OGÓLNOPOLSKA GAZETA POROZUMIENIA ZIELONOGÓRSKIEGO DLA PACJENTÓW ZDROWIE. nr 1 (3) styczeń 2007 nakład 310 tys.

Transkrypt

1 OGÓLNOPOLSKA GAZETA POROZUMIENIA ZIELONOGÓRSKIEGO DLA PACJENTÓW POROZUMIENIE ZIELONOGÓRSKIE ZDROWIE dlakazdego nr 1 (3) styczeń 2007 nakład 310 tys. ISSN W NUMERZE: Czym straszy pneumokok? Grypa wirus groźniejszy niż myślisz Ceragemowo to chyba zdrowo Ustawa podwyżkowa Kilka sposobów walki ze stresem Nie wszystko złoto co się świeci Trądziku nie wolno lekceważyć ZUS państwo w państwie Czy żywe kultury bakterii są żywe? Czy żywe kultury bakterii są żywe? Współczesny człowiek nauczył się walczyć z bakteriami. Reklamy środków czystości przekonały go, że czystość oznacza tak naprawdę sterylność. Istnieją jednak bakterie, które mają zbawienny wpływ na nasze zdrowie. Aby działały, muszą być żywe. P robiotyki, czyli tzw. dobre bakterie, to specjalnie wyselekcjonowane bakterie kwasu mlekowego oraz tzw. bifidobakterie. Człowiek od niepamiętnych czasów wykorzystywał je do naturalnego ukwaszania żywności (powodują fermentację cukrów). To właśnie dzięki nim możliwy jest proces kiszenia kapusty i ogórków, one powodują też, że kwaśnieje mleko. Już na początku XX w. u bułgarski naukowiec Ilja Miecznikow zauważył, że chłopi regularnie spożywający jogurt żyją dłużej. Odkrycie to spowodowało, iż cały świat zainteresował się mleczną dietą. Prawdziwa moda na probiotyki nastała z początkiem lat 90. ubiegłego stulecia. Dobre i złe bakterie W przewodzie pokarmowym człowieka żyje około 500 gatunków bakterii. Są wśród nich zarówno bakterie chorobotwórcze, jak i te, ułatwiające trawienie, wspomagające wytwarzanie witamin B 12 i K, wzmacniające układ odpornościowy i stanowiące barierę dla zarazków. Probiotyki potrafią przedostać się przez naturalną barierę organizmu, jaką jest kwas solny i kwas żółciowy. Kiedy znajdą się w jelicie, szczelnie przylegają do jego ściany i zaczynają się rozmnażać, stwarzając barierę dla drobnoustrojów chorobotwórczych. Dobre bakterie zwalczają infekcje, wzmacniają układ odpornościowy, regulują pracę jelit, łagodzą objawy nietolerancji na laktozę, zmniejszają ryzyko chorób nowotworowych i ułatwiają wchłanianie wapnia i magnezu. Kiedy w jelitach brakuje bifidobakterii, dochodzi do procesów zapalnych, zaburzeń wchłaniania i wykorzystania biologicznie aktywnych substancji, obniża się także odporność organizmu. Wiąże się to z ryzykiem rozwoju infekcji i chorób nowotworowych. Ilość mikroflory w naszych jelitach maleje wskutek terapii antybiotykowych, naświetlań, stresu. Z wiekiem zwiększa się prawdopodobieństwo zachorowania na nowotwory jelita grubego, dlatego osobom starszym zaleca się spożywanie dużej ilości pokarmów zawierających probiotyki. Uszlachetnianie szczepów Bakterie mlekowe, które przypadkowo dostaną się do krowiego mleka podczas dojenia, w temperaturze pokojowej w ciągu kilku godzin powodują jego ukwaszenie. Dziś trudno jednak polegać na naturze i dzikich bakteriach, dlatego probiotyki obecne w fermentowanych napojach nie pojawiają się tam przypadkowo. Przy ich wyrobie stosowane są specjalnie wyselekcjonowane szlachetne szczepy bakterii. Do mleka lub śmietanki poddanych wcześniej pasteryzacji (ogrzewaniu przez sekund do temperatury co najmniej 72 o C) dodaje się zakwas najczęściej w formie wysuszonej lub zamrożonej biomasy bakteryjnej. Zgodnie z międzynarodowymi i krajowymi normami każdy z fermentowanych napojów mlecznych powinien zawierać co najmniej 10 milionów bakterii kwasu mlekowego w 1 cm 3. Napoje najczęściej wzbogaca się bakteriami z rodzaju Lactobacillus i Bifidobacterium. Do pierwszej grupy należą bakterie L. Casei Defensis opatentowane przez producenta napojów Actimel (w 1 buteleczce Actimela znajduje się 10 miliardów żywych bakterii, nazwa jest chwytem marketingowym, po włosku np. nazywają się one L. Casei Imunitas nazwa ma się kojarzyć z obroną). Skład mikroflory probiotycznej powinien być wyszczególniony na opakowaniu. Biokefir i biojogurt Napoje mleczne nowej generacji, czyli takie, do których sztucznie dodano bakterie probiotyczne, najczęściej zawierają w swojej nazwie przedrostek Bio (Biokefir, Biojogurt), bywa też, że nazywają się mlekiem acidofilnym, ponieważ zawierają szczep o nazwie Lactobacillus acidophilus. Są one skuteczniejsze niż tradycyjne kefiry czy jogurty, ponieważ bakterie jogurtowe, zwane probiotykopodobnymi, zawarte w tych ostatnich mają ograniczoną zdolność przedostawania się do jelita grubego. Podobnie mikroflora zawarta w tradycyjnym kefirze nie jest mikroflorą probiotyczną i działa słabiej niż szczepy bakterii dodawane do napojów typu Bio. Osoby, które chętnie jedzą produkty mleczne i wierzą w ich zbawienne właściwości, powinny także pamiętać, że probiotyki nie są obecne we wszystkich produktach jogurtopodobnych nie zawierają ich np. popularne serki homogenizowane. OLIWIA TARASEWICZ Ustawa podwyżkowa Ustawa z dnia 22 lipca 2006 r. o przekazaniu środków finansowych świadczeniodawcom na wzrost wynagrodzeń popularnie zwana jest ustawą podwyżkową. Uchwalenie jej było efektem długotrwałego protestu, początkowo tylko lekarzy, a później również średniego i niższego personelu medycznego. P o burzliwych negocjacjach w sprawie stawki kapitacyjnej na przełomie roku 2005 i 2006 prowadzonych w interesie podstawowej opieki zdrowotnej przez Porozumienie Zielonogórskie, akcję protestacyjną przeciwko zbyt niskim zarobkom podjęli lekarze zatrudnieni na etatach w publicznych przychodniach i szpitalach. Protest trwał ponad pół roku i objął całą Polskę. Przybierał różne formy i przebiegał ze zróżnicowaną intensywnością: od strajków i zamykania szpitali do pikiet i protestacyjnych marszów. Po licznych spotkaniach i rozmowach władz resortu, a w późniejszym okresie władz kraju z różnymi gremiami protestujących zapadła decyzja o potrzebie kompleksowego rozwiązania problemu, tzn. podniesienia wynagrodzeń lekarzom i pielęgniarkom zatrudnionym w publicznej służbie zdrowia. O pracownikach wykonujących te same obowiązki na takich samych stanowiskach pracy, ale w obrębie zakładów niepublicznych tenże projekt ustawy nie wspominał. Oni nie zostali przewidziani do objęcia podwyżką wynagrodzeń. Okazało się, że tak rozumiana kompleksowość łamie konstytucyjne zasady równości. Tuż przed skierowaniem projektu do konsultacji społecznej wprowadzono zmiany. Podwyżki mieli otrzymać wszyscy zatrudnieni lekarze i pielęgniarki, zarówno w publicznej, jak i niepublicznej służbie zdrowia. Przy czym zatrudnienie nie oznaczało umowy o pracę w rozumieniu kodeksu pracy, lecz jakąkolwiek umowę skutkującą wykonywaniem świadczeń przez lekarza bądź pielęgniarkę tak w publicznej, jak i w niepublicznej placówce. Naprędce redagowana i poprawiana ustawa pełna jest wad i niejasności, szczególnie w odniesieniu do podstawowej opieki zdrowotnej, jako że te kwestie normowane były w najpóźniej wprowadzanych do projektu poprawkach. Ustawa podwyżkowa jest ustawą incydentalną, okres jej obowiązywania jest ograniczony w niej samej i dotyczy czwartego kwartału roku 2006 i całego roku Według zapisów ustawy niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej mają zagwarantowane środki na podwyżki płac jedynie na rok Zmusza to właścicieli tych zakładów do takiego podwyższania wynagrodzenia, aby nie stało się ono częścią wynagrodzenia podstawowego, którego pracownik miałby prawo, według kodeksu pracy, domagać się w latach następnych, gdyż ustawa nie przewiduje źródeł finansowania podwyżki po 2007 r. Jeśli chodzi o wysokość podwyżki, ustawa podaje jej górną granicę 40% przeciętnego wynagrodzenia danej osoby w okresie od kwietnia do czerwca 2006, ale ten zapis dotyczy wyłącznie zakładów specjalistycznych (szpitali i specjalistycznych przychodni), nie odnosząc się do zakładów zajmujących się podstawową opieką zdrowotną, czyli poradni lekarzy rodzinnych. Wynika to z różnic w sposobie finansowania. Poradnie lekarzy rodzinnych finansowane są na podstawie stawki kapitacyjnej. Polega to na tym, że Narodowy Fundusz Zdrowia płaci określoną sumę za każdego zadeklarowanego pacjenta, uwzględniając osobno stawkę lekarską, osobno stawkę pielęgniarki i położnej. Podwyżka na wynagrodzenie została więc dodana według odpowiednich przeliczników do poszczególnych stawek. Realny wzrost kwoty kontraktu, jaką otrzymuje każdy niepubliczny zakład opieki zdrowotnej, wyniesie około 2-3%. Tu ma miejsce kolejne rozczarowanie. Hasła akcji protestacyjnej zawierały żądania 30% podwyżki teraz i 100% od 2007 roku. Z nieskomplikowanych wyliczeń wynika, że dla położnej w przeciętnej placówce podstawowej opieki zdrowotnej podwyżka wyniesie brutto około 150 zł miesięcznie, od tego należy odliczyć obowiązkowe opłaty (podatki, składkę na ZUS), koszt dojazdów i materiałów medycznych. Jeszcze bardziej kontrowersyjnie przedstawia się podwyżka wynagrodzeń lekarzy. Lekarz zatrudniony w poradni podstawowej opieki zdrowotnej posiada prawo do podwyżki, natomiast lekarzowi wykonującemu taką samą pracę w tej przychodni, ale będącemu jej właścicielem ustawa podwyżki odmawia. Wszelkie dywagacje dotyczące sposobów realizacji podwyżek dotyczą wyłącznie bieżącego i przyszłego roku, bo na późniejszy okres nie przewidziano dodatkowych pieniędzy na wynagrodzenia, licząc, że jakoś to będzie. Tylko nikt nie wie JAK? MAŁGORZATA STOKOWSKA-WOJDA NZOZ VIVENTE ŁASZCZÓW W imieniu redakcji Zdrowia dla Każdego życzymy wszystkim Naszym Pacjentom dużo zdrowia, uśmiechu, życzliwości na co dzień i wiary w dobrą opiekę zdrowotną w naszym kraju.

2 2 1 (3) styczeń 2007 KRAJ ZDROWIEdlaKAŻDEGO.pl Ceragemowo to chyba zdrowo Co jakiś czas świat obiega wiadomość o nowinkach medycznych, które dają coraz to większe, ba nawet cudowne możliwości leczenia. U niektórych, zwłaszcza ciężko i przewlekle chorych, rodzi to nowe nadzieje, u innych powątpiewanie i niedowierzanie. Jednak czas szybko weryfikuje te czarodziejskie odkrycia, a wahadło przechyla się to na stronę szczęśliwych, to oszukanych pacjentów. Z awsze do wszelkiego panaceum staram się podchodzić z umiarem i rozsądkiem, oczywiście biorąc sobie do serca to, że medycyna konwencjonalna nie jest doskonała. Życie nauczyło mnie pokory. Nieraz, kiedy personel w białym fartuchu zawodził, na ratunek przychodziły pacjentom metody alternatywnego leczenia, nierzadko z ogrodów paramedycyny. O statnim hitem, który opanował wiele miast Polski, jest Ceragem, a pionierem tej bardzo interesującej terapii była Zielona Góra. Dzięki moim pacjentom uzyskałem wstępne dane, które były na tyle interesujące, że się nad nimi pochyliłem. Udało się mi dotrzeć do źródła tej najnowszej terapii i porozmawiać z szefową Ceragemu panią Izabelą Ambroż. To, co usłyszałem i zobaczyłem, przerosło moje wyobrażenia. Co to jest Ceragem? Najprościej rzecz ujmując, jest to łóżko materac do masażu, opracowany przez grupę naukowców, medyków, inżynierów techników, specjalistów medycyny wschodniej, fizjoterapeutów z Seulu w Korei Południowej. Zasada jego działania stanowi kompilację znanych i sprawdzonych metod naszej medycyny i medycyny orientalnej. Urządzenie miało spełniać kryteria domowej obsługi i codziennego użytku. Po wielu latach badań i obserwacji stworzono jego optymalny model. Z punktu widzenia medycyny jest to połączenie masażu ręcznego hirropraktyki z wykorzystywaniem elementów kręgarstwa i akupresury oraz termoterapii, która łączy elementy medycyny chińskiej moksy, czyli oddziaływania energii cieplnej w głąb tkanek. Żadnej magii Poprzez masaż kręgosłupa (hirropraktykę) oraz akupresurę, czyli uciski w ważnych punktach zakończeń nerwowych naszego organizmu w połączeniu z moksą, czyli ciepłem wnikających w głąb tkanek, stymuluje się wszystkie funkcje życiowe naszego organizmu. Działanie Ceragemu jest wielopoziomowe. Każdy wie, chociażby z gabinetów fizykoterapii, jakie dobroczynne skutki przynosi masaż albo nagrzewanie chorych tkanek, jednak jest to działanie miejscowe, likwidujące nie przyczyny, ale skutki choroby. Z reguły ma też ono charakter krótkotrwały. Zastanawiające jest to, że działanie urządzenia tylko w granicach kręgosłupa i torsu wywołuje efekty ogólnoustrojowe. I tu mamy odpowiedź w akupresurze często wykorzystuje się inne części ciała, a efekt terapeutyczny dotyczy odległego narządu. No i najważniejsze Ceragem ma wpływ na ważne centra energetyczne naszego organizmu, które lokalizują się w linii kręgosłupa. Według niektórych teorii, to zaburzenia przepływu energii dają początek wielu chorobom. Połączenie tych oddziaływań teoretycznie zapobiega powstawaniu schorzenia, leczy, kiedy jest ono rozwinięte, oraz likwiduje jego objawy. Pacjent w sali terapeutycznej Na co wpływa Ceragem? Biorąc pod uwagę biodziałanie, Ceragem może wpływać na wszystko. Najpierw na układ kostno-stawowy, a w szczególności na takie jego choroby, jak zwyrodnienia i dyskopatie, wywołujące przewlekłe zespoły bólowe kręgosłupa, które są zmorą wszystkich gabinetów lekarzy rodzinnych. Układ mięśniowy także jest w łasce dobroczynnego działania Ceragemu. Rzeczą bezdyskusyjną jest to, że urządzenie wpływa na układ krążeniowo-naczyniowy i oddechowy, usprawniając ich działanie, a co za tym idzie polepszając dotlenienie i odżywienie wszystkich tkanek organizmu. Masaż jamy brzusznej niesie za sobą poprawę funkcji przewodu pokarmowego. Jest to informacja nie bez znaczenia dla chorych z zaparciami i innymi czynnościowymi zaburzeniami układu pokarmowego i wydalniczego. Ceragem ma również niebywałe oddziaływanie na układ nerwowy zmniejsza dolegliwości bólowe głowy, ma działanie relaksacyjne; obserwowano też poprawę w chorobach zwyrodnieniowych centralnego układu nerwowego, tj. w stwardnieniu rozsianym czy chorobie Parkinsona. Medycyna oparta na faktach Nie do końca wierzyłem w moc działania urządzenia. Podczas wizyty w sali terapeutycznej udało mi się jednak porozmawiać z pacjentami. Spotkałem panią Irenę i Romana Kudrelów, którzy są wielomiesięcznymi pacjentami Ceragemu. Pani Irena po wszczepieniu stymulatora z powodu zaburzeń rytmu serca cierpiała na dokuczliwe bóle głowy po wypadku samochodowym. Bezsenne noce stały się jej koszmarną codziennością. Bez leków przeciwbólowych nie mogła funkcjonować. O Ceragemie dowiedziała się od sąsiadki z działki, która w niewytłumaczalny sposób z dnia na dzień odzyskiwała siły. Stawała się coraz bardziej sprawna, wykonując ciężką pracę na działce. Z rady postanowiła skorzystać. Już po paru zabiegach odczuła poprawę, stopniowo mijały bóle głowy, przestała brać leki przeciwbólowe. Wracało dobre samopoczucie. Ze względu na złą tolerancję z reguły stroniła od alkoholu, ale teraz podczas uroczystości rodzinnych ku zdumieniu innych czasem nawet wypije kieliszek. Mąż pani Ireny, Roman wiele lat pracował w górnictwie, przed laty uległ też wypadkowi samochodowemu. Cierpiał na bóle kostno-stawowe, w szczególności kręgosłupa szyjnego i kolana. Podczas jazdy samochodem z powodu dolegliwości musiał parokrotnie zatrzymywać auto. Kiedy trafił ze swoją małżonką na zabiegi, bóle te zaczęły się zmniejszać. Minęły też objawy meteopatii, wyraźnie zmniejszyły się symptomy choroby Parkinsona, przestała mu drżeć prawa ręka. Zaobserwował u siebie spadek poziomu cholesterolu. Inni spotkani pacjenci również potwierdzali skuteczne działanie urządzenia. Zwracali oni szczególną uwagę na poprawę samopoczucia, odstresowanie, zwiększenie sił witalnych, ustępowanie bólów stawów, niektórzy pacjenci nawet odstawili laski. Ustępowały objawy bólowe ze strony jamy brzusznej, zawroty głowy przykłady można by mnożyć. Czy tylko dla ludzi chorych? Biorąc pod uwagę to, iż organizm ludzki musi się regenerować, Ceragem stanowi niebywałą odskocznię dla ludzi czynnych zawodowo, w szczególności dla tych, którzy nie mają czasu na aktywny wypoczynek, uprawianie sportu, korzystanie z odnowy biologicznej, czy na zwykły relaks. Mimo subiektywnego poczucia zdrowia, w pewnym momencie dochodzi do zaburzeń równowagi między regeneracją a zużyciem ludzkiego ustroju, co daje niewątpliwie początek wielu chorobom zarówno tym ze strony naszej psychiki, jak i ciała. Nerwice, zaburzenia snu, nadciśnienie tętnicze, zawały, zespoły bólowe kręgosłupa, a właściwie wszystkich stawów stają się codzienną plagą. Stosowanie terapii ceragemowej skutecznie temu zapobiega. Nie dla wszystkich Nie ma rzeczy doskonałych, więc nie każdy zainteresowany może korzystać z tej cennej terapii. Przeciwwskazaniem są ostre stany zapalne, świeże urazy i zaawansowane procesy nowotworowe. Pamiętajmy, jeśli mamy jakąkolwiek wątpliwość, po prostu zapytajmy swojego lekarza. Gdzie szukać Ceragemu? W wielu miastach Polski: w Zielonej Górze, Warszawie, Krakowie, Gorzowie, Wrocławiu i innych, pacjenci mogą korzystać z bezpłatnych zabiegów ceragemowych. Duża część osób, która doświadczyła dobroczynnych działań tego urządzenia czasami nawet po kilkunastu miesiącach terapii, chce mieć takie urządzenie w domu. Mówią krótko to takie nasze małe sanatorium i z nim nasze życie stało się prostsze. LEK. MED. ROBERT SAPA PROWOKATORZY POLITYCZNI A POROZUMIENIE ZIELONOGÓRSKIE W zdrowiu w roku 2007 Pamiętacie Państwo, jak w listopadzie i grudniu 2005 r. toczyły się trudne rozmowy Porozumienia Zielonogórskiego z prezesem Narodowego Funduszu Zdrowia Jerzym Millerem na temat zasad pracy lekarzy rodzinnych i ich wynagradzania w 2006 r. Trwały one nawet w Sylwestra 2005 r. do północy i w Nowy Rok do godziny dwudziestej. Brali w nich udział przedstawiciele Ministerstwa Zdrowia z profesorem Zbigniewem Religą na czele. Marek Twardowski Główny Negocjator Porozumienia Zielonogórskiego M inistrowie skłonni byli do kompromisu, ale nieprzejednane stanowisko reprezentował J. Miller. Zespół negocjacyjny Porozumienia Zielonogórskiego, pod moim kierownictwem, analizował na bieżąco sytuację i dochodził do wniosku, że obstrukcyjne stanowisko prezesa NFZ nie ma podłoża merytorycznego, ale wybitnie polityczne. Jego uporowi odnośnie do zmiany zasad kontraktowania i warunków finansowych nie towarzyszyły żadne racjonalne przesłanki, NFZ posiadał bowiem wystarczające środki na spełnienie naszych niewygórowanych propozycji. Kiedy w czasie rozmów zarzuciliśmy mu działania polityczne, obruszył się z tego powodu i odbierał nasze zarzuty jako inwektywy pod swoim adresem. Z dużym trudem kierując się przede wszystkim myślą, abyście jako nasi pacjenci mieli dostęp do podstawowej opieki zdrowotnej od 2 stycznia 2006 r. poszliśmy na kompromis i podpisaliśmy stosowne porozumienie z gwarancją ministra zdrowia co do realizacji jego treści, nie mieliśmy bowiem zaufania do J. Millera. Pomyślałem sobie pożyjemy, zobaczymy, kto miał rację. Byłem i jestem przekonany, że J. Miller działał w interesie polityków zainteresowanych tym, by rękami Porozumienia Zielonogórskiego dokuczyć aktualnie rządzącym, do obowiązków których należy zapewnienie społeczeństwu równego i ciągłego dostępu do świadczeń medycznych. Pamiętacie Państwo, w jaki sposób układ polityczny z poprzedniej ekipy bronił jak twierdzy stanowiska prezesa Millera. Bronił tak twardo, że rząd musiał doprowadzić do zmiany ustawy, żeby go odwołać. Jego miejsce zajął Andrzej Sośnierz człowiek mający konkretne wyobrażenia o zmianach, które musi wprowadzić, aby poprawić system ochrony zdrowia w Polsce, i to zarówno w interesie pacjentów, jak i świadczeniodawców. Człowiek ten sprawdził się, dyrektorując Śląskiej Regionalnej Kasie Chorych, wprowadził dobrze funkcjonujący system RUM, uniemożliwiający nadużycia i dający dużo informacji co do udzielanych świadczeń medycznych niezbędnych każdemu systemowi ubezpieczeniowemu. Ale też pamiętacie Państwo, że tenże Andrzej Sośnierz był wściekle atakowany przez przeciwników z lewej strony sceny politycznej, ale mimo prób uczynienia z niego przestępcy sądy oczyściły aktualnego prezesa z zarzutów. Andrzej Sośnierz, obejmując swój urząd, zachował się zupełnie inaczej niż jego poprzednik i w zaciszu gabinetów, bez żadnej burzy medialnej rozpoczął rozmowy ze świadczeniodawcami na trudne tematy. Porozumienie Zielonogórskie przekonało prezesa, że tzw. ustawa podwyżkowa skrzywdziła podstawową opiekę zdrowotną, nie przyznając jej żadnych środków finansowych na IV kwartał tego roku i w związku z tym prezes podjął decyzję o dofinansowaniu POZ w tym kwartale. Prowadząc również kilkutygodniowe rozmowy, Porozumienie Zielonogórskie uzgodniło zasady kontraktowania na 2007 r. dzięki czemu praktyki lekarzy rodzinnych w całym kraju funkcjonują nieprzerwanie. À propos: nie myliliśmy się jednak co do osoby Jerzego Millera, skoro usłyszeliśmy, że być może obejmie urząd wiceprezydenta Warszawy, przy określonej opcji politycznej. Nagroda za poprzednie działania? LEK. MED. MAREK TWARDOWSKI

3 ZDROWIEdlaKAŻDEGO.pl KRAJ 1 (3) styczeń NA ŚWIECIE CO ROKU W WYNIKU INFEKCJI PNEUMOKOKOWYCH UMIERA MILION DZIECI Czym straszy pneumokok? Są popularne nie tylko dlatego, że ostatnio zrobiło się o nich głośno ruszyła ogólnopolska kampania edukacyjna pod hasłem Stop pneumokokom. Szacuje się, że nosicielami pneumokoków jest 20-40% zdrowych dzieci. Bardzo łatwo się nimi zarazić, bo przenoszą się drogą kropelkową, tymczasem skutki infekcji mogą być, niestety, tragiczne. B akterie Streptoccocus pneumoniae, zwane pneumokokami, są jedną z najczęstszych przyczyn bakteryjnych zakażeń górnych dróg oddechowych. Oprócz zapalenia płuc mogą wywoływać zapalenie śluzówki nosa, ucha środkowego, gardła i zatok. Najgroźniejsze są wtedy, gdy dojdzie do przełamania bariery śluzowej układu oddechowego i przenikną do krwiobiegu. Mogą wówczas spowodować ciężką chorobę zwaną posocznicą (sepsą), zakażenie krwi (bakteriemię) i zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, stawów lub otrzewnej. Narażeni najmłodsi i najstarsi Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) alarmuje, że bakteria wywołująca pneumokokowe infekcje jest odpowiedzialna za więcej przypadków śmierci na świecie niż jakikolwiek inny patogen. Najniebezpieczniejsza jest dla dzieci poniżej drugiego roku życia, które nie mają jeszcze w pełni wykształconego układu odpornościowego i osób powyżej 65 roku życia. Nosicielstwo pneumokoka wśród dzieci jest spore szacuje się, że w Polsce około 60% dzieci przebywających w żłobku ma w swoim gardle lub nosie groźną bakterię. Dla naszych pociech trzeba zrobić wszystko, aby je chronić Inteligentne bakterie Pneumokoki są odpowiedzialne za 85% przypadków posocznic, 66% bakteryjnych zapaleń płuc, 50% zapaleń opon mózgowych. Ponad 30% osób, które zachorowały na pneumokokowe zapalenie płuc, miało powyżej 50 lat. Współczynnik umieralności w tej grupie wiekowej wynosi nawet 80%. Według danych WHO co roku w wyniku infekcji wywołanych przez pneumokoki umiera milion dzieci. Dane te nie obejmują krajów Trzeciego Świata, gdzie wskaźnik umieralności dzieci jest najwyższy. Pneumokoki są jedną z najczęstszych przyczyn zapaleń płuc w Europie. Z badań przeprowadzonych przez Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego wynika, że rocznie na chorobę pneumokokową może zapaść w Polsce co najmniej 400 dzieci w wieku do pięciu lat. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że 20 z nich umrze, a 50 będzie miało ciężkie powikłania neurologiczne, m.in.: uszkodzenie słuchu, wzroku, wodogłowie lub padaczkę. O ile pneumokokowe zapalenie płuc można wyleczyć całkowicie, to w przypadku ropnego zapalenia opon mózgowych dochodzi do trwałych następstw uszkodzeń układu nerwowego, głuchoty, zaburzeń intelektu i innych poważnych powikłań. Najważniejsza profilaktyka Choroby wywołane przez pneumokoki są trudne do wyleczenia. Istnieje 90 szczepów tych bakterii (z czego 7 jest najgroźniejszych dla zdrowia). Mają one otoczkę złożoną z wielocukrów, a liczba szczepów opornych na antybiotyki rośnie coraz szybciej (obecnie około 30% szczepów jest niewrażliwych na penicylinę). Spośród osób, które nie przeżyły pneumokokowego zapalenia płuc, 60% zmarło w ciągu pięciu pierwszych dni, mimo leczenia antybiotykami. Dlatego właśnie środowisko medyczne zainicjowało społeczną kampanię Stop pneumokokom. Od roku w Polsce można kupić szczepionkę skoniugowaną chroniącą przed zachorowaniem. Jest to jedyna szczepionka, którą można podawać dzieciom poniżej 2 lat, czyli w okresie, kiedy są najbardziej narażone na zachorowanie. Niestety nie jest to szczepienie refundowane przez NFZ, a koszt jednej dawki wynosi około zł. Liczba dawek jest uzależniona od wieku dziecka. Szczepienie to od 2006 r. znajduje się w kalendarzu szczepień zalecanych. W Stanach Zjednoczonych szczepionka ta jest obowiązkowa i bezpłatna. Szczepionkę przeciwko pneumokokom zaleca się także osobom powyżej 65 roku życia, zwłaszcza chorującym na serce, płuca, cukrzycę oraz wszystkim dorosłym z anemią, osłabioną odpornością lub po usunięciu śledziony. Uodparnia na lat. Starsi mogą zaszczepić się inną, nieskoniugowaną wersją szczepionki (koszt około 70 zł). Osoby dorosłe mogą się też bronić przed pneumokokami szczepiąc się na grypę. Warto też pamiętać o zjawisku tzw. odporności populacyjnej jeśli wyeliminujemy zachorowalność na infekcje pneumokokowe u najmłodszych, bakterie nie będą się rozprzestrzeniać, co uchroni także osoby starsze. Czy szczepić dzieci? Zdania lekarzy co do szczepienia dzieci są podzielone. Jedni jak prof. Jerzy Szczapa Prezes Polskiego Towarzystwa Neonatologicznego zalecają szczepienie już w drugim miesiącu życia i czterokrotne powtarzanie dawki, inni są zdania, że szczepić można dzieci powyżej roku dwoma lub trzema dawkami szczepionki. Są też tacy, którzy twierdzą, że dzieci, które nie należą do grup podwyższonego ryzyka nie chodzą do żłobka lub przedszkola i nie mają problemów z odpornością (rzadko chorują), nie muszą być szczepione przeciwko pneumokokom. Ostateczna decyzja należy zatem do rodziców uzależniona jest od ich przekonań i zasobności portfela, ponieważ na refundację szczepionki przez NFZ trzeba będzie jeszcze poczekać. OLIWIA TARASEWICZ CHORZY NA STRES Kilka sposobów walki ze stresem Naukowcy uważają, że to właśnie stres jest przyczyną większości chorób człowieka. Choroby serca, zawały, nadciśnienie, przewlekłe choroby przewodu pokarmowego, alergie, obniżona odporność, a nawet choroby nowotworowe mają bezpośredni związek z długotrwałym stanem napięcia emocjonalnego. Fakty o stresie Najmocniej napięcie nerwowe odczuwamy jesienią i wiosną (ma to związek z niedostatkiem światła słonecznego), medytacja jest doskonałym sposobem na uspokojenie umysłu. Z muzyki najlepiej uspokaja Sonata Księżycowa Beethovena Kobiety odczuwają i przeżywają stres silniej niż mężczyźni Na przewlekły stres związany z pracą cierpi co 10 Brytyjczyk W 2001 r. stres był przyczyną śmierci kilkuset Japończyków Co piąty Polak jest zdenerwowany codziennie Żyjemy w ciagłym stresie. Jesteśmy pod stałym naciskiem ze strony innych: szefa w pracy, nauczycieli i wykładowców w szkole czy na uczelni, a także tych, z którymi codziennie, może nawet nie zdając sobie z tego sprawy, rywalizujemy o miejsce w społeczeństwie. Stres jest wszechobecny: boimy się utraty pracy albo rozpaczliwie jej poszukujemy, patrzymy bezradnie, jak umierają nam bliscy, sami chorujemy i z lękiem czekamy na kolejne wyniki badań. Stresują nas korki uliczne, brak pieniędzy, kłopoty rodzinne, ale źródłem stresu są też radosne wydarzenia: ślub, urlop, narodziny dziecka, awans w pracy czy nawet spotkanie z dziewczyną. Czym tak na prawdę jest stres i dlaczego jedni potrafią sobie z nim radzić, a inni nie? Tłumienie problemem Hans Selye, kanadyjski fizjopatolog, definiuje stres jako niespecyficzną reakcję organizmu na wszelkie stawiane mu wymagania (zarówno te nieprzyjemne, np. utrata pracy, jak i przyjemne, np. namiętny pocałunek). Biologiczna reakcja na stres niezależnie od źródła jest w zasadzie taka sama i wiąże się ze zwiększonym wydzielaniem hormonów: adrenaliny, noradrenaliny i kortyzolu, wzrostem ciśnienia krwi, szybkości uderzeń serca i przyspieszeniem oddechu. Te właśnie mechanizmy mobilizowały naszych przodków do walki bądź ucieczki. Dzisiaj, w zupełnie innych sytuacjach, reagujemy tak samo, ale fizycznie nie rozładowujemy napięcia nie rzucamy się z pięściami na szefa, który nie chce dać nam podwyżki, nie uciekamy z egzaminu, pomimo że bardzo boimy się pytań nauczyciela, nie rywalizujemy fizycznie ze swoimi kolegami w pracy... Tłumienie większości emocji i nierozładowywanie napięcia emocjonalnego jest zasadniczym problemem, prowadzi do zaburzeń psychosomatycznych będących podłożem większości chorób ludzkiego organizmu. Ocenia się, że więcej niż połowa wszystkich pacjentów zgłaszających się do lekarzy ma objawy schorzeń wywodzących się przede wszystkim z zaburzeń emocjonalnych. Co więcej, niektórzy naukowcy już teraz są przekonani, że wszystkie choroby i zaburzenia mają jakieś podłoże emocjonalne. Stres ma także wpływ na nasz układ immunologiczny. Ludzie, którzy żyją w ciągłym napięciu, częściej zapadają na różne infekcje. Analiza krwi tych osób pod kątem aktywności komórek odpornościowych specjalizujących się w w niszczeniu chorobotwórczych bakterii, wirusów, grzybów i pasożytów wykazała, że jest ich o wiele mniej w porównaniu z ludźmi niebędącymi pod wpływem stresu. Powstanie i działanie tych komórek hamował wydzielany pod wpływem stresu hormon kortyzol. Aczkolwiek długotrwałe napięcie może prowadzić do powstania poważnych chorób, to jednak ich powstania nie można przewidywać jedynie na podstawie narażenia danego człowieka na stres. Typy dwa Psychologowie rozróżniają dwa typy osobowości. Ludzie o typie osobowości A kochają adrenalinę, dlatego podejmują ciągle nowe wyzwania i uprawiają sporty ekstremalne. Ich też częściej poszukują pracodawcy, u których pełnią zwykle funkcje kierownicze, za swoją przebojowość płacąc jednak wysoką cenę. Częściej umierają na zawały serca i udary mózgu, szybciej też uzależniają się od używek. Ich przeciwieństwem są ludzie o typie osobowości B, bardziej zrelaksowani, flegmatyczni i skłonni do korzystania z przyjemności. U ludzi, którzy nauczyli się jawnie wyrażać swój gniew wobec źródła stresu, rzadziej dochodzi do powstania takich chorób, jak wysokie ciśnienie, zawał serca, choroba wrzodowa czy bóle krzyża. Stres w umiarkowanej dawce nie jest dla człowieka szkodliwy, co więcej, psychologowie uważają, że w pewnych warunkach jest nawet zjawiskiem pozytywnym mobilizuje organizm do działania, ułatwia koncentrację, wyostrza uwagę. Jednak zbyt duże napięcie jest już niekorzystne, a z czasem bardzo szkodliwe dla naszego organizmu tracimy zapał do pracy i wiarę w siebie, mamy liczne dolegliwości somatyczne (bóle w klatce piersiowej, bóle brzucha, biegunki, bóle głowy, napięcie mięśni), stajemy się apatyczni, przestaje nas cokolwiek cieszyć. Walcz ze stresem Zdecydowanie najlepszym sposobem walki ze stresem jest regularny wysiłek fizyczny. Zapisz się na zajęcia do fitness clubu lub na basen, zacznij biegać i codziennie przynajmniej kilkanaście minut gimnastykuj się. Ruch poprawia krążenie, rozładowuje skumulowane napięcie i pozwala usunąć z organizmu szkodliwe substancje powstałe w wyniku reakcji stresowej. Podczas wysiłku mózg produkuje też więcej endorfin, substancji, które dają uczucie przyjemności i odprężenia. Zafunduj sobie przynajmniej trzy razy w tygodniu dłuższy spacer, najlepiej 2-3 godziny przed zaśnięciem. Nie przebywaj tylko w domu i za dużo nie myśl o swoich problemach, żyj chwilą, nie martw się tym, co było wczoraj (bo na to już nie masz wpływu), ani tym, co będzie jutro (na to jeszcze nie masz wpływu). Spotykaj się ze swoimi przyjaciółmi, uśmiechaj się śmiech skutecznie rozładowuje napięcie. Zadbaj o zdrową, zrównoważoną dietę, jedz dużo owoców i surowych warzyw, uzupełniaj poziom magnezu, cynku i witamin z grupy B, pij ziołowe herbatki uspokajające. Jeżeli powyższe sposoby i środki nie skutkują, a napięcie emocjonalne nadal się utrzymuje, skorzystaj z fachowej pomocy psychologa lub psychiatry. To żaden wstyd udać się do psychologa (w Stanach Zjednoczonych jest swoista moda, aby mieć własnego psychologa, podobnie jak prawnika, stomatologa, lekarza rodzinnego, fryzjerkę czy kosmetyczkę). Pamiętaj, że od przewlekłego napięcia emocjonalnego może rozpocząć się u Ciebie poważna choroba somatyczna, ty jednak możesz do tego nie dopuścić... Jak radzić sobie ze stresem? Zwolnij, wyjedź gdzieś, gdzie będziesz mógł spokojnie zastanowić się nad sobą i odpocząć od codziennych obowiązków W życiu zacznij stawiać sobie realne cele Podchodź tolerancyjnie do ludzi, spraw i problemów Nie bądź agresywny i nie szukaj sobie wrogów Przewiduj reakcje własne i otoczenia w różnych okolicznościach Unikaj dyskusji prowadzących do konfliktów Pamiętaj, że nie musisz być zawsze najlepszy, masz prawo do błędów Myśl pozytywnie Znajdź czas w ciągu dnia na swoje ulubione zajęcia Słuchaj relaksującej muzyki JACEK RUDA PSYCHOLOG Skala natężenia stresu, czyli zdarzenia najbardziej obciążające nasz organizm 1. śmierć współmałżonka 100 pkt. 2. rozwód 73 pkt. 3. separacja 65 pkt. 4. choroba lub śmierć bliskiego członka rodziny 58 pkt. 5. własna choroba 53 pkt. 6. małżeństwo 50pkt. 7. utrata pracy 47 pkt. 8. kłopoty seksualne 39 pkt. 9. problemy finansowe 38 pkt. 10. awans 36 pkt. 11. zmiana miejsca zamieszkania 20 pkt. 12. urlop 13 pkt. 13. Święta Bożego Narodzenia 12 pkt.

4 4 1 (3) styczeń 2007 KRAJ ZDROWIEdlaKAŻDEGO.pl PORÓWNUJĄC NAKŁADY NA SŁUŻBĘ ZDROWIA W POLSCE I W NIEMCZECH... Nie wszystko złoto co się świeci Był 19 maja 2004 r. Ponad dwa tygodnie wcześniej Polska weszła do Unii Europejskiej. Tego dnia po raz pierwszy stanęłam jako polski lekarz przed niemieckim pacjentem w niemieckim szpitalu. Agnieszka Podolak P rzekraczając progi supernowoczesnego obiektu, miałam poczucie, że oto wkraczam w świat innej, nowszej, lepszej medycyny. Wolnej od problemów finansowych, z diagnostyką, o której nam Polakom można było tylko marzyć. Jeszcze wtedy nie wiedziałam, iż pozory czasem mylą, na taki wniosek musiałam poczekać. Jak na razie doskwierał mi kontrast widoku pięknego budynku ze wspomnieniem naszych starych, biednych szpitali, wiecznego braku pieniędzy w służbie zdrowia i frustracji pacjentów i lekarzy. Choć łączyłam z nowym miejscem pracy wiele ambicji, oczekiwałam spełnienia. Z dzisiejszej perspektywy mogę powiedzieć, że ono nie nadeszło. Emigracja za chlebem i emigracja zawodowa nie była wtedy tak rozpowszechniona jak teraz, więc nie docierały do nas jeszcze głosy, iż zagranica to niekoniecznie raj miodem i mlekiem płynący. Póki co w nowej pracy powoli mijał mi dzień za dniem, zorganizowany nieco inaczej niż Polsce. Na każdego pacjenta mogłam poświęcić więcej czasu, zlecając kosztowne badania bez poczucia, że limit został znów przekroczony. Nie brakowało leków. Nie pędziłam w biegu do drugiego miejsca pracy, by dorobić do chudej, lekarskiej pensji. Pierwsze dni stanowiły kompletne zaskoczenie ilością zlecanych badań. Ku mojemu zaskoczeniu nie pociągały one jednak za sobą spektakularnych efektów terapeutycznych, czyli krótko mówiąc badamy, prześwietlamy, ale nadal często niewiele z tego wynika. Czyli w sumie nie badamy my, tylko maszyny do tomografii komputerowej, rezonansu magnetycznego i całej nowoczesnej diagnostyki. I gdzieś w tym wszystkim (patrząc z perspektywy lekarza pracującego w oddziale neurologii) gubi się neurologiczny młotek prosty przyrząd, który doświadczonemu lekarzowi pozwala postawić diagnozę już w ambulatorium. To wyzwoliło chłodną konsternację. Po kilku tygodniach pracy stwierdziłam, iż efekty lecznicze nie różnią się od tych obserwowanych przeze mnie w Polsce. Pacjenci nie wychodzą ze szpitala bardziej zdrowi, ani z lepszym rokowaniem niż w kraju. Powoli jak bańka mydlana zaczął pryskać tak popularny mit dotyczący medycyny zachodniej. Diagnostyka jak mogłoby się wydawać, doskonale rozwinięta, w wielu przypadkach wynikała z szukania po omacku. Trzeba przyznać, że polski lekarz, mimo braku środków na szeroką diagnostykę, posiada doskonałą i ugruntowaną wiedzę, wielokrotnie przewyższającą czułość trzeciej w ciągu tygodnia tomografii komputerowej. I nie chodzi tylko o koszty, które te badania pochłaniają, ale również o pacjenta, który po raz kolejny pochłania dawkę promieniowania. Dowodem na to jest wiele diagnoz polskich kolegów lekarzy, których rozpoznania z poziomu izby przyjęć znajdowały swoje odbicie w wyniku badania obrazowego. Chylę czoła przed polskim medykiem wiedzieć czego się szuka jest połową sukcesu. Z drugiej strony uczciwie trzeba przyznać, że warunki pracy i pobytu w zachodnich szpitalach są lepsze niż w Polsce. Biorąc pod uwagę nakłady na opiekę zdrowotną w Polsce i w Niemczech aż dziw, że polskie lecznictwo funkcjonuje, diagnozuje i leczy. Przy kilkukrotnie wyższej składce zdrowotnej można byłoby oczekiwać tam cudów, ale one nie zawsze następują. Tak samo jak w Polsce jeżdżą ambulanse (ku mojemu zaskoczeniu wolniej niż polskie!). Na podstawie podobnych kryteriów przyjmuje się pacjentów do szpitali, podając takie same leki. Wszystkie te rozterki po 2 latach pobytu w Niemczech skłoniły mnie do decyzji o powrocie do kraju. Wiedziałam jedno w porównaniu z poziomem medycyny w polskim szpitalu ciężko byłoby mi powiedzieć, iż dokonałam spektakularnych postępów. Obecnie specjalizuję się w medycynie rodzinnej, w której odnalazłam swoje powołanie. Choć chciałoby się powiedzieć, boso ale w ostrogach. Mimo skandaliczne małych pensji jestem teraz blisko ludzi, z którymi łączy mnie coś, czego nie da się określić. Ale nie mam już w sobie tyle buntu co kiedyś, by płynąć pod każdą banderą. Szkoda mi polskich pacjentów, których opuszczają doskonali specjaliści. Trudno im się jednak dziwić, biorąc pod uwagę karygodnie niskie zarobki. Mam jednak nadzieję, że wielu z lekarzy wróci i przywiezie ze sobą pozytywne doświadczenia. Patrząc obecnie z perspektywy lekarza rezydenta w praktyce lekarza rodzinnego, uwzględniając finanse, które proponuje NFZ (na jednego pacjenta), a więc nie posiadając takiego zaplecza, jak koledzy z zagranicy mogę śmiało powiedzieć, iż organizacja i leczenie na Zachodzie nie wygląda aż tak odmiennie. Tam za pacjentem idą konkretne pieniądze, często dopiero dodatkowe ubezpieczenie zapewnia wydawałoby się wyższą jakość usług. Mimo że nakłady na opiekę zdrowotną są w Polsce najniższe w Europie, to właśnie np. u pacjenta w Anglii powyżej 65. roku życia, który nie jest dodatkowo ubezpieczony nie refunduje się dializy, by-passów czy też protezowania stawów biodrowych, co w Polsce jednak jest wykonywane. I choć patrząc z perspektywy pacjenta, nie zawsze czujemy się usatysfakcjonowani, to nie zapomnijmy o tym, że niemiecki pacjent płaci za każdą pierwszą wizytę w kwartale 10 euro. A i do pierwszych kilku dni pobytu w szpitalu dopłaca z własnej kieszeni. Kilka razy przeżyłam sytuację, gdy pacjenci decydowali się jednak opuścić szpital, bo były to dla nich koszta nie do przekroczenia. I choć w bogatych Niemczech były to skrajne przypadki, to nie należy mówić, że nie istnieją. Porównując praktyki lekarzy rodzinnych w kraju i za granicą, myślę, że jakość usług medycznych w Polce jest na tym samym poziomie. Tak tu, jak i tam pacjenci przyjmowani są tego samego dnia, nie czekają w długich kolejkach, a pierwsza diagnostyka odbywa się już na poziomie POZ. Przypadki wymagające dalszej weryfikacji są kierowane do szpitala lub do poradni specjalistycznej. Pamiętajmy jednak, że w żadnym kraju na świecie państwo nie jest odpowiedzialne za nasze zdrowie, bo nawet najdoskonalszy system opieki zdrowotnej nie zastąpi prawidłowego i zdrowego stylu życia. Podsumowując, wiem jedno zostanę w Polsce. Może zabrzmi to naiwnie: wprawdzie bez pieniędzy żyje się trudno, ale nie wszystko da się na nie przełożyć. Nie kupi się za nie ludzkiej serdeczności. Mam nadzieję, że któregoś dnia pacjenci i lekarze doczekają lepszego jutra ze swoich wyobrażeń. Nadzieja bowiem umiera ostatnia... LEK. MED. AGNIESZKA PODOLAK Trądziku nigdy nie wolno lekceważyć Trądzik, czyli acne, jest to zespół chorobowy objawiający się na skórze w postaci wykwitów grudkowych, krostkowych i cyst ropnych, niekoniecznie, ale często na podłożu łojotoku. Wyróżnia się szereg trądzików o różnym przebiegu i wywołanych przez rozmaite czynniki. Każdy jednak trądzik jest chorobą ogólną i nie ogranicza się tylko do skóry. P owszechnie mówi się, że osoba cierpiąca na trądzik ma pryszcze, ale nie każdy trądzik w swoim przebiegu objawia się pryszczami. Pryszcze są charakterystyczne dla trądziku młodzieżowego, ropowiczego, dojrzałego i zawodowego. Przyczyny Trądzik pospolity (acne vulgaris), to najczęściej spotykana odmiana (15% populacji): w okresie dojrzewania występuje w różnych odmianach u większości młodzieży, 10% pacjentów wykazuje aktywne odmiany choroby nawet przed piątym rokiem życia, sporadycznie może dotyczyć również osób w innym wieku. U dziewcząt szczyt zachorowań przypada między 14 a 17 rokiem życia, u chłopców pomiędzy 16 a 19 rokiem życia. U około 85% chorych występuje łagodna postać choroby; u 15% chorych postać ciężka. Wcześniejsze pojawienie się trądziku wiąże się zazwyczaj z przewlekłym przebiegiem oraz gorszą reakcja na leczenie. Obie płcie są w równym stopniu narażone na trądzik, cięższe zmiany dotyczą jednak mężczyzn wynika to z przyczyn hormonalnych. Przyczyny powstania trądziku to przede wszystkim łojotokowe rogowacenie naskórka, aktywność hormonów płciowych męskich (androgenów), zakażenia bakteryjne, zmniejszenie zawartości kwasu linolowego (jeden ze składników łoju). Jedną z prawdopodobnych przyczyn powstawania trądziku są czynniki genetyczne. Jeżeli oboje rodzice chorowali na trądzik, to prawdopodobieństwo zachorowania wynosi powyżej 50%. Znaczącym (choć nie do końca poznanym) wydaje się stres. Czasami leki (kortykosterydon, lit, fenytoina, izoniazyt), oleje mineralne, niektóre kosmetyki mogą wywoływać objawy podobne do spotykanych w łojotoku i trądziku. Nasilenie łojotoku i trądziku następuje pod wpływem nikotyny (zarówno palenie, jak i przebywanie w dymie tytoniowym). Odmiany Zmiany trądzikowe dzielą się na niezapalne i zapalne. Szczególne postacie trądziku: niemowlęcy, samouszkodzenia, polekowy, kosmetyczny. Trądzik samouszkodzenia wywołany jest wyciskaniem zmian. Trądzik z zadrapania przez przebarwienia powstające wskutek uporczywego zdrapywania zmian trądzikowych na twarzy. Trądzik zapalny jest prawdopodobnie wynikiem przewlekłego zapalenia skóry o charakterze cellulitis. Trądzik polekowy może powstać w wyniku stosowania hormonalnych (kortykosterydów, androgenów, hormonalnych leków antykoncepcyjnych), leki przeciw gruźlicy, brom, jod, sole litu, barbiturany, tetracykliny, witamina B 1, B 6, B 12. Trądzik kosmetyczny jest związany ze stosowaniem kosmetyków, wazeliną i olejami roślinnymi itp. Miejsce powstawania Twarz (nos, czoło), plecy (kark, łopatki) oraz górna część klatki piersiowej. Leczenie Trzeba pamiętać o tym, że im we wcześniejszym wieku życia pojawia się trądzik, tym bardziej jest uciążliwy i trudny do leczenia. Im wcześniej zaczniesz leczyć trądzik, tym większe prawdopodobieństwo uniknięcia blizn i innych powikłań. Leczenie trądziku, który jest chorobą przewlekłą nie trwa kilka tygodni, a nawet kilka miesięcy. Jest to bardzo długotrwały proces (czasami nawet kilkuletni). Leki na trądzik muszą być stosowane nieprzerwanie i regularnie. Trzeba ogromnej cierpliwości ze strony i lekarza, i pacjenta, żeby skutecznie zwalczyć chorobę. Trądzik nieleczony prowadzi do poważnych powikłań oraz trwałego zeszpecenia twarzy. Wybór metody leczenia zależy od postaci trądziku. Łagodne postacie wymagają jedynie leczenia miejscowego. W ciężkich leki miejscowe stosowane są z terapią ogólną (wewnętrzną, doustną). Procesem leczenia zawsze powinien zająć się specjalista dermatolog. Coraz częściej w związku z nieskutecznością terapii medycyny klasycznej chorzy zwracają się o pomoc do lekarzy zajmujących się homeopatią. Najczęściej stosowanymi lekami homeopatycznymi w leczeniu trądziku są: Abrotanum, Sulfur, Graphites, Juglans cinerea, Pulsatilla, Silicea. Leczenie homeopatyczne można kojarzyć z witaminoterapią, fototerapią, apiterapią, aromatoterapią oraz kosmetykami przeciw trądzikowymi. Zapobieganie zmianom trądzikowym 1. Ograniczyć sól. 2. Nie spożywać potraw słodzonych aspartamem i innymi słodzikami. 3. Unikać smalcu i słoniny. 4. Nie spożywać napojów barwionych sztucznie lub z dodatkami typu,,identyczne z naturalnymi. 5. W diecie powinny dominować potrawy roślinne. Hormony i pseudohormony podawane do pasz zwierząt, znajdują się w potrawach zwierzęcych. Te substancje wywołują zmiany trądzikowe i zaburzenia miesiączkowania. 6. Spożywać dużo olejów roślinnych (olej winogronowy, kukurydziany, sojowy, wiesiołkowy, makowy, arachidowy). Trądzik postać krostkowa 7. Zażywać tran naturalny (trądzik zanika pod jego wpływem). 8. Wychodzić na świeże powietrze, które leczy trądzik i łojotok (przy trądziku różowatym unikać jednak słońca). 9. Unikać kosmetyków z glikolami, parafiną i stearyną. 10. Do mycia ciała stosować żele antyseptyczne (odstawić mydła tradycyjne). 11. Co pewien czas stosować głodówkę (pić wyciągi ziołowe oczyszczające oraz wody mineralne-zdrojowe). 12. Ograniczyć picie kawy, palenie papierosów; unikać pomieszczeń zadymionych i zakurzonych. 13. Nie stosować maści z kortykosteroidami do leczenia trądziku. LEK. MED. MARIA NOWAKOWSKA WIELKOPOLSKA

5 ZDROWIEdlaKAŻDEGO.pl 1 (3) styczeń ZUS państwo w państwie Mój pacjent, który jest studentem, w związku z otrzymaniem pocztą pisma z podanym przez ZUS terminem, w którym kończyła się przyznana mu renta socjalna, zwrócił się do mnie o wypełnienie zaświadczeń o pogorszeniu stanu zdrowia i złożył dokumenty na kolejną komisję lekarską. Bardzo się zdziwił, gdy okazało się, że od 27 sierpnia 2004 r. sprawy związane z przyznaniem i wypłatą rentą socjalnej załatwiane są w ZUS-ie. I nne prawa do świadczeń, np. otrzymanie wyższego stypendium, dofinansowania z PFRON, czy karty parkingowej przysługują, jeśli się posiada orzeczenie o niepełnosprawności wydane przez odpowiednią komisję, dlatego jednocześnie złożył identyczne dokumenty do Komisji ds. Orzekania o Niepełnosprawności. Jej lekarze, w związku z pogorszeniem się stanu zdrowia mężczyzny w porównaniu z poprzednimi badaniami orzekli znaczny stopień niepełnosprawności. Zaś dla odmiany lekarze-orzecznicy ZUS stwierdzili, że będąc studentem nie jest całkowicie niezdolny do pracy (sic!) i pozbawili go prawa do otrzymywania renty socjalnej. Jakby ZUS-owi było mało, podczas odwoływań od kolejnych decyzji, mężczyzna otrzymał pismo, że w związku z zawieszeniem prawa do renty socjalnej ZUS po 90 dniach pozbawił go prawa do bezpłatnego leczenia w NFZ i był nawet na tyle uprzejmy, że przesłał zaświadczenie, iż decyzja została oparta na art. 15 ust. 1a Ustawy z dnia r. o ubezpieczeniu w NFZ. I tu się nagle okazało, że ZUS od 27 sierpnia 2004 r. działa na tym polu bezprawnie. Opisywany student, jak wiele innych osób, został przez ZUS zmuszony do dodatkowego opłacenia składek na NFZ albo przepisania się na ubezpieczenie rodziców, pomniejszając ich dochód. Ale okazało się, po wysłuchaniu w radio w połowie listopada 2006 r. audycji Janusza Weissa Dzwonię do Pani, Pana w bardzo nietypowej sprawie, że ZUS oszukuje wielu rencistów. Ci, którym przysłał ZUS klauzulę z informacją o wypłacie ostatniego świadczenia rentowego, dowiedzieli się, że zostają wraz z wpisanymi do ich renty członkami rodziny wykreśleni z listy świadczeniobiorców, a ZUS nie przekazuje za nich od tego dnia składki do NFZ, uprawniającej do bezpłatnego korzystania ze świadczeń zdrowotnych. Od 27 sierpnia 2004 r. ZUS bezprawnie okrada lekarzy, którym NFZ nie ma z czego zapłacić za nieubezpieczonych z winy ZUS pacjentów, a pacjentów zmusza do wydatków związanych z wykupywaniem ubezpieczenia w NFZ. Co się zmieniło 27 sierpnia 2004? Od tegóż dnia przestała obowiązywać uchylona w Trybunale Konstytucyjnym tzw. Ustawa Łapińskiego i obowiązuje Ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej, finansowanej ze środków publicznych. W art. 67 pkt 7 jest ustanowione, że osoba ubiegająca się o przyznanie emerytury lub renty mimo wygaśnięcia obowiązku ubezpieczenia ma wraz z członkami rodziny, którzy są dopisani do tej emerytury lub renty, prawo Grypa wirus groźniejszy niż myślisz Wraz z nadejściem jesiennych chłodów wzrasta liczba pacjentów z katarem, bólami gardła, kaszlem, pełnych obaw, czy to nie grypa. G rypa jest chorobą wirusową, a zarazić się nią można od osoby chorej przez mikroskopijne kropelki śliny podczas kaszlu lub kichania. Od zakażenia do zachorowania upływają średnio 2 dni. Nagle pojawia się: gorączka, ból mięśni, ból głowy, osłabienie, złe samopoczucie, suchy kaszel, ból gardła, katar. U dzieci chorych na grypę często występują też: zapalenie ucha, nudności, wymioty. Grypa bez powikłań ustępuje u większości osób zwykle po upływie 3-7 dni, chociaż kaszel i złe samopoczucie mogą utrzymywać się przez 2 tygodnie, a nawet dłużej. U osób chorych przewlekle na choroby płuc, serca czy cukrzycę grypa może pogorszyć przebieg choroby podstawowej oraz doprowadzić do: zapalenia płuc, zapalenia mięśni, zapalenia mięśnia serca, zapalenia osierdzia. Może ona również ułatwić zakażenie innymi wirusami i bakteriami. U dzieci grypa częściej ma ciężki przebieg, z wysoką gorączką i drgawkami, co powoduje konieczność leczenia szpitalnego. Zakażenie wirusem grypy może spowodować u małych pacjentów: zapalenie mózgu, zapalenie rdzenia kręgowego, zespół ciężkich objawów nazywanych zespołem Reye a, w którym pomimo niezwłocznie podjętego leczenia śmiertelność wynosi około 21%. Zakażenia wywołane wirusem grypy trudno jest odróżnić na podstawie samych objawów od zakażeń mniej groźnych w skutkach, wywoływanych przez inne wirusy. Jedyną metodą obrony przed grypą jest szczepienie ochronne. Zmniejsza ono: liczbę zgonów, liczbę pacjentów, którzy muszą być leczeni w warunkach szpitalnych, częstość powikłań, długość wypisywanych zwolnień z pracy, częstość występowania bolesnego zapalenia ucha środkowego u naszych milusińskich. Z uwagi na to, że wirus grypy podlega bardzo szybkim przemianom, w każdym sezonie jesienno-zimowym szczepionka jest uaktualniana. Na grypę szczepimy się więc co roku, aby uodpornić się przeciwko aktualnemu wirusowi. W związku z dużym ryzykiem powikłań zaszczepić należy: 1) Dzieci i młodzież od 6 miesiąca życia do 18 roku życia. 2) Kobiety, które w czasie najbliższego sezonu grypowego planują ciążę. 3) Dorosłych i dzieci chore przewlekle na: choroby układu krążenia, choroby układu oddechowego (astmę), choroby nerek, cukrzycę, choroby przebiegające z drgawkami. 4) Osoby z upośledzeniem umysłowym. 5) Pensjonariuszy placówek opiekuńczych (domów dziecka, domów spokojnej starości). 6) Osoby powyżej 65 roku życia. W celu uchronienia osób szczególnie zagrożonych powikłaniami grypy należy zaszczepić również: zdrowych członków ich rodzin, opiekunów, pracowników ochrony zdrowia. Ci ostatni zwykle nie zapominają o szczepieniu i choć są najbardziej narażeni na kontakt z groźnym wirusem, rzadko nam się zdarza widzieć zagrypionego lekarza. Zaszczepmy się i kichajmy na grypę. MAŁGORZATA STOKOWSKA-WOJDA NZOZ VIVENTE do świadczeń z ubezpieczenia zdrowotnego do czasu prawomocnego zakończenia postępowania o przyznanie tych świadczeń. Zdumiała mnie ta sprawa i zaintrygowany zadzwoniłem do mojego oddziału wojewódzkiego ZUS. Okazało się, że od 27 sierpnia 2004 r. ZUS łamie prawo i wysyła do zainteresowanych druki z klauzulami wykonalności, opartymi o nieistniejącą Ustawę. Wzbudziłem popłoch. Dowiedziałem się, że już w tym samym dniu, po moim telefonie, wycofano druki ZA- ŚWIADCZEŃ o wygaśnięciu praw do świadczeń zdrowotnych po upływie 90 dni. Z pewnością ZUS będzie musiał wycofać też druki ZUS T5, gdzie informuje w oparciu o nieistniejącą Ustawę, że wstrzymując rentę wyrejestrowuje (czytaj wykreśla) tę osobę i zgłoszonych członków rodziny z ubezpieczenia zdrowotnego i pozbawia praw do bezpłatnego leczenia w NFZ. ZUS od tego dnia nie przekazuje składki zdrowotnej do NFZ, a ten dla odmiany interpretując art. 67 pkt. 7 obecnej Ustawy z 27 sierpnia 2004 r. informuje pacjentów, że mogą iść do lekarza i dalej leczyć się bezpłatnie. Tak stwierdziła Naczelnik Wydziału Spraw Ubezpieczonych Zachodniopomorskiego NFZ w audycji radiowej Janusza Weissa. I tu oczywiście rodzi się pytanie, kto płaci lekarzowi za tego rencistę lub członka rodziny, jeżeli ZUS, wykreślając go, nie wpłaca składki, umozliwiającej NFZ zapłacenie lekarzowi za usługę. To nie koniec odpowiedzialności ZUS. Jego Prezes musi odpowiedzieć teraz na pytanie, jakie skutki finansowe ponieśli renciści i członkowie ich rodzin wykreśleni administracyjnie przez ZUS z list osób, za które przekazywać ma zgodnie z obecnie obowiązującym prawem składkę na NFZ do czasu zakończenia postępowania rentowego. Musi on też odpowiedzieć, za ilu uprawnionych w świetle nowej Ustawy rencistów odwołujących się od toczących z ZUS-em spraw nie przekazano od 27 sierpnia 2004 r. należnych składek do NFZ, co skutkowało niezapłaceniem lekarzom za udzielane tym osobom świadczenia zdrowotne. Prezes ZUS musi odpowiedzieć także, jak to się stało, że jego monopolistyczna firma złamała obowiązującą Ustawę. LEK. MED. JANUSZ TYLEWICZ R E K L A M A Zdrowie dla każdego? Zdrowie jest dla mnie najważniejsze! Jeśli jestem zdrowy, to mogę osiągnąć wszystko. Mogę świetnie wypełniać swoje obowiązki i w pracy, i w domu. Mogę spełniać największe marzenia. Zawsze starałem się dbać o zdrowie. Jednak zachorowałem. Telefon do pracy dziś nie mogę przyjść. Muszę się zarejestrować do lekarza. Telefon w przychodni zajęty od godziny. Wreszcie recepcjonistka odzywa się w słuchawce. Musi Pan przyjść osobiście rzuciła oschle i zanim zdążyłem zapytać o cokolwiek, odłożyła słuchawkę. Straciłem godzinę. Nie wiem czy jestem bardziej chory, czy bardziej wściekły... Przychodnia. Do rejestracji czekało pokornie kilkanaście osób. Odczekałem swoje i już wiem dziś już lekarz mnie nie przyjmie, muszę przyjść jutro. Mam numerek 37. Co powie mi mój lekarz rodzinny? To, co powiedział wszystkim pozostałym ponumerowanym pacjentom, że specjalista przyjmie mnie w przyszłym kwartale, że limit badań na ten rok już się wyczerpał... Ile razy trzeba to usłyszeć, by uwierzyć, że tak nie da się dbać o zdrowie. Przeczytałem artykuł w prasie. Podobno można inaczej. Bezpłatna infolinia. Telefonuję. Umawiam się na spotkanie z konsultantem. Wypytuję się o wszystko. Narada z rodziną... Tak, chcę mieć VISION. Wraz z kartą VISION otrzymałem listę kontraktowych placówek medycznych. Mogę uzgodnić termin wizyt lekarskich i badań diagnostycznych telefonicznie lub em. Gdy powiedziałem, że wolę umówić się po pracy, nie było problemu. Z niecierpliwością czekałem na pierwszą wizytę. Wszystko przebiegało tak, jak obiecali: recepcjonistka przypomniała o terminie wizyty SMS-em, na miejscu był parking. W recepcji powitali mnie uśmiechnięci pracownicy i z życzliwością skierowali do poczekalni. Nie zdążyłem rozejrzeć się w eleganckim wnętrzu, gdy w progu pojawił się lekarz i z uśmiechem zaprosił do swojego gabinetu. Miał dla mnie czas. Spokojnie wysłuchał relacji o moich dolegliwościach. Przeprowadził szczegółowy wywiad lekarski. Zbadał skrupulatnie. Dla postawienia prawidłowej diagnozy potrzebne były dodatkowe badania diagnostyczne. Nie było żadnego problemu z uzgodnieniem dogodnego dla mnie terminu badań. Bez limitów, odległych terminów. Inny świat. Szybko się do niego przyzwyczaję i zachęcę rodzinę i znajomych, by również skorzystali z tej szansy. W odpowiedzi na moje ochy i achy, moja siostra mówiła stanowczo: Ja jestem zdrowa! Czy na pewno? Sprawdź! VISION umożliwi Ci badania profilaktyczne, wyprzedź ewentualną chorobę. Ale ja mam swojego prywatnego lekarza specjalistę od lat i nie chcę go zmieniać broni się siostra. Nie musisz. Możesz korzystać z pomocy każdego lekarza. Poproś go tylko o rachunek, a VISION zwróci Ci pieniądze. No dobrze. Ale ja często podróżuję i co wtedy? W całej Polsce są placówki kontraktowe VISION. Pokazujesz swoją kartę i nie myślisz o pieniądzach, limitach czy kolejkach. Jeśli wyjeżdżasz na wakacje także możesz się leczyć. Nie tylko w Polsce, ale i za granicą! Ty im wierzysz, że to możliwe? dziwi się siostra. Ja nie muszę im wierzyć. Ja to sam sprawdziłem. To działa. Tak się dba o zdrowie z VISION. Siostrę przekonała możliwość korzystania z usług dentysty i nielimitowana diagnostyka: od morfologii krwi, po rezonans magnetyczny. Umówiła się już na spotkanie z konsultantem. Muszę o korzyściach z VISION powiedzieć swojemu szefowi. Może ubezpieczymy się w firmie grupowo. Na pewno będzie taniej i... Opowiem Wam o tym następnym razem. Mam nadzieję że VISION to moje najlepsze życzenia Noworoczne dla Was. Zdrowie dla każdego? Z VISION dla każdego! infolinia Vision: Tomasz Strzelecki

6 10 1 (3) styczeń 2007 KRAJ ZDROWIEdlaKAŻDEGO.pl W POLSCE BRAKUJE OSÓB KTÓRE CHCĄ ZROBIĆ COŚ DOBREGO DLA INNYCH Lekarz a dziecko niepełnosprawne Według Światowej Organizacji Zdrowia na świecie żyje około 500 mln osób niepełnosprawnych, co stanowi 10% mieszkańców naszego globu. W Polsce według przewidywań Głównego Urzędu Statystycznego w 2010 r. będzie około 4,5 mln niepełnosprawnych. Rocznie rodzi się w naszym kraju tys. niepełnosprawnych dzieci. Dzieci z Grodkowskiego Stowarzyszenia Osób Niepełnosprawnych T e liczby uświadamiają nam, jak ogromny jest to problem i jak wiele osób może oczekiwać na naszą pomoc. Pomoc ta jest szczególnie potrzebna niepełnosprawnym dzieciom i ich rodzicom. Kiedy na świat przychodzi niepełnosprawne dziecko, jest to bardzo trudna sytuacja dla jego rodziców. Pierwszą osobą, z jaką rozmawiają oni o niepełnosprawności ich dziecka, jest lekarz w oddziale noworodkowym, a później lekarz pierwszego kontaktu. Istotne jest więc, aby w okresie szoku, w jakim znajdują się rodzice, pomoc lekarska była kompleksowa i pełna wyczucia. Lekarz POZ będzie dbał o kompleksowe leczenie i to on powinien zaplanować rodzaj pomocy i konsultacji dla dziecka. Zaspokajanie potrzeb medycznych, opiekuńczych i edukacyjnych dzieci niepełnosprawnych z różnymi rodzajami zaburzeń wymaga wielu zróżnicowanych, wysokospecjalistycznych form i metod ich leczenia, rehabilitacji, kształcenia oraz wychowania. Jedyną osobą, która może w sposób celowy, ciągły i skoordynowany prowadzić dziecko, jest lekarz rodzinny lub lekarz pediatra. Znajomość tak trudnego zagadnienia daje mu możliwość opracowania indywidualnego planu opieki nad niepełnosprawnym dzieckiem i jego rodziną. Opracowanie centralnych programów wczesnej interwencji i opieki w poszczególnych schorzeniach, będących przyczyną niepełnosprawności, ułatwiłoby lekarzowi prowadzącemu opracowanie takich indywidualnych planów opieki. Nadrzędnym zadaniem lekarza pierwszego kontaktu w opiece nad dzieckiem niepełnosprawnym jest zapewnienie mu możliwości jak najlepszego funkcjonowania w społeczeństwie. Jest on do tego przygotowany, dlatego pomoże wszystkim, którzy zwrócą się do niego z takimi problemami. Wskaże on także organizacje i stowarzyszenia wspierające dzieci niepełnosprawne i ich rodziny działające w najbliższej okolicy. Jest wiele takich organizacji. W Polsce nie brakuje osób, które chcąc zrobić coś pożytecznego i dobrego dla swojego środowiska decydują się na założenie fundacji lub stowarzyszenia. Niemal każdego dnia powstają nowe organizacje, działające na rzecz konkretnych grup społecznych. Korzystajmy z ich pomocy, bo pracują tam ludzie, którzy z takimi samymi lub podobnymi problemami mieli już do czynienia. W tabeli przedstawiono wykaz kilkunastu takich organizacji. Aby znaleźć organizację działającą na naszym terenie lub w najbliższej okolicy, można skorzystać z internetowej bazy która jest kopalnią wiedzy na temat 68 tysięcy organizacji pozarządowych, działających w naszym kraju. Baza ta ułożona jest według następujących haseł: organizacje pozarządowe, projekty, wydawcy, fundusze zagraniczne, projekty finansowane przez UE, niepełnosprawni, chorzy, uzależnieni, pomoc społeczna, oświata i wychowanie, seniorzy, administracja centralna i samorządowa. Nazwa Adres Telefon Fundacja Sprawni Inaczej Niedźwiednik Gdańsk Polskie Towarzystwo Walki z Kalectwem Oddział Wojewódzki we Wrocławiu Stowarzyszenie Debra Polska Kruchy Dotyk Stowarzyszenie na rzecz Terapii i Edukacji Dzieci z Autyzmem Stowarzyszenie Pomocy Niepełnosprawnym oraz Dzieciom Społecznie Pokrzywdzonym Radość Życia Stowarzyszenie Pomocy Osobom Niepełnosprawnym W bazie danych najbardziej mogą nas zainteresować następujące odnośniki: Mazowiecka baza organizacji i instytucji, Krajowa baza organizacji działających na rzecz osób uzależnionych, Powiatowe i wojewódzkie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności, Pełnomocnicy ds. osób niepełnosprawnych, Wojewódzkie rady ds. osób niepełnosprawnych, Jedności Narodowej Wrocław Skłodowskiej-Curie 127/2/ Piekary Śląskie Kopernika 19 m Kwidzyn Pl. Władysława Reymonta Złotoryja Powsińska 66 m Warszawa Fundacji Miłość dla Wszystkich Prusa 10, Łódź Fundacja Apostolstwa Eucharystycznego dla Dzieci Niepełnosprawnych Dzieci Dzieciom Dęblińskie Integracyjne Stowarzyszenie Osób Niepełnosprawnych Dison Stowarzyszenie Osób na Rzecz Dzieci Niepełnosprawnych Szansa Koło Kieleckie Chrześcijańskie Stowarzyszenie Osób Niepełnosprawnych, Ich Rodzin i Przyjaciół Ognisko Fundacja Dom Rodzinnej Rehabilitacji Dzieci z Porażeniem Mózgowym Wojewódzkie Towarzystwo Walki z Kalectwem Nadliwie Nadliwie, poczta Urle Rynek Dęblin Jastrzębia Skarżysko-Kamienna Floriańska Kraków Szymanowskiego Opole św. Wojciecha Opole Stowarzyszenie Misie Ratują Dzieci Grzegórzecka 10/ Kraków Oddziały PFRON, Hospicja i Środowiskowe Domy Pomocy Społecznej, Warsztaty Terapii Zajęciowej, Zakłady Aktywności Zawodowej. Lekarz rodzinny jest dla dziecka niepełnosprawnego i jego rodziny przewodnikiem po skomplikowanej drodze opieki medycznej i społecznej. Zapraszamy do korzystania z jego pomocy. LEK. MED. ARTUR ŻERKOWSKI Witaminowe abecadło Po raz pierwszy nazwy witaminy użył w 1911 roku Polak Kazimierz Funk. Odkrył substancję leczącą chorobę beri-beri i nazwał ją witaminą (amina życia). Witaminy są niezbędne do zachowania zdrowia i prawidłowego rozwoju człowieka. Nasz organizm w większości nie potrafi ich produkować i dlatego czerpie je z pożywienia. Z apotrzebowanie na nie jest zmienne i zależy od wielu czynników: wieku, aktywności fizycznej, stopnia wchłaniania w przewodzie pokarmowym. Najczęstszą przyczyną powstawania niedoborów witamin jest stosowanie nieprawidłowej diety, utrudnienie wchłaniania lub zwiększone zapotrzebowanie. Poniżej zamieszczamy krótkie opisy poszczególnych witamin. WITAMINA A Wpływa na wzrost, widzenie, produkcję hormonów, chroni przed nowotworami, chorobami serca. Jej niedobór powoduje kurzą ślepotę, charakteryzującą się zaburzeniami widzenia o zmroku. Skóra staje się sucha, włosy łamliwe. U najmłodszych dochodzi do zahamowania wzrostu oraz niedokrwistości. Największe ilości tej witaminy znajdziemy w tranie, morskich rybach, żółtku jaj, maśle, olejach roślinnych, sałacie, szpinaku. WITAMINA D Jest niezbędna podczas budowy kości i zębów. Zbyt mała jej ilość prowadzi u dzieci do powstania krzywicy. Pojawiają się problemy z próchnicą zębów. Dorośli skarżą się na bezsenność, nadmierną nerwowość, zmniejszenie siły mięśniowej, bóle kostne. Duże ilości witaminy D znajdziemy w wątrobie (cielęca, wieprzowa, wołowa), rybach morskich, węgorzu, maśle, serach żółtych, tranie, śmietanie, podrobach. WITAMINA E Spełnia rolę czynnika chroniącego przed nadmiernym nasileniem procesów utleniania, chroni wątrobę przed stłuszczeniem, poprawia stan naczyń krwionośnych. Wpływa na jakość skóry, także jej zbyt mała ilość powoduje szybsze pojawianie się zmarszczek. Znajdziemy ją w pełnym ziarnie zbóż, olejach roślinnych, kapuście, fasoli, grochu, maśle, kiełkach zbóż. WITAMINA K Reguluje prawidłowe krzepnięcie krwi, gojenie ran oraz zapobiega tworzeniu się tzw. pajączków. Wpływa również pozytywnie na układ kostny. Niedobór tej witaminy powoduje krwawienia z dziąseł, krwiomocz, krwawienia podskórne, obfite miesiączki. Największe ilości tej witaminy znajdziemy w zielonych częściach roślin, żółtych serach, ziemniakach, szpinaku, żółtkach jaj kurzych. Te cztery przedstawione witaminy to witaminy, które są rozpuszczalne w tłuszczach. Decyduje to o tym, iż mogą one być magazynowane w organizmie człowieka. Z jednej strony to dobrze, bo organizm w większym stopniu może zabezpieczyć się przed ich brakiem, z drugiej jednak strony, istnieje niebezpieczeństwo ich przedawkowania. Poniżej przedstawiono grupę witamin rozpuszczalnych w wodzie. Ich nadmiar usuwany jest z organizmu dlatego też są bardziej bezpieczne. WITAMINA C Pomaga przy wchłanianiu żelaza, zwalczaniu infekcji, przyspiesza proces gojenia, ułatwia pokonywanie stresu, wpływa na pracę serca. Zbyt mała ilość witaminy C przejawia się ogólnym osłabieniem, sennością, zmniejszeniem apetytu, bólami kostno-stawowymi. Częściej zapadamy na choroby, dziąsła stają się rozpulchnione i łatwo krwawiące. Głównym źródłem tej witaminy są świeże owoce, jarzyny oraz mleko. WITAMINA B 1 Uczestniczy w produkcji krwinek czerwonych, reguluje pracę układu nerwowego oraz serca i mięśni. Jej brak objawia się drażliwością, osłabieniem pamięci, łatwym męczeniem. Pojawiają się bóle kończyn, depresyjny nastrój i lęki. Serce powiększa się a jego wydolność spada. Witaminę B 1 znajdziemy w drożdżach, pełnych ziarnach zbóż, jajach, pestkach słonecznika, orzechach, roślinach strączkowych. WITAMINA B 2 Zapewnia prawidłowe funkcjonowanie skóry i błon śluzowych. Korzystnie oddziałuje na przemianę materii oraz tworzenie czerwonych ciałek krwi. Niedobory jej powodują stan zapalny jamy ustnej i kącików ust. Pojawiają się problemy ze wzrokiem, zapalenie spojówek, podwójne widzenie. Może dojść do niedokrwistości. Znajdziemy tę ważną witaminę w pełnoziarnistym chlebie, drożdżach, mięsie wieprzowym, mleku. WITAMINA B 5 Zwana też kwasem pantotenowym, odpowiada za przemianę tłuszczów, węglowodanów, białek. Wpływa na tworzenie hormonów oraz ochrania nasz organizm przed infekcjami. Mała jej ilość powoduje stany zapalne skóry, wypadanie włosów, przedwczesne siwienie. Osłabia się odporność, częściej chorujemy. Duże jej ilości znajdują się w żółtku jaj kurzych, wątrobie, drożdżach. WITAMINA B 6 Wpływa na prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego, tworzenie krwinek czerwonych, reguluje pracę gruczołów łojowych. Dlatego też jej brak objawia się łojotokowym zapaleniem skóry twarzy i szyi, zapaleniem języka. Tworzą się zajady oraz może się pojawić niedokrwistość i zaburzenia neurologiczne. Witamina B 6 w dużej ilości występuje w rybach, wątrobie, ziarnach zbóż, mięsie wołowym i wieprzowym. WITAMINA B 12 Jest niezbędna do tworzenia czerwonych krwinek, zapewnia prawidłową czynność wszystkich nabłonków. W przypadku niedoborów tej witaminy dochodzi do niedokrwistości, trudności w połykaniu, zaburzeń trawienia, zaburzeń czucia, osłabienia pamięci, depresji. Ponadto u chorych stwierdza się bladą, żółtawo podbarwioną skórę. Największe ilości tej witaminy znajdziemy w wątrobie, żółtkach jaj, rybach. WITAMINA H Zwana też biotyną, utrzymuje prawidłowy stan skóry, uczestniczy w przemianach tłuszczów, wspomaga pracę tarczycy. Z niedoborem tej witaminy możemy mieć doczynienia w przypadku długiej antybiotykoterapii. Dochodzi wtedy do stanów zapalnych skóry, ogólnego wyczerpania organizmu, senności. Pojawiają się bóle mięśniowe. Witaminę H możemy znaleźć w jajkach, mleku, kurczaku, sałacie, burakach. WITAMINA PP Odpowiada za regulację poziomu cukru we krwi, prawidłowy przepływ krwi w naczyniach włosowatych, wpływa na poziom cholesterolu. Objawy niedoboru to osłabienie, brak łaknienia, biegunka, zaburzenia czucia, stany lękowe, depresja. Skóra staje się twarda, szorstka, łatwo pęka. Znajdziemy tę witaminę w pełnoziarnistym chlebie, mięsie, drożdżach, ziemniakach, rybach. KWAS FOLIOWY Zapobiega chorobom serca i miażdżycy. Wpływa na tworzenie krwi, dlatego jednym z objawów jej niedoboru jest niedokrwistość. Najwięcej kwasu foliowego zawierają jarzyny zielonoliściaste, wątroba, grzyby, drożdże. Wiedząc o tym, iż witaminy są niezbędne do utrzymania zdrowia, musimy umiejętnie z nich korzystać nie przekraczając zalecanych dawek. I naj ważniejsze: pamiętajmy, iż same witaminy nie zastąpią zdrowego stylu życia! LEK. MED. ADAM TOMCZYK

7 ZDROWIEdlaKAŻDEGO.pl KRAJ 1 (3) styczeń W walce o godność lekarza Przez całe lata lekarzom wmawiano, że nie pracują, a służą. Służba była związana z pełnym oddaniem się systemowi. Lekarzy nie obowiązywał kodeks pracy. Pracowali po 50, 100, a nawet 150 godzin tygodniowo. Część z nich wierzyła, że została powołana do służenia ludziom. Nagrodą za oddanie był wysoki prestiż społeczny, możliwość załatwienia wielu niedostępnych dóbr. Czasami mogli dostać talon na wartburga, a nawet ładę. Lekarzowi należało się mieszkanie służbowe, niektórzy mieli deputat spirytusowy. Pieniądze były mniej ważne, gdyż w latach rozkwitu ekonomii Gierka, a potem Jaruzelskiego i tak były bezwartościowe. I tak trwaliśmy w siermiędze systemu równości społecznej. D o roku 1999 nikomu z nas nie przyszło do głowy, że może być inaczej. Nie pamiętaliśmy, że lekarz zrównany z przedwojennym służącym, może mieć swoją godność. Rok 1999 był pierwszym rokiem czterech wielkich reform rządu dwóch profesorów Jerzego Buzka i Leszka Balcerowicza. Jedną z nich była reforma bankrutującego systemu opieki zdrowotnej. W założeniach pieniądz miał podążać za pacjentem, umożliwiono dostęp do systemu opieki zdrowotnej prywatnym podmiotom, świadczącym usługi medyczne. Co odważniejsi wzięli sprawy w swoje ręce. Pionierami byli lekarze rodzinni. Przedzierali się przez niejednoznaczne, często nieżyciowe, głupie przepisy. Walczyli z urzędnikami, tworzącymi ogromne bariery dla nowo powstających prywatnych przychodni. Żyliśmy w kraju, gdzie często osobista interwencja ministra, pozwalała na prawidłową interpretację przepisów przez urzędników. Lekarze rodzinni uruchomili wszystkie swoje oszczędności, zapożyczali się u rodziny i przyjaciół. W ciągu kilku miesięcy utworzyli wiele tysięcy przychodni rodzinnych w całym kraju. Realizowali swoje marzenia. Przychodnie z dnia na dzień stawały się ładne, przyjazne pacjentowi, dobrze wyposażone. Zginęły poranne kolejki do rejestracji. Był to okres pionierski i romantyczny. Niewielu lekarzy myślało o pieniądzach. W pierwszych latach na palcach jednej ręki można było policzyć dochodowe przychodnie rodzinne. Romantyczny zryw trwał do roku 2002, kiedy to minister Łapiński przy wsparciu premiera Millera, zlikwidował kasy chorych i wypowiedział wojnę lekarzom rodzinnym. Wszyscy pamiętają zamknięte tuż po nowym roku przychodnie, straszenie sprawami karnymi, próby zdeprecjonowania naszej pracy. Wówczas powstało Porozumienie Zielonogórskie. Lekarze powiedzieli dość. Po raz pierwszy od zakończenia wojny upomnieli się o pieniądze. Zwarcie szeregów, bohaterska postawa wielu z nas, zakończyła się sukcesem. Po raz pierwszy od 50 lat lekarze wywalczyli jakieś pieniądze, nie tylko dla siebie, ale także dla swoich pacjentów. 1 maja 2004 r. Polska stała się członkiem Unii Europejskiej. Nie trzeba było być profesorem ekonomii, by dostrzec, że dwie grupy społeczne, to jest rolnicy i lekarze, znajdują się pod względem finansowym najdalej w tyle za swymi kolegami z krajów Starej Unii. To się musiało zmienić. Lekarzy i rolników różnił jednak jeden mały, ale niezwykle ważny element. Rolnicy od zawsze w mniejszym lub większym stopniu korzystali z dobrodziejstw wolnego rynku. Otwarcie Polski na ogromny jednolity rynek europejski bardzo szybko przekonało rolników, że Unia Europejska to całkiem pożyteczny wynalazek, przynoszący im coraz większe profity, coraz lepsze wynagrodzenie za ich pracę. Lekarze nie mieli takiej możliwości. Dlatego że w Polsce nie ma wolnego rynku usług medycznych. Jest jego zalążek tu i ówdzie. Z całą pewnością jest konkurencja i wolny rynek po stronie podaży. Popyt prawie całkowicie kontroluje państwo. Mówiąc prościej, system podstawowych usług medycznych składa się z wielu dostawców usług, którymi są liczne prywatne i publiczne przychodnie Wiesława Drejer-Przekop i jednego klienta-płatnika, którym jest państwo, działające przez centralny Narodowy Fundusz Zdrowia. To jego urzędnicy decydują, za ile i od kogo kupić w imieniu pacjentów jakąś usługę. Rynek zatem w tej dziedzinie nie działa. Nie ma równoważenia się podaży i popytu, nie ma idealnej konkurencji. Odbywa się ręczne sterowanie popytem i okłamywanie pacjentów, że tak być musi. Lekarze co raz są straszeni przez kolejnych ministrów i premierów. Ostatni eksces miał miejsce rok temu, gdy wicepremier Ludwik Dorn, zapowiedział wzięcie lekarzy w kamasze. Jednak ekonomii nie da się oszukać. Przy otwartych granicach, zarówno pacjenci, jak i lekarze mogą, z coraz większą swobodą podróżować w poszukiwaniu lepszej opieki medycznej lub lepiej płatnej pracy. I jak na złość ministrowi zdrowia, robią to. Unia Europejska z ekonomicznego punktu widzenia to system naczyń połączonych. Podaż tanich dóbr w jednym tylko kraju Unii, powoduje ich potanienie w krajach pozostałych. Duży popyt jakiegoś dobra w jednym miejscu, skutkuje skokowym wzrostem ceny w całej Unii. Pod warunkiem, że działają mechanizmy wolnego rynku. Jak już wiemy, w Polsce nie ma wolnego rynku na usługi medyczne. Dlatego usługi medyczne u nas nie drożeją, dlatego nie podnosi się ich jakość w tempie, dyktowanym przez wolną konkurencję. Dlatego coraz więcej lekarzy wybiera do pracy inne kraje. Tam za jeden dyżur zarabiają więcej niż w Polsce za cały miesiąc. I nie ma na to rady. Tak działa ekonomia. A co zatem z polskimi pacjentami? Jeszcze przez jakiś czas uda się rządzącym walczyć z prawami rynkowymi. Przecież wszyscy lekarze na raz nie wyjadą. Mają tu rodziny, kochają miejsca, w których mieszkają. Wielu nie zna języków. Jednak najlepsi, wykształceni i odważni wyjeżdżają. Wyjeżdżają także pielęgniarki. Już teraz znalezienie lekarza do pracy graniczy z cudem. A będzie tylko gorzej. Zasad wolnego rynku nie da się na dłuższą metę oszukać. I dlatego lekarze i pielęgniarki muszą zarabiać coraz więcej. W perspektywie lat muszą otrzymywać wynagrodzenie zachodnie. Nie ma na to rady. Inaczej pacjenci coraz bardziej będą odczuwać braki kadrowe w służbie zdrowia, pojawią się zapomniane kolejki i ograniczenia dostępności usług. Narodowy Fundusz Zdrowia, minister zdrowia i posłowie zachowują się jak szamani. Chcą zaczarować rzeczywistość. Mówią, że dają trzydziestoprocentowe podwyżki, gdy lekarzom rodzinnym nie dają ani grosza, a pielęgniarkom dają 1-10% podwyżki. Mówieniem rzeczywistości się nie zmieni. Nie zmieni się też zasad wolnego rynku. Zatem Panie i Panowie, lekarze i pielęgniarki muszą zarabiać godnie. Inaczej biada pacjentom, czyli wszystkim Polakom. LEK. MED. WIESŁAWA DREJER-PRZEKOP Autorka jest lekarzem rodzinnym, pediatrą i homeopatą. Od 1998 r. jest właścicielką i kierownikiem Przychodni Rodzinnej w Augustowie. Aktywnie działa w Porozumieniu Zielonogórskim. Opieka zdrowotna w Irlandii Północnej System opieki zdrowotnej w Irlandii Północnej zasadniczo nie odbiega od systemu w Wielkiej Brytanii, ale odróżnia go większa integracja działań poszczególnych służb odpowiedzialnych za opiekę nad pacjentem. Na szczycie drabiny administracyjnej stoi tu The Department of Health, Social Services and Public Safety (DHSS&PS) (Wydział Zdrowia, Świadczeń Socjalnych i Bezpieczeństwa Publicznego), w którego kompetencjach leży: zdrowie i opieka socjalna, zdrowie publiczne i bezpieczeństwo publiczne. HPSS (Heath and Personal Social Services) jest działem, który odpowiada za szpitale, świadczenia lekarzy rodzinnych, zdrowie lokalnej społeczności (community health) i świadczenia socjalne. O pieka podstawowa (primary care) jest w Irlandii Północnej (NI) nazywana kamieniem węgielnym opieki zdrowotnej i socjalnej. Dla mieszkańców NI opieka podstawowa oznacza liczne formy świadczeń opieki zdrowotnej i socjalnej, dostępne w pierwszym miejscu styczności z systemem ochrony zdrowia, dostarczane pozaszpitalnie. Każdego dnia ma tam miejsce tysiące kontaktów między fachowcami podstawowej opieki zdrowotnej i indywidualnymi pacjentami, całymi rodzinami i otoczeniem na ulicy, w domu, w klinice i centrum medycznym lub w innych specjalistycznych miejscach. Kontakty te zachodzą pomiędzy ludźmi z lokalnej społeczności a lekarzami rodzinnymi, pielęgniarkami, położnymi, innymi pracownikami medycznymi [fizykoterapeutami, pediatrami (leczenie i pielęgnacja stóp), specjalistami terapii zajęciowej, logopedami, dietetykami, psychologami, itd.], pracownikami socjalnymi, dentystami, farmaceutami, optykami i innymi. Największa liczba pacjentów poszukuje opieki podstawowej w najbliższym otoczeniu, tam gdzie zamieszkuje, tak aby rezultaty porad czy konsultacji ich medycznych opiekunów miały bezpośredni i natychmiastowy skutek w leczeniu i opiece. Niektórzy są kierowani do bardziej specjalistycznej opieki lub leczenia poza podstawową opieką zdrowotną, na przykład do szpitala. Podstawowa opieka zdrowotna zajmuje centralne miejsce w dostarczaniu świadczeń zdrowotnych i socjalnych dla lokalnych społeczności. Odgrywa ona podwójną rolę: pierwszego kontaktu z pacjentem i wrót do systemu opieki zdrowotnej z całą szeroką gamą świadczeń medycznych. Świadczenia w ramach opieki podstawowej i te udzielane w innych działach systemu ochrony zdrowia i opieki społecznej znajdują swoje punkty styku w POZ. Tu właśnie pacjent uzyskuje skierowanie do innych placówek medycznych w miejscu lub poza miejscem zamieszkania. POZ odgrywa kluczową rolę w profilaktyce dzieci i dorosłych, wspiera liczne projekty rozwojowe lokalnych społeczności na polu zdrowia publicznego, prowadzi edukację zdrowotną i dostarcza niezbędnych informacji w tym zakresie, podejmuje aktywne działania dotyczące promocji zdrowia i pomaga chronić się przed chorobami i im zapobiegać. W Irlandii Północnej mieszka według danych na 30 czerwca 2006 r ludzi. Wielkość tego kraju, będącego jedną z części Wielkiej Brytanii, posiadającego jednak znaczną autonomię, wynosi km², czyli Jacek Krajewski jest on ponad 20 razy mniejszy od Polski. W NI codziennie jednak ludzi odwiedza lekarza rodzinnego lub pielęgniarkę rodzinną ludzi przychodzi do apteki, gdzie jest realizowanych ok recept. Codziennie rozpoczyna się 3000 nowych terapii stomatologicznych. Wykonywanych jest 1000 badań pola widzenia. Ponad 2000 pacjentów jest odwiedzanych przez pielęgniarki środowiskowe i pracowników medycznych ludzi ma opiekę w ich własnych domach, sprawowaną przez różne formy opieki domowej ludzi przebywa w domach opieki o charakterze rezydencjalnym lub w domach opieki, gdzie troszczą się o nich pielęgniarki dzieci otrzymuje opiekę w różnych formach. W NI w świadczenia opieki podstawowej jest zaangażowanych prawie fachowców: 1200 lekarzy rodzinnych, 5000 pielęgniarek, 7000 dentystów, 1000 farmaceutów, 1000 innych specjalistów, 500 optyków, 4000 pracowników socjalnych, 6000 pomocy domowych. Ogólna kwota pieniędzy przeznaczana rocznie na te świadczenia to ponad miliard funtów angielskich (dane z 2003/2004). Jest to kwota około dwukrotnie wyższa od tej, jaką nasze ponaddwudziestokrotnie większe państwo przeznacza rocznie na całą podstawową opiekę zdrowotną w Polsce. Nawet uwzględniając wszelkie odmienności systemowe różnice w finansowaniu, są wręcz porażające. W skład zespołu podstawowej opieki zdrowotnej w NI wchodzą: lekarz rodzinny (GP), pielęgniarki praktyki, inni pracownicy medyczni praktyki, do której pacjent jest zarejestrowany lub z którą są związani, pracownicy współpracujący z praktyką i osoby, które są kompetentne do zaspokajania potrzeb pacjentów (m.in. także potrzeb socjalnych). Pacjentom w Irlandii Północnej świadczenia pomocy podstawowej udzielane są pomiędzy godziną 8.00 i Poza tymi godzinami ambulatoryjne świadczenia lekarskie, pielęgniarskie i pomocy socjalnej są sprawowane w systemie dyżurowym. Lekarze udzielają porad w centrach Out of Hours (OOH) codziennie od do 8.00 od poniedziałku do piątku oraz całodobowo w soboty, niedziele i święta. W Irlandii Północnej istnieje kilkanaście takich centrów OOH, zorganizowanych przez trusty, gdzie dyżurują lekarze GP, zapisując się dobrowolnie na dyżury finansowane poza ich podstawowym kontraktem. W OOH świadczenia udzielane są pacjentom z nagłym pogorszeniem stanu zdrowia lub zgłaszającym się z inną uzasadniona potrzebą medyczną w czasie, kiedy nie mogą oni być zapatrzeni przez ich własnego lekarza rodzinnego. Pacjenci otrzymują tu porady telefoniczne (ok. 50% kontaktów), porady ambulatoryjne (40%) lub porady w ramach wizyt domowych, kiedy ich stan zdrowia tego wymaga (10%). Wszystkie tego typu porady są to takiego samego typu świadczenia, jakie otrzymuje pacjent w swojej praktyce lekarza rodzinnego na co dzień. Lekarze z OOH w razie potrzeby kontaktują się z dyżurującymi w tym czasie służbami medycznymi lub socjalnymi w celu zaopatrzenia pacjenta, jeśli konieczne jest udzielenie dodatkowo pomocy pielęgniarskiej lub socjalnej. Także i z tej strony w przypadku koniecznych konsultacji następuje kontakt między pielęgniarkami, np. dyżurującą district nurse (pielęgniarka rejonowa), a lekarzem w celu weryfikacji zlecenia lub ustalenia doraźnego postępowania. Stany zagrożenia życia, wypadki, rany i wszelkie incydenty wymagające interwencji służb ratunkowych zaopatrywane są przez ambulans lub bezpośrednio przez oddział ratunkowy (A&E). Wszyscy obywatele Irlandii Północnej zarejestrowani są do swojego lekarza rodzinnego oraz otrzymują świadczenia opieki podstawowej bezpłatnie. LEK. MED. JACEK KRAJEWSKI

8 12 1 (3) styczeń 2007 KRAJ ZDROWIEdlaKAŻDEGO.pl Święta wielkie obżarstwo Rybka, pierożki, makowce, barszczyk z uszkami... na samą myśl aż ślinka cieknie. I jak tu opanować się przy suto zastawionym stole, by nie mieć potem problemów z żołądkiem? Dietetycy mają kilka bezcennych rad. P rzestrzeganie paru podstawowych zasad spowoduje, że wyjdziesz bez szwanku na ciele i duchu. Pamiętaj, że uczucie sytości pojawia się po 20 minutach od rozpoczęcia posiłku. Jeść trzeba więc powoli mówi dietetyczka Barbara GA- WIN. Wszystkiego próbuj z umiarem, nie jedz na zapas, a między posiłkami spaceruj. Ponadto warto pamiętać, by nie siedzieć przy stole z miną cierpiętnika, gdy inni jedzą, a Ty sobie odmawiasz, bo akurat zaciskasz pasa. Gdy współbiesiadnicy odejdą od stołu nie rzucaj się na potrawy. Wtedy jesz dużo więcej niż normalnie. Można oszukać podniebienie, stosując np. zamiast ciężkostrawnej i kalorycznej śmietany naturalny jogurt lub kefir, a zup nie zaprawiać mąką. Warto dodać sporo zieleniny, bo zawiera witaminy i błonnik (działa na układ pokarmowy jak szczotka), który przyspiesza trawienie. Działa też magia wyglądu potrawy. Wiadomo, że najpierw jemy oczami, zatem nawet mała, lecz apetycznie podana porcja może nasycić. Rybka na szczęście Niektóre ryby, co prawda są dość tłuste halibut, makrela, łosoś, dorsz ale zawierają mikroelementy oraz witaminy A, B, E i D, które regulują pracę organizmu. Dietetyczny jest karp, 10 dag jego mięsa zawiera tyle kalorii, ile porcja wołowiny, czyli 150. Ryby to także cenne źródło kwasów tłuszczowych omega 3 i 6, które odpowiadają np. za stan serca, układ krążenia, psychikę. Ryby mają też działanie antydepresyjne! Podbijają poziom serotoniny nazywanej hormonem szczęścia. Tyle że jeden posiłek nie zmieni kondycji. Uwaga na śledzia w śmietanie z cebulą! Po pierwsze, to bomba kaloryczna, po drugie śmietana jest ciężko strawna. Barszczyk solo? Barszcz tłusty nie jest. Jeśli przyrządzimy go z buraków, bez cukru, to wiele kalorii nam nie przybędzie. Mamy za to porcję witamin (np. C i B) i tzw. antyoksydantów (hamują wolne rodniki, które odpowiadają za starzenie się organizmu). Jeśli w zupce będą jeszcze pływały starte buraczki, to mamy też błonnik, który reguluje układ pokarmowy (szybciej się wypróżniamy). No, ale co wart barszcz bez uszek! A to już kalorie razy dwa. Co w nich dobrego? W grzybach i kapuście są składniki mineralne, śladowe ilości witaminy B. Uszka mają wysoki tzw. indeks glikemiczny, co oznacza, że chorzy na cukrzycę powinni jeść je w niewielkich ilościach. ILE KALORII (w 100 gramach)? Szynka zapiekana z suszonymi śliwkami Pasztet z kurczaka Pasztet pieczony Szynka z piersi kurczaka Parówki z kurczaka Kiełbasa szynkowa Wieprzowina Bigos z mięsem Sos beszamelowy Śmietana kremówka Śmietana 12-proc. Kapusta biała zasmażana Buraki gotowane Zupa grzybowa ze śmietaną, na mięsie ok. 270 kcal. 228 kcal. 390 kcal. 98 kcal. 260 kcal. 110 kcal. 300 kcal. 120 kcal. ok. 300 kcal. 300 kcal. 130 kcal. 70 kcal. 70 kcal. talerz 200 kcal. Cała reszta bez octu i soli Z kolei z pałaszowaniem bigosu (choćby był postny, bez mięsa, na małej ilości oleju) powinni uważać ci, którzy mają kłopoty z żołądkiem, bo kapusta wzdyma. Z drugiej strony kapusta zawiera dużo witaminy C i antyoksydanty. Na świątecznym stole nie powinno też zabraknąć kompotu Uważajmy na kalorie, którym trudno się oprzeć ze śliwek. To porcja cukru, ale cukier to przecież nośnik energii. Śliwki zawierają też garbniki (a te usprawniają ruchy perystaltyczne, czyli wypróżnianie się). Z kolei sałatki warzywne to bomba witamin i porcja błonnika. Byle nie przesadzać z solą, bo ta zatrzymuje w organizmie sól, co szkodzi m.in. osobom, którym dokucza nadciśnienie. Żołądek może natomiast podrażnić nadmiar marynat, bo ocet drażni śluzówkę. Słodkości na poprawę nastroju Nic to w porównaniu ze słodkościami! Taka kutia z miodem i bakaliami to worek kalorii, do tego podbija indeks glikemiczny. Z drugiej strony reguluje pracę żołądka, serca i płuc. Z makowcem też sprawa nie jest prosta. Mak oczyszcza, zawiera błonnik, cukier. Nawet mała porcja ciasta poprawia nam nastrój, bo cukier krzepi. Zatem znów złota zasada: jeść w umiarze. I na koniec trochę ruchu... Po obfitej kolacji wigilijnej proponujemy po posiłku nie siedzieć przy stole, ale spacer. Dobrze jest wyjść, przewietrzyć się. Spacer nikomu jeszcze nie zaszkodził. Ruch na świeżym powietrzu dotlenia i odpręża. Porcja mięsa Pierwszy i drugi dzień świąt upływają pod znakiem mięsiwa. Na czym tu można zaoszczędzić, żeby za jakiś czas nie wyglądać jak tłuściutki bałwanek? Wieprzowina zawiera żelazo, magnez, witaminy (D, E i B), a zatem jest potrzebna organizmowi. Z drugiej jednak strony jest tłusta, ciężkostrawna. Osoba, która ma kłopoty z żołądkiem, nie poradzi sobie z przetrawieniem większej porcji. Jeśli dołożyć do tego brak ruchu i kilka dni spędzonych przy suto zastawionym stole, to mamy wałki tłuszczu gwarantowane. Ile kalorii? Porcja czystego barszczu (szklanka) Porcja uszek (filiżanka) Mięso z karpia bez dodatków (ok. 10 dag) Karp w galarecie (100 g) Śledzie w śmietanie, z cebulą (2 płaty) Łosoś smażony (100 g) Dorsz w jarzynach z rusztu (100 g) Bigos postny bez mięsa, na oleju (talerz) Kompot ze śliwek (szklanka) Kutia (ok. 200 g) Makowiec ok. 100 kcal kcal. 150 kcal. 140 kcal. ok. 400 kcal. 400 kcal. 120 kcal. ok. 130 kcal kcal. 600 kcal. ok. 200 kcal. Lepsze białe, drobiowe mięso? Zdecydowanie kalorii ma mniej, zwłaszcza jeśli pieczone jest bez tłuszczu, np. na rożnie. Mało kaloryczna jest też szynka z piersi kurczaka. A jeśli mamy wybierać między pasztetem z wątróbek gęsich i z kurczaka, mając na uwadze także ich tłustość, to lepiej wybrać to drugie. Chrzanu możemy sobie nie żałować, pod warunkiem, że nie jest przyprawiony śmietaną (zawiera witaminy rozpuszczalne w tłuszczach i wapń, ale jest ciężkostrawna). Z tą śmietaną trudno się jednak rozstać, bo podobnie jak masło czy majonez podbija smak potraw. Sprawiają to bakterie powstające w czasie ukwaszania. Kto lubi np. sos beszamelowy (przyrządzany ze śmietany, masła, jajka, sera), może oszukać podniebienie, dodając zamiast śmietany mleko. Wtedy zaoszczędza na ok. 100 gramach 100 kcal! I znów warto dodać do mięsnych potraw zioła, zieloną pietruszkę, sałaty. Zupa grzybowa, np. z pieczarek jest niskoenergetyczna, chyba że zrobimy ją na mięsie i ze śmietaną. Bez wyrzutów sumienia można też sobie pozwolić na naleśniki z grzybami i kapustą, pod warunkiem, że nie będą ociekały olejem. BARBARA GAWIN, DIETETYCZKA OPRACOWAŁA: KATARZYNA MAZURKIEWICZ NOWINKI MEDYCZNE Odrobina tłuszczyku nie zaszkodzi Dobra wiadomość dla mężczyzn po pięćdziesiątce. Amerykańscy naukowcy dowiedli, że w tym wieku niewielka nadwaga nie szkodzi zdrowiu. Nadwaga to stan, kiedy nasz wskaźnik BMI (stosunek ciężaru ciała do wzrostu) waha się pomiędzy 25 a 30. Nie należy jej mylić z otyłością (BMI powyżej 30). Dodatkowe kilogramy zwiększają ryzyko przedwczesnej śmierci, dopiero gdy przy wzroście 170 ważymy 72 kg. U mężczyzn, którzy przy tym wzroście ważą 77 kg, ryzyko zachorowania na nadciśnienie, cukrzycę i inne choroby, powszechne przy otyłości, wzrasta o 9%, przy wadze 82 kg o 20%, zaś przy 92 kg o 40%. Wskaźniki te nie dotyczą niestety kobiet, u których nadwaga zwiększa ryzyko problemów zdrowotnych w każdym wieku. Krew pępowinowa na kontuzje Angielscy piłkarze wierzą, że komórki macierzyste pochodzące z krwi pępowinowej ich dzieci mogą stanowić remedium na ich własne kontuzje. Komórki macierzyste mogą służyć do regeneracji uszkodzonych organów, ponieważ są najbardziej pierwotną formą komórek i potrafią się przekształcać w komórki innego typu, np. tkanki mięśniowej, chrząstki itp. Postanowiliśmy zdeponować w specjalnym banku komórki macierzyste naszego dziecka na wypadek, gdyby kiedyś przydały się do leczenia jego lub mnie mówi jeden z futbolistów. Jest jednym z 8 piłkarzy, którzy zdecydowali się na ten krok, sądząc, że komórki macierzyste będą w stanie poradzić sobie z problemami z więzadłami i chrząstkami, które często przytrafiają się w tym sporcie. Najgłośniej mówi o tym fakcie Henry Thierry. W ciągu ostatnich 5 lat 11 tys. brytyjskich rodziców zapłaciło około 1,5 tys. funtów, aby zdeponować krew pępowinową na wypadek choroby dziecka. Przeprowadzono już tysiące udanych przeszczepów komórek macierzystych u dzieci chorych m.in. na białaczkę. Otyłość może mieć wpływ na agresywność raka szyjki macicy Najnowsze odkrycia potwierdzają, że otyłość zmniejsza szanse na wyleczenie raka szyjki macicy. Naukowcy z Los Angeles sprawdzili, że nie jest to związane z innymi czynnikami występującymi przy otyłości, takimi jak cukrzyca i wysokie ciśnienie. Najprawdopodobniej otyłość ma bezpośredni wpływ na komórki nowotworowe. Przebadano 216 pacjentek. 25% z nich miało nadwagę (ich BMI wynosił 25-30), zaś 16 % było otyłych (BMI co najmniej 30). Mimo iż faktycznie cukrzyca i nadciśnienie były w tych grupach najczęstszymi schorzeniami towarzyszącymi rakowi, nie miały one jednak wpływu na rozwój choroby. Naukowcy przypuszczają, że w tkance tłuszczowej znajduje się jakaś substancja, która wpływa na komórki rakowe, jednak jej zidentyfikowanie wymaga dalszych badań. Popularny lek na HIV skuteczny na raka Naukowcy z Manchesteru odkryli, że popularny lek zawierający lopinawir, stosowany przy zakażeniu wirusem HIV, jest skuteczny również w przypadku wirusa opryszczki (human papiloma virus HPV), odpowiedzialnego za rozwój raka szyjki macicy. Jak wskazują badania laboratoryjne, lek ma zdolność zwalczania wirusa i można z niego wytworzyć maść chroniącą przed rakiem. Prowadzący badania dr Ian Hampson wierzy, że lopinawir w formie kremu lub pessaru (krążka zakładanego na szyjkę macicy) może się stać alternatywą dla operacji chirurgicznych u kobiet ze stanami przednowotworowymi. Choć na rynku dostępna jest już szczepionka chroniąca przed wirusem HPV, jednak dr Hampson jest zdania, że nie wszystkie kobiety mogą zostać nią zaszczepione (głównie z uwagi na to, że nosicielstwo wirusa jest bardzo duże i część z nich jest już nim zarażona), dlatego właśnie odkrycie właściwości lopinawiru jest dużą szansą dla chorych. Pełne ziarno zapobiega rakowi? Okazuje się, że włączenie do menu kobiet ciężarnych pokarmów pełnoziarnistych może mieć zbawienny wpływ na dzieci mówi dr Leena Hilakivi-Clarke z Uniwersytetu Georgetown w Waszyngtonie. Aby zbadać tę hipotezę, zespół Hilakivi-Clarke przyglądał się wpływowi diety zawierającej różne włókna na ciężarne szczury. Podawane im były produkty z białej mąki pszennej z pełnego przemiału, mąki owsianej lub odtłuszczonej mąki lnianej. Grupie kontrolnej podawano celulozę. Młodym tych samic aplikowano związki chemiczne, wywołujące raka. Badania wykazały, że córki matek karmionych dietą wysokotłuszczową znajdowały się w grupie podwyższonego ryzyka, jeśli chodzi o zachorowalność na raka piersi. Potomstwo karmione mąką pszenną z pełnego przemiału chorowało rzadziej, natomiast jedzące mąkę lnianą częściej. Spożywanie przez matkę mąki owsianej nie miało wpływu na częstość zachorowań. Pomiar niektórych wskaźników wzrostu i śmierci komórek ujawnił, że produkty z nieoczyszczonej mąki pszennej mogą w jakiś sposób wspomagać zdolność zwierząt do naprawy uszkodzonego DNA. Naukowcy są też zdania, że białko z pełnych ziaren może zmniejszać ryzyko zachorowania na raka sutka. OGÓLNOPOLSKA GAZETA POROZUMIENIA ZIELONOGÓRSKIEGO DLA PACJENTÓW ZDROWIE dlakazdego sekretariat@zdrowiedlakazdego.pl WYDAWCA: Almamedia Sp. z o.o. Opole, ul. Budowlanych 50, lok. 24 tel biuro@ almamedia.pl PREZES Jerzy Firlej REDAKCJA Nysa, ul. Mariacka 10/2 tel faks redakcja@zdrowiedlakazdego.pl REDAKTOR NACZELNY: Artur Żerkowski azerkowski@zdrowiedlakazdego.pl REDAKCJA KRAJOWA: Marek Twardowski, Krystian Adamik Jacek Krajewski, Janusz Tylewicz Mariusz Wójtowicz, Bożena Janicka Sekretarze redakcji: Adam Tomczyk Robert Sapa PROMOCJA l KOLPORTAŻ Almamedia Sp. z o.o. MARKETING i REKLAMA Abranetis Sp. z o.o Wrocław, ul. Długosza 2-6 tel , tel./faks biuro@abranetis.pl DRUK Agora SA Tychy