Próba mix telefonów stacjonarnych i komórkowych. Stanisław Mirowski Wojciech Hołdakowski MillwardBrown SMG/KRC

Transkrypt

1 Próba mix telefonów stacjonarnych i komórkowych Stanisław Mirowski Wojciech Hołdakowski MillwardBrown SMG/KRC

2 Rozwój telefonii komórkowej na świecie

3 Jak to jest w róŝnych krajach? Telefony komórkowe, w odróŝnieniu od telefonów stacjonarnych wykorzystywanych przez całe gospodarstwa domowe, są urządzeniami eksploatowanymi indywidualnie. Jednak nie wszędzie jest to prawda

4 Przykłady rozwoju telefonii w Europie Finlandia Francja % 20% 40% 60% 80% 100% 2005 Polska % 20% 40% 60% 80% 100% źródło: Advances in Telephone Survey Methodology, 2007 Wielka Brytania 0% 20% 40% 60% 80% 100% % 20% 40% 60% 80% 100% tylko stacjonarny stacjonarny + komórkowy tylko komórkowy brak telefonu źródło: Omnibus MB SMG/KRC, N=50 000/rok Słowenia 0% 20% 40% 60% 80% 100%

5 100% 90% Penetracja telefonii stacjonarnej i komórkowej w gospodarstwach domowych populacji 15+ (predykcje z roku 2004) 2Q % 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 1Q '01 3Q '01 1Q '02 3Q '02 1Q '03 3Q '03 1Q '04 3Q '04 1Q '05 3Q '05 1Q '06 3Q '06 1Q '07 3Q '07 1Q '08 3Q '08 1Q '09 3Q '09 Telefony komórkowe Telefony stacjonarne Brak telefonu stacjonarnego i komórkowego źródło: OMNIBUS MB SMG/KRC N=13000/kwartał

6 100% 90% Penetracja telefonii stacjonarnej i komórkowej w gospodarstwach domowych populacji 15+ (sytuacja obecna) 4Q % 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 1Q '01 3Q '01 1Q '02 3Q '02 1Q '03 3Q '03 1Q '04 3Q '04 1Q '05 3Q '05 1Q '06 3Q '06 1Q '07 3Q '07 1Q '08 3Q '08 1Q '09 3Q '09 Telefony komórkowe Telefony stacjonarne Brak telefonu stacjonarnego i komórkowego źródło: OMNIBUS MB SMG/KRC N=13000/kwartał

7 Posiadanie telefonów stacjonarnych i komórkowych 69% 71% 70% 59% 49% 45% 64% 71% 62% 70% 50% 39% 74% 71% 61% 62% 64% 50% 74% 61% 54% 55% 83% 51% 78% 93% 68% 67% 52% 49% 52% 61% 70% 59% 52% 85% 64% 70% 77% 79% 59% 63% 58% 63% 67% 67% 74% 53% 74% 56% 56% 62% 53% 62% 70% 59% 64% 71% 66% 54% 54% 53% 58% 59% 57% 43% 56% 47% 54% 59% 76% 72% 62% 67% 73% 74% 69% 59% S K S K S K 70% 71% 68% 50% 74% 62% 61% 59% 62% 65% 69% 55% wieś M <100K M 100K+ Ŝródło: AGB Establishment Survey, 2007 / 2008, N = % 73% 73% 63% 71% 54%

8 Proporcje populacji Polski f2f gospodarstwa GUS CATI - stacjonarne Wiek M K Razem M K Razem M K Razem % 7.2% 14.1% 8.0% 7.6% 15.6% 6.7% 6.3% 13.0% % 7.8% 16.5% 8.0% 7.7% 15.7% 8.8% 8.7% 17.4% % 7.4% 15.1% 8.0% 7.8% 15.8% 5.7% 5.7% 11.4% % 6.2% 12.7% 6.4% 6.3% 12.7% 5.7% 6.6% 12.4% % 12.1% 23.0% 10.8% 11.5% 22.3% 11.9% 14.1% 26.1% % 8.2% 14.3% 5.4% 7.2% 12.6% 7.3% 9.3% 16.5% % 3.0% 4.3% 1.7% 3.6% 5.3% 1.2% 2.0% 3.2% Razem 48.1% 51.9% 100.0% 48.3% 51.7% 100.0% 47.3% 52.7% 100.0% Źródła: GUS , F2f gospodarstwa - AGB Establishment Survey, wiosna 2008, 4000 gospodarstw domowych, osób CATI stacjonarne badania na próbach z losowym doborem respondenta w gospodarstwie I-VIII 2008, gospodarstw domowych, osób Oznaczono róŝnice populacji GUS-f2f oraz CATI-f2f na poziomie istotności 0.01

9 Błędy pokrycia populacji, telefony stacjonarne Pewne kategorie badanych osób są niedoreprezentowane w dobieranej próbie (bądź w ogóle nie występują) (np.: osoby w wieku lat; osoby nieposiadające telefonu stacjonarnego w domu) Pewne kategorie osób są nadreprezentowane (np.: osoby w wieku lat) Osoby naleŝące do populacji niedostępne pod telefonem stacjonarnym w miejscu zamieszkania nie wchodzą do próby badawczej Osoby dostępne pod telefonem stacjonarnym wyłącznie w miejscu pracy nie podlegają badaniu Mimo, Ŝe operat doboru próby pokrywa się z populacją badaną, niektóre jednostki występują nieproporcjonalnie często, a inne rzadko Populacja badana Osoby dostępne pod telefonem stacjonarnym

10 Błędy pokrycia populacji, telefony komórkowe Pewne kategorie badanych osób są niedoreprezentowane w dobieranej próbie (bądź w ogóle nie występują) (np.: osoby starsze; osoby nieposiadające telefonu stacjonarnego w domu) Pewne kategorie osób są nadreprezentowane (np.: osoby młodsze) Osoby naleŝące do populacji niedostępne pod telefonem komórkowym W praktyce trudno odróŝnić telefony komórkowe prywatne od słuŝbowych, badania są prowadzone na obu typach, więc nie ma osób poza populacją, do których się moŝna dodzwonić Mimo, Ŝe operat doboru próby pokrywa się z populacją badaną, niektóre jednostki występują nieproporcjonalnie często, a inne rzadko Osoby dostępne pod telefonem komórkowym Populacja badana

11 Błędy pokrycia populacji, mix telefonów stacjonarnych i komórkowych Pewne kategorie badanych osób są niedoreprezentowane w dobieranej próbie (bądź w ogóle nie występują) (np.: osoby nieposiadające telefonu stacjonarnego w domu i niedysponujące komórkami) Pewne kategorie osób są nadreprezentowane (np.: osoby dysponujące wieloma komórkami lub/i telefonem stacjonarnym w domu) Osoby naleŝące do populacji niedostępne ani pod telefonem stacjonarnym w miejscu zamieszkania ani nie dysponujące telefonem komórkowym, obszar zdecydowanie ograniczony Osoby dostępne pod telefonem stacjonarnym wyłącznie w miejscu pracy i nie posiadające telefonu komórkowego nie podlegają badaniu Mimo, Ŝe operat doboru próby pokrywa się z populacją badaną, niektóre jednostki występują nieproporcjonalnie często, a inne rzadko, efekt ten częściowo jest kompensowany przez odmienne profile populacji stacjonarnej i komórkowej Osoby dostępne pod telefonem komórkowym Populacja badana Osoby dostępne pod telefonem stacjonarnym

12 Czy wyniki na próbie stacjonarnej i komórkowej róŝnią się? P1. Jakie są największe osiągnięcia rządu? 40% 30% 33% 32% Czasem tak, czasem nie, niestety brak doświadczeń, by powiedzieć, kiedy tak jest 20% 21% 20% 10% 19% 17% 17% 18% 16% 15% 10% 11% 8% 9% 11% 9% 6% 7% 4% 7% 8% 5% 0% polityka zagraniczna dbanie o wizerunek rządu (PR) walka z korupcją reforma zdrowia reformy gospodarcze relacje rząd-prezydent reforma edukacji zmiana jakości debaty politycznej przygotowania do Euro 2012 (autostrady, stadiony) obecny rząd nie odniósł Ŝadnych sukcesów nie wiem Stacjonarne Komórki źródło: MB SMG/KRC, sondaŝ własny próba mix 500/500

13 100% 90% 80% Czy wyniki na próbie stacjonarnej i komórkowej róŝnią się? P1. Czy wziąłby udział w wyborach parlamentarnych? P2. Na którą partię zagłosowałby? 78% 86% 70% 60% 50% 57% 55% 40% 30% 20% 18% 17% 25% 27% 22% 14% 10% 0% Tak Nie wiem Nie Wie na którą partię zagłosuje Nie wie na która partię zagłosuje Stacjonarne źródło: MB SMG/KRC, sondaŝ własny próba mix 500/500 Komórki

14 Co robić, by ograniczyć błąd niepokrycia w badaniach CATI Zastąpić (juŝ od 2006!) badania CATI realizowane na próbach telefonów stacjonarnych badaniami na próbach telefonów komórkowych Dobrze powarstwować populację badaną (uwzględnić istotne cechy) i dobierać respondentów kwotowo, wykorzystując do tego celu zarówno telefony stacjonarne, jak i komórkowe Oszacować prawdopodobieństwa dotarcia do poszczególnych respondentów poprzez telefonię stacjonarną i komórkową i na tej podstawie przygotować próbę losową osób

15 Co się zmieni w badaniu wyłącznie na telefonach komórkowych w porównaniu ze stacjonarnymi Zalety próba ma charakter próby osób dobieranych bezpośrednio a nie poprzez gospodarstwo domowe błąd niepokrycia (% osób, których badanie nie obejmie) ulegnie zmniejszeniu komórki ma więcej osób niŝ telefony stacjonarne Wady brak informacji o rozkładzie terytorialnym telefonów komórkowych - ograniczone warstwowanie, bądź wzrost kosztów nie wiadomo, czy osoby pominięte w badaniu nie są istotniejsze dla wyniku niŝ pomijane w badaniu na próbie telefonów stacjonarnych

16 Obserwacje z badań prowadzonych na próbach telefonów komórkowych Kłopotliwa do ustalenia lokalizacja respondenta (moŝliwe pominięcie warstwowania regionalnego) Jakość połączenia na telefony komórkowe jest generalnie niŝsza niŝ na stacjonarne: niekomfortowe warunki rozmowy, rozładowana bateria, szumy, zaniki fali, przerwy w odbiorze, zerwane połączenia Konieczność skrócenia i uproszczenia kwestionariusza badania Telefon komórkowy jest generalnie bardziej intymny większa trudność z pytaniami metryczkowymi (zarobki, wykształcenie, praca itp.) Zwiększenie liczby kontaktów na sukces i średniego czasu trwania rozmowy jako główne źródło wzrostu kosztów badania (a nie róŝnica w cenie połączenia)

17 Próba kwotowa osób, realizowana zarówno na telefonach stacjonarnych jak i komórkowych NiezaleŜnie dobrane numery telefonów stacjonarnych i telefonów komórkowych optymalnie metodą RDD lub listed RDD (bazując na tabelach przydziału prefixów przydzielonych przez URE) Warstwowanie obejmuje (jako minimum) regionalizację i klasy wielkości miejscowości oraz płeć, wiek i wykształcenie respondenta; przy jednoczesnej realizacji prób telefonów komórkowych i stacjonarnych problem regionalizacji próby rozwiązany jest przez regionalizację telefonów stacjonarnych Proporcje próby telefonów stacjonarnych i komórkowych optymalnie ok. 50%-50%; juŝ 20% tel. komórkowych daje zdecydowaną poprawę jakości badania

18 Charakterystyki badania telefonicznego przy zmianie proporcji telefonów stacjonarnych i komórkowych w próbie 220% koszty 200% strzały czas wywiadu 180% 160% 140% 120% 100% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% % tel. komórkowych źródło: MB SMG/KRC badania własne

19 Próba losowa mix telefonów stacjonarnych i komórkowych Dla próby losowej istotne jest zapewnienie znajomości prawdopodobieństw doboru respondenta do próby. Jeśli nie moŝna zapewnić jednakowych prawdopodobieństw dla wszystkich respondentów naleŝy ten fakt korygować w procesie wyliczania wag Myśląc o dołączeniu telefonów komórkowych do próby telefonów stacjonarnych naleŝy pamiętać, Ŝe mają one róŝny charakter komórki są dobrem osobistym (próba osób) a telefony stacjonarne przypisane są do gospodarstw stanowiących element pośredni doboru respondenta W czasie, gdy koszt połączeń mobilnych był istotnie większy niŝ stacjonarnych, a penetracja telefonii stacjonarnej pozostawała wysoka dzielono respondentów na osoby mające dostęp do telefonu stacjonarnego w domu (bez względu na posiadanie komórki) i osoby posiadające komórki a nie mające dostępu do telefonów stacjonarnych Takie rozwiązanie pozwala na proste określanie prawdopodobieństw doboru respondentów, ale przy przewadze penetracji telefonii komórkowej traci sens realizacyjny

20 Współczynniki kompensujące nierówne prawdopodobieństwo wejścia w skład próby Przy próbach telefonów stacjonarnych (dobór wielostopniowy z losowaniem w pierwszym kroku gospodarstwa i losowaniem respondenta spośród osób w gospodarstwie), prawdopodobieństwo wejścia konkretnej osoby do próby zaleŝy od liczby osób w gospodarstwie podlegających badaniu Osoba z gospodarstwa 3-osobowego ma prawdopodobieństwo wejścia do próby trzykrotnie mniejsze niŝ z 1-osobowego, zakłada się przy tym milcząco, Ŝe w gospodarstwie jest 1 telefon stacjonarny Dla skompensowania nierównego prawdopodobieństwa wejścia do próby kaŝdy respondent otrzymuje na wstępie współczynnik równy liczbie osób w gospodarstwie, podlegających badaniu Próba telefonów komórkowych jest próbą osób Niektórzy respondenci dysponują kilkoma telefonami komórkowymi, osoba z 3 komórkami ma prawdopodobieństwo wejścia do próby trzykrotnie większe niŝ z 1 Dla skompensowania nierównych prawdopodobieństw wejścia do próby kaŝdy respondent otrzymuje na wstępie współczynnik równy odwrotności liczby komórek będących w jego dyspozycji

21 Współczynniki kompensujące nierówne prawdopodobieństwo wejścia w skład próby Aby określić prawdopodobieństwo doboru respondenta w próbie mix telefonów komórkowych i stacjonarnych (dobranych techniką RDD) naleŝy dodatkowo znać liczbę telefonów stacjonarnych ogółem w populacji gospodarstw domowych (wszyscy operatorzy) oraz liczbę wszystkich aktywnych telefonów komórkowych (bez rozróŝnienia na prywatne i słuŝbowe, wszyscy operatorzy) Uwzględniając liczbę wywiadów zrealizowanych na telefony stacjonarne i komórkowe moŝna wyznaczyć współczynniki pozwalające skompensować nierówne prawdopodobieństwa doboru osób w badaniu, co umoŝliwia prawidłowe waŝenie próby Wzór jest skomplikowany i dlatego go nie przytaczamy, ale pozwala m.in. określić optymalną proporcję telefonów stacjonarnych i komórkowych w próbie mix

22 Jakie proporcje telefonów komórkowych i stacjonarnych w próbie? Prawdopodobieństwo doboru poprzez komórkę i poprzez stacjonarny powinny być średnio równe Gdzie NS - liczba telefonów stacjonarnych w próbie NK - liczba telefonów komórkowych w próbie IS - liczba telefonów stacjonarnych w populacji gospodarstw domowych IK - liczba telefonów komórkowych w populacji K średnia liczba telefonów komórkowych w dyspozycji osoby badanej O średnia liczba osób w gospodarstwach, podlegających badaniu A zatem: NS NK K = IS O IK NS IS K O = NK IK

23 Jakie proporcje telefonów komórkowych i stacjonarnych w próbie? Przyjmując szacunkowo (chodzi o określenie rzędu wielkości): IS = 7 mln. (telefonów w gospodarstwach domowych) IK = 30 mln. (telefonów komórkowych 41 mln. kart SIM) K = 30 mln. / 20 mln. = 1.5 (średnia liczba komórek w dyspozycji respondenta) O = 2.2 (średnia wielkość gospodarstwa domowego ) mamy: NS NK A więc w próbie optymalnie byłoby zrealizować nieco więcej wywiadów na telefonach komórkowych niŝ stacjonarnych Wyznaczanie rekomendacji w tym względzie powinno jednak uwzględniać wzrost kosztów badania związany z telefonami komórkowymi = =

24 MoŜna by pomarzyć śe mamy sposób na lokalizację telefonu komórkowego przed połączeniem KsiąŜki telefoniczne nie są dobrym źródłem informacji o uŝytkownikach Potrzebna jest współpraca operatorów telefonii komórkowej (problemy prawne) Zaoferowanie usługi połączenia na losowy telefon z obszaru wskazanej stacji bazowej Dostarczanie operatów telefonów nocujących często w obszarze wskazanych stacji bazowych śe operatorzy dostarczą informacji o liczbie kart SIM rzeczywiście wykorzystywanych do rozmów

25 Zapraszamy do dyskusji

26 Abonenci, którzy wyrazili pisemnie zgodę na publikację ich danych w spisie abonentów telefony prywatne na abonament telefony słuŝbowe telefony uŝywane przez inną osobę niŝ abonent (np. dziecko) uŝytkownicy, którzy potencjalnie mogę być ujęci w spisach abonentów uŝytkownicy, za których abonament opłaca pracodawca mało prawdopodobne aby znaleźli się w spisie telefony prepaid uŝytkownicy, których nie da się ująć w spisach abonentów