnienia odpowiedniego spożycia wody i paszy. Następnie natężenie światła należy stopniowo zmniejszać do poziomu ok. 10lux w 15 dniu w obiektach o kontrolowanym środowisku świetlnym. Natężenie światła powinno również być uzależnione od zachowania się piskląt Instrukcja prowadzenia stad towarowych 0910 Page 4

6 Program żywieniowy dla poprawy wzrostu W okresie od wstawienia do 5 tyg. życia pisklęta jeszcze nie posiadają zdolności adaptacji poziomu spożycia paszy w zależności do poziomu energii. Dla zapewnienia dobrego wzrostu, zalecamy, aby podawana pasza była w formie kruszonki z odpowiednią koncentracją białka i energii na okres do 28 dnia życia w warunkach temperatur umiarkowanych lub do 35 dnia w okresie upałów (w obu sytuacjach do momentu uzyskania śr. wagi 290g). Poniżej podajemy punkty kluczowe dla umożliwienia pisklętom prawidłowego startu w odchwoie Punkty kluczowe: - Przepłukać linie wodne przed przyjazdem piskląt dla upewnienia się, że w systemie nie pozostał środek dezynfekcyjny. - Upewnić się, że poidełka znajdują się we właściwej pozycji, smoczki powinny być na wysokości oka pisklęcia, poidełka odwracalne na podłodze. - Umieścić papier pod linią poideł dla przyciągnięcia piskląt oraz rozsypać dodatkową paszę na papierze lub do tacek. - Sprawdzić poidełka (smoczki/poidełka odwracalne) czy dostęp do wody jest nieograniczony. W przypadku poideł smoczkowych, pisklęta muszą widzieć kroplę wody na końcówce smoczka. - Pasza powinna być podana w chwili, gdy mamy pewność, że pisklęta napiły się wody w ilości umożliwiającej odbudowę strat z powodu transport na fermę ( ok. 4h po rozładunku). Wszystkie te zalecenia pomogą w: - Prawidłowym starcie i ograniczeniu upadków w okresie pierwszych 2 tygodni po wstawieniu - Budowie prawidłowego szkieletu i systemu immunologicznego - Uzyskanie dobrego wyrównania od początku odchowu Od 4 do 16 tygodnia, budowanie potencjału przyszłej nioski Po prawidłowym starcie, głównym celem okresu od 4 do16 tygodnia jest przygotowanie ptaków do nieśności dzięki prawidłowemu rozwojowi: - szkieletu - układu pokarmowego - właściwej masie ciała - wysokiemu wyrównaniu Założenia te mogą zostać osiągnięte poprzez: - właściwą obsadę oraz warunki środowiskowe - długość dnia świetlnego dostosowaną do warunków odchowu - wysoką jakości przycięcia dziobów - odpowiedni program oraz techniki żywienia stada Instrukcja prowadzenia stad towarowych 0910 Page 5

7 Warunki środowiskowe I wyposażenie Ściółka klatki wiek (tyg.) Wentylacja min /h/kg 4 m 3 4 m 3 4 m 3 4 m 3 Obsada szt./m szt./m2 (upały) cm2/ptaka Pojenie szt./poidło szt./poidło(upały) szt./poidło (1) 10 (1) Karmienie cm karmidła szt. na karmidło (1): Upewnić się, że wszystkie pisklęta mają dostęp do min 2 smoczków Program żywienia Ilość zalecanych mieszanek paszowych na okres odchowu powinna być dostosowywana do rzeczywistego wzrostu i rozwoju ptaków. Pasza starter zalecana od momentu wstawienia do 4 tyg. życia, może być skarmiana do 5 lub 6 tyg. tak, aby zapewnić rozwój szkieletu. Rozwój szkieletu zachodzi głównie w okresie pierwszych 8 tyg. życia. Pasza wzrostowa zalecana na okres od 4 do 10 tyg. życia może być skarmiana do 11 lub 12 tyg., jeśli zachodzi konieczność utrzymania odpowiedniego tempa wzrostu. Jako, że jednym z założeń na okres odchowu jest również rozwój przewodu pokarmowego, pasza ta zwykle bogata w energię nie powinna być podawana po 12 tyg. życia. Zbyt długie skarmianie taką paszą zwiększa ryzyko spowolnienia rozwoju przewodu pokarmowego i zdolności do pobierania odpowiedniej dawki paszy w momencie wchodzenia w nieśność. Podawanie paszy rozwojowej do 16 tyg. życia będzie korzystne ze względu na stymulację wzrostu wola, ponieważ pasza ta jest uboższa energetycznie od paszy wzrostowej i nieznacznie od paszy przednieśnej i nieśnej. W celu zapewnienia wzrostu kości długich, które uczestniczą w tworzeniu rezerw wapnia na okres nieśności, zalecamy, aby stosować paszę przednieśną od 17 tygodnia życia do momentu zniesienia pierwszych jaj. Szczegóły dotyczące każdej z poszczególnych mieszanek paszowych przedstawione są w kolejnym rozdziale. Instrukcja prowadzenia stad towarowych 0910 Page 6

8 Techniki karmienia Techniki karmienia wykorzystywane w okresie od 5 do 16 tyg. zostały zaproponowane tak, aby: - unikać akumulacji drobnych frakcji paszy w karmidłach - poprawić rozwój wola poprzez stymulację krótkiego czasu wyjadania dawki paszowej Akumulacja drobnych frakcji paszy Ptaki z natury są ziarnojadami. Zawsze rozpoczynają wyjadanie od wybierania grubszych frakcji i pozostawiania najdrobniejszych. Nagromadzanie się w karmidłach pylistych frakcji doprowadza do obniżenia spożycia i niedokarmienia ptaków. Z tych powodów tak istotne jest, aby doprowadzać do codziennego wyjadania paszy z karmideł. Zasada ta obowiązuje zarówna dla kurek w odchowie jak I w produkcji. Szybkie tempo wyjadania paszy Wole jest organem magazynującym. Wole pozwala ptakom na wyjadanie dawki i zabezpieczanie potrzeb energetycznych na okres nocny. Wzrost wyjadanej dawki w momencie wchodzenia w nieśność zależny jest od stopnia rozwoju wola oraz nawyków żywieniowych nabytych w odchowie. Krótki czas wyjadania paszy w okresie odchowu sprzyja rozwojowi wola Tempo wyjadania dawki paszowej uzależnione jest od pory karmienia oraz fizycznej struktury mieszanki paszowej. Pory karmienia I czas wyjadania dawki paszowej Ptaki maja naturalny odruch zwiększonego wyjadania paszy w porze porannej i wieczorem. Z tego też powodu należy doprowadzać do wyjadania paszy z karmideł w połowie dnia świetlnego. Aby zachęcać ptaki do szybkiego pobierania dawki paszowej zalecamy, aby podawanie paszy kończyć na ok. 2-3h przed zgaszeniem światła. Dokładny czas wprowadzenia tego karmienia należy dostosować w taki sposób, aby połowa tej dawki była wyjadana po zapaleniu światła na drugi dzień. Po zapaleniu światła, kiedy przewód pokarmowy jest pusty, będzie to prowokować ptaki do wyjadania najdrobniejszych frakcji pozostawionych w karmidłach. W zależności od posiadanego sprzętu, technika ta może być wprowadzona po ukończeniu 4 tyg. życia, a przed ukończeniem 8 tyg. Długość okresu pustych karmideł powinna być stopniowo wydłużana, tak, aby uzyskać min. 2-3h w wieku tyg. Tym niemniej jest możliwe w zależności od systemu karmienia stosowanie układu jednego zasypu paszy czy to rano, czy też wieczorem lub dwóch zasypów ułożonych w niedużych odstępach między sobą. Cotygodniowa kontrola wzrostu jest konieczna dla oceny postępów rozwoju stada. Rozwój żołądka może być stymulowany poprzez skarmianie paszy o właściwej strukturze fizycznej oraz stosowanie żwirku Więcej informacji na ten temat znajdziecie Państwo w naszym biuletynie Żywienie w odchowie. Instrukcja prowadzenia stad towarowych 0910 Page 7

9 Regularna kontrola przyrostów. Cotygodniowa kontrola wzrostu jest konieczna dla oceny postępów rozwoju stada, czym wcześniej będziemy taką wiedzę posiadali, tym szybciej możemy wprowadzać ewentualne korekty. Cele w odchowie: - odchowanie wyrównanego stada o średniej masie ciała odpowiadającej wiekowi I dojrzałości ptaków - uzyskanie prawidłowej masy ciała w 4 tyg. życia dla zapewnienia wzrostu szkieletu. - uzyskanie równomiernego wzrostu w okresie od 4 do 16 tygodnia połączonego z rozwojem układu pokarmowego. Cele w okresie produkcji: - należy upewnić się, że od momentu osiągnięcia 5% nieśności i uzyskaniem szczytu nieśności masa ciała musi wzrosnąć przynajmniej 300g. Z tych to powodów tak ważna jest regularna cotygodniowa kontrola przyrostów od wstawienia do 30 tyg. życia - kontrola wielkości dawki paszowej nie będzie miała w założeniu upewnienie się tylko o prawidłowym wzroście ponieważ potrzeby ptaków zróżnicowane są w zależności od: o poziomu energii w paszy o temperatury w obiekcie - stada o wysokim statusie zdrowotnym Technika ważenia Czas wykonywania ważeń kontrolnych powinien być ustalony na godzinny popołudniowe. Zalecamy indywidualne ważenia ptaków. Korzystne jest wykorzystywanie podczas ważenia arkusza, który umożliwi równoczesne odznaczanie zważonych ptaków w postaci histogramu. Histogram taki będzie odzwierciedleniem rozkładu wag w obrębie populacji-stada. Instrukcja prowadzenia stad towarowych 0910 Page 8

10 Zasady doboru prób kontrolnych Należy zagrodzić grupę ptaków w środku stada i wykonać ważenie wszystkich złapanych do przegrody. Zważenie ok 100 ptaków daje względnie obiektywny obraz średniej masy ciała oraz stopnia wyrównania ptaków. (lub ważenie dwóch grup po 50 szt., jeżeli hala jest podzielona na 2 sekcje). W przypadku odchowów w klatkach, należy zważyć wszystkie ptaki z 5-6 klatek wybranych losowo na hali. - grupowe ważenie stada w wieku od 0 do 4 tyg. Nie praktykuje się wyliczania wyrównania stada w tym czasie - ważenie indywidualne od 4 do 28 tyg. życia - w okresie od 28 do 35 tyg. ważenia można wykonywać co 2 tyg. - po 35 tyg. życia ważenia można dokonywać raz w miesiącu Wyrównanie stada O jakości stada nic tak dobrze nie świadczy jak stopień jego wyrównania. Indywidualne wyrównanie jest tak samo ważne jak średnia waga ptaków. Grupa jest wyrównana jeżeli próba uzyskała wartości w przedziale ±20% z średniej lub kiedy 80% wag zawiera się w przedziale ±10% od średniej. W przedziale ±20% najmniejsze i najcięższe uznaje się za ptaki o takiej samej jakości. Tylko sztuki, które są istotnie odstające, najlżejsze należy eliminować ze stada. Jeżeli wyrównanie stada jest niezadowalające, konieczne jest ustalenie przyczyn i sprawdzenie : - dostępu do paszy i lokalizację karmideł - szybkość zadawania paszy - jakości korekty dziobów - jakości szczepień - kondycji zdrowotnej stada, inwazji pasożytów, etc. W przypadkach niedowagi wszelkie korekty lub brakowania należy wykonać do 8 tyg. życia. W systemach klatkowych zalecamy, aby najlżejsze osobniki były wybierane i przenoszone do górnych klatek z zachowaniem właściwej obsady w klatce. Instrukcja prowadzenia stad towarowych 0910 Page 9

11 Korekcja dziobów: precyzyjny zabieg Zabieg ten jest zwykle przeprowadzany z dwóch podstawowych powodów. - zmniejsza nasilenie dziobania w przepadku powtarzających się problemów - zmniejsza straty paszy Jest to bardzo precyzyjny zabieg i dlatego powinien być wykonywany tylko przez przeszkoloną w tym kierunku załogę. Jeśli jest wykonany niewłaściwie wówczas skutkuje to problemamii z pobieraniem paszy i wody oraz niskim niewyrównaniem stada. Wiek przeprowadzania korekty dziobów Decyzja o wykonaniu zabiegu jest uzależniona głównie od tego jaki system utrzymania stada jest w obiekcie. - produkcja w klatkach z kontrolowanym środowiskiem i niskim natężeniem światła korekta może być wykonywana u 1-dniówek lub w 10 dniu życia - produkcja w klatkach lub na ściółce z dużym dopływem światła naturalnego, pojedynczy zabieg korekty w 10 dniu nie zabezpieczy stada w sposób wystarczający. W takich sytuacjach zabieg powinien być wykonany najpierw w 10 dniu lekka korekta, a następnie powtórnie w wieku 8-10 tygodni życia - produkcja w systemach alternatywnych, gdzie ptaki mają dostęp do naturalnego światła. Zabieg powinien być wykonany wg schematu j/w Oprócz kwestii technicznych związanych z wykonaniem zabiegu, zawsze należy brać pod uwagę lokalne uwarunkowania prawne dotyczące dobrostanu zwierząt. Korekta dziobów u 1-dniówek Największą zaletą wykonania tego zabiegu jeszcze w zakładzie wylęgowym jest jego łatwość wykonania i relatywnie niski koszt. Należy wykonać go dokładnie tak aby uniknąć ewentualnych problemów zaraz po wstawieniu i zminimalizować ponowny odrost dzioba. Tym niemniej jednak zabieg ten u 1-dnioówek jest bardzo delikatny i należy upewnić się czy po wstawieniu pisklęta będą miały łatwy dostęp do wody. Ważne jest aby smoczki miały możliwość podawania wody również przy bocznym odchyleniu, były zamontowane miseczki pod smoczkami lub były rozstawione mini poidełka Podstawowe sposoby wykonywania korekcji dziobów w piskląt 1-dniowych, to: - przycięcie przez automatyczną przycinarkę - technika cięcia laserowego Korekcja dziobów w wieku 7-10 dni Wczesne, w wieku 7-10 dni, dokładne przycięcie dziobów jeśli jest wykonane prawidłowo ma tą zaletę, że daje niewielki negatywny efekt na przyrostach masy ciała. Dodatkowo w większości przypadków nie ma potrzeby wykonywania powtórnej korekcji w odchowie. Instrukcja prowadzenia stad towarowych 0910 Page 10

12 Metody - wybrać prawidłowo otwór roboczy, tak aby cięcie odbywało się nie bliżej niż 2mm od otworów nosowych - trzymać pisklę w jednej ręce, a kciukiem podtrzymywać tył głowy (głowa w pozycji nieruchomej wsparta na kciuku) - odchylić głowę do tyłu o 15 0, przyciąć krawędzie dzioba tak aby uniknąć nierównomiernego odrastania - czas kontaktu z ostrzem powinien wynosić ok. 2-2,5 sekundy - sprawdzić sprzęt (temperatura noża C), każdy przyrząd należy kontrolować co 1h Korekcja dziobów w wieku 8-10 tyg. Korekcja wykonywana w tym wieku jest zalecana w określonych przypadkach, np. wówczas gdy niemożliwe jest kontrolowanie natężenia światła (budynki otwarte). Zaletą zabiegu w tym okresie jest możliwość bardzo dokładnego cięcia. Największym przeciwwskazaniem jest niedbałe jego przeprowadzanie. Wówczas czas na dojście do prawidłowego tempa wzrostu będzie zbyt długi Metody - włożyć palec między dolną i górną część dzioba - ciąć dziób prostopadle pod właściwym kątem do osi, tak aby po korekcie długość od krawędzi cięcia do otworów nosowych stanowiła około połowy dzioba - przycinać każdą część dzioba ostrożnie, ze szczególną uwagą na boczne powierzchnie, które należy zaokrąglić dla uniknięcia bocznego odrastania - sprawdzić sprzęt (temperatura noża C) Korekcja dziobów w okresie transferu Późny zabieg korekcji dziobów nie jest zalecany ponieważ ptaki znajdują się już blisko momentu uzyskania dojrzałości płciowej i ewentualny czas na odrobienie opóźnienia we wzroście masy ciała i wielkości wyjadanej dawki paszowej będzie zbyt krótki. W okresie transferu zaleca się przegląd stada i ewentualną korektę dziobów u sztuk, które tego wymagają oraz zabieg taki jest dozwolony w przepisach prawa. Przed korekcją dziobów: środki ostrożności; - nie należy wykonywać zabiegu w okresie gdy ptaki chorują lub otrzymują szczepionkę - na 48h przed zabiegiem do wody dodać wit. K, aby zmniejszyć krwawienia - sprawdzać sprzęt podczas zabiegu, temperatura ostrza nie powinna być zbyt wysoka, aby nie tworzyły się pęcherze w miejscu cięcia W czasie wykonywania zabiegu: środki ostrożności; - osoba wykonująca zabieg powinna siedzieć w wygodnej pozycji zapewniającej powtarzalność kolejnych cięć w taki sam sposób - nie należy przyspieszać zabiegu, zbyt duża ilość sztuk cięta na minutę może skutkować większą ilością błędów i złym wyrównaniem - należy czyścić ostrze papierem ściernym po każdych 5000 szt. I wymieniać na nowe po szt. - należy upewniać się, że podczas zabiegu nie następuje uszkodzenia języka ptaków Instrukcja prowadzenia stad towarowych 0910 Page 11

13 Po wykonywaniu zabiegu środki ostrożności: - zwiększyć poziom wody w poidłach oraz ciśnienie w systemie - upewnić się, poziom paszy w karmidłach jest odpowiedni (nie opróżniać karmideł w ciągu tygodnia po zabiegu) Korekta dziobów należy do bardzo precyzyjnych zabiegów i dlatego jest szczególnie ważne aby była wykonana prawidłowo. Niewłaściwie wykonany zabieg może doprowadzić do zwiększonych upadków, pogorszenia wskaźnika wyrównania stada i w konsekwencji negatywnie wpłynąć na ogólne wskaźniki produkcyjne całego stada. Instrukcja prowadzenia stad towarowych 0910 Page 12

14 Podstawowe założenia programów świetlnych w odchowie Ptaki są wrażliwe na zmiany w ilość otrzymywanego światła, a to z kolei wpływa na wiek uzyskania dojrzałości płciowej. Dodatkowo wielkość wyjadanej dawki paszowej jest ściśle związana z długością dnia świetlnego. Z tego też powodu, programy świetlne mają różne cele w swoich założeniach. W okresie odchowu pozwalają one nam stymulować wzrost i kontrolować dojrzałość płciową. Z tych to względów uważamy, że głównym założeniem powinno być uzyskanie zalecanej masy ciała przy 5% nieśności, co umożliwi również odpowiedni przyrost masy jaja założony od chwili wejścia w nieśność, a w konsekwencji uzyskanie zaplanowanych wyników w całym cyklu produkcyjnym. Program świetlny i wzrost: Oprócz istotnej roli w utrzymaniu wzrostu, program świetlny odgrywa kluczową rolę z 3 dodatkowych powodów: - stymulowania stopniowego rozwoju układu trawienia - stopniowej adaptacji do dobowego rytmu (głównie, przygotowanie do okresu ciemności) - braku zaopatrzenia w energię w okresie nocy w sytuacji gdy zaciemnienie trwałoby zbyt długo. Obserwacje zachowań żywieniowych oraz konsumpcji wody, wykazały istnienie pierwszego szczytu wyjadania paszy na 2-3h przed zgaszeniem światła oraz drugiego szczytu wyjadania krótko po ponownym zapaleniu światła. Wole jest wówczas wykorzystywane jako organ magazynujący paszę. Wprowadzanie okresu zaciemnienia od początku odchowu jest ważne dla stopniowego rozwoju wola, który pełni role rezerwuaru paszy. Niemniej jednak, ilość zgromadzonej paszy nie zabezpiecza w całości zapotrzebowania na energię w okresie nocy. Doświadczenia przeprowadzone przez Buyes a (1993) wykazały, że ptaki poddane przetrzymywaniu w okresie ciemności przez 10h były w stanie zgromadzić w przewodzie pokarmowym ilość paszy, która odpowiadała 75% rzeczywistego ich zapotrzebowania na ten okres. Inni badacze uzyskiwali również zbliżone wyniki. Tak więc zachowania żywieniowe ptaków są próbą zabezpieczenia ich potrzeb energetycznych na okres nocy. Uzasadnione jest założenie, że nocny deficyt energii jest proporcjonalny do długości okresu zaciemnienia. Długość dnia a wzrost: Szybkie tempo skracania długości dnia świetlnego jest wykorzystywane dla spowolnienia wzrostu broilerów i stad rodzicielskich kierunku mięsnego w okresie odchowu. I odwrotnie, każde wydłużenie długości dnia świetlnego będzie stymulować wzrost. Badanie (24h test losowy Eikelborn) wykazał jednoznacznie zależności długość dnia/spożycie paszy/ wzrost. Wpływ skracającego się dnia świetlnego na wzrost Wiek Długość dnia (h/dzień) 4-7 dni tydz tydz tydz tydz tydz tydz tydz Waga w wieku 56 dni (g) (+ 8%) 24th. R.S.T. Eikelborn Instrukcja prowadzenia stad towarowych 0910 Page 13

15 Przy ustalaniu długości dnia należy uwzględnić takie zaplanowanie programu świetlnego, które w założeniu nie będzie powodować zahamowania wzrostu, a da szanse na rozwój zgodny z krzywą standard. Kontrola dojrzałości płciowej Celem programów świetlnych jest kontrola momentu wejścia w nieśność oraz uniknięcie efektów zmiany długości naturalnego dnia świetlnego. Rola masy ciała: - fotostymulacja nie jest konieczna dla rozpoczęcia nieśności, nawet jeśli kurki są odchowywane na bardzo krótkim dniu świetlnym - doświadczenie przeprowadzone przez Lewis a (1996) wykazało, że długość dnia równa lub większa niż 10h nie wpływała lub efekt był niewielki, na wiek uzyskania 50% nieśności. Z drugiej strony długość dnia na poziomie 8h wydaje się skutkować opóźnieniem dojrzałości płciowej o 1 tydz. Takie opóźnienie dojrzałości przy 8h dniu świetlnym (plateau) jest tłumaczone niższym wzrostem uzyskanym w porównaniu do programu opartego na 10h plateau. - obserwacje te zostały potwierdzone w szerokościach okołorównikowych, gdzie zmienność długości naturalnego dnia świetlnego jest niewielka. Zauważyliśmy, że dojrzałość płciowa jest głównie stymulowana uzyskaniem odpowiedniej masy ciała. W doniesieniu do szerokości geograficznej, różnice w czasie uzyskania dojrzałości płciowej pomiędzy okresem lata i zimy nabierają na znaczeniu wraz ze wzrostem szerokości.. Stymulacja świetlna - zmiana długości dnia świetlnego w znaczący sposób wpływa na moment uzyskania dojrzałości płciowej. W określonych warunkach możemy obserwować reakcje na stymulację od 6 tyg. życia. Ptaki są bardzo wrażliwe w okresie między 10 i 12 tyg. życia. - w zależności od zastosowanego programu świetlnego, wiek uzyskania 50% nieśności może się zmieniać o przynajmniej 6 tyg. Stymulacja świetlna będzie wpływać na masę ciała jaką ptaki uzyskają w chwili osiągnięcia dojrzałości płciowej oraz na późniejszą masę w dorosłym życiu i w konsekwencji na masę jaja, która jest w bezpośredni sposób zależna od masy ciała nioski jaką uzyskała w momencie zniesienia pierwszego jaja. Masa ciała nioski będzie o ok. 75g niższa, jeżeli zdecydujemy się przyspieszyć program o 1 tydz.. Ilość zniesionych jaj będzie wyższa, ale średnia masa jaj będzie niższa o ok. 1g. Całkowita masa zniesionych jaj nie będzie zmieniona jeżeli różnice w wieku dojrzałości płciowej mieściły się w dopuszczalnych granicach.(lewis, 1997) Z tych powodów, korzystniej jest ustalać moment rozpoczęcia stymulacji świetlnej w zależności od masy ciała zamiast faktycznego wieku ptaków. Wpływ masy ciała w wieku 127 dni na wydajność w okresie od 27 do 42 tyg. życia Masa ciała Wiek przy 50% nieśności Poziom Nieśności Masa jaja ( dni ) (g) F.C.R g a g a g b g b Bougon 96 ISABROWN Instrukcja prowadzenia stad towarowych 0910 Page 14

16 Natężenie światła w odchowie Niestety nie ma zbyt dużo informacji dostępnych. Niemniej jednk, nieliczne badania wykazały, że natężenie może się zmieniać w niewielkim zakresie. Moris (1996) wykazał, że natężenie wyższe od 1lux nie modyfikuje dojrzałości płciowej. Prawidłowe natężenie będzie w praktyce wypadkową następujących potrzeb: - natężenie umożliwiające prawidłową inspekcję stada - stopień szczelności obiektu (ilość światła docierającego z zewnątrz) - natężenie, jakie będzie stosowane w okresie produkcji Programy świetlne muszą być dopasowywane do obiektów, w których się utrzymuje stada (kontrolowane środowisko lub z dopływem naturalnego światła), warunków produkcyjnych, klimatu oraz masy jaja, jaka jest preferowana na danym rynku. Programy świetlne w obiektach z kontrolowanym oświetleniem Budynki uważa sie za zamknięte jeżeli światło docierające z zewnątrz przez wszystkie otwory daję natężenie poniżej 0,5lux, w szer. geogr. ok Pozostałe obiekty uważa sie za częściowo zaciemnione. W takich budynkach można stosować programy świetlne dla obiektów o kontrolowanym środowisku świetlnym. Przy takim poziomie naturalnego światła docierającego do budynku jest niewielka interferencja z stosowanym programem. Ptaki reagują wówczas bardzo dobrze na wprowadzane zmiany w długości dnia świetlnego ze stosowanego programu. Pamiętajmy, że zawsze należy brać pod uwagę wyniki poprzednich stad utrzymywanych w tym obiekcie, wówczas moment uzyskania dojrzałości płciowej jest łatwiej przewidywalny. Długość dnia w pierwszych tygodniach W celu kontrolowania i maksymalizowania wzrostu w pierwszych tygodniach po wstawieniu, zaleca się stosowanie programu opartego na stopniowym skracaniu dnia świetlnego. Program ten może być modyfikowany w zależności od uzyskiwanego wzrostu i oczekiwanej dojrzałości ptaków. Długość dnia, a tempo wzrostu Klasyczny program stopniowego skracania dnia jest programem rozpoczynającym się od 23h światła w pierwszych trzech dobach po wstawieniu stada do uzyskania plateau 10h w wieku 43 dni. W okresie tym długość zmniejsza się stopniowo o ok. 2h/tydz. przez 6 tygodni. Tempo skracania może być zmniejszone jeśli wskaźniki wzrostu są niższe od oczekiwanych. Okres 10h plateau może rozpocząć się od 8 lub 10 tygodnia życia bez żadnego poważnego wpływu na czas osiągnięcia dojrzałości płciowej. Opóźnienie dojrzałości jest kompensowane lepszym wzrostem uzyskanym przez wolniejsze skracanie długości dnia. Instrukcja prowadzenia stad towarowych 0910 Page 15

17 Długość dnia w okresie plateau, a wzrost Tak jak wcześniej już wspominaliśmy, zawsze jest korzystniej stymulować szybszy wzrost aniżeli moment uzyskania dojrzałości płciowej. - celem skompensowania słabszego wzrostu, który może być obserwowany podczas odchowu w pewnych określonych sytuacjach lub w okresie upałów. Korzystniej jest pozostawić 12h poziom plateau zamiast skracanie dnia do 10h. Tak jak potwierdziły badania Lewis a (1996) długość dnia na poziomie 10h lub nieco dłuższa nie wpływa w znaczący sposób na wiek uzyskania 50% nieśności. - jeśli specyfika rynku wykazuje większe zapotrzebowanie na jaja o wyższej średniej wadze, wówczas zastosowanie wydłużonego programu skracania dnia będzie korzystniejsze, bo jednocześnie poprawi wzrost oraz opóźni moment uzyskania dojrzałości ptaków. Zaistnienie tych dwóch czynników doprowadzi do wzrostu średniej wagi jaja przez osiągnięcie wyższej masy ciała i opóźnienie dojrzałości. W okresie od 6 do 15 tyg. życia, niezależnie od szerokości geograficznej i typu obiektu w jakim są utrzymywane ptaki, szczególnie ważne jest aby nigdy nie wydłużać długości dnia świetlnego. Stymulacja świetlna w zależności od :.. Jako, że masa ciała odgrywa główną rolę w określeniu przyszłej masy znoszonych jaj w całym cyklu produkcyjnym. Stymulacja świetlna powinna być uzależniona od uzyskiwanych przyrostów. Odniesieniem dla masy ciała są: do 1300g dla niosek typu brązowego do1150g dla niosek typu białego W celu uzyskania efektywnej stymulacji świetlnej, wydłużenie długości dnia w momencie rozpoczynania stymulacji powinno odbywać się na początku dnia- rano. W przypadku odchowów w budynkach zaciemnionych i produkcji w obiektach z naturalnym oświetleniem. Konieczne jest utrzymywanie wyższego natężenia przez cały okres odchowu, tak aby uniknąć nagłego wzrostu natężenia po transferze stada do hal produkcyjnych. Programy przedstawione poniżej stanowią jedynie wskazówkę. Powinny one być zaadoptowane do rzeczywistych warunków odchowu z uwzględnieniem wyników uzyskiwanych w poprzednich stadach. Instrukcja prowadzenia stad towarowych 0910 Page 16

18 Wytyczne dla programów świetlnych dla odchowów w budynkach o kontrolowanym środowisku świetlnym Liczba godzin światła A Program świetlny dla średnich temp B Program świetlny w okresie upałów C Program świetlny Opóźniania dojrzałości Uważamy, że kluczowym jest uzyskanie zalecanej masy ciała w momencie rozpoczynania stymulacji świetlnej i przy osiągnięciu 5% nieśności, aby możliwe było uzyskanie zakładanej w standardzie masy jaja w pierwszym okresie wchodzenia w nieśność oraz uzyskanie wysokiej nieśności przez cały cykl produkcyjny. Program świetlny w warunkach wysokich temperatur dla szer. geofr.pólnocnej od 20 0 do 20 0 szer. geogr. południowej W krajach o klimacie tropikalnym lub subtropikalnym, ptaki często wystawione zostają na działanie silnego stresu cieplnego. Stres ciepłny może trwać przez długi okres. Obserwowane wówczas obniżone spożycie zadawanej dawki paszy jest rezultatem obniżonych zdolności utraty ciepła przez ptaki. Niższe wskaźniki wzrostu w okresie odchowu, obniżona nieśność są tylko konsekwencją obniżenia wyjadanej dawki paszowej w sytuacji kiedy ptaki nie mają możliwości samoregulacji wewnętrznej temperatury ciała. Instrukcja prowadzenia stad towarowych 0910 Page 17

19 Wysoka temperatura a wzrost Wzrost jest realizowany z chwilą uzyskania pełnego upierzenia i głównie ma to miejsce po 6 tyg. życia. WZROST W ODCHOWIE W ZALEŻNOŚCI OD TEMPERATURY Leeson S., and J.D. Summers Osłabienie tempa wzrostu prowadzi do opóźnienia w uzyskaniu pełnej dojrzałości płciowej. Faktycznie jest tak, że ptaki rozpoczynają nieśność, bez żadnej stymulacji świetlnej z chwilą osiągnięcia optymalnej masy ciała. Im później będzie osiągnięta ta masa, tym później nastąpi wejście stada w nieśność. Z tych też względów, tak ważne jest w ustalonych warunkach odchowu i produkcji właściwe stymulowanie wzrostu poprzez: - zapewnienie bardzo dobrych warunków na starcie aby możliwe było osiągnięcie jak najlepszej masy ciała w wieku 5 tyg. życia oraz wysokiego wskaźnika wyrównania. - jako, że wzrost jest uzależniony od długości dnia, zalecamy stosowanie programu stopniowego skracania dnia, który wesprze pobudzanie spożycia paszy i wzrost. - skracanie dnia realizowane na koniec dnia świetlnego będzie stymulować ptaki do wyjadania dawki paszowej we wczesnych godzinach porannych, podczas okresu niższych temperatur i pomoże ptakom w utracie ciepła metabolicznego jeszcze przed wzrostem temperatur w ciągu dnia. Instrukcja prowadzenia stad towarowych 0910 Page 18

20 - po osiągnięciu wieku 6 tyg. podawanie paszy we wczesnych godzinach popołudniowych będzie stymulować ptaki do wyjadania grubszych frakcji mieszanki paszowej (niższy wydatek energetyczny) jeszcze przed zgaśnięciem światła. Drobniejsze frakcje mieszanki będą wówczas łatwiej wyjadane we wczesnych godzinach porannych. Taki układ karmienia będzie stymulatorem rozwoju przewodu pokarmowego i poprawi wielkość wyjadanej dawki paszy w momencie wchodzenia stada w nieśność. Kwestią o zasadniczym znaczeniu jest aby stymulować wzrost zamiast dojrzałość płciową. - zbyt niska masa ciała w chwili wejścia w nieśność będzie skutkować spadkami nieśności po dojściu do szczytu, podwyższonym ryzykiem ponadnormatywnych upadków w okresie produkcji i przypadkami wynicowań oraz produkcją gorszej jakości i słabszą wytrwałością w końcowym okresie produkcji. - zbyt wczesna stymulacja świetlna będzie skutkowała spadkiem nieśności po osiągnięciu szczytu. Nie jest konieczna stymulacja przed uzyskaniem 2% nieśności. Stymulacja świetlna od momentu uzyskania 2% nieśności może być realizowana wraz z zapaleniem światła aby zwiększyć wielkość wyjadanej dawki paszowej w chłodniejszej porze dnia. Poniżej przedstawiamy program świetlny na okres odchowu w warunkach klimatu gorącego (dla szerokości geograficznych od 20 0 szer. geogr. północnej do 20 0 szer. geogr. południowej). Jest on tylko wskazówką i powinien być dopasowany do lokalnych uwarunkowań. Tyg Całkowite h Zapalenie 6:00 7:00 8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 1:00 AM 2:00 AM 3:00 AM 4:00 AM 5:00 AM 6:00 AM 6:00 AM zgaszenie 6:00 6:00 6:00 6:00 6:00 6:00 6:00 6:00 6:00 6:00 6:00 6:00 6:00 6:00 Uwaga: w trudnych warunkach, plateau na poziomie 13h i zapalaniu światła o 5 rano będzie skutkowało lepszym wzrostem. Uważamy, że kluczowym jest uzyskanie zalecanej masy ciała w momencie rozpoczynania stymulacji świetlnej i przy osiągnięciu 5% nieśności, aby możliwe było uzyskanie zakładanej w standardzie masy jaja w pierwszym okresie wchodzenia w nieśność oraz uzyskanie wysokiej nieśności w całym cyklu produkcyjnym. Instrukcja prowadzenia stad towarowych 0910 Page 19

21 Programy świetlne dla obiektów o częściowej kontroli środowiska Przed zdefiniowaniem programu świetlnego, jaki ma być zastosowany w okresie odchowu i w produkcji, należy rozważyć następujące punkty: - Typy budynków wykorzystywanych w odchowie I produkcji: budynek zaciemniony, częściowo zaciemniony lub otwarty - Lokalizację długość naturalnego dnia świetlnego uzależniona jest od szerokości geograficznej, która determinuje wschody i zachody Słońca w ciągu roku - Datę wylęgu: stada lężone w sezonie (wydłużający się dzień świetlny) mają tendencję do wcześniejszego wchodzenia w nieśność, aniżeli stada lężone poza sezonem (skracający się dzień świetlny). - Wiek uzyskania dojrzałości płciowej w tym samym sezonie przez poprzednie stada. Definicja typów budynków Uważamy za budynki zaciemnione takie, w którym światło docierające z zewnątrz, poprzez wszystkie rodzaje otworów, produkuje intensywność mniejszą niż 0,5 luksów. Oznacza to, że budynki, w których docierające światło generuje natężenie powyżej 0,5 luksów powinny być uważane za częściowo zaciemnione. Nawet niskie natężenie światła może wpłynąć na wydajność ptaków. Wykazano, że przyciemnione światło, takie jak 0,05 luksów wprowadzone 3 godziny przed i 3 godziny po 8-godzinnym okresie światła może wywoływać przyspieszenie dojrzałości płciowej o około 1 tydzień w porównaniu do kurek utrzymywanych w 8-godzinnym reżimie świetlnym (Lewis, 1999). Jest, zatem konieczne, dla budynków częściowo zaciemnionych dostosowanie programu świetlnego do długości dnia naturalnego. Odchów w budynkach częściowo kontrolowanych Pełna kontrola dojrzałości płciowej jest trudna do osiągnięcia w tego rodzaju budynkach, ponieważ sezonowe zmiany długość dnia wpływają na rozwój dojrzałości płciowej. Należy uwzględnić jak dojrzałość została osiągnięta w stadach wcześniej odchowywanych w tych obiektach w podobnym okresie roku. Zastosowany program świetlny musi uwzględniać długość naturalnego dnia świetlnego w chwili transferu stada, co pozwoli na uzyskanie właściwego efektu fotostymulacji. Długość dnia świetlnego nie może być krótsza od długości najdłuższego dnia przypadającego w okresie od 8 tygodnia do momentu rozpoczęcia stymulacji świetlnej, co uchroni przed wydłużeniem dnia świetlnego przed 14 tygodniem życia. Odchów w okresie skracającego się dnia świetlnego W celu uniknięcia efektu opóźnienia osiągnięcia dojrzałości płciowej wywołanego skracającym się dniem świetlnym, zalecamy: - rozpoczęcie stymulacji świetlnej w sytuacji gdy masa ciała jest zgodna ze standardem, poprzez wydłużenie długości dnia o: 2h na początku dnia w przypadku niosek brązowych 1h na początku dnia w przypadku niosek białych Instrukcja prowadzenia stad towarowych 0910 Page 20

22 - następnie wydłużanie dnia o 1h na tydzień, tak aby osiągnąć 15h długości dnia w chwili uzyskania 50% nieśności Odchowy w okresie wydłużającego się dnia Dla uniknięcia efektu zbyt wczesnego osiągnięcia dojrzałości płciowej, co może prowadzić do obniżenia ogólnych wskaźników produkcyjności (ilość zniesionych jaj, niższą masą jaja, gorszą jakością skorupy i podwyższonymi upadkami), zalecamy: - ustalenie poziomu plateau na poziomie odpowiadającym długości naturalnego dnia, jaki nioski będą doświadczały w okresie, gdy osiągną planowany wiek rozpoczęcia stymulacji świetlnej. - rozpoczęcie fotostymulacji w sytuacji gdy srednia masa ciała jest zgodna ze standardem, przez wydłużenia dnia świetlnego o 1h rano (taka sama procedura dla niosek brązowych i białych ) - następnie wydłużanie dnia o 1h na tydzień W związku z wprowadzaniem stymulacji świetlnej należy zawsze mieć na uwadze: - moment rozpoczęcia stymulacji, powinien być uzależniony od masy ciała ptaków, a nie od wieku - efektywność stymulacji jest zawsze ograniczona w sytuacji gdy wypada on w okresie gdy naturalna długość dnia świetlnego jest zbliżona do wartości maksymalnych - aby uzyskać jak największy efekt stymulacji świetlnej, zalecamy aby wydłużenie dnia następowało w godzinach porannych, a nie wieczornych. Dostosowywanie programów świetlnych w odchowie do specyfiki obiektu Produkcja w obiektach z naturalnym oświetleniem Transfer stada z odchowalni o częściowej kontroli środowiska do obiektów produkcyjnych z naturalnym oświetleniem zawsze stwarza zagrożenie przyspieszenia dojrzałości płciowej stada. W takich warunkach występuje zwiększone ryzyko obecności w stadzie ptaków z niedowagą w momencie rozpoczęcia stymulacji. Aby zapewnić skuteczność programu świetlnego i zminimalizować to ryzyko, zalecamy w takich warunkach stosowanie programu świetlnego opartego na minimalnej intensywności 40lux w odchowie. Wiek i / lub waga Długość dnia naturalnego w 15-tym tyg. (h) 10h 11h 12h 13h >14h 1-3 dni 23h 23h 23h 23h 23h 4-7 dni 22h 22h 22h 22h 22h 8-14 dni 20h 20h 20h 20h 20h dni 18h 18h 18h 18h 18h dni 16h 16h 16h 16h 16h dni 14h 14h 14h 14h 14h dni 12h 13h 13h 13h30' 14h dni 11h I2h I2h30' 13h 14h Skracający się dzień świetlny: Po 49 dniach 10h NL NL NL NL W zależności od masy ciała (1) 12h 13h 14h 15h 16h Masa ciała +1 tydz. 13h 14h 14h30 15h30 16h30 Masa ciała +2 tygodnie 13h30 14hh30 15h 16h 16h30 Wydłużający się dzień świetlny: Po 49 dniach 10h 11h 12h 13h 14h W zależności od masy ciała (1) 11h 12h 13h 14h 15h Masa ciała +1 tydz. 12h 13h 14h 14h30 15h30 Masa ciała +2 tygodnie 13h 14h 14h30 15h 16h po +1/2h na tydz. tak aby osiągnąć 15h 15h30 przy 50% (1): punkt odniesienia dla masy ciała: - dla niosek brązowych w zakresie od 1250g do 1300g - dla niosek białych w zakresie od 1100g do 1150g Instrukcja prowadzenia stad towarowych 0910 Page 21

23 Produkcja w obiektach zaciemnionych Porada zamieszczona powyżej ma zastosowanie tylko dla celów odchowu z takimi założeniami. Warto zauważyć, że przeniesienie stada z obiektu z naturalnym oświetleniem do obiektu o kontrolowanym środowisku skutkuje spowolnieniem rozwoju dojrzałości płciowej i powoduje opóźnienie momentu rozpoczęcia nieśności. Wskazane jest unikanie takich sytuacji, jeśli jest to tylko możliwe oraz utrzymanie długości dnia w hali produkcyjnej większej od długości dnia w chwili transferu stada oraz prawidłowe dostosowanie intensywności oświetlenia. Uważamy, że kluczowym jest uzyskanie zalecanej masy ciała w momencie rozpoczynania stymulacji świetlnej i przy osiągnięciu 5% nieśności aby możliwe było uzyskanie zakładanej w standardzie masy jaja w pierwszym okresie wchodzenia w nieśność oraz uzyskanie wysokiej nieśności przez cały cykl produkcyjny. Okres produkcji: Transfer i rozpoczęcie nieśności Transfer jest dużym stresem, któremu towarzyszy zmiana środowiska (temperatura, wilgotność...) oraz wyposażenia. Powinien być wykonany w jak najkrótszym czasie, optymalnie jeśli zakończy się w ciągu jednego dnia. W okresie między transferem, a szczytem nieśności konieczny jest szybki wzrost wyjadanej dawki paszowej ponieważ ptaki muszą: utrzymać wzrost do momentu osiągnięcia masy dojrzałego ptaka pokrywać zapotrzebowanie na składniki pokarmowe aby osiągnąć zakładany szczyt produkcji pokrywać zapotrzebowanie na składniki pokarmowe aby uzyskać szybki wzrost masy jaj Moment transferu Zalecamy aby transfer stad odbywał się w wieku 16 tyg., a nawet w 15 tyg. ale nigdy po 17 tyg. życia. Z powodu stresu jakiemu poddane są ptaki w trakcie transferu i w pierwszym okresie tuż po nim: - jest szczególnie ważne aby transfer został wykonany jeszcze przed pojawieniem się pierwszych jaj (większa część rozwoju organów reprodukcyjnych ma miejsce około 10 dni przed zniesieniem pierwszych jaj) - zalecamy aby ostatnie szczepienie zostało przeprowadzone przynajmniej na tydzień przed transferem aby szczepionka mogła zostać prawidłowo przyjęta przez organizm - najlepiej jeżeli zabieg odrobaczania zostanie wykonany przynajmniej na 3 dni przed transferem - spóźniony lub zbyt długi transfer często prowadzi do opóźnienia momentu rozpoczęcia nieśności oraz zwiększonych upadków, zwiększa również ryzyko nieśności na ściółce w przypadku systemów ściołowych Uwagi dotyczące załadunki i transportu Zachowanie poniższych zasad powinno zminimalizować stres w trakcie załadunku i późniejszego transportu stada: Instrukcja prowadzenia stad towarowych 0910 Page 22

24 - ptaki nie powinny być okarmione w trakcie załadunku, ale powinny mieć zapewniony dostęp do świeżej wody, aż do momentu rozpoczęcia załadunku - należy wybrać najlepszą porę dnia na transport uwzględniając panujące warunki atmosferyczne - należy upewnić się, że powietrze będzie mogło swobodnie opływać klatki, ale jednocześnie należy chronić ptaki przed bezpośrednim przepływem. Nie należy przeładowywać kontenerów, szczególnie w przypadkach transportów w warunkach wysokich temperatur - samochód, kontenery i sprzęt wykorzystywany do transferu stada powinien być dokładnie wymyty i zdezynfekowany - należy unikać zbędnych przerw podczas transferu stada Światło jako narzędzie stymulacji szybkiej adaptacji do nowych warunków otoczenia Niezwłocznie po przyjęciu stada na obiekt produkcyjny, szczególnie ważne jest wprowadzenie w życie następujących technik pomagających ptakom na szybką adaptację do nowych warunków otoczenia oraz systemu pojenia. - wprowadzić 22h światła w pierwszym dniu po transferze. - długość dnia świetlnego powinna zostać ustalona w oparciu o tą jak była stosowana w odchowalni - zwiększyć natężenie światła na okres od 4 do 7 dni aby wesprzeć ptaki znajdujące się w najciemniejszych klatkach w odnalezieniu poideł - następnie, należy stopniowo zmniejszać natężenie światła, po wcześniejszym upewnieniu się, że spożycie wody utrzymuje się na normalnym poziomie. Pozostawienie wyższego natężenia na okres dłuższy niż 7 dni może zwiększyć ryzyko wystąpienia dziobania się. Stymulacja wzrostu spożycia wody Zbyt długi transfer może być poważną przyczyną odwodnienia ptaków. Wskaźnik utraty wody z organizmu może wahać się od 0,3% do 0,5% na godzinę, w zależności od warunków atmosferycznych. - kurki powinny napoić się przed podaniem im paszy - linia pojenia powinna zostać przepłukana przed przyjęciem stada - odczekać 3-4 godziny z podaniem paszy oraz skontrolować poprawność działania systemu pojenia - jeżeli stado w odchowie było pojone przez inny system niż kropelkowy, w pierwszych kilku dniach należy zmniejszyć nieco ciśnienie wody w systemie i dopuścić do niedużych strat wody aby ułatwić ptakom szybszą adaptację - jeżeli przewidujemy, że w produkcji pojenie będzie odbywać się za pomocą systemu kropelkowego, a w odchowalni takiego nie ma. Korzystne jest zainstalowanie np. 1 poidełka kropelkowego na 200 kurek w ramach tzw. szkółki pojenia - codzienna kontrola spożycia wody jest szczególnie ważna Karmienia według fizjologicznego zapotrzebowania - ok. 2 tyg. przed zniesieniem pierwszych jaj następuje rozwój kości długich, które spełniają funkcję rezerwuaru wapnia dla produkcji skorupy jaja. Z tych to powodów celowe jest skarmianie paszą przednieśną o odpowiednim poziomie wapnia i fosforu dla prawidłowego formowania się tych kości. Pasza ta powinna zostać zastąpiona paszą produkcyjną jak tylko nieśność osiągnie poziom 2%, aby uniknąć ewentualnej demineralizacji ptaków. Instrukcja prowadzenia stad towarowych 0910 Page 23

25 - następnie należy wprowadzić paszę na pierwszy okres nieśności o wyższej koncentracji białka (o ok. 7% wyższa koncentracja od paszy na okres po szczycie). Pasza ta powinna pokryć zapotrzebowanie ptaków na produkcję w tym okresie oraz kontynuowanie dalszego wzrostu i dalszego rozwoju układu rozrodczego. Stymulowanie spożycia paszy Od momentu wejścia w nieśność do szczytu produkcji, spożycie paszy powinno wzrosnąć o ok. 40% aby zapewnić pokrycie potrzeb ptaków na produkcję i kontynuację wzrostu. Dla lepszej stymulacji apetytu i spożycia paszy powinno stosować się następujące zasady: - należy utrzymywać temperaturę zbliżona do tej jaką ptaki miały w okresie odchowu. W chwili wchodzenia w nieśność spowolnienie tempa wzrostu następuje powyżej 24 0 C, a powyżej 28 0 C wzrost jest bardzo minimalny - zminimalizować wahania temperatury i unikać powstawania przeciągów - stosować odpowiednią długość dnia świetlnego, wprowadzając 15h światła po osiągnięciu 50% nieśności - stosować 1,5-2h doświetlanie nocne, które pozwoli ptakom na utrzymanie tempa wzrostu przez umożliwienie dodatkowego karmienia tzw. nocne dokarmianie - ograniczyć ilość zadań paszy z uwzględnieniem typu posiadanego wyposażenia. Zbyt duża liczba karmień, skutkuje wzrostem współzawodnictwa między ptakami, obniżeniem wskaźnika wyrównania stada z powodu preferencji w wyjadaniu grubszych frakcji paszy - należy rozplanować tak pory karmień aby 60% skarmianej dziennej dawki paszowej była wyjadana w ciągu ostatnich 6 godzin dnia świetlnego oraz możliwe było doprowadzenie do prawie całkowitego wyjedzenia paszy w połowie dnia i pozostawienia na okres 2-3h pustych karmideł. Pozwoli to na unikniecie efektu akumulacji najlżejszych frakcji paszy i obniżenia wyjadanej dawki. - podawać paszę o właściwej strukturze fizycznej (80% cząstek powinna mieścić się w przedziale od 0,5 do 3,2 mm) Monitorowanie środowiska i wskaźników produkcyjnych - Regularna kontrola następujących parametrów pomoże w ocenie faktycznych zmian zachodzących w stadzie w krytycznych momentach: - spożycie paszy (dzienne) - spożycie wody (dzienne) oraz wskaźnik woda/pasza - temperatura (min-max) oraz wilgotność względna (dzienna) - zmiany masy ciała (tygodniowo) do szczyty nieśności, zalecane jest ważenie do 35 tyg. życia - zmiany średniej wagi jaja (dzienne) w pierwszych tyg. nieśności Ogólne założenia dla programów świetlnych w okresie produkcji Tak w produkcji, jak i w okresie odchowu, program świetlny ma wpływ na ilość wyjadanej dawki paszowej. Dodatkowo przez całe swoje życie ptaki pozostają wrażliwe na zmiany w długości dnia świetlnego. Instrukcja prowadzenia stad towarowych 0910 Page 24