Raport z przeprowadzonych badań ankietowych dla projektu BIEN

Transkrypt

1 Modelling and Visualisation in Bioinformatics - nowa, innowacyjna specjalizacja z wykładowym językiem angielskim Uniwersytet Śląski w Katowicach, ul. Bankowa, - Katowice, Raport z przeprowadzonych badań ankietowych dla projektu BIEN Opracowanie: Agnieszka Nowak. Cel Ankiety Chęć stworzenia specjalizacji, która pozwoli sprostać potrzebom rynku, skłoniła nas do przygotowania ankiet skierowanych do wydziałów oferujących kursy z zakresu informatyki i/lub bioinformatyki. Celem podstawowym tych badań było uzyskanie pełnego obrazu absolwenta informatyki stosowanej, w szczególności bioinformatyki. Wśród celów szczegółowych należy wymienić: rozpoznanie technik kształcenia dominujących w uczelniach krajowych, a także zagranicznych, przygotowanie wzorcowego schematu kształcenia przydatnego w procesie tworzenia siatki studiów dla specjalizacji projektu BIEN, identyfikacja niedoskonałości procesów kształcenia, co pozwoli stworzyć analizę ryzyka dotyczącą skutecznego kształcenia dla projektowanej specjalizacji, nawiązanie współpracy z uczelniami zainteresowanymi tworzeniem nowych specjalizacji, promocja projektu, której celem bieżącym jest informowanie partnerskich uczelni o rozwoju projektu, a celem końcowym - pozyskanie studentów specjalizacji Modelling and Visualisation in Bioinformatics.

2 . Próba badawcza Ankietę wysłano do polskich uczelni oraz do uczelni zagranicznych oferujących studia z zakresu informatyki i bioinformatyki - 9 uczelni. Lista mailingowa powstała na podstawie bazy adresów internetowych partnerskich uczelni zagranicznych, stworzonej przez Biuro Programów Edukacyjnych i Współpracy z Zagranicą Uniwersytetu Śląskiego oraz danych dostępnych na stronie internetowej Konferencji Rektorów Polskich Akademickich Szkół Polskich ( Zdecydowano o elektronicznym sposobie dostarczenia kwestionariusza ankiety, który został także w obu wersjach językowych udostępniony na stronie internetowej Projektu BIEN.. Forma ankiety W kwestionariuszu ankiety postawiono pytań merytorycznych oraz pytań zgromadzonych w części Metryczka, mających na celu identyfikację jednostki, dla której wypełniono ankietę. Pytania kwestionariusza podzielono na części dotyczące: kierunkowych treści kształcenia, bazy technicznej jednostek, nauczania języków obcych i przedmiotów nieinformatycznych, certyfikacji studentów, działalności kół naukowych, praktyk zawodowych i staży, projektów realizowanych przez studentów, losów absolwentów.. Zwrot Po terminie wskazanym w liście elektronicznym otrzymano wypełnionych kwestionariuszy ankietowych, w tym tylko jeden z uczelni zagranicznej. Analizę zwrotności i wnioski z tego płynące przedstawiono w części podsumowującej opracowania.

3 Wśród ankietowanych uczelni były zarówno uczelnie kształcące jedynie na poziomie studiów licencjackich i inżynierskich, jak również magisterskich, podyplomowych czy doktoranckich. Są to uczelnie oferujące studia w trybie dziennych, wieczorowym i zaocznym. Liczba słuchaczy jest bardzo zróżnicowana: od małych jednostek liczących zaledwie słuchaczy do takich, gdzie słuchaczy jest około. Z danych zawartych w ostatniej części ankiety (Metryczka) wynika, że dyplom licencjata zdobywa najczęściej około % słuchaczy, zaś magistra około %. Najczęściej w ofercie edukacyjnej znajdują się specjalności: informatyka medyczna, technologie sieciowe, algorytmy i struktury danych czy bazy danych. Pojawiają się także specjalizacje związane z inteligencją obliczeniową, programowaniem komputerowych, grafiką czy sterowaniem.. Analiza wyników ankiety Każdy z dostarczonych kwestionariuszy zapisano w elektronicznym katalogu Archiwum. Przeprowadzono analizę kompletności odpowiedzi i poprawności merytorycznej, co było warunkiem koniecznym zakwalifikowania kwestionariusza do etapu analiz statystycznych. Wszystkie odesłane ankiety spełniły kryteria merytoryczne. Postanowiono prowadzić analizy traktując grupę badawczą jako jednorodną nie wprowadzając podziału na uczelnie polskie i zagraniczne, także bez podziału ze względu na profil i poziom kształcenia. Jedynym powodem była mała liczba uczestników badań. Dla każdego z pytań zestawiono wyniki ilościowe i procentowe zapisano je w odpowiednim pliku. Szczegółowe opisowe przedstawienie wyników dotyczy wszystkich wskazanych w kwestionariuszu obszarów. Pierwsze pytanie ankiety dotyczyło identyfikacji czynników decydujących o wyborze informatyki jako kierunku studiów. Na podstawie uzyskanych odpowiedzi można zauważyć, iż informatyka odpowiada zainteresowaniom młodych ludzi, jest kierunkiem modnym chociażby ze względu na możliwość znalezienia pracy po skończeniu studiów (Wykres ).

4 Czynniki wpływające na wybór kierunku "informatyka" 9 zgodność z zainteresowaniami kontynuacja szkoły średniej modny kierunek pewna praca prestiż uczelni bardzo ważny ważny bez znaczenia czynniki Wykres. Odpowiedzi na pytanie ankiety dane ilościowe. Treści kształcenia studentów Wszystkie ankietowane uczelnie dysponują specjalizowanymi laboratoriami komputerowymi. Zakres specjalizacji pracowni może jednak dotyczyć wielu zagadnień tematycznych, stąd też analizowano również szczegółowo wyposażenie uczelni. Dominującą platformą systemową jest platforma Windows, drugi pod względem popularności jest system Linux. Systemy takie jak Solaris wciąż nie są popularne (Wykres ). Połowa ankietowanych uczelni realizuje program nauczania z systemów sprzętowych Cisco Systems. Najpopularniejszym oprogramowaniem narzędziowym są systemy Oracle, Sybase a także Visual Studio. Sterowniki jako podstawa pracowni specjalizujących na kierunku informatyka są najczęściej realizowane w ramach systemów CAD, zaraz potem realizuje się takie zagadnienia jak sterowanie robotów, układy cyfrowe oraz analogowe. Wykaz pracowni systemowych Windows linux solaris systemy operacyjne Wykres. Odpowiedzi na pytanie ankiety dane ilościowe.

5 W programach nauczania języki programowania stanowią do % treści w większości ankietowanych ośrodków. Tylko w kilku z nich zadeklarowano dość znaczny obszar dydaktyki przewidziany dla tych języków. Dotyczy to uczelni o profilu inżynierskim i magisterskim, o dość dużej liczbie, wśród których są specjalizacje związane z inżynierią oprogramowania. W dwóch przypadkach na trzy uczy się co najmniej języków programowania, na Wykresie pokazano popularność środowisk programistycznych. Najczęściej uczy się języków: C/C++, Java i SQL oraz języków skryptowych (PHP, Python, Ruby). Na dalszych pozycjach lokuje się HTML, XML, Java Script, środowisko Visual Studio, czy Delphi. Których z wymienionych środowisk programistycznych naucza się studentów? liczba odpowiedzi C/C++ Visual Studio (BASIC, C#,.NET) Delphi Java Script HTML języki programowania Visual C++ Java Języki skryptowe (PHP, Python, Ruby) SQL / PL SQL XML Wykres. Odpowiedzi na pytanie ankiety dane ilościowe. W zakresie technologii bazodanowych najczęściej uczelnie prowadzą zajęcia z wykorzystaniem MS SQL Servera, MySQL a oraz Oracle (średnio co druga uczelnia), rzadziej jest to Postgre SQL czy Sybase (Wykres ). liczba odpowiedzi Czy studenci potrafią obsługiwać któreś z wymienionych technologii bazodanowych? MS SQL Server Postgre SQL My SQL Oracle Sybase technologie bazodanowe Wykres. Odpowiedzi na pytanie ankiety dane ilościowe.

6 Każda uczelnia realizuje zajęcia dotyczące obsługi sieci typu LAN, ale tylko połowa uwzględnia także sieci rozległe (WAN) w programie studiów. Nauczanie rozwiązań sieciowych to także sieci bezprzewodowe i kablowe co jest praktykowane w zasadzie w każdej z jednostek. Większość uczelni informatycznych uwzględnia w programach nauczania szeroko rozumiane zagadnienia Sztucznej Inteligencji oraz te dotyczące realizacji projektów i zespołów projektowych ponad % odpowiedzi w odesłanych ankietach (pytania i kwestionariusza). Znacznie mniej jest propozycji dotyczących pracy w środowiskach dedykowanych rozwiązywaniu problemów obliczeniowych. Tylko połowa uczelni daje studentom możliwość poznania zasad pracy w środowisku Matlab, pozostałe wskazują na wykorzystanie środowiska SciLab oraz np. znanego pakietu statystycznego The-R. Wśród treści uzupełniających ofertę dydaktyczną należy wskazać zgodne umieszczanie w programie studiów treści z zakresu zarządzania firmą. Praktycznie wszystkie ankietowane uczelnie realizują programy współpracy międzynarodowej, dając studentom szansę zdobycia doświadczenia na uczelniach zagranicznych w ramach projektów typu Erasmus, czy Leonardo da Vinci. Realizowane przez studentów prace dyplomowe dotyczą zastosowań informatyki w medycynie i telekomunikacji, rzadziej wciąż w ekonomii, elektronice czy przemyśle. Ankietowana uczelnia zagraniczna wskazuje na projekty z zakresu wspomagania finansów i przemysłu. W % udzielono odpowiedzi, że prace promocyjne powstają przy współpracy studentów z firmami bądź instytutami badawczymi, odsetek wdrażanych projektów obrazują odpowiedzi na pytanie, co przedstawiono na Wykresie. Jeśli dysponujecie Państwo taką wiedzą, to proszę określić, jak często realizowane projekty są później wdrażane w życie? % % przeważnie są wdrażane sporadycznie nie wiemy % Wykres. Odpowiedzi na pytanie ankiety dane procentowe.

7 Certyfikacja Uogólniając, według respondentów, studenci posiadają umiejętności pozwalające na uczestnictwo w zajęciach prowadzonych w języku angielskim. Studenci nie zawsze otrzymują propozycje certyfikacji językowej i tylko niektóre uczelnie interesują się tym, czy takie certyfikaty studenci zdobywają (Wykres ). Jaki procent studentów zdobywa dzięki nauce języków obcych certyfikaty typu TOEFL, FCE, CAE, itp.? mała grupa (do %) mniej niż połowa (więcej niż %) nie wiemy procent uczestnictwa Wykres. Odpowiedzi na pytanie ankiety dane ilościowe. Uczelnie w programach nauczania przewidziały treści dające studentom szansę przystąpienia do egzaminów certyfikujących w zakresach najpopularniejszych na rynku technologii. Są to przede wszystkim programy oparte na współpracy w ramach IT Academy (Microsoft), Akademii Cisco oraz Oracle. Szczegółowe wyniki przedstawiono na Wykresie. Jakie certyfikaty studenci mają szanse zdobywać z racji podjętego kierunku studiów? (można zaznaczyć kilka odpowiedzi) Oracle Microsoft Cisco Novell Java (SUN) zdobywane certyfikaty Wykres. Odpowiedzi na pytanie ankiety dane ilościowe.

8 Praktyki i staże Uczelnie pomagają studentom w znalezieniu firm oferujących praktyki, niemal równie często studenci sami szukają miejsca odbycia praktyki, a rzadziej firmy same występują z takimi ofertami (Wykres ). Wśród firm oferujących staże lub praktyki najmniejszym zainteresowaniem cieszą się firmy specjalizujące się w automatyce, robotyce czy układach sterowania. Największym zaś firmy specjalizujące się w dostarczaniu rozwiązań sieciowych oraz firmy specjalizujących się w projektowaniu i programowaniu. Większość ankietowanych jednostek (%) w odpowiedzi na pytanie dotyczące staży wskazała, że nie uczestniczy w ich realizacji. 9 Która z wymienionych dróg realizacji praktyk zawodowych przez studentów obierana jest w Państwa placówce? (można zaznaczyć kilka odpowiedzi) firmy zgłaszają oferty realizacji praktyk studenci sami szukają miejsca odbycia praktyki uczelnia szuka praktyk dla studentów forma organizacji praktyk Wykres. Odpowiedzi na pytanie 9 ankiety dane ilościowe. Koła naukowe Kolejna grupa pytań dotyczyła działalności kół naukowych. Wśród profili ich działalności dominują koła programowania i sztucznej inteligencji oraz sieci komputerowych (Wykres 9). Nierzadko są to także koła bazodanowe, koła testowania a także inne przykładowo dotyczące inżynierii oprogramowania. Obserwuje się wzrost popularności kół Sztucznej Inteligencji i Sieci Komputerowych. Koła współpracują przede wszystkim z firmami oraz pracownikami uczelni, rzadziej nawiązują kooperację z kołami z innych ośrodków akademickich.

9 Czy studenci działają w ramach kół naukowych? Jeśli tak w jakich? Można zaznaczyć kilka możliwości. koła programowania koła administrowania systemami operacyjnymi koła bazodanowe koła testowania koła sztucznej inteligencji sieci komputerowe,zastoso wania sieciowe inżynieria oprogramowania koła naukowe Wykres 9. Odpowiedzi na pytanie ankiety dane ilościowe. Absolwenci Komórką odpowiedzialną za śledzenie losów absolwentów w większości przypadków jest Biuro Karier, jednocześnie w % przypadków uczestnicy badań deklarują brak takiej jednostki. Stąd wyniki badań dla tej grupy pytań nie są reprezentatywne. Trudno też grupować je tematycznie. 9 z uczelni ocenia, że zawód informatyka jest atrakcyjny w perspektywie rynku pracy. W większości przypadków studenci nie są ankietowani w kwestii ich planów związanych z pracą zawodową (%). Nie jest powszechnym zjawiskiem organizowanie tzw. Banków Pracy (około % uczelni stara się w ten sposób pomagać swoim studentom). Ponad % ankietowanych twierdzi, że sami studenci dobrze orientują się w możliwościach znalezienia pracy w wyuczonym zawodzie. Według wiedzy osób odpowiadających na pytania ankiety, studenci rozważają możliwość podjęcia pracy poza granicami kraju (Wykres ). 9

10 Czy studenci rozważają możliwość pracy za granicą po skończeniu studiów? najczęściej są zdecydowani na wyjazd za granicę opcja pracy za granicą biorą pod uwagę taką możliwość Wykres. Odpowiedzi na pytanie ankiety dane ilościowe. W zasadzie wszystkie uczelnie są przekonane, że ich absolwenci bez problemów znajdą pracę zarówno na rynkach lokalnym i krajowym, jak i międzynarodowym (Wykres ). Tylko dwie z jedenastu uczelni sugerują, że więcej niż % absolwentów ma problemy ze znalezieniem pracy. Wśród powodów najczęściej zaznaczano: dużą konkurencję na rynku pracy, słabą znajomość języków obcych, czasem też niskie kwalifikacje. Proszę ocenić szanse studentów na znalezienie pracy w wyuczonym zawodzie w odniesieniu do każdego z następujących rynków pracy? 9 bez trudu znajdą prace znajdą, ale po długim szukaniu szansa na znalezienie pracy rynek lokalny rynek krajow y rynek międzynarodow y Wykres. Odpowiedzi na pytanie ankiety dane ilościowe.

11 Miejscem zatrudnienia absolwenta najczęściej jest mała firma programistyczna, korporacja czy przedsiębiorstwo związane ze świadczeniem usług IT. Bardzo rzadko miejscem pracy jest natomiast uczelnia wyższa czy instytut badawczy (Wykres ). W jakim obszarze (typie organizacji) studenci mają szansę znaleźć pracę? bardzo często często rzadko bardzo rzadko Mała firma programistyczna Korporacja Uczelnia wyższa Instytut badawczy Przedsiębiorstwo typ organizacji Wykres. Odpowiedzi na pytanie ankiety dane ilościowe. Tablica. Ilościowe zestawienie odpowiedzi na pytanie. Jakie stanowiska zajmowane są przez absolwentów kierunku? bardzo często często rzadko bardzo rzadko nigdy Programista Menedżer ds. informatycznych Sprzedawca Projektant baz danych Projektant systemu Grafik Analityk biznesowy systemowy Naukowiec Administrator Tester Stanowisko nie związane z informatyką Wśród stanowisk zajmowanych przez absolwentów kierunku informatyka są najczęściej: programista, projektant baz danych, administrator systemu, tester oprogramowania czy grafik komputerowy. Rzadziej są to stanowiska: naukowca, projektanta systemu czy

12 menedżera ds. informatycznych. Nie wskazano stanowisk, które nie są związane z informatyką. Wyniki obrazują: Tablica oraz Wykres. Jakie stanowiska zajmowane są przez absolwentów kierunku? 9 Programista Menedżer ds. informatycznych Sprzedawca Projektant baz danych Projektant systemu Grafik Analityk biznesowy systemowy obrane stanow isko Naukowiec Administrator Tester Stanowisko nie związane z informatyką bardzo często często rzadko bardzo rzadko nigdy Wykres. Odpowiedzi na pytanie ankiety dane ilościowe.. Wnioski Zasadniczą przeszkodą w opracowaniu pełnego raportu z badań ankietowych jest niewielka liczba odesłanych wypełnionych ankiet. Przyczyny niewielkiej zwrotności ankiety należy upatrywać w kilku czynnikach. Po pierwsze, czas dany na wypełnienie ankiety był dość krótki. Po drugie, liczba pytań ujętych w ankiecie była spora, co mogło znacznie wydłużyć czas konieczny na jej wypełnienie. Inną sprawą jest i to, że na uczelniach wciąż brak osób, które posiadają pełną wiedzę, niezbędną do wypełnienie takiej ankiety samodzielnie, a konieczność zdobycia tej wiedzy od innych może zniechęcać do jej wypełnienia. Mała liczba zwróconych kwestionariuszy nie dała możliwości opracowania uniwersalnej sylwetki absolwenta. Wyniki potraktowano więc jako sugestie, których potwierdzenia szukać będziemy w ramach badań. Źródła badań stanowić będą zasoby Internetu. Odnalezione zostaną witryny internetowe uczelni i wydziałów kształcących studentów na kierunkach informatycznych o specjalizacjach pokrewnych z projektowaną. Przeprowadzona zostanie

13 analiza siatek studiów, szczegółowych treści nauczania, a uzyskane wyniki zostaną zaprezentowane w aneksie do niniejszego raportu. Jednakże, nawet tak mała zwrotność ankiet, po dokonaniu analizy, pozwala stwierdzić, iż ankietowane uczelnie, odznaczają się dość jednolitym profilem kształcenia studenta w zakresie informatyki stosowanej. Kluczowe kwestie to: specjalizowane laboratoria, zarówno pod względem programowych jak i sprzętowym, wystarczające umiejętności językowe studentów (ad. Prowadzenia zajęć w języku angielskim), certyfikacja studentów (przede wszystkim CISCO i Microsoft), powstawanie nowych kół naukowych, podział treści kształcenia na następujące grupy:. języki programowania. technologie bazodanowe. przedmioty ogólne (zarządzanie, zespoły projektowe). sieci komputerowe. inteligentna analiza danych. Traktując to zestawienie jako wskazanie niezbędnych elementów naszego programu nauczania, udało się także wyróżnić zagadnienia warte poprawienia, takie jak na przykład konieczność zwiększenia odsetka studentów ubiegających się o certyfikaty. Na szczególną uwagę zasługuje też konieczność przygotowania specjalizowanych pracowni. Przeprowadzone badania pokazują również, że na większości uczelni brak jest mechanizmów i jednostek badających losy absolwentów. W odniesieniu do realizacji projektu: przeprowadzone badania pozwolą na podjęcie działań związane z budową sylwetki absolwenta kierunku informatyka, specjalizacji Modelling and Visualisation in Bioinformatics; dadzą możliwość weryfikacji pierwotnego zarysu, pierwotnych założeń odnoszących się do siatki studiów projektowanej specjalizacji. Projekt powstał dzięki wsparciu udzielonemu przez Norwegię, Islandię i Lichtenstein poprzez dofinansowanie ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego w ramach Funduszu Stypendialnego i Szkoleniowego