MIKROPROGRAM REWITALIZACJI DLA DZIELNICY WŁOCHY MIASTA STOŁECZNEGO WARSZAWY

Transkrypt

1 Załącznik nr 13 do Programu Mikroprogram Rewitalizacji Dzielnicy Włochy m.st. Warszawy MIKROPROGRAM REWITALIZACJI DLA DZIELNICY WŁOCHY MIASTA STOŁECZNEGO WARSZAWY

2 SPIS TREŚCI 1. Wstęp 4 2. Charakterystyka sytuacji społeczno gospodarczej oraz stanu zagospodarowania Dzielnicy Włochy Zagospodarowanie przestrzenne Charakterystyka lokalizacji Dzielnicy Uwarunkowania historyczne Zasoby oraz uwarunkowania przyrodnicze Uwarunkowania ochrony środowiska w Dzielnicy Włochy Fauna i flora Źródła oraz wielkość emisji zanieczyszczeń Przeciwdziałanie zanieczyszczeniom Ochrona przyrody i różnorodności biologicznej Edukacja ekologiczna Odpady Własność gruntów i budynków Zagadnienia własnościowe Obiekty zabytkowe Infrastruktura techniczna Komunikacja i układ drogowy Pozostała infrastruktura techniczna Mieszkalnictwo Gospodarka Zagadnienia gospodarcze Branża turystyczna Sfera społeczna Mieszkańcy Rynek pracy Pomoc społeczna w Dzielnicy Włochy Oświata Przestępczość na terenie Dzielnicy Włochy Analiza SWOT Konsultacje społeczne 34 2

3 4. Cele Mikroprogramu Rewitalizacji dla Dzielnicy Włochy Miasta Stołecznego Warszawy. Powiązania Programu ze strategicznymi dokumentami dotyczącymi rozwoju regionu i Miasta Cele Mikroprogramu Rewitalizacji dla Dzielnicy Włochy Miasta Stołecznego Warszawy Powiązania ze strategicznymi dokumentami dotyczącymi rozwoju kraju i regionu Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia Strategia Rozwoju Kraju Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego Strategia Rozwoju Województwa Mazowieckiego do roku Strategia Rozwoju Miasta Stołecznego Warszawy do 2020 roku Założenia Mikroprogramu Rewitalizacji dla Dzielnicy Włochy m.st. Warszawy Okres programowania Zasięg terytorialny rewitalizowanego obszaru Podsumowanie Hierarchizacja działań i kierunków interwencji Planowane działania przestrzenne i społeczne na obszarach rewitalizowanych. Projekty przewidziane do realizacji Planowane działania przestrzenne i społeczne na obszarze rewitalizowanym Szczegółowy opis projektów Obszar I Strefa mieszkalna we wschodniej części Dzielnicy, Obszar II Strefa mieszkalna w północnej części Dzielnicy Obszar III Fort Włochy Plan finansowy Lokalnego Programu Rewitalizacji System wdrażania, monitorowania, aktualizacji. Komunikacja i partycypacja społeczna Wdrażanie Monitorowanie realizacji projektów i osiągania zakładanych celów Mikroprogramu Rewitalizacji Dzielnicy Włochy m.st. Warszawy System aktualizacji Mikroprogramu Rewitalizacji Dzielnicy Włochy m.st. Warszawy Komunikacja i partycypacja społeczna Zakończenie 95 Spis tabel 97 Spis wykresów 98 Załączniki 99 3

4 1. Wstęp Rewitalizacja definiowana jest jako proces zmian przestrzennych, technicznych, społecznych i ekonomicznych, podjętych w interesie publicznym, których celem jest wyprowadzenie obszaru z sytuacji kryzysowej, przywrócenie mu dawnych funkcji bądź znalezienie nowych funkcji oraz stworzenie warunków do jego dalszego rozwoju z wykorzystaniem jego cech endogenicznych. Przejawami stanów kryzysowych w Dzielnicy Włochy, skutkującymi postępującym procesem degradacji społecznej są w sferze przestrzennej: niska funkcjonalność i estetyka wybranych obszarów przestrzeni miejskiej oraz dekapitalizacja zabudowy miejskiej i mieszkaniowej, w tym niszczenie obiektów dziedzictwa kulturowego, w szczególności Fortu Włochy; w sferze gospodarczej: utrudnienia wynikające z utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla Portu Lotniczego im. Fryderyka Chopina; w sferze społecznej: pogłębiający się spadek liczby ludności (depopulacja) i dysproporcje w strukturze mieszkańców (starzenie się społeczeństwa). Mikroprogram Rewitalizacji dla Dzielnicy Włochy m. st. Warszawy (dalej też Mikroprogram) opracowuje się w celu ukierunkowania wskazanych powyżej przemian i stworzenia warunków do wyprowadzenia ze stanów kryzysowych wyznaczonych obszarów miejskich zagrożonych marginalizacją, zgodnie z zasadami ładu przestrzennego i estetyki oraz zachowaniem wymagań ochrony środowiska naturalnego i zabytków kulturowych. Dodatkowo, przywrócenia funkcji gospodarczych i społecznych na obszarach rewitalizowanych tak, aby umożliwić ich zrównoważony rozwój. Ponadto, zakłada się, że uruchomienie procesów rewitalizacji wpłynie korzystnie zarówno na stopień atrakcyjności Dzielnicy jako miejsca do zamieszkania i spędzania wolnego czasu, jak i poziom jej konkurencyjności w zakresie oferty turystycznej, kulturalnej i rekreacyjno sportowej. W wyniku stworzenia mechanizmów zachęt do inwestowania w nowe i istniejące na rewitalizowanym obszarze obiekty, powstaną warunki do ożywienia gospodarczego, także powrotu osób bezrobotnych na rynek pracy, aktywizacji społeczności lokalnych i organizacji pozarządowych oraz odbudowy więzi społecznych. Zakłada się, że w dłuższej perspektywie rewitalizacja wyznaczonych obszarów Dzielnicy przyczyni się do dyfuzji zainicjowanych procesów na tereny przyległe. Mikroprogram Rewitalizacji dla Dzielnicy Włochy m. st. Warszawy ma charakter wieloletniego programu działań w sferach przestrzennej, urządzeń technicznych, gospodarczej i społecznej. Jest kompleksowym dokumentem przeciwdziałania degradacji wyznaczonych obszarów Dzielnicy oraz marginalizacji określonych grup społecznych. Ma na celu, poprzez wskazanie zadań inwestycyjnych i skorelowanie ich z politykami lokalną i regionalną oraz dostępnymi źródłami finansowania, ustalenie długofalowych działań na przyszłość. Prace nad opracowaniem Mikroprogramu prowadzono w ramach trzech etapów: przygotowania, diagnozowania i projektowania Mikroprogramu. 4

5 W ramach etapu przygotowania, powołano Zespół ds. rewitalizacji, złożony z pracowników merytorycznych poszczególnych wydziałów Urzędu Dzielnicy Włochy oraz pracowników firmy opracowującej Mikroprogram. Zadaniem Zespołu było, w oparciu o dostępne dane, wskazanie obszaru/ów, który/e z uwagi na występujące stany kryzysowe należałoby objąć programem rewitalizacji. Dzielnica przeprowadziła wstępne konsultacje społeczne, w ramach których mieszkańcy Dzielnicy Włochy mogli, w odpowiedzi na ankietę, wskazać główne ich zdaniem przyczyny degradacji Dzielnicy. Poproszono ich także o określenie priorytetów w zakresie wskazanych kategorii interwencji. Na podstawie zebranych materiałów oraz przeprowadzonych konsultacji społecznych wyznaczono granice obszarów, które zdaniem Zespołu uznane został za obszary kryzysowe, będące przedmiotem rewitalizacji. W ramach etapu diagnozowania zostały przeprowadzone wieloczynnikowe analizy: faktograficzna i jakościowa oraz demograficzna, społeczna i gospodarcza, umożliwiające wskazanie najważniejszych obszarów problemowych. Analizy zostały przeprowadzone dla trzech obszarów funkcjonalnych: przestrzennego, gospodarczego oraz społecznego. W ramach etapu projektowania zaplanowano do realizacji 10 projektów rewitalizacyjnych oraz 7 projektów towarzyszących. Szczegółowy wykaz i opisy projektów zawiera rozdział Charakterystyka sytuacji społeczno gospodarczej oraz stanu zagospodarowania Dzielnicy Włochy 2.1. Zagospodarowanie przestrzenne Charakterystyka lokalizacji Dzielnicy 5

6 Dzielnica Włochy zlokalizowana jest w południowo-zachodniej części m.st. Warszawy, na obrzeżach stolicy, w odległości ok. 10 km od centrum miasta. Zajmuje powierzchnię 29 km 2, co stanowi 5,6% ogólnej powierzchni Warszawy (517 km 2 ). Włochy są jedną z 18 dzielnic Warszawy. Graniczą z dzielnicami Warszawy: Ursus (od zachodu), Bemowem i Wolą (od północy), Ochotą i Mokotowem (od wschodu) oraz Ursynowem (od południa) i podwarszawskimi gminami: Raszyn i Michałowice (od południowego zachodu). Dzielnicę Włochy zamieszkuje osób (stan na 31 grudnia 2007 roku), tj. 2,3% ludności Warszawy, z czego mężczyźni stanowią 47,1%, kobiety odpowiednio 52,9%. Dzielnica pełni funkcje zaplecza przemysłowo technicznego, targowiskowego oraz mieszkaniowego dla m. st. Warszawy. Układ przestrzenny Dzielnicy tworzą: tereny zabudowy miejskiej o funkcjach mieszanych, z przewagą zabudowy mieszkaniowej (Osiedla: Okęcie, Włochy, Raków, Zbarż, Gorzkiewki, Paluch, Załuski, Opacz, Salomea, Wiktoryn oraz Solipse i Jadwisin), tereny przemysłowo magazynowe, głównie w północnej części Dzielnicy oraz Lotnisko Warszawa Okęcie im. Fryderyka Chopina wraz ze strefą ograniczonego użytkowania dla Portu Lotniczego Uwarunkowania historyczne Geneza nazwy Włochy nie jest do końca znana. Pierwsza hipoteza głosi, że miejsce to wzięło swą nazwę od wojsk cudzoziemskich, przypuszczalnie włoskich, które miały stacjonować nieopodal pola elekcyjnego na Woli, co jest jednak, ze względów faktograficznych, wątpliwe. Zgodnie z drugą hipotezą, osada Włochy zaczerpnęła swą nazwę od przydomka kmiecia Jana, zwanego Włochem, właściciela wsi. Włochy, w II poł. XII w., były własnością kościoła, od XIII w. należały do Konrada Mazowieckiego. Od XVI w. zajmowały 8 ha i należały do Nadarzyńskich, później Rakowskich. W połowie XVII w. stanowiły własność Andrzeja Leszczyńskiego, prymasa i kanclerza wielkiego koronnego, który zbudował tu letnią rezydencję. W latach , w czasach Potopu szwedzkiego, letni pałacyk prymasa wraz z otaczającymi go zabudowaniami został doszczętnie zniszczony. Spaleniu uległy również sąsiednie wsie: Witki i Stojarty. Nigdy ich nie odbudowano, a tereny do nich należące z czasem zostały wchłonięte przez Włochy. W początkach XVIII w. Włochy weszły w skład dóbr Lubomirskich. W 1795 roku, drogą sukcesji, dostały się hrabiemu Mostowskiemu, ministrowi spraw wewnętrznych Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego, który stworzył tu piękną rezydencję wiejską z obszernym pałacem i rozległym parkiem rozplanowanym przez A. Szuberta. W 1842 roku we Włochach powstała pierwsza cegielnia, która wykorzystywała złoża iłów. Gliny na tych terenach było pod dostatkiem, dlatego produkcję cegieł przenoszono z miejsca na miejsce, aż do wyczerpywania się surowca. Dziś jedynym śladem po fabryce są liczne stawy (np. stawy przy ul. Cietrzewia i ul. Koziorożca). W 1844 roku cegielnia oraz cała osada została zakupiona przez Koelichena i w rękach jego potomków pozostawały do czasu parcelacji w 1928 roku. 6

7 W latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XIX w. na obszarze Włoch powstały trzy forty zewnętrznego pierścienia umocnień Twierdzy Warszawa, tj.: Fort V ( Włochy ), Fort VI ( Okęcie ) oraz Fort VII ( Zbarż ). W 1938 roku Włochy otrzymały prawa miejskie. 2 maja 1951 roku zostały przyłączone do Warszawy jako część dzielnicy Ochota, po czym w 1994 roku, wydzielone ze struktur dzielnicy, stały się samodzielną gminą Warszawa -Włochy. W 2002 roku, wraz z wejściem w życie ustawy warszawskiej, gmina stała się jedną z 18 dzielnic m. st. Warszawy. Położona w południowo-zachodniej części m. st. Warszawy Dzielnica zyskuje coraz większą popularność stając się miejscem nowych inwestycji, w przeważającej mierze mieszkaniowych. Stanowi również siedzibę wielu firm usługowych, zwłaszcza z branży samochodowej oraz koncernów międzynarodowych Zasoby oraz uwarunkowania przyrodnicze W ujęciu fizyczno - geograficznym Dzielnica Włochy, jak i cała Warszawa, położone są na obszarze Niziny Środkowopolskiej, w obrębie makroregionu Niziny Środkowomazowieckiej. Pod względem geologicznym obszar leży w centralnej części niecki mazowieckiej, utworzonej w osadach ery mezozoicznej i wypełnionej osadami kredy, trzeciorzędu i czwartorzędu. Głównymi jednostkami geomorfologicznymi w obrębie których leży Warszawa, są: Równina Warszawska, Równina Wołomińska oraz Dolina Środkowej Wisły. Sieć hydrograficzną Dzielnicy, jak i całej Warszawy tworzy przede wszystkim rzeka Wisła. Występujące na terenie Dzielnicy Włochy zbiorniki wodne to: Stawy Koziorożca, Cietrzewia, Zbarski, Sadurka, Cegielniany, Glinianki Załuskie i Fajansowe oraz Fosy Zbarska i Okęcie Uwarunkowania ochrony środowiska w Dzielnicy Włochy Fauna i flora Cechą charakterystyczną Dzielnicy Włochy jest swoisty krajobraz i rozproszona, ale obecna w wielu miejscach zieleń. W granicach administracyjnych Dzielnicy zlokalizowane są 3 parki spacerowo wypoczynkowe, o powierzchni 16,7 ha (Park Kombatantów, Park ze stawem Koziorożca, Park ze Stawami Cietrzewia) oraz 5 zieleńców, o powierzchni 2,3 ha (przy ulicach Kazimierza Wielkiego, Geologicznej, Emaliowej, wokół glinianek Załuskich, 1- go Sierpnia i Dymnej). Zieleń uliczna i osiedlowa zajmują odpowiednio 18,5 ha i 19,1 ha. Na szczególną uwagę zasługuje utworzony w latach dwudziestych ubiegłego wieku zespół urbanistyczny Włochy Miasto Ogród. Teren pod budowę Miasta Ogrodu uzyskano od rodziny Koelichenów. Na zlecenie właścicieli w 1928 r. Feliks Krzywda Polkowski i Henryk Kotyński sporządzili plan parcelacji terenu. Teren był atrakcyjny ze względu na 7

8 dobre powiązanie komunikacyjne z Warszawą (w pobliżu usytuowano przystanek kolei warszawsko - wiedeńskiej, a od 1932 r.- EKD) oraz malowniczy zespół parkowy włączony w granice objęte planem parcelacji. Koncepcja urbanistyczna oparta była na połączeniach drogowych Włoch z leżącymi nieopodal majątkami: Czechowice, Jelonek, Mory, Solipsy, Skorosze. Obejmowała także park z dworem-pałacykiem Koelichenów z połowy XIX w. Główne elementy kompozycji Centralny Plac (dawna nazwa Plac Wilsona) i Centralna Aleja - ciąg ulic Chrościckiego i Popularnej - zostały zaprojektowane zgodnie z podstawowymi założeniami koncepcji miasta ogrodu. Założenia te dotyczyły kompozycji przestrzennej, parametrów technicznych, nasadzenia drzew, lokalizacji dominant (np: wieże kościoła). Miasto Ogród Włochy należało do nielicznych miejsc, w których oprócz spełnienia podstawowych założeń z zakresu wyglądu i rozmieszczenia zabudowań, zadbano także o zachowanie atrakcyjnego wyglądu przestrzeni publicznej, placów, parku, głównej alei. Jednakże wybuch II Wojny Światowej i lata powojenne ograniczyły dalszą realizację koncepcji Włoch - Miasta Ogrodu. Mimo tego, Miasto Stołeczne Warszawa próbuje nawiązywać do tej idei, poprzez uchwalanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego: rejonu Starych Włoch oraz ulicy Mikołajskiej, na obszarze których wskazuje na zachowanie wysokiego (minimalnie 50% - 60%) wskaźnika powierzchni biologicznie czynnej. W Dzielnicy Włochy brak jest nieruchomości oznaczonych jako tereny leśne. Jedynie w rejonie Palucha, występują grunty porośnięte drzewami i krzewami, przypominające zbiorowiska leśne Źródła oraz wielkość emisji zanieczyszczeń Ochrona powietrza Emisja zanieczyszczeń na terenie Dzielnicy Włochy występuje w postaci: 1. Emisji zorganizowanej (działalność przemysłowa, sektor komunalny), 2. Emisji niskiej (indywidualne źródła grzewcze), 3. Emisji komunikacyjnej. Głównymi źródłami emisji zorganizowanej są: 1. Procesy związane z energetycznym spalaniem węgla w kotłowniach zakładowych i lokalnych oraz paleniskach domowych, 2. Gazy powstające w wyniku spalania benzyn i oleju napędowego w samochodach ciężarowych i osobowych, 3. Procesy technologiczne prowadzone w zakładach przemysłowych. Emisję niską generują indywidualne źródła grzewcze (piece kaflowe, kotły węglowe, olejowe, gazowe), zasilające budynki mieszkalne i użyteczności publicznej. Emisja ta, w połączeniu z emisją ze źródeł komunikacyjnych, stanowi obecnie główne źródło uciążliwości odpowiedzialne za jakość powietrza na terenach zabudowanych. 8

9 Emisja komunikacyjna, obok energetyki i ciepłownictwa, należy do największych źródeł zanieczyszczenia powietrza. W wyniku spalania paliw w silnikach samochodowych do powietrza atmosferycznego przedostają się zanieczyszczenia gazowe (tlenki azotu, tlenek węgla, dwutlenek węgla, węglowodory) oraz pyłowe, w tym zawierające związki ołowiu, kadmu, niklu i miedzi. Hałas Źródłami hałasu komunikacyjnego w Dzielnicy Włochy są: 1. Ruch drogowy. Potęguje go zły stan nawierzchni dróg, 2. Ruch lotniczy. Hałas lotniczy, generowany przez lotnisko Okęcie, jest jednym z największych zagrożeń i uciążliwości Dzielnicy Włochy i ma znaczący wpływ na poziom hałasu komunikacyjnego. Ze względu na występujące przekroczenia wartości dopuszczalnych hałasu, wokół lotniska Okęcie został utworzony obszar ograniczonego użytkowania, 3. Ruch szynowy. Głównym źródłem hałasu kolejowego są przejeżdżające przez teren Dzielnicy pociągi oraz dworzec kolejowy. Przeprowadzone w okresie wrzesień-październik 2004 roku badania monitoringowe hałasu na Al. Krakowskiej, na wysokości lotniska, potwierdziły przekroczenie dopuszczalnych norm hałasu zarówno w porze dziennej jak i w nocnej. Źródła hałasu przemysłowego występują głównie na terenach sąsiadujących z zakładami produkcyjnymi. O sile ich występowania decydują w szczególności stan techniczny parków maszynowych, stosowane izolacje hal produkcyjnych, organizacja procesów technologicznych oraz funkcje urbanistyczne sąsiadujących z zakładami produkcyjnymi terenów. Hałas komunalny powodowany jest w szczególności przez pracę silników samochodowych, wywożenie śmieci, dostawy do sklepów, głośną muzykę jak również, wewnątrz budynków, wadliwe funkcjonowanie instalacji oraz działalność w pomieszczeniach piwnicznych lokali usługowych Przeciwdziałanie zanieczyszczeniom Ochrona powietrza Program ochrony środowiska Miasta Stołecznego Warszawy zakłada realizację celu długookresowego, zdefiniowanego jako: poprawa jakości powietrza atmosferycznego i spełnienie wymagań ustawodawstwa w zakresie obowiązujących norm poziomów substancji zanieczyszczających w powietrzu. Zaplanowano podjęcie następujących działań: 1. Ograniczenie emisji zanieczyszczeń powietrza z istotnych źródeł punktowych związanych z energetycznym spalaniem paliw, 2. Ograniczenie emisji zanieczyszczeń z procesów technologicznych w zakładach przemysłowych, 9

10 3. Ograniczenie wielkości emisji zanieczyszczeń komunikacyjnych, 4. Ograniczenie niskiej rozproszonej emisji komunalno - bytowej i technologicznej. Hałas Program ochrony środowiska Miasta Stołecznego Warszawy zakłada realizację celu długookresowego zdefiniowanego jako: ograniczenie uciążliwości hałasu dla mieszkańców poprzez dotrzymanie obowiązujących standardów w zakresie poziomu hałasu. Przeciwdziałaniu negatywnym skutkom hałasu lotniczego służy wykonywanie ciągłych pomiarów hałasu w środowisku dla portu lotniczego im. F. Chopina w Warszawie. Zgodnie z ust. 2 art. 175 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 Prawo ochrony środowiska, zarządzający lotniskiem im. F. Chopina w Warszawie jest zobowiązany do wykonywania takich pomiarów Ochrona przyrody i różnorodności biologicznej Zadania ochrony przyrody i różnorodności biologicznej są realizowane przede wszystkim poprzez ustanawianie różnych prawnych form ochrony, takich jak: rezerwaty, parki krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu, użytki ekologiczne, zespoły przyrodniczo krajobrazowe, pomniki przyrody. Ze wskazanych form ochrony przyrody, na terenie Dzielnicy Włochy występują wyłącznie pomniki przyrody. Program ochrony środowiska Miasta Stołecznego Warszawy zakłada realizację celu długoterminowego, zdefiniowanego jako: zahamowanie procesów degradacji i ochrona zasobów dziedzictwa przyrodniczego i krajobrazowego miasta. Zaplanowano podjęcie następujących działań: 1. Wzmocnienie aktywności przyrodniczej terenów wchodzących w skład Systemu Przyrodniczego Miasta (SPM), przestrzennie zdefiniowanego w Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Warszawy. Zapewnienie właściwego użytkowania i zagospodarowania obszarów, pełniących istotne funkcje przyrodnicze, 2. Zapewnienie właściwej struktury i jakości terenów zieleni we wszystkich dzielnicach (szczególnie w dzielnicach peryferyjnych i na obszarach intensywnych procesów inwestycyjnych), 3. Przystosowanie lasów warszawskich do pełnienia funkcji przyrodniczych i rekreacyjnych, 4. Zwiększenie skuteczności ochrony walorów przyrodniczych i krajobrazowych obszarów chronionych na podstawie Ustawy o ochronie przyrody w warunkach ich funkcjonowania w wielkim mieście, 5. Ochrona zespołów i obiektów krajobrazowych, 10

11 6. Usprawnienie zarządzania dziedzictwem przyrodniczym: dostosowanie systemu zarządzania do obecnego ustroju miasta oraz potrzeb koordynacji działań na terenach zarządzanych przez różne podmioty Edukacja ekologiczna Edukację ekologiczną na terenie Dzielnicy prowadzą placówki oświatowe, w tym przedszkola, szkoły podstawowe, gimnazja oraz szkoły średnie. W ramach działalności podejmują i organizują różne akcje społeczne, w tym m.in. sprzątanie świata w ramach Dnia Ziemi, prowadzone w szczególności na terenach zielonych Dzielnicy. Treści proekologiczne przekazywane są także za pośrednictwem środków masowego przekazu (telewizji, prasy, radia, Internetu). W Programie ochrony środowiska Miasta Stołecznego Warszawy, edukacja ekologiczna wpisuje się w cel długookresowy, zdefiniowany jako: Podniesienie poziomu świadomości ekologicznej społeczeństwa m.st. Warszawy poprzez kształtowanie postaw proekologicznych oraz wzbudzanie poczucia odpowiedzialności za stan środowiska Odpady Odpady powstające na terenie Dzielnicy i m. st. Warszawy deponowane są na składowiskach odpadów w Łubnej I, w gminie Góra Kalwaria oraz w Służewie, Chojnicach, Kąsiu, Goraninie, Gostyninie, Łaskarzewie, Otwocku, Świerku, Słabomierzu, Lubochni - Górce, Dębem, Skarżysku Kamiennej, Mazanach i Wołominie. Miasto st. Warszawa nie posiada zintegrowanego systemu gospodarki odpadami komunalnymi. Na terenie miasta funkcjonuje system zbiórki odpadów niesegregowanych. Prowadzona jest również selektywna zbiórka odpadów w ograniczonym zakresie oraz zbiórka odpadów niebezpiecznych. Sytuację w dziedzinie gospodarki odpadami w Warszawie charakteryzuje Plan gospodarowania odpadami dla Miasta Stołecznego Warszawy na lata , zgodnie, z którym głównym celem działań jest: spełnienie wymogów prawnych wynikających z zapisów aktów prawnych prawa polskiego, prawa lokalnego oraz planów wyższego szczebla, tj.: Krajowego Planu Gospodarki Odpadami oraz Planu Gospodarki Odpadami w Województwie Mazowieckim na lata W Programie ochrony środowiska Miasta Stołecznego Warszawy gospodarka odpadami wpisuje się w cel długoterminowy, zdefiniowany jako: minimalizacja powstawania odpadów w sektorze komunalnym i gospodarczym (z uwzględnieniem odpadów niebezpiecznych) poprzez zastosowanie prawidłowych praktyk postępowania. Obowiązki mieszkańców Miasta w zakresie gospodarowania odpadami określa dokument pt. Regulamin utrzymania czystości i porządku na terenie Miasta Stołecznego Warszawy. Dokument opracowany został w oparciu o ustawę z dnia 13 września 1996 roku o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. 11

12 2.3. Własność gruntów i budynków Zagadnienia własnościowe Powierzchnia Dzielnicy Włochy obejmuje ha. Wykaz gruntów Dzielnicy Włochy (stan na 30 czerwiec 2008 rok), ze względu na strukturę własności, przedstawia poniższa tabela. Tabela 1. Wykaz gruntów Dzielnicy Włochy Właściciel Powierzchnia [ha] Ogółem Skarb Państwa w tym grunty przekazane w użytkowanie wieczyste 346 w tym grunty we władaniu PKP 60 w tym grunty spółek Skarbu Państwa, przedsiębiorstw państwowych i innych państwowych osób prawnych 42 Miasto Stołeczne Warszawa Ogółem 400 w tym grunty przekazane w użytkowanie wieczyste 73 Osoby fizyczne Ogółem 956 Ogółem 19 Spółdzielnie w tym grunty rolniczych spółdzielni produkcyjnych 1 w tym spółdzielnie mieszkaniowe 13 Kościoły i związki wyznaniowe Ogółem 15 Spółki prawa handlowego i inne podmioty ewidencyjne Ogółem 227 w tym grunty spółek prawa handlowego 226 Powierzchnia geodezyjna Źródło: Urząd Dzielnicy Włochy Z analizy danych wynika, iż największy udział w strukturze własnościowej gruntów, tj. 43,5% ogólnej powierzchni Dzielnicy, mają te należące do Skarbu Państwa (1.246 ha). W drugiej kolejności, grunty należące do osób fizycznych i grunty komunalne odpowiednio 33,4% (956 ha) i 14,0% (400 ha) ogólnej powierzchni Dzielnicy Obiekty zabytkowe Liczba obiektów zabytkowych wskazanych do ochrony konserwatorskiej na podstawie art. 145 ustawy z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie i opiece nad zabytkami do czasu ustanowienia gminnej ewidencji zabytków, zlokalizowanych na terenie Włoch wynosi 494. Do rejestru zabytków nieruchomych z terenu Włoch aktualnie wpisane są 3 obiekty. 12

13 Do najważniejszych obiektów zabytkowych na terenie Dzielnicy Włochy należą: 1. Fort V ( Włochy ) - zalicza się do jednego z ciekawszych tego typu obiektów w Warszawie. Stanowił jeden z fortów pierścienia zewnętrznego Twierdzy Warszawa. Jego budowę rozpoczęto w 1883 roku. W późniejszych latach wielokrotnie przebudowywano. Jest fortem typowym dla fortyfikacji rosyjskiej tego okresu i fortów budowanych w Warszawie. Zbudowany jako dwuwałowy fort o narysie pięcioboku z dwoma czołami. W wyniku decyzji kasacji Twierdzy Warszawa z 1909 roku został zniszczony, 2. Park Kombatantów przy ul. Chrościckiego, a w nim pałacyk Koelichenów. Park, o powierzchni 2 ha z XVIII w., zawiera liczne, bardzo cenne i rzadko spotykane obiekty przyrodnicze, w tym: platan klonolistny (wiek ok. 130 lat), tulipanowiec amerykański (wiek ok. 110 lat), lipę drobnolistną (wiek ok. 250 lat), sosny czarne (wiek ok. 130 lat) oraz klon polny (wiek ok. 130 lat), 3. Kościół pod wezwaniem św. Teresy od Dzieciątka Jezus przy ul. Rybnickiej, 4. Cmentarz we Włochach, 5. Fort VI ( Okęcie ) - jeden z fortów pierścienia zewnętrznego Twierdzy Warszawa, wybudowany w latach osiemdziesiątych XIX wieku. Obecnie stanowi własność prywatną, 6. Fort VII ( Zbarż ) - jeden z fortów pierścienia zewnętrznego Twierdzy Warszawa, wybudowany w latach osiemdziesiątych XIX wieku. Obecnie w stanie ruiny, jest własnością Agencji Mienia Wojskowego Infrastruktura techniczna Komunikacja i układ drogowy Dzielnica Włochy jest węzłem komunikacyjnym, połączonym z innymi ośrodkami systemem dróg, liniami autobusowymi i kolejowymi oraz połączeniami lotniczymi. Tak ukształtowany układ komunikacyjny stanowi bazę dla rozwoju konkurencyjności gospodarczej i turystycznej Dzielnicy. Dużą rolę w układzie komunikacyjnym Dzielnicy Włochy odgrywają przebiegające przez jej obszar dwie trasy wylotowe z Warszawy: Aleja Krakowska i Aleje Jerozolimskie, które przyczyniają się do usprawnienia komunikacji. Docelowo istotne znaczenie będzie odgrywała Południowa Obwodnica Warszawy. W związku z rosnącym stopniem motoryzacji i zwiększeniem ruchu komunikacyjnego podjęto decyzję o budowie w 2010 roku obwodnicy Nowolazurowej. Dzielnica Włochy posiada bardzo dobrze rozwiniętą komunikację miejską, którą tworzą: linie autobusowe, linie tramwajowe oraz dwie kolejki SKM i popularna WKD. 13

14 Stan techniczny części dróg Dzielnicy Włochy jest niezadowalający. W szczególności dotyczy to ulic: Słowiczej, Pilchowickiej, Tapicerskiej, Gładkiej, Sabały (odcinek od ul. Hynka do ul. 17 Stycznia), Trapez, Rękodzielniczej oraz Węgorzewskiej. Na terenie Dzielnicy Włochy zlokalizowane jest jedno z dwóch warszawskich lotnisk, lotnisko Okęcie. Obsługuje ok. 70% całości ruchu pasażerskiego w Polsce. Posiada ponad 80 regularnych połączeń z portami w kraju i na świecie oraz stale rosnącą liczbę połączeń czarterowych. Wśród pasażerów największą popularnością cieszą się następujące kierunki zagraniczne: Londyn, Paryż, Frankfurt, Amsterdam i krajowe: Wrocław, Gdańsk i Kraków. Na potrzeby rosnącej liczby pasażerów (oczekuje się, że w tym roku lotnisko obsłuży 10 mln pasażerów) od 2005 roku trwa rozbudowa lotniska, polegająca na budowie Terminalu 2 z dwoma pirsami i płyty postojowej. Prognozuje się, że docelowo lotnisko będzie hubem, tj. centrum przesiadkowym, do którego linie lotnicze będą dowozić pasażerów, tak by mogli się przesiąść na inny samolot i lecieć dalej. Funkcjonowanie na terenie Dzielnicy portu lotniczego Okęcie stwarza wiele niedogodności, które wpływają na postrzeganie Dzielnicy przez mieszkańców Warszawy. Szczególnie istotne znaczenie ma nadmierny hałas komunikacyjny. Ustanowienie obszaru ograniczonego użytkowania dla Portu Lotniczego im. Fryderyka Chopina blokuje rozwój Dzielnicy, w tym powstawanie nowych szkół, przedszkoli i szpitali Pozostała infrastruktura techniczna Infrastrukturę techniczną, stanowiącą o wyposażeniu zasobów mieszkaniowych w Dzielnicy Włochy, tworzą sieci: kanalizacyjna, wodociągowa, gazowa, energetyczna oraz ciepłownicza. Na terenie Dzielnicy Włochy, w ulicach gminnych, znajduje się: 91 km sieci wodociągowej, 70 km kanalizacji sanitarnej, 5,9 km kanalizacji ogólnospławnej, 31,5 km kanalizacji deszczowej (według stanu na wrzesień 2008 rok). Liczbę mieszkańców Dzielnicy Włochy korzystających z instalacji technicznych w latach prezentuje poniższa tabela. Tabela 2. Korzystający z instalacji technicznych w Dzielnicy Włochy w latach Korzystający z instalacji / Lata Wodociąg (%) 94,4 95,2 Kanalizacja (%) 83,1 83,4 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Z analizy danych wynika, iż na koniec 2006 roku dostęp do sieci wodociągowej i kanalizacyjnej miało odpowiednio 95,2% i 83,4% mieszkańców Dzielnicy. Liczba osób korzystających z wodociągu oraz kanalizacji w analizowanym okresie wzrosła odpowiednio o 0,8% i 0,3%. Nadal brakuje sieci wodociągowej w rejonie Załusk, po stronie wschodniej Al. Krakowskiej i w części Opaczy Wielkiej. Skanalizowania wymagają Załuski i część Opaczy Wielkiej. 14

15 2.5. Mieszkalnictwo Według stanu na 31 grudnia 2006 roku zasoby mieszkaniowe Dzielnicy Włochy obejmowały ponad 17,5 tys. mieszkań, z czego 57% stanowiły mieszkania prywatne, 7,3% odpowiednio mieszkania komunalne. Szczegółowe dane na temat zasobów mieszkaniowych Dzielnicy Włochy w latach prezentuje poniższa tabela. Tabela 3. Sytuacja mieszkaniowa w Dzielnicy Włochy Wyszczególnienie/ Lata Liczba mieszkań ogółem (szt.) Liczba izb w mieszkaniach ogółem(szt.) Powierzchnia użytkowa mieszkań ogółem (m 2 ) Liczba mieszkań komunalnych (szt.) Liczba izb w mieszkaniach komunalnych (szt.) Powierzchnia użytkowa mieszkań komunalnych (m 2 ) Liczba mieszkań spółdzielczych (szt.) Liczba izb w mieszkaniach spółdzielczych (szt.) Powierzchnia użytkowa mieszkań spółdzielczych (m 2 ) Liczba mieszkań zakładowych (szt.) Liczba izb w mieszkaniach zakładowych (szt.) Powierzchnia użytkowa mieszkań zakładowych (m 2 ) Liczba mieszkań prywatnych (szt.) Liczba izb w mieszkaniach prywatnych (szt.) Powierzchnia użytkowa mieszkań prywatnych (m 2 ) Liczba mieszkań TBS (szt.) Liczba izb w mieszkaniach TBS (szt.) Powierzchnia mieszkań TBS (m 2 ) Liczba mieszkań innych podmiotów (szt.) Liczba izb w mieszkaniach innych podmiotów (szt.) Powierzchnia mieszkań innych podmiotów (m 2 ) Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Banku Danych Regionalnych GUS Z powyższych danych wynika, iż w analizowanym okresie wielkość zasobów mieszkaniowych ogółem w Dzielnicy Włochy wzrosła o 1,1%, tj. o 196 mieszkań. Nieznacznej zmianie uległa ich struktura. Wzrosła liczba mieszkań prywatnych i spółdzielczych, odpowiednio o 2% i 0,2%, przy jednoczesnym spadku liczby mieszkań komunalnych i zakładowych odpowiednio o 0,2% i 20,0%. Dane dotyczące struktury własności budynków, według stanu na 30 czerwca 2008 roku, prezentuje tabela poniżej. Tabela 4. Struktura własnościowa budynków wg stanu na 30 czerwca 2008 roku Właściciel Ilość budynków mieszkalnych Ilość budynków niemieszkalnych Skarb Państwa Ogółem

16 W tym budynki na gruntach Skarbu Państwa przekazanych w użytkowanie wieczyste 4 8 W tym budynki spółek Skarbu Państwa, przedsiębiorstw państwowych i innych państwowych osób prawnych Miasto Warszawa Stołeczne Ogółem W tym budynki na gruntach przekazanych w użytkowanie wieczyste 1 2 Osoby fizyczne Ogółem Spółdzielnie Ogółem W tym budynki rolniczych spółdzielni produkcyjnych - 3 W tym budynki spółdzielni mieszkaniowych Kościoły i związki zawodowe Ogółem 5 17 Spółki prawa handlowego i inne podmioty ewidencyjne Ogółem W tym budynki spółek prawa handlowego W tym budynki partii politycznych i stowarzyszeń 3 5 Razem Źródło: Urząd Dzielnicy Włochy Z analizy danych zawartych w powyższej tabeli wynika, iż w strukturze własnościowej budynków mieszkalnych i niemieszkalnych zlokalizowanych na terenie Dzielnicy Włochy, wg stanu na koniec czerwca 2008 roku, dominowały te należące do osób fizycznych (odpowiednio 88,5% i 61,7%) oraz Skarbu Państwa (odpowiednio 3,8% i 14,5%). Dane dotyczące stanu technicznego zasobu mieszkaniowego w Dzielnicy Włochy prezentują tabele poniżej. Tabela 5. Mieszkania wyposażone w instalacje w latach Wyszczególnienie Wodociąg (%) 96,9 97,2 97,2 Łazienka (%) 87,5 87,9 87,9 16

17 centralne ogrzewanie 78,0 78,1 78,2 (%) Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Banku Danych Regionalnych GUS Tabela 6. Przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania w latach Wyszczególnienie mieszkania (m 2 ) 64,0 64,4 64,6 na 1 osobę (m 2 ) 28,0 28,4 28,6 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Banku Danych Regionalnych GUS Jak pokazują dane w tabelach powyżej, wyposażenie mieszkań w instalacje, w analizowanym okresie, uległo poprawie. Odnotowano wzrost liczby mieszkań wyposażonych w wodociąg, łazienkę oraz centralne ogrzewanie, odpowiednio o 0,3%, 0,4% oraz 0,2%. Według stanu na 31 grudnia 2006 roku, w wodociągi wyposażonych było 97,2% mieszkań, łazienki posiadało 87,9% mieszkań, instalacje centralnego ogrzewania były zamontowane w 78,2% mieszkań. Biorąc pod uwagę dane porównawcze z terenu m. st. Warszawy, Dzielnicę Włochy cechuje jeden z najniższych poziomów wyposażenia mieszkań w instalacje techniczne. Ponadto, wzrosła wielkość przeciętnej powierzchni użytkowej mieszkania. Na koniec 2006 roku wynosiła ona 64,6 m 2 i była o 0,6 m 2 wyższa od tej na koniec 2004 roku. Podobnie wzrosła wielkość przeciętnej powierzchni użytkowej mieszkania w przeliczeniu na 1 osobę, odpowiednio do 28,6 m 2, tj. o 0,6 m 2. Pomimo wzrostu, odnotowana wielkość powierzchni użytkowej mieszkania nie przekraczała przeciętnej dla kraju, która wynosiła 69,5 m 2. W Dzielnicy Włochy, ze względu na obecność lotniska, dominuje głównie niska zabudowa. W strukturze zabudowy mieszkaniowej Dzielnicy Włochy duży udział mają zabudowa jednorodzinna i małe domy wielorodzinne o niskim standardzie. Dotyczy to w szczególności budynków zlokalizowanych w rejonach od ul. Plastycznej do ul. Przepiórki, od ul Stawy do ul. Mikołajskiej, od ul. Janiszowskiej do ul. Mineralnej, od ul. Al. Krakowskiej do ul. Słowiczej oraz od ul. Lechickiej do ul. 17-go Stycznia. Strukturę wiekową zasobu pozostającego w administracji ZGN, w Dzielnicy Włochy, latach prezentuje tabela poniżej. Tabela 7. Struktura wiekowa budynków pozostających w administracji ZGN w latach Okres budowy Stan na Stan na Stan na Stan na do * 227* 223* 214* ** 3** 3** 3** *** 7*** 7*** 7*** **** 1**** 1**** 17

18 ** 4** ***** Razem Źródło: Zakład Gospodarowania Nieruchomościami w Dzielnicy Włochy * bez budynków w których wykonano nadbudowy ** w tym 2 nadbudowy *** w tym 3 nadbudowy **** nadbudowa ***** w tym 1 po generalnym remoncie i przebudowie Z danych zawartych w powyższej tabeli wynika, iż w analizowanym okresie odnotowano spadek liczby budynków administrowanych przez ZGN w Dzielnicy Włochy. W strukturze własnościowej budynków administrowanych przez ZGN, 70% stanowiły budynki prywatne. Zmniejszeniu uległ także procentowy udział budynków wybudowanych przed 1980 rokiem, odpowiednio z 96% do 92% ogólnej liczby budynków. Identyfikacja problemów W zakresie zagospodarowania przestrzennego: 1. Fragmentaryczne plany zagospodarowania przestrzennego. Wynika to z faktu, iż z dniem 1 stycznia 2003 roku wygasły wszystkie plany uchwalone przed 1 stycznia 1995 roku. Proces uchwalania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego jest procesem długotrwałym i kosztownym. Nowe inwestycje powstają na podstawie wydawanych decyzji o warunkach zabudowy, co skutkuje chaotyczną zabudową, 2. Chaotyczna zabudowa na terenie Dzielnicy, 3. Nierównomierne rozmieszczenie terenów zieleni, 4. Rosnące natężenie ruchu kołowego, 5. Nakładanie się ruchu lokalnego i tranzytowego na drogach przebiegających przez centrum Dzielnicy, utrudniające ruch drogowy, 6. Pogłębiająca się dekapitalizacja obiektów dziedzictwa kulturowego, w szczególności Fortu V. W zakresie ochrony środowiska: 1. Zdegradowanie i niska estetyka części zlokalizowanych w granicach Dzielnicy terenów zielonych, 2. Niewielka liczba terenów leśnych w granicach Dzielnicy, 3. Występowanie tzw. dzikich wysypisk w granicach Dzielnicy, 18

19 4. Brak zintegrowanego systemu gospodarki odpadami, 5. Wysoki poziom hałasu komunikacyjnego, głownie wzdłuż głównych tras komunikacyjnych oraz wokół lotniska Okęcie. W zakresie zasobów mieszkaniowych: 1. Niekorzystna struktura wiekowa budynków komunalnych, 2. Niski standard mieszkań komunalnych, 3. Niższa od średniej krajowej przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania oraz powierzchnia użytkowa mieszkania w podziale na 1 osobę, 4. Niski stopień wyposażenia mieszkań w instalacje techniczne, 5. Słaby standard wyposażenia wielu osiedli mieszkaniowych w usługi oraz urządzenia infrastruktury społecznej, 6. Niski standard zagospodarowania infrastruktury wokół budynków. W zakresie infrastruktury technicznej: 1. Występowanie kotłowni cieplnych wykorzystujących kotły na węgiel oraz indywidualnych źródeł ogrzewania, w tym budynków wielorodzinnych z ogrzewaniem piecowym lub etażowym, skutkujących niską sprawnością, 2. Brak sieci wodociągowych i kanalizacyjnych, w tym kanalizacji deszczowej na wybranych obszarach, 3. Niezadowalający stan infrastruktury drogowej Gospodarka Zagadnienia gospodarcze Profil gospodarczy Dzielnicy determinują dostępność komunikacyjna i zdolność do zagospodarowania terenów przeznaczonych pod budownictwo mieszkaniowe i nowe inwestycje. Liczbę podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w rejestrze REGON w Dzielnicy Włochy (według miejsca siedziby lub miejsca zameldowania), na tle województwa mazowieckiego i kraju w latach , prezentuje poniższa tabela. Tabela 8. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON w latach Podmioty gospodarcze/lata Dzielnica Włochy Województwo mazowieckie Polska Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Banku Danych Regionalnych GUS

20 Z powyższych danych wynika, że w analizowanym okresie liczba podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w Dzielnicy Włochy wzrosła o 8,8%, co oznacza, że ich przyrost był wyższy w porównaniu z danymi dla województwa i kraju, w przypadku których tempo wzrostu wyniosło odpowiednio 6,6% oraz 2,9%. Podział podmiotów zarejestrowanych w rejestrze REGON w Dzielnicy Włochy (według miejsca siedziby lub miejsca zameldowania), według sektorów własnościowych w latach , przedstawia poniższa tabela. Tabela 9. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON wg sektorów własności w latach Podmioty gospodarki narodowej/lata Ogółem: Sektor publiczny Sektor prywatny Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Banku Danych Regionalnych GUS Z analizy danych przedstawionych w powyższej tabeli wynika, iż w strukturze podmiotów gospodarki narodowej działających w Dzielnicy Włochy na koniec 2007 roku dominowały te z sektora prywatnego (99%). W sektorze publicznym działało odpowiednio 1% podmiotów. Spośród podmiotów sektora prywatnego 53% stanowiły osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, 30,2% odpowiednio spółki prawa handlowego. Działalność podmiotów gospodarczych w Dzielnicy w 2007 koncentrowała się wokół: handlu i napraw (33,5%), obsługi nieruchomości, wynajmu i usług związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej (23,3%), a także przetwórstwa przemysłowego (10,0%). Strukturę podmiotów sektora prywatnego, zarejestrowanych w rejestrze REGON na terenie Dzielnicy Włochy (według miejsca siedziby lub miejsca zameldowania) w podziale na sekcje PKD, prezentuje poniższy wykres. 20

21 Wykres 1. Podmioty gospodarki narodowej sektora prywatnego, zarejestrowanych w rejestrze REGON wg sekcji PKD (stan na 31 grudnia 2007 roku). edukacja 2% obsługa nieruchomości 22% Podmioty gospodarki narodowej sektora prywatnego ochrona zdrowie i pomoc społeczna 3% działalnośd usługowa komunalna 6% rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo 1% przetwórstwo przemysłowe 10% wytwarzanie i zaopatrzenie w media 0% budownictwo 8% pośrednictwo finansowe 3% transport 10% hotele i restauracje 2% handel hurtowy i detaliczny 33% Źródło: opracowanie własne Z analizy powyższego wykresu wynika, iż w 2007 roku, w sektorze podmiotów prywatnych, ponad połowa (57%) prowadziła działalność gospodarczą w dwóch segmentach gospodarki: handel i naprawy (33,9%) oraz obsługa nieruchomości (23,3%). Kolejne pozycje zajęły sekcje: przetwórstwo przemysłowe (10,1%), transport (9,6%) oraz budownictwo (7,7%). Na koniec roku największa liczba podmiotów gospodarczych zarejestrowana była przy ulicach: Al Krakowskiej (703 podmioty), 1 Sierpnia (569 podmiotów) oraz Łopuszańskiej (345 podmiotów). Poziom aktywności gospodarczej liczony liczbą podmiotów gospodarczych prowadzących działalność na terenie Dzielnicy Włochy w przeliczeniu na 100 mieszkańców wyniósł na koniec 2007 roku 23,6 podmiotów Branża turystyczna Turystyka biznesowa (podróże służbowe, konferencje, kongresy, szkolenia, podróże w interesach, podróże motywacyjne na targi i wystawy) postrzegana jest na świecie jako najbardziej dochodowa część ogółu działalności turystycznej. W 2007 roku dla ponad 28% cudzoziemców przybywających do Polski podstawowym celem pobytu były interesy i sprawy służbowe. Turystyka biznesowa to jedyny segment turystyki, w którym w 2007 roku nastąpił wzrost o prawie 2% w porównaniu z rokiem poprzednim. Stanowi wyjątkową szansę także dla rozwoju polskiej turystyki. Warunki do rozwoju turystyki biznesowej w Dzielnicy Włochy tworzą baza noclegowa oraz infrastruktura rekreacyjno - sportowa. W Dzielnicy funkcjonują cztery całoroczne obiekty zbiorowego zakwaterowania, dysponujące ponad 1,6 tys. miejsc noclegowych. 21

22 Dane dotyczące liczby turystów korzystających z noclegów na terenie Dzielnicy w latach prezentuje poniższy wykres. Wykres 2. Liczba osób korzystających z noclegów w Dzielnicy w latach Liczba osób korzystających z noclegu na terenie Dzielnicy Włochy Źródło: opracowanie własne Z powyższego wykresu wynika, iż w analizowanym okresie nastąpił wzrost liczby korzystających z noclegów na terenie Dzielnicy o 23,9%. W 2007 roku z noclegu skorzystało turystów (w tym 38,3% stanowili turyści zagraniczni). Obecnie Dzielnica Włochy nie posiada zdefiniowanego produktu turystycznego. Jej potencjał turystyczny będzie rozwijał się w oparciu o wykorzystanie walorów zabytkowych, w szczególności Fortu Włochy. Potencjał ma również rozwój turystyki biznesowej oraz kongresowo szkoleniowej. Identyfikacja problemów Główne problemy w sferze gospodarczej: 1. Utworzenie na terenie Dzielnicy obszaru ograniczonego użytkowania dla Portu Lotniczego im. Fryderyka Chopina, skutkujące ograniczeniem wykorzystania gruntów na potrzeby rozwojowe Dzielnicy, 2. Zmniejszająca się wielkość gruntów dostępnych pod nowe inwestycje prywatne, 3. Konieczność rozbudowy lotniska i zwiększenia jego przepustowości na potrzeby rosnącej liczby pasażerów, celem utrzymania dominującej pozycji w kraju i zmniejszenia presji konkurencji ze strony lotnisk regionalnych, 4. Zagrożenie marginalizacji lotniska w wyniku realizacji koncepcji budowy centralnego lotniska poza Warszawą (rozważane są lokalizacje w Mszczonowie 22

23 lub Modlinie, województwo mazowieckie) i rosnącej konkurencji ze strony lotniczych portów regionalnych, tym samym zagrożenie wzrostu bezrobocia wśród mieszkańców Dzielnicy, 5. Niewystarczająco rozwinięta baza turystyczna oraz rekreacyjno sportowa na potrzeby turystyki biznesowej, 6. Brak oferty dla turystyki biznesowej Sfera społeczna Mieszkańcy Według danych GUS (stan na 31 grudnia 2007 roku) Dzielnicę Włochy zamieszkiwało osób. Przeciętna gęstość zaludnienia wynosiła osób/km 2. Szczegółowe informacje na temat sytuacji demograficznej prezentuje poniższa tabela. Tabela 10. Liczba ludności w Dzielnicy Włochy w latach Ludność/Lata Ogółem mężczyźni kobiety Źródło: Bank Danych Regionalnych GUS Z analizy danych wynika, iż w ciągu ostatnich czterech lat liczba ludności w Dzielnicy Włochy nieznacznie zmalała (o 0,2%). W strukturze ludności przeważały kobiety (53%). Strukturę ruchu naturalnego i migracji w Dzielnicy Włochy w latach prezentuje poniższa tabela. Tabela 11. Ruch naturalny i migracje w latach Ruch naturalny i migracje/lata Urodzenia Zgony Zameldowanie Wymeldowanie Źródło: Urząd Dzielnicy Włochy Z danych wynika, iż w analizowanym okresie przyrost naturalny był ujemny (- 21 osób), głównie z uwagi na wysoką liczbę zgonów w 2006 roku. Pomimo utrzymującej się zdecydowanie wyższej liczby zameldowań w stosunku do wymeldowań zwraca uwagę wysokie tempo wzrostu wymeldowań, 46,3%, w stosunku do tempa wzrostu zameldowań, odpowiednio 3,2%. Strukturę wiekową ludności Dzielnicy Włochy w latach przedstawiają poniższe tabele. 23

24 Tabela 12. Ludność w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym Ludność/Lata Ogółem Mężczyźni Kobiety W wieku przedprodukcyjnym Mężczyźni Kobiety W wieku produkcyjnym Mężczyźni Kobiety W wieku poprodukcyjnym Mężczyźni Kobiety Źródło: Bank Danych Regionalnych GUS Tabela 13. Ludność wg ekonomicznych grup - wiekowych Ludność/Lata W wieku przedprodukcyjnym (%) 17,0 16,5 16,1 15,9 W wieku produkcyjnym (%) 63,4 63,7 63,9 63,7 W wieku poprodukcyjnym (%) 19,5 19,8 20,0 20,4 Źródło: Bank Danych Regionalnych GUS Z analizy danych liczbowych wynika, że w ciągu ostatnich czterech lat następował wzrost udziału ludności w wieku produkcyjnym (o 0,3%) i poprodukcyjnym (o 0,9%) oraz spadek ludności w wieku przedprodukcyjnym (o 1,1%), co jest zgodne z ogólnokrajową tendencją. W strukturze ludności blisko 48% stanowiły osoby poniżej 40 roku życia. Mieszkańcy między 40 a 60 rokiem życia stanowili ok. 29% ogółu ludności. Najliczniejszymi grupami wiekowymi były grupy osób w przedziałach wiekowych 65 i więcej (17,6%) oraz (8,8%), co wskazuje na niekorzystną strukturę wiekową mieszkańców. Zgodnie z danymi GUS na koniec 2007 roku, na osób zamieszkujących Dzielnicę przypadało osób w wieku poprodukcyjnym, co w przeliczeniu na mieszkańców stanowiło 203,5 osoby Rynek pracy Miernikami aktywności ekonomicznej, determinującymi warunki życia oraz poziom zamożności mieszkańców są: stopa bezrobocia, liczba bezrobotnych, liczba osób pracujących, poziom wynagrodzeń, a także liczba osób korzystających z pomocy społecznej. Dane dotyczące osób bezrobotnych w Dzielnicy Włochy w latach prezentuje poniższy wykres. 24

25 Wykres 3. Liczba bezrobotnych w dzielnicy Włochy w latach Liczba osób bezrobotnych w Dzielnicy Włochy Źródło: opracowanie własne Z analizy danych wykresu wynika, że w ciągu ostatnich czterech lat odnotowano systematyczny spadek liczby osób bezrobotnych, co było zgodne z ogólnokrajową tendencją. W stosunku do 2004 roku liczba osób bezrobotnych spadła o 61,3%. Na koniec 2007 roku w Dzielnicy Włochy zarejestrowanych było 505 osób bezrobotnych, co w przeliczeniu na mieszkańców stanowiło 12,7 osób. Z danych Urzędu Dzielnicy Włochy wynika, iż na koniec 2007 roku długotrwale bezrobotne, tj. pozostające bez pracy powyżej 13 miesięcy, były 163 osoby, stanowiąc 32,3% ogółu bezrobotnych Dzielnicy. Dane dotyczące liczby osób bezrobotnych wg płci w Dzielnicy Włochy w okresie prezentuje poniższa tabela. Tabela 14. Liczba osób bezrobotnych według płci w okresie Liczba osób bezrobotnych Ogółem Mężczyźni Kobiety Źródło: Urząd Dzielnicy Włochy Z danych tabeli wynika, iż w analizowanym okresie dynamika spadku liczby kobiet bezrobotnych była wolniejsza od tej dla mężczyzn i wynosiła odpowiednio 59,4% w stosunku do 63,4% dla mężczyzn. W 2007 roku wśród osób pozostających bez pracy większość stanowiły kobiety 275 osób (ok. 54,4% ogółu bezrobotnych). 25

26 Strukturę osób bezrobotnych według wieku w Dzielnicy Włochy na koniec 2006 roku prezentuje tabela poniżej. Tabela 15. Struktura wiekowa osób bezrobotnych w 2006 roku Dzielnica Włochy Bezrobotni według wieku Liczba osób bezrobotnych ogółem (%) 24 lat-i mniej 87 10, lat , lat , lat ,4 55 lat i więcej ,6 Ogółem Źródło: Urząd Dzielnicy Włochy Z analizy danych zawartych w powyższej tabeli wynika, iż na koniec 2006 roku w strukturze osób bezrobotnych największy udział miały osoby w przedziałach wiekowych i 25 34, odpowiednio 34,4% i 23,2%. Strukturę osób bezrobotnych w Dzielnicy Włochy w latach według wykształcenia prezentuje tabela poniżej. Tabela 16. Struktura osób bezrobotnych według wykształcenia Poziom wykształcenia/ Lata ogółem (%) ogółem (%) ogółem (%) ogółem (%) Wyższe 129 9, , , ,0 Policealne i średnie zawodowe Średnie ogólnokształcące Zasadnicze zawodowe Gimnazjalne i poniżej , , , ,9 98 7,5 98 8,6 71 8,3 40 7, , , , , , , , ,3 Razem , , , ,0 Źródło: Urząd Dzielnicy Włochy Z danych zawartych w powyższej tabeli wynika, iż w analizowany okresie, wraz ze spadkiem liczby osób bezrobotnych, udział osób z wyższym wykształceniem w strukturze bezrobotnych podwoił się, przy nieznacznym spadku w ujęciu ilościowym. Wzrósł także udział osób z wykształceniem policealnym i średnim zawodowym oraz średnim LO, przy jednoczesnym spadku w ujęciu ilościowym, odpowiednio o 61% i 59,2%. Natomiast w ujęciu procentowym spadła liczba osób bezrobotnych w grupie osób najniżej wykształconych, tj. posiadających wykształcenie zasadnicze zawodowe oraz gimnazjalne i poniżej. 26

27 Na koniec 2007 roku największe skupiska osób pozostających bez pracy, określone liczbą osób zarejestrowanych jako bezrobotne, występowały w rejonach ulic: 1 Sierpnia (64), Alei Dwudziestolatków (20) oraz Sabały (20). Ponadto, największa liczba osób długotrwale bezrobotnych zamieszkiwała ulice: 1 Sierpnia (20), Aleje Krakowską (9) oraz Sabały (8). Strukturę osób pracujących w Dzielnicy Włochy wg płci, przedstawia tabela poniżej. Tabela 17. Struktura osób pracujących według płci Liczba osób pracujących/lata Ogółem Mężczyźni Kobiety Źródło: Bank Danych Regionalnych GUS Z analizy danych tabeli wynika, iż w latach , przy ogólnej dynamice wzrostu liczby osób pracujących na poziomie 10,2%, dynamika zatrudnienia kobiet była niższa (8,5%) w stosunku do tej dla mężczyzn (11,4%). Według danych GUS (stan na 31 grudnia 2007 roku) liczba osób pracujących w Dzielnicy Włochy stanowiła 5,7% ogółu pracujących w Warszawie, co wskazuje na wysoką chłonność rynku pracy. Na koniec 2007 roku zatrudnienie w Dzielnicy znalazło 44,8 tys. osób Pomoc społeczna w Dzielnicy Włochy Pomoc społeczna stanowi jedną z podstawowych płaszczyzn działalności Dzielnicy w sferze społecznej i traktowana jest jako mechanizm przeciwdziałania patologiom oraz pobudzenia aktywności zawodowej mieszkańców. Jak pokazują statystyki pomocy społecznej, udzielonej w latach , do najczęstszych powodów jej udzielania należały: 1. Długotrwała lub ciężka choroba, 2. Ubóstwo, 3. Niepełnosprawność, 4. Bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, 5. Bezrobocie, 6. Alkoholizm, 7. Potrzeba ochrony macierzyństwa. W 2007 roku ze świadczeń pomocy społecznej skorzystało osób, tj. o 13,3% mniej niż w 2006 roku. 27

28 Dane dotyczące przyczyn udzielania świadczeń społecznych udzielonych w 2007 roku mieszkańcom Dzielnicy Włochy prezentuje tabela poniżej. Tabela 18.Zestawienie problemów dotyczących osób korzystających z pomocy społecznej w 2007 roku Powód trudnej sytuacji życiowej Liczba rodzin Liczba osób w rodzinach Ubóstwo Sieroctwo 1 2 Bezdomność Potrzeba ochrony macierzyństwa Bezrobocie Niepełnosprawność Długotrwała lub ciężka choroba Bezradność w sprawach opiekuńczowychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego Przemoc w rodzinie Alkoholizm Narkomania 4 7 Trudności w przystosowaniu się do życia po zwolnieniu z zakładu karnego Brak umiejętności w przystosowaniu do życia młodzieży opuszczającej placówki opiekuńczo-wychowawcze Trudności w integracji osób, które otrzymały status uchodźcy Zdarzenia losowe Razem: Analiza danych z tabeli potwierdza, iż w 2007 roku rodziny korzystające z pomocy społecznej nie radziły sobie w szczególności z problemami długotrwałej lub ciężkiej choroby (781 rodzin) oraz ubóstwa (588 rodzin). W Dzielnicy Włochy z pomocy społecznej skorzystało (wg stanu na wrzesień 2008 roku) osób. Oznacza to, że na 100 mieszkańców Dzielnicy przypadały 4,2 osoby korzystające ze świadczeń pomocy społecznej. Największa liczba osób korzystających z pomocy społecznej zamieszkiwała ulice: 1-go Sierpnia (182 osoby), Sabały (82) oraz Globusową (56) Oświata System edukacji funkcjonujący w Dzielnicy Włochy obejmuje placówki przedszkolne, szkolnictwo podstawowe, gimnazjalne i ponadgimnazjalne. 28

29 Według danych Urzędu Dzielnicy, wychowanie przedszkolne w Dzielnicy organizowane było w 2007 roku w czternastu przedszkolach (w tym dziewięciu publicznych), do których uczęszczało dzieci. Dane dotyczące szkolnictwa na terenie Dzielnicy Włochy w 2007 roku prezentuje tabela poniżej. Tabela 19. Szkolnictwo na terenie Dzielnicy Włochy (stan na 2007 rok) Typ placówki Nazwa i adres placówki Liczba uczniów wychowanków 1. Przedszkole nr 22, ul. Żwirki i Wigury 15B Przedszkole nr 29, ul. Sycowska Przedszkole nr 60, ul. Rybnicka 42/ Przedszkole nr 71, ul. Śląska 50/52 54 przedszkola publiczne 5. Przedszkole nr 77, ul. Potrzebna Przedszkole nr 78, ul. Radarowa4a Przedszkole nr 175, ul. Astronautów Przedszkole nr 313, ul. Sulmierzycka Przedszkole Integracyjne nr 314, ul. 1 Sierpnia 36a 111 Razem Przedszkole Niepubliczne "Słoneczko", ul. Płomyka Niepubliczne Przedszkole "Zielona Ciuchcia" - Włochy, ul. Śląska przedszkola niepubliczne 3. Niepubliczne Przedszkole Artystyczno- Językowe "Iskierka", ul. Świerszcza Niepubliczne Przedszkole Anglojęzyczne "Polish-Canadian Preschool", ul. Czereśniowa 31a Niepubliczne Przedszkole "Promyk"pod patronatem Parafii Św. Franciszka z Asyżu, ul. Hynka 4a 52 Razem Szkoła Podstawowa nr 66, ul. Przepiórki16/ szkoły podstawowe publiczne 2. Szkoła Podstawowa nr 87 z Oddziałami Integracyjnymi, ul. Malownicza Szkoła Podstawowa nr 88, ul. Radarowa 4b Szkoła Podstawowa nr 94, ul. Cietrzewia 22a Szkoła Podstawowa nr 227, ul. Astronautów Razem

30 szkoły podstawowe niepubliczne Razem 1. Społeczna Szkoła Podstawowa nr 30 STO, ul. Astronautów Gimnazjum nr 112, ul. Solipska17/ gimnazja publiczne 2. Gimnazjum nr 113 z Oddziałami Dwujęzycznymi w Zespole Szkół nr 17, ul. Promienista 12a Gimnazjum nr 114 z Oddziałami Integracyjnymi, ul. Malownicza 31a 239 Razem 893 gimnazja niepubliczne Razem 1. Społeczne Gimnazjum nr 5 STO, ul. Astronautów Międzynarodowe Gimnazjum nr 51"Meridian", ul. Radarowa licea publiczne LXXIII Liceum Ogólnokształcące w Zespole Szkół nr 17, ul. Promienista 12a LXXXIV Liceum Ogólnokształcące w Zespole Szkół im. Bohaterów Narwiku, ul. Gładka Razem 404 licea niepubliczne 1. Mięzdzynarodowe Liceum Ogólnokształcące "Meridian", Radarowa 6 ul. 28 Razem 28 technika 1. Technikum nr 9 Lotnicze w Zespole Szkół im. Bohaterów Narwiku, ul. Gładka Razem 349 Źródło: Urząd Dzielnicy Włochy Według danych Urzędu Dzielnicy na terenie Dzielnicy w 2007 roku funkcjonowało 6 szkół podstawowych (w tym 5 publicznych), do których uczęszczało uczniów; 5 gimnazjów (w tym 3 publiczne), w których kształciło się osób; 4 szkoły ponadgimnazjalne (w tym 3 publiczne), do których uczęszczało 781 osób. W porównaniu do pozostałych Dzielnic m.st. Warszawy Dzielnicę Włochy cechuje niedostateczny rozwój szkolnictwa ponadgimnazjalnego. W latach , przy spadającej liczbie bezrobotnych w wieku z wykształceniem gimnazjalnym i poniżej, o 63,3%, udział kobiet wzrósł z poziomu 58,3% do 77,3%. Na mieszkańców Dzielnicy na koniec 2007 roku przypadały 22 osoby bezrobotne w wieku z wykształceniem gimnazjalnym i poniżej, stanowiąc 0,05% ogółu mieszkańców Dzielnicy. Ponadto, w analizowanym okresie nastąpił wzrost liczby uczniów niepromowanych o 13,4%. 30

31 I półrocze II półrocze I półrocze II półrocze I półrocze II półrocze I półrocze II półrocze I półrocze Razem Razem Razem Razem Razem osoby nieletnie osoby dorosłe osoby nieletnie osoby dorosłe osoby nieletnie osoby dorosłe osoby nieletnie osoby dorosłe osoby nieletnie osoby dorosłe Mikroprogram Rewitalizacji Dzielnicy Włochy m.st. Warszawa Przestępczość na terenie Dzielnicy Włochy Przestępczość jest jednym z problemów Dzielnicy, negatywnie wpływających na poziom bezpieczeństwa publicznego rezydentów i nierezydentów, jednocześnie ograniczających jej rozwój. Wykaz przestępstw dokonanych w latach na terenie Dzielnicy przedstawia poniższa tabela. Tabela 20. Przestępczość na terenie Dzielnicy Włochy 2004 Razem 2005 Razem 2006 Razem 2007 Razem 2008 Kategoria/ Lata Zabójstwa Rozboje Bójki Kradzieże Kradzież z włamaniem do mieszkań Kradzież z włamaniem do obiektów RAZEM Źródło: Komenda Rejonowa Policji Warszawa III Z analizy danych zawartych w powyższej tabeli wynika, że w latach odnotowano spadek liczby przestępstw o 21,8%. W 2007 roku stwierdzono 744 przestępstwa, co w przeliczeniu na mieszkańców stanowiło odpowiednio 18,7 przestępstw. Dane dotyczące ilości osób zatrzymanych na terenie podległym Komendzie Policji Warszawa Włochy w latach prezentuje tabela poniżej. Tabela 21.Ilość osób zatrzymanych na terenie podległym KP Warszawa Włochy na przełomie lat Kategoria/ Lata I półrocze

32 Zabójstwa Rozboje Bójki Kradzieże RAZEM Źródło: Komenda Rejonowa Policji Warszawa III Z analizy danych zawartych w powyższej tabeli wynika, iż latach zanotowano wzrost liczby osób zatrzymanych, o 26,4%. Uwagę zwraca wysoka dynamika zatrzymań w przypadku osób nieletnich, odpowiednio 4,5 krotna. Największą liczbę przestępstw w 2007 roku odnotowano w czerwcu. Do najczęściej dokonywanych przestępstw na terenie Dzielnicy Włochy w 2007 roku należały kradzieży. Z analizy danych Komendy Rejonowej Policji Warszawa III wynika, iż najbardziej zagrożone przestępczością na terenie Dzielnicy Włochy były następujące ulice: Al. Krakowska, Al. Jerozolimskie, Łopuszańska, 17-go Stycznia, Popularna, Żwirki i Wigury, Malownicza, Sabały oraz 1-go Sierpnia. Identyfikacja problemów Główne problemy występujące w sferze społecznej: 1. Depopulacja, potwierdzona spadająca liczbą mieszkańców, 2. Starzenie się społeczeństwa, potwierdzone rosnącym udziałem w strukturze mieszkańców osób w wieku poprodukcyjnym, 3. Niski poziom edukacji, potwierdzony rosnącą liczbą uczniów, którzy nie otrzymali promocji do następnej klasy na poziomie szkół podstawowych i gimnazjów, 4. Rosnąca liczba osób nieletnich zatrzymanych przez pracowników Komendy Policji Warszawa Włochy Analiza SWOT MOCNE STRONY 1. Dogodna do osiedlania się lokalizacja Dzielnicy, na obrzeżach Miasta Sfera przestrzenna SŁABE STRONY 1. Ograniczone możliwości rozwojowe lotniska Okęcie i jego uciążliwość dla terenów otaczającej zabudowy mieszkaniowej 2. Dobrze rozwinięta komunikacja miejska 2. Niedostatecznie rozwinięta infrastruktura parkingowa 3. Słaby stan techniczny części infrastruktury 32

33 drogowej 4. Wysokie natężenie ruchu kołowego skutkujące wysokim poziomem hałasu komunikacyjnego 5. Chaotyczna zabudowa Dzielnicy 6. Niższa od średniej krajowej przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania oraz powierzchnia użytkowa mieszkania w podziale na 1 osobę 7. Niekorzystna struktura wiekowa budynków 8. Brak mieszkań komunalnych 3. Dobry klimat do prowadzenia działalności gospodarczej 4. Wysoka liczba podmiotów gospodarczych zarejestrowanych na terenie Dzielnicy 5. Wzrost liczby podmiotów gospodarczych zarejestrowanych na terenie Dzielnicy Sfera gospodarcza 9. Słaby w porównaniu z innymi Dzielnicami stopień wyposażenia mieszkań w instalacje techniczne 10. Utworzenie na terenie Dzielnicy obszaru ograniczonego użytkowania dla Portu Lotniczego im. Fryderyka Chopina, skutkujące ograniczeniem wykorzystania gruntów na potrzeby rozwojowe Dzielnicy 11. Zmniejszająca się wielkość gruntów dostępnych pod nowe inwestycje prywatne 12. Niewystarczająco rozwinięta baza turystyczna oraz rekreacyjno sportowa na potrzeby turystyki biznesowej 6. Wzrost liczby turystów odwiedzających Dzielnicę 13. Brak oferty dla turystyki biznesowej Sfera społeczna 7. Wysoka siła nabywcza mieszkańców 14. Występowanie patologii społecznych, w tym uzależnień 8. Spadek liczby popełnianych przestępstw 15. Niedostateczny rozwój szkolnictwa ponadgimnazjalnego 9. Spadek liczby osób bezrobotnych, jako efekt działań Dzielnicy na rzecz osób długotrwale bezrobotnych 16. Spadek poziomu edukacji przejawiający się wzrostem liczby uczniów, którzy nie otrzymali promocji do następnej klasy 10. Duża liczba miejsc pracy 17. Niewystarczająca aktywność organizacji pozarządowych w sferze podejmowanych działań przez Dzielnicę, w tym dotyczących inwestycji SZANSE 1. Dalszy rozwój Dzielnicy, zwłaszcza funkcji mieszkaniowych 2. Działalność władz Dzielnicy w zakresie mieszkalnictwa Strefa przestrzenna ZAGROŻENIA 1. Postrzeganie Dzielnicy jako miejsca mało atrakcyjnego do zamieszkania 2. Pogarszanie się stanu technicznego obiektów dziedzictwa kulturowego wskutek upływu czasu, w szczególności Fortu Włochy 3. Rewitalizacja Miasta ogrodu Włochy 3. Pogarszanie się stanu technicznego ciągów komunikacyjnych, w tym wskutek narastającego natężenia ruchu Strefa gospodarcza 4. Fragmentaryczne plany zagospodarowania przestrzennego Dzielnicy 5. Zanieczyszczenie środowiska typowe dla strefy wielkomiejskiej 4. Napływ kapitału krajowego i zagranicznego 6. Wysokie koszty prowadzenia działalności gospodarczej 5. Rezerwa gruntów, które mogą być przeznaczone pod inwestycje przemysłowe, handlowe i usługowe 6. Rozwijanie funkcji metropolitalnych Warszawy 7. Wypracowanie spójnego modelu rozwoju 33

34 przestrzennego miasta umożliwiającego realizację wizji rozwoju Warszawy jako metropolii o znaczeniu międzynarodowym 8. Rozwój turystyki biznesowej oraz szkoleniowokonferencyjnej 9. Zwiększenie nakładów na promocję i reklamę Dzielnicy 10. Możliwość wykorzystania funduszy unijnych Strefa społeczna 11. Zwiększenie liczby nowych miejsc pracy 7. Realny spadek liczby mieszkańców 12. Możliwość wykorzystania funduszy unijnych 8. Rosnąca liczba osób w wieku poprodukcyjnym 9. Wzrost niezadowolenia społecznego 10. Łatwy dostęp do środków uzależniających 3. Konsultacje społeczne Konsultacje społeczne przeprowadzono w okresie od sierpnia do września 2008 roku. Polegały one na udostępnieniu mieszkańcom Dzielnicy Włochy celowo opracowanych ankiet do wypełnienia. Ankiety zamieszczono na stronie internetowej Urzędu Dzielnicy Włochy oraz w obiektach użyteczności publicznej na terenie Dzielnicy Włochy. Do wypełnienia ankiet zaproszeni zostali wszyscy mieszkańcy Dzielnicy. Przyjęta przez Dzielnicę Włochy metoda konsultacji społecznych miała na celu upowszechnienie informacji na temat samej rewitalizacji jak i możliwości, jakie stwarza ona mieszkańcom Dzielnicy w zakresie przestrzennego, gospodarczego i społecznego ożywienia Dzielnicy. Zadaniem respondentów było wskazanie głównych przyczyn degradacji Dzielnicy oraz kategorii interwencji, które ich zdaniem należało uznać za priorytetowe (wzór ankiety zamieszczono w Załączniku nr 1). W konsultacjach społecznych wzięło udział łącznie 111 osób, jednakże ankietę prawidłowo wypełniły 102 osoby. Celem konsultacji społecznych było: 1. Poznanie opinii mieszkańców o konieczności przeprowadzenia procesu rewitalizacji w Dzielnicy Włochy, 2. Wskazanie obszarów wymagających podjęcia działań rewitalizacyjnych, 3. Zidentyfikowanie problemów przestrzennych, społecznych i gospodarczych w Dzielnicy, 4. Zdefiniowanie potrzeb mieszkańców w zakresie rewitalizacji. Na pytanie Czy Pana(i) zdaniem naszej Dzielnicy potrzebny jest program ożywienia gospodarczego, społecznego i przestrzenno środowiskowego w postaci Mikroprogramu Dzielnicy Włochy? : (71,6%) respondentów odpowiedziało zdecydowanie TAK, (28,4%) respondentów odpowiedziało raczej TAK, 3. Żaden respondent nie odpowiedział raczej NIE, 4. Żaden respondent nie odpowiedział zdecydowanie NIE, 34

35 Poniższy wykres prezentuje wskazania respondentów. raczej tak 28% zdecydowanie tak 72% Na pytanie Jaki obszar Dzielnicy powinien być Pana(i) zdaniem poddany procesowi rewitalizacji? : (19,6%) respondentów wskazało Okęcie, (17,6%) respondentów wskazało na obszar całej Dzielnicy Włochy, (15,7%) respondentów wymieniło obszar Starych Włoch, (12,7%) respondentów wskazało obszar Nowych Włoch, 5. 9 (8,8%) respondentów wskazało na Al. Krakowską, 6. 6 (5,9%) respondentów wskazało na ulicę Globusową, 7. Ponadto respondenci często wskazywali: ul. Łopuszańską, ul. Chorościckiego, ul. 1- Sierpnia, ul. Świerszcza, ul. Malowniczą oraz Al. Jerozolimskie, 8. Procentowa liczba odpowiedzi nie sumuje się do 100%, ponieważ pytanie było otwarte, respondenci sami wskazywali obszar, który ich zdaniem powinien zostać poddany procesowi rewitalizacji, Poniższy wykres prezentuje wskazania respondentów. 35

36 19,6 17,6 15,7 12,7 8,8 5,9 Okęcie Obszar całej Dzielnicy Włochy Obszar Starych Włoch Obszar Nowych Włoch Al. Krakowska Ul. Globusowa Na pytanie Dlaczego Pana(i) zdaniem ten obszar Dzielnicy jest zdegradowany? najczęściej udzielanymi odpowiedziami były: 1. Zły stan dróg i komunikacji (15,9%), 2. Patologie społeczne (15,4%), 3. Słabo rozwinięta baza turystyczna i rekreacyjno wypoczynkowa (14,7%), 4. Słaby rozwój handlu i usług (13,4%), 5. Zanieczyszczone środowisko (12,7%), 6. Małe zasoby mieszkaniowe (10,9%), 7. Przestępczość (7,5%), 8. Brak miejsc pracy (5,0%), 9. Zły stan zabytków (4,5%), Poniższy wykres prezentuje wskazania respondentów. 36

37 zły stan dróg i komunikacji 17% słabo rozwinięta baza turystyczna 15% słaby rozwój handlu i usług 13% zły stan zabytków 4% zanieczyszczone środowisko 13% małe zasoby mieszkaniowe 11% patologie społeczne 15% przestępczośd 7% brak miejsc pracy 5% Na pytanie Jakie problemy ekonomiczne, w związku z tymi projektami, chciałby Pan(i) rozwiązać w procesie rewitalizacji? najczęściej wskazywano na: 1. Niewystarczającą ilość i niski standard mieszkań (17,2%), 2. Słaby rozwój handlu (15,3%), 3. Złą gospodarkę odpadami, ściekami (14,0%), 4. Brak lub zbyt mała ilość połączeń komunikacyjnych z innymi ośrodkami (12,1%), 5. Brak lub złą jakość terenów inwestycyjnych (8,6%), 6. Brak miejsc pracy (8,6%), 7. Zły stan zabytków (7,0%), 8. Niewielką ilość MSP (6,4 %), 9. Brak wsparcia dla MSP (5,7%), 10. Inne (5,1%), Poniższy wykres prezentuje wskazania respondentów. 37

38 słaby rozwój handlu 15% zły stan zabytków 7% mała aktywnośd MSP 6% niski standard mieszkao 17% inne 5% brak miejsc pracy 9% brak terenów inwestycyjnych 9% zła gospodarka odpadami 14% brak połączeo komunikacyjnych 9% brak wsparcia dla MSP 6% Na pytanie Jakie problemy społeczne, chciałby Pan(i) rozwiązać w procesie rewitalizacji? najczęściej wskazywano na: 1. Chuligaństwo (16,2%), 2. Alkoholizm (14,5%), 3. Biedę (13,6%), 4. Przestępczość (10,5%), 5. Przestępczość młodocianych (8,7%), 6. Emigrację z Dzielnicy młodych i dobrze wykształconych osób (7,0%), 7. Bezrobocie (6,3%), 8. Przemoc w rodzinie (6,1%), 9. Brak dostępu do nowoczesnych technologii (5,4%), 10. Utrudniony dostęp społeczeństwa do dobrych szkół (4,9%), 11. Narkomanię (4,0%), 12. Niedobór organizacji pomagających w znalezieniu pracy (2,8%), Poniższy wykres prezentuje wskazania respondentów. 38

39 przestępczośd bezrobocie bieda alkoholizm przemoc w rodzinie 5% 3% 5% 7% 11% 6% 14% narkomania 15% przestępczośd młodocianych 9% 4% 6% 15% chuligaostwo brak dobrych szkół niedobór organizacji pomagających w znalezieniu pracy brak nowoczesnych technologii emigracja z Miasta młodych i dobrze wykształconych osób Na pytanie Jakie problemy związane z jakością życia, na wskazanym terenie chciałby Pan(i) rozwiązać w procesie rewitalizacji? najwięcej respondentów wskazało na: 1. Zły stan infrastruktury wokół budynków (18,0%), 2. Zły stan estetyczny otoczenia (17,7%), 3. Brak poczucia bezpieczeństwa w okolicy zamieszkania (16,3%), 39

40 4. Brak lub słaba aktywność ośrodków kulturalno-rekreacyjnych i sportowych w pobliżu miejsca zamieszkania (14,1%), 5. Słabą samoorganizację społeczną i współpracę między mieszkańcami a władzami publicznymi (11,8%), 6. Brak instytucji, organizacji integrujących mieszkańców danych osiedli (11,8%), 7. Słaby przepływ informacji w sprawach dotyczących najbliższego otoczenia zamieszkania (10,1%), Poniższy wykres prezentuje wskazania respondentów. słaby przepływ informacji w sprawach dotyczących najbliższego otoczenia zamieszkania 10% brak poczucia bezpieczeostwa w okolicy zamieszkania 16% słaba samoorganizacj a społeczna i współpraca między mieszkaocami a władzami publicznymi 12% brak lub słaba aktywnośd ośrodków kulturalno - rekreacyjnych i sportowych w pobliżu miejsca zamieszkania 14% zły stan estetyczny otoczenia 18% brak instytucji, organizacji integrujących mieszkaoców danych osiedli 12% zły stan infrastruktury wokół budynków 18% Na pytanie Jakie efekty powinny zostać osiągnięte, według Pana(i), w wyniku wdrożenia procesu rewitalizacji? najwięcej respondentów wskazało na: 1. Poprawę bezpieczeństwa na ulicach (13,6%), 2. Poprawę jakości i estetyki środowiska naturalnego (12,6%), 3. Eliminację patologii w społeczeństwie (11,8%), 4. Podniesienie standardu życia społeczeństwa (11,4%), 5. Zwiększenie ilości i poprawa jakości mieszkań (10,3%), 6. Stworzenie lub rozszerzenie bazy turystycznej (7,5%), 7. Polepszenie komunikacji (6,5%), 8. Zatrzymanie w mieście ludzi młodych i wykształconych (6,3%), 9. Rozwój MSP (5,3%), 40

41 10. Zwiększenie miejsc pracy (4,9%), 11. Przyciągnięcie dużych inwestorów (3,4%), 12. Bardziej wykształcone społeczeństwo (3,4%), 13. Odnowę zabytków w mieście (3,0%), Poniższy wykres prezentuje wskazania respondentów. bardziej wykształcone społeczeostwo poprawa bezpieczeostwa na ulicach zwiększenie miejsc pracy przyciągnięcie dużych inwestorów rozwój MSP 6% 6% 11% 3% 12% 10% 3% 13% 15% 8% 5% 3% 5% stworzenie lub rozszerzenie bazy turystycznej poprawienie jakości i estetyki środowiska naturalnego eliminacja patologii w społeczeostwie podniesienie standardu życia społeczeostwa zatrzymanie w Mieście ludzi młodych i wykształconych polepszenie komunikacji odnowa zabytków zwiększenie ilości i poprawa jakości mieszkao 41

42 Na pytanie Na jakie przedsięwzięcia, które zamierzałby Pan(i) zrealizować w ramach programu rewitalizacji, chciałby Pan(i) otrzymać wsparcie finansowe najczęściej respondenci wymieniali: 1. Rozbudowę infrastruktury rekreacyjno - sportowej (36,8%), 2. Budowę i modernizację substancji mieszkaniowej(16,1%), 3. Poprawę bezpieczeństwa na ulicach (16,1%), 4. Modernizację dróg oraz poprawę komunikacji (16,1%), 5. Poprawę jakości i estetyki środowiska naturalnego (12,5%), 6. Rozwój małych i średnich przedsiębiorstw (7,1%), 7. Pozostali respondenci wskazywali na: ochronę zabytków, eliminację patologii społecznych i podniesienie standardu życia mieszkańców Dzielnicy Włochy, poprawę estetyki otoczenia, zatrzymanie w Dzielnicy ludzi młodych i wykształconych, budowę ścieżek rowerowych oraz remont Domu Kultury, 8. Procentowa liczba odpowiedzi nie sumuje się do 100%, ponieważ pytanie było otwarte, respondenci sami wskazywali przedsięwzięcia, które ich zdaniem powinny zostać objęte programem rewitalizacji, Poniższy wykres prezentuje procentowe wskazania respondentów. 42

43 36,8 16,1 16,1 16,1 12,5 7,1 Rozbudowa infrastruktury rekreacyjno - sportowej Budowa i modernizacja substancji mieszkaniowej Poprawa bezpieczeostwa na ulicach Modernizacja dróg oraz poprawa komunikacji Poprawa jakości i estetyki środowiska naturalnego Rozwój MSP Sondaż społeczny pozwolił wskazać obszary cechujące się najwyższym stopniem degradacji przestrzenno - gospodarczo - społecznej. Blisko 20% respondentów wskazało obszar Okęcia. Ponadto 18% mieszkańców uważa, iż cały obszar Dzielnicy Włochy wymaga działań rewitalizacyjnych. Sondaż społeczny pozwolił także wskazać konkretne problemy przestrzenne, ekonomiczne i społeczne, które powinny zostać rozwiązane w procesie rewitalizacji. Najczęściej podnoszonymi problemami były: 1. Problemy przestrzenne: a. Zły stan dróg i komunikacji, 2. Problemy ekonomiczne: a. Słaby rozwój handlu, 3. Problemy społeczne: a. Chuligaństwo, b. Alkoholizm, 4. Problemy związane z jakością życia: 43

44 a. Zły stan infrastruktury wokół budynków, b. Zły stan estetyczny otoczenia, c. Niewystarczająca ilość i niski standard mieszkań. Wyniki konsultacji społecznych potwierdzają, że istnieje wysokie społeczne zapotrzebowanie na działania rewitalizacyjne na terenie Dzielnicy Włochy. Respondenci zakładają, iż proces rewitalizacji wpłynie przede wszystkim na poprawę bezpieczeństwa na ulicach, poprawę jakości i estetyki środowiska naturalnego, eliminację patologii oraz podniesienie standardu życia mieszkańców. 4. Cele Mikroprogramu Rewitalizacji dla Dzielnicy Włochy Miasta Stołecznego Warszawy. Powiązania Programu ze strategicznymi dokumentami dotyczącymi rozwoju regionu i Miasta Cele Mikroprogramu Rewitalizacji dla Dzielnicy Włochy Miasta Stołecznego Warszawy Celem generalnym Mikroprogramu jest ożywienie społeczne i gospodarcze Dzielnicy Włochy poprzez rewitalizację wybranych obszarów, zdegradowanych pod względem materialnym, społecznym i ekonomicznym. Celowi generalnemu podporządkowane są następujące cele strategiczne. 1. Cel strategiczny 1. Podniesienie jakości przestrzeni publicznej. a. Działanie 1.1. Zwiększenie estetyki przestrzeni miejskiej, b. Działanie 1.2. Wzrost inwestycji podnoszących konkurencyjność terenu, c. Działanie 1.3. Poprawa sytuacji w zakresie drogownictwa oraz infrastruktury parkingowej, d. Działanie 1.4. Modernizacja, remont i rozbudowa istniejącej substancji mieszkaniowej, e. Działanie 1.5. Poprawa atrakcyjności tkanki mieszkaniowej, w tym modernizacja, remont i rozbudowa parków i placów zabaw, f. Działanie 1.6. Modernizacja infrastruktury edukacyjnej, g. Działanie 1.7. Tworzenie ułatwień dla osób niepełnosprawnych w poruszaniu się w przestrzeni publicznej, 2. Cel strategiczny 2. Rozwój turystyki i rekreacji, w oparciu o zasoby dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego Dzielnicy. 44

45 a. Działanie 2.1. Ochrona dóbr kultury i dziedzictwa narodowego, w szczególności zagospodarowanie Fortu Włochy, b. Działanie 2.2. Poprawa stanu zagrożonych obiektów o wartości zabytkowej, c. Działanie 2.3. Tworzenie warunków dla rozwoju usług w zakresie rekreacji, turystyki i sportu, d. Działanie 2.4. Rozwój infrastruktury sportowo rekreacyjnej, służącej poprawie stanu zdrowia mieszkańców Dzielnicy Włochy, 3. Cel strategiczny 3. Zwiększenie bezpieczeństwa mieszkańców oraz poprawa możliwości komunikacyjnych w Dzielnicy Włochy. a. Działanie 3.1. Zwiększenie liczby oraz poprawa funkcjonowania ciągów komunikacyjnych, b. Działanie 3.2. Dostosowanie istniejących układów komunikacyjnych do potrzeb mieszkańców, c. Działanie 3.3. Wprowadzenie systemu monitoringu i/lub budowa (remont) oświetlenia na obszarach o zwiększonej przestępczości, d. Działanie 3.4. Budowa, przebudowa ścieżek rowerowych oraz ciągów komunikacji pieszej, 4. Cel strategiczny 4. Integracja mieszkańców, zapobieganie i przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu. a. Działanie 4.1. Stworzenie warunków dla powstawania placówek działających w systemie pomocy społecznej i edukacji dla osób zagrożonych marginalizacją, b. Działanie 4.2. Promowanie kultury fizycznej poprzez nieodpłatne udostępnianie obiektów sportowo rekreacyjnych dzieciom i młodzieży, c. Działanie 4.3. Tworzenie warunków dla aktywizacji młodzieży, rozbudzania zainteresowań, zagospodarowywania czasu wolnego Powiązania ze strategicznymi dokumentami dotyczącymi rozwoju kraju i regionu Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia Mikroprogram Rewitalizacji Dzielnicy Włochy m. st. Warszawy jest zgodny z następującymi celami horyzontalnymi oraz postanowieniami Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia na lata : 1. Poprawa jakości kapitału ludzkiego i zwiększenie spójności społecznej, 2. Budowa i modernizacja infrastruktury technicznej i społecznej mającej podstawowe znaczenie dla wzrostu konkurencyjności Polski, 45

46 3. Wzrost konkurencyjności polskich regionów i przeciwdziałanie ich marginalizacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej Strategia Rozwoju Kraju Mikroprogram Rewitalizacji Dzielnicy Włochy wpisuje się w następujące priorytety Strategii: 1. Priorytet 2. Poprawa stanu infrastruktury technicznej i społecznej, 2. Priorytet 3. Wzrost zatrudnienia i podniesienie jego jakości Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego Mikroprogram Dzielnicy Włochy m.st. Warszawy wpisuje się w następujące priorytety RPOWM: 1. Priorytet I - Tworzenie warunków dla rozwoju potencjału innowacyjnego i przedsiębiorczości na Mazowszu, którego celem głównym jest: Poprawa konkurencyjności Mazowsza poprzez tworzenie korzystnych warunków dla rozwoju potencjału innowacyjnego i wsparcie rozwoju przedsiębiorczości : a. Działanie 1.3 Kompleksowe przygotowanie terenów pod działalność gospodarczą, b. Działanie 1.4 Wzmocnienie instytucji otoczenia biznesu, c. Działanie 1.5 Rozwój przedsiębiorczości, d. Działanie 1.7 Promocja gospodarcza. 2. Priorytet II - Przyspieszenie e-rozwoju Mazowsza, którego celem głównym jest: Rozwój społeczeństwa informacyjnego poprzez wsparcie przedsięwzięć wynikających ze Strategii e-rozwoju Województwa Mazowieckiego na lata : a. Działanie 2.1 Przeciwdziałanie wykluczeniu informacyjnemu, b. Działanie 2.2 Rozwój e-usług. 3. Priorytet III. Regionalny system transportowy, którego celem głównym jest: Poprawa spójności komunikacyjnej i przestrzennej województwa mazowieckiego oraz wspomaganie dyfuzji procesów rozwojowych z głównego ośrodka regionu Warszawy oraz z ośrodków subregionalnych na pozostałe obszary województwa : a. Działanie 3.1. Infrastruktura drogowa. 46

47 4. Priorytet IV. Środowisko, zapobieganie zagrożeniom i energetyka, którego celem głównym jest Poprawa stanu środowiska naturalnego województwa mazowieckiego : a. Działanie 4.1. Gospodarka wodno-ściekowa, b. Działanie 4.2. Ochrona powierzchni ziemi, c. Działanie 4.3. Ochrona powietrza, energetyka, d. Działanie 4.4. Ochrona przyrody, zagrożenia, systemy monitoringu. 5. Priorytet V. Wzmacnianie roli miast w rozwoju regionu. Jego celem jest wykorzystanie potencjału endogenicznego miast dla aktywizacji społeczno - gospodarczej regionu. a. Działanie 5.2 Rewitalizacja miast. 6. Priorytet VI. Wykorzystanie walorów naturalnych i kulturowych dla rozwoju turystyki i rekreacji, którego celem głównym jest: Wzrost znaczenia turystyki jako czynnika stymulującego rozwój społeczno-gospodarczy regionu : a. Działanie 6.1. Kultura, b. Działanie 6.2. Turystyka. 7. Priorytet VII. Tworzenie i poprawa warunków dla rozwoju kapitału ludzkiego, którego celem głównym jest: Poprawa dostępności i jakości infrastruktury o charakterze społecznym : a. Działanie 7.1. Infrastruktura służąca ochronie zdrowia i życia, b. Działanie 7.2. Infrastruktura służąca edukacji, c. Działanie 7.3. Infrastruktura służąca pomocy społecznej Strategia Rozwoju Województwa Mazowieckiego do roku 2020 Mikroprogram Dzielnicy Włochy m.st. Warszawy wpisuje się w cel nadrzędny oraz następujące cele strategiczne: 1. Cel nadrzędny: Wzrost konkurencyjności gospodarki i równoważenie rozwoju społeczno - gospodarczego w regionie jako podstawę poprawy jakości życia mieszkańców : 2. Cele strategiczne: a. Budowa społeczeństwa informacyjnego i poprawa jakości życia mieszkańców województwa, b. Zwiększanie konkurencyjności regionu w układzie międzynarodowym, 47

48 c. Poprawa spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej regionu w warunkach zrównoważonego rozwoju Strategia Rozwoju Miasta Stołecznego Warszawy do 2020 roku Mikroprogram Dzielnicy Włochy m.st. Warszawy wpisuje się w następujące cele strategiczne i operacyjne Strategii: 1. Cel strategiczny 1. Poprawa jakości życia i bezpieczeństwa mieszkańców Warszawy: a. Cel operacyjny 1.1. Podniesienie poziomu i dostępności usług publicznych, w tym oświaty, kultury, rekreacji i sportu, opieki zdrowotnej i pomocy społecznej, b. Cel operacyjny 1.2. Zwiększenie bezpieczeństwa i porządku publicznego, c. Cel operacyjny 1.3. Wspieranie rozwoju budownictwa mieszkaniowego oraz modernizacji istniejących budynków, d. Cel operacyjny 1.4. Wykorzystanie walorów i zapewnienie stałej poprawy stanu środowiska przyrodniczego, e. Cel operacyjny 1.5. Zapewnienie wysokiej jakości usług infrastrukturalnych, f. Cel operacyjny 1.6. Zapewnienie sprawnego i bezpiecznego przemieszczania się w mieście osób i towarów. 2. Cel strategiczny 2. Wzmocnienie poczucia tożsamości mieszkańców poprzez pielęgnowanie tradycji, rozwój kultury i pobudzanie aktywności społecznej: a. Cel operacyjny 2.1. Umocnienie tradycji m.st. Warszawy oparte na dziedzictwie kulturowym i przyrodniczym, b. Cel operacyjny 2.2. Wykreowanie nowych atrakcji i przedsięwzięć kulturalnych na światowym poziomie, które byłyby znakiem firmowym miasta, c. Cel operacyjny 2.3. Zwiększenie atrakcyjności Warszawy dla mieszkańców i turystów, d. Cel operacyjny 2.4. Aktywizacja społeczności lokalnych i organizacji pozarządowych. 3. Cel strategiczny 3. Rozwijanie funkcji metropolitalnych wzmacniających pozycję Warszawy w wymiarze regionalnym, krajowym i europejskim: a. Cel operacyjny 3.1. Zapewnienie sprawnej komunikacji wewnętrznej i zewnętrznej obszaru metropolitalnego Warszawy, 48

49 b. Cel operacyjny 3.2. Wzmocnienie roli Warszawy jako ważnego europejskiego centrum gospodarczo-finansowego i naukowego oraz ośrodka decyzji politycznych, c. Cel operacyjny 3.3. Budowa instytucji potrzebnych dla sprawnego funkcjonowania całego obszaru metropolitalnego Warszawy. 4. Cel strategiczny 4. Rozwój nowoczesnej gospodarki opartej na wiedzy i badaniach naukowych: a. Cel operacyjny 4.3. Stworzenie korzystnych warunków do prowadzenia działalności gospodarczej i inwestowania. 5. Cel strategiczny 5. Osiągniecie w Warszawie trwałego ładu przestrzennego: a. Cel operacyjny 5.1. Uporządkowanie struktury przestrzennej miasta z wyłączeniem spod zabudowy zwartych terenów zieleni tworzących układ przyrodniczy, b. Cel operacyjny 5.3. organizowanie lokalnych przestrzeni publicznych sprzyjających integracji społecznej, c. Cel operacyjny 5.5. Rewitalizacja obszarów zdegradowanych. 5. Założenia Mikroprogramu Rewitalizacji dla Dzielnicy Włochy m.st. Warszawy 5.1. Okres programowania Za rok bazowy wdrażania Mikroprogramu przyjęto rok Wszystkie, uwzględnione w Mikroprogramie działania rewitalizacyjne będą realizowane w okresie Termin zakończenia realizacji projektów to rok Zasięg terytorialny rewitalizowanego obszaru Wyznaczenie obszarów objętych Mikroprogramem Rewitalizacji dla Dzielnicy Włochy m.st. Warszawy nastąpiło w toku prac Zespołu ds. rewitalizacji. W spotkaniach roboczych Zespołu uczestniczyli pracownicy Urzędu Dzielnicy Włochy. Wyznaczone granice obszarów objętych Mikroprogramem są zgodne z opinią mieszkańców wyrażoną w trakcie konsultacji społecznych. Wieloaspektowa analiza sytuacji w Dzielnicy Włochy, przeprowadzona w części I niniejszego dokumentu, uwzględniająca, zarówno aspekty przestrzenne, gospodarcze, jak i społeczne, potwierdziła prawidłowość wyznaczenia granic obszarów. Przy wyznaczaniu obszarów przyjęto, że wyprowadzenie zdegradowanych obszarów z kryzysu i stworzenie warunków do zrównoważonego, trwałego rozwoju, docelowo będzie służyło poprawie jakości życia wszystkich mieszkańców Dzielnicy Włochy. Za kluczowe uznano następujące kryteria: 49

50 Obszar I: Strefa mieszkalna we wschodniej części Dzielnicy : a. Wysoki poziom bezrobocia długoterminowego, b. Wysoki poziom ubóstwa, c. Wysoki poziom przestępczości, d. Niski poziom aktywności gospodarczej, e. Zły stan techniczny części dróg. Obszar II: Strefa mieszkalna w północnej części Dzielnicy : a. Wysoki poziom długoterminowego bezrobocia, b. Wysoki poziom ubóstwa, c. Wysoki poziom przestępczości, d. Niski poziom aktywności gospodarczej, Obszar III: Fort Włochy : a. Zdegradowanie budynków fortyfikacyjnych, b. Niska estetyka otoczenia Fortu. Działaniami rewitalizacyjnymi zostały objęte trzy obszary kryzysowe, zdefiniowane jako: Obszar I: Strefa mieszkalna we wschodniej części Dzielnicy, Obszar II: Strefa mieszkalna w północnej części Dzielnicy oraz Obszar III: Fort Włochy. Obszar I: Strefa mieszkalna we wschodniej części Dzielnicy, obejmuje teren wschodniej części Dzielnicy Włochy. Granica obszaru przebiega wzdłuż następujących ulic: 17 Stycznia, Żwirki i Wigury oraz Al. Krakowskiej. Obszar II: Strefa mieszkalna w północnej części Dzielnicy, obejmuje teren północnej części Dzielnicy Włochy. Granica obszaru przebiega wzdłuż następujących ulic: Globusowej, Popularnej, Śląskiej, Stawy, Sympatycznej, Potrzebnej oraz Nike. Obszar III: Fort Włochy, zlokalizowany w zachodniej części Dzielnicy Włochy. Granica obszaru przebiega wzdłuż następujących ulic: Dojazdowej, Badylarskiej, Na Krańcu, Ryżowej oraz Kleszczowej. Obszary objęte Mikroprogramem przedstawia poniższa mapa. 50

51 51

52 Legenda: Obszar I: Strefa mieszkalna we wschodniej części Dzielnicy (kolor czerwony), Obszar II: Strefa mieszkalna w północnej części Dzielnicy (kolor zielony), Obszar III: Fort Włochy (kolor żółty). Tereny objęte Mikroprogramem Rewitalizacji dla Dzielnicy Włochy m. st. Warszawy cechuje zróżnicowana struktura przestrzenna, gospodarcza i społeczna. OBSZAR I: Strefa mieszkalna we wschodniej części Dzielnicy Wyznaczony do rewitalizacji Obszar ma powierzchnię 2,1 km 2. Teren zamieszkuje osób, co stanowi 35,2% ogólnej liczby ludności Dzielnicy Włochy. Najwięcej osób zamieszkuje ulice 1 Sierpnia (4.176) oraz Aleje Dwudziestolatków (1.951). Obszar I położony jest we wschodniej części Dzielnicy Włochy. Przeważającą część Obszaru I zajmują tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej (rejon pomiędzy ul. 17 Stycznia i Franciszka Hynka oraz pomiędzy ulicami Franciszka Hynka i Lechicką) i wielorodzinnej (ulice: Sabały, 1 Sierpnia, Radarowa). Obszar charakteryzuje się występowaniem następujących zjawisk: 1. Długoterminowe bezrobocie: a. Spośród mieszkańców Obszaru I, długoterminowo bez pracy pozostawało 69 osób (stan na 31 grudnia 2007 roku). Oznacza to, że w przeliczeniu na mieszkańców, długoterminowo bez pracy pozostawały 4,9 osoby, tj. poniżej średniej dla Miasta, która wynosiła 14,8 osób oraz o 0,2 punktu powyżej wartości referencyjnej dla województwa mazowieckiego. Największa liczba osób długoterminowo pozostających bez pracy zamieszkiwała ul. 1 Sierpnia (20) oraz Al. Krakowską (8). 2. Ubóstwo i wykluczenie społeczne: a. Spośród mieszkańców Obszaru I, 431 osób skorzystało z pomocy społecznej (stan na wrzesień 2008 rok). Oznacza to, że w przeliczeniu na mieszkańców z pomocy społecznej skorzystało 30,8 osób, tj. powyżej średniej dla Miasta, która wynosiła 30,6 osób oraz o 39,2 punkty poniżej wartości referencyjnej dla województwa mazowieckiego. Największa liczba osób, które skorzystały z pomocy społecznej zamieszkiwała ul. 1 Sierpnia (182) oraz ul. Sabały (82). 3. Wysoki poziom przestępczości: a. Na terytorium Obszaru I zanotowano 620 przestępstw (stan na 31 grudnia 2007 rok). Oznacza to, że w przeliczeniu na mieszkańców dokonano 44,3 przestępstwa, tj. powyżej średniej dla m.st. Warszawy, która wynosiła 40,4 przestępstwa oraz o 7,7 punktu powyżej wartości 52

53 referencyjnej dla województwa mazowieckiego. Najwięcej przestępstw w 2007 roku popełniono na Al. Krakowskiej (248) oraz 1 Sierpnia (88). 4. Niski poziom aktywności gospodarczej: a. Na terytorium Obszaru I zarejestrowanych było podmiotów gospodarczych (stan na 31 grudnia 2007 roku). Oznacza to, że na 100 mieszkańców przypadało 21,0 podmiotów gospodarczych, tj. powyżej średniej dla m.st. Warszawy, która wynosiła 17,5 podmiotów oraz o 9,2 punkty powyżej wartości referencyjnej dla województwa mazowieckiego. Na terenie Obszaru I tylko na ul. Trapez żaden podmiot nie prowadzi działalności gospodarczej. 5. Zły stan techniczny dróg. Dotyczy w szczególności ulic: Słowiczej, Pilchowickiej, Tapicerskiej, Gładkiej, Sabały (odcinek od ul. Hynka do ul. 17 Stycznia), Trapez oraz Węgorzewskiej. Skutkuje niską dostępnością komunikacyjną Obszaru I, która generuje wysokie koszty społeczne, w tym: zagrożenie bezpieczeństwa ruchu drogowego i pieszego, rosnąca ilość wypadków komunikacyjnych, zmniejszony komfort podróżowania, rosnące koszty utrzymania infrastruktury drogowej, przyspieszone zużycie środków transportu oraz pogarszanie stanu środowiska naturalnego w wyniku wysokiego poziomu emisji hałasu oraz zanieczyszczeń w otoczeniu dróg. Obszar I cechuje zdegradowanie, wymagające podjęcia licznych działań rewitalizacyjnych, w szczególności w zakresie: 1. Infrastruktury drogowej, w tym m.in.: a. Wymiana nawierzchni, b. Wymiana chodników, c. Wymiana oświetlenia na energooszczędne, d. Likwidacja napowietrznych linii kablowych, 2. Infrastruktury edukacyjnej, w tym m.in.: a. Modernizacja budynków szkół, b. Rozbudowa przyszkolnej bazy sportowej, 3. Infrastruktury mieszkaniowej, w tym m.in.: a. Modernizacja budynków, b. Renowacja i modernizacja osiedlowych ciągów komunikacji samochodowej, rowerowej oraz pieszej, c. Odtworzenie terenów zieleni, d. Budowa instalacji oświetleniowej, e. Renowacja terenów sportowych i placów zabaw dla dzieci. 53

54 Zdefiniowane powyżej negatywne zjawiska skutkują marginalizacją Obszaru I w wyniku postępującej utraty walorów przestrzennych i estetycznych, a w szczególności w wyniku dekapitalizacji zabudowy mieszkaniowej i edukacyjnej oraz rosnących utrudnień w ruchu komunikacyjnym i pieszym. Obszar I wykazuje więc szczególnie wysoki stopień koncentracji problemów przestrzennych, budowlano technicznych i społeczno ekonomicznych. Zdecydowana większość zasobów infrastruktury drogowej i technicznej wymaga odnowy. Brak działań utrwala negatywne zjawiska społeczno ekonomiczne. Zaplanowana w ramach rewitalizacji Obszaru I interwencja wyeliminuje istniejące ograniczenia, powodowane przez: a) Zły stan techniczny ciągów pieszych i komunikacyjnych, utrudniający korzystanie z infrastruktury i ograniczający dostęp do rynku pracy, handlu, usług, edukacji, ochrony zdrowia, rekreacji i wypoczynku, skutkujący rosnącą liczbą wypadków i kolizji drogowych zwiększających zagrożenia w ruchu drogowym i pieszym, b) Zły stan techniczny substancji mieszkaniowej, ograniczający mobilność mieszkańców, c) Zły stan techniczny infrastruktury edukacyjnej, wpływający na jakość nauki i warunki pracy. Wykaz oraz rozmieszczenie projektów rewitalizacyjnych w Obszarze I prezentuje poniższa mapa. 54

55 Legenda: Projekt 1. Modernizacja i rozbudowa infrastruktury Zespołu Szkół im. Bohaterów Narwiku wraz z przebudową najbliższej infrastruktury drogowej Projekt 2. Renowacja i modernizacja terenu osiedla mieszkaniowego, mieszczącego się pomiędzy ul. 1 Sierpnia, a torami kolejowymi od budynku oznaczonego nr 26 do budynków nr 42 i 44A Projekt 3. Renowacja i modernizacja terenu osiedla mieszkaniowego, mieszczącego się przy ul. 17 Stycznia, Astronautów, Zarankiewicza Projekt 4. Organizacja i prowadzenie Świetlicy Socjoterapeutycznej dla dzieci i młodzieży z Dzielnicy Włochy Projekt 5. Zagospodarowanie terenu zieleni przy ulicy 1-go Sierpnia pomiędzy Al. Krakowską wraz z Parkiem Marka Kotańskiego i trasą kolejową Warszawa-Radom oraz zieleńca na wysokości ul. 1-go Sierpnia

56 Obszar II: Strefa mieszkalna w północnej części Dzielnicy Wyznaczony do rewitalizacji obszar ma powierzchnię 0,6 km 2.Teren zamieszkuje osób, co stanowi 6,7% ogólnej liczby ludności Dzielnicy. Największa liczba osób zamieszkuje ulice: Potrzebną (457) oraz Globusową (412). Obszar II położony jest w północnej części Dzielnicy Włochy. Są to tereny zabudowy mieszkaniowej jedno - i wielorodzinnej. Obszar charakteryzuje się występowaniem następujących negatywnych zjawisk: 1. Długoterminowe bezrobocie: a. Spośród mieszkańców Obszaru II, długoterminowo bez pracy pozostawało 16 osób (stan na 31 grudnia 2007 roku rok). Oznacza to, że na mieszkańców długoterminowo bez pracy pozostawało 6 osób tj. poniżej średniej dla m. st. Warszawy, która wynosiła 14,8 długoterminowo bezrobotnych jednakże o 1,3 punktu powyżej wartości referencyjnej dla województwa mazowieckiego. Największa liczba osób długoterminowo bezrobotnych zamieszkiwała ul. Globusową (4 osoby). 2. Ubóstwo i wykluczenie społeczne: a. Spośród mieszkańców Obszaru II, 263 osoby korzystały z pomocy społecznej (stan na wrzesień 2008 rok). Oznacza to, że w przeliczeniu na mieszkańców z pomocy społecznej skorzystały 98,2 osoby tj. powyżej średniej dla Miasta, która wynosiła 30,6 osób oraz o 28,2 punkty powyżej wartości referencyjnej dla województwa mazowieckiego. Największa liczba osób korzystających z pomocy społecznej zamieszkiwała ulice: Globusową (56) oraz Potrzebną (38). 3. Wysoki poziom przestępczości: a. Na terytorium Obszaru II zanotowano 160 przestępstw (stan na 31 grudnia 2007 rok). Oznacza to, że w przeliczeniu na 1000 mieszkańców dokonano 59,7 przestępstw, tj. powyżej średniej dla m.st. Warszawy, która wynosiła 40,4 przestępstw oraz o 23,1 punktu powyżej wartości referencyjnej dla województwa mazowieckiego. Największą liczbę przestępstw popełniono na ul. Popularnej (103) oraz Potrzebnej (20). 4. Niski poziom aktywności gospodarczej: a. Na terytorium Obszaru II, zarejestrowane były 634 podmioty gospodarcze (stan na 31 grudnia 2007 roku). Oznacza to, że na 100 mieszkańców przypadały 23,6 podmioty gospodarcze, tj. powyżej średniej dla m. st. Warszawy, która wynosiła 17,5 podmiotów oraz o 11,9 punktów powyżej wartości referencyjnej dla województwa mazowieckiego. Żaden podmiot nie prowadził działalności na terenie ulic: Zapaśniczej i Sympatycznej. Obszar II cechuje zdegradowanie, wymagające podjęcia licznych działań rewitalizacyjnych, w szczególności w zakresie: 56

57 1. Infrastruktury mieszkaniowej, w tym m.in.: b. Modernizacja budynków, c. Odtworzenie terenów zieleni, d. Budowa instalacji oświetleniowej, e. Renowacja terenów rekreacyjnych i placów zabaw dla dzieci. Pogłębiająca się dekapitalizacja zasobów mieszkaniowych skutkuje degradacją przestrzenną i generuje problemy społeczno ekonomiczne, w tym wysoki poziom ubóstwa i wykluczenia. Stanowi istotny czynnik blokujący dalszy rozwój w wyniku ograniczania atrakcyjności lokalizacyjnej Obszaru II. Wykaz oraz rozmieszczenie projektów rewitalizacyjnych w Obszarze II prezentuje poniższa mapa. Legenda: Projekt 1. Modernizacja i remont budynku Wspólnoty Mieszkaniowej przy ul. Rejonowej 5 Projekt 2. Modernizacja i remont budynku Wspólnoty Mieszkaniowej przy ul. Mikołajskiej 6 Projekt 3. Modernizacja budynku wielorodzinnego przy ul. Stajennej 1-3 Projekt 4. Odnowa zasobów Wspólnoty Mieszkaniowej Nastrojowa 29" w Warszawie wraz z adaptacją pomieszczeń na cele społeczne 57

58 Obszar III: Fort Włochy Fort Włochy zlokalizowany jest w zachodniej części Dzielnicy Włochy. Położony jest pomiędzy ulicami: Dojazdową, Badylarską, Na Krańcu, Ryżową i Kleszczową. Są to tereny oznaczone w strukturze ewidencji gruntów jako użytki rolne, łąki, pastwiska i sady. Fort V ( Włochy ) jest jednym z ciekawszych tego typu obiektów w Warszawie. Stanowił jeden z fortów pierścienia zewnętrznego Twierdzy Warszawa. Jego budowę rozpoczęto w 1883 roku, a w późniejszych latach wielokrotnie przebudowywano. Jest fortem typowym dla fortyfikacji rosyjskiej tego okresu i fortów budowanych w Warszawie. Zbudowany został jako dwuwałowy fort o narysie pięcioboku z dwoma czołami. W wyniku decyzji kasacji Twierdzy Warszawa z 1909 roku fort ten został zniszczony. Obszar III cechuje się występowaniem następujących niekorzystnych zjawisk: 1. Niski stopień zachowania Fortu - nie zachowały się: fosa i wał lewego barku oraz fosa i wał lewej szyi, murowana przeciwskarpa w fosach czół, mur Carnota i krata forteczna w fosach barków i szyi, kaponiery barkowe, czołowa główna i szyjowa oraz schrony podwalni i poterny z przelotami. Generalnie stopień zachowania Fortu V Włochy wynosi ok. 55%, 2. Zły stan techniczny umocnień ziemnych, 3. Zatarcie częściowe historycznych linii Fortu, 4. Zdegradowanie budowli koszar szyjowych, 5. Nieuporządkowanie terenu Fortu - wały o zniekształconych obrysach są nierównomiernie porośnięte samosiejkami drzew i krzewów, 6. Postępująca erozja form ziemnych. Poziom degradacji Obszaru III wymaga podjęcia działań rewitalizacyjnych, w szczególności w zakresie: 1. Infrastruktury turystycznej: a. Uporządkowanie terenu Fortu Włochy, b. Rozbudowa bazy sportowo-rekreacyjnej, 2. Infrastruktury edukacyjnej, w tym m.in.: a. Modernizacja obiektów szkolnych oraz uporządkowanie otoczenia. Rewitalizacja Obszaru III wpisuje się w szerszy program strategiczny Dzielnicy, mający na celu odzyskanie, dla obecnych i przyszłych pokoleń, miejskich zasobów dziedzictwa kulturowego pod nowe, dotychczas niemożliwe do realizacji funkcje społeczne i gospodarcze. Dąży do wyprowadzenia ze stanu kryzysowego zabytkowej przestrzeni publicznej. 58

59 Wykaz oraz rozmieszczenie projektów rewitalizacyjnych w Obszarze III prezentuje poniższa mapa. Legenda: Projekt 1. Urządzenie otwartego terenu rekreacyjno sportowego Fort Włochy etap I 5.3. Podsumowanie Wybór trzech obszarów kryzysowych do rewitalizacji zdeterminowały potrzeby wynikające z konieczności: 1. Poprawy sytuacji społeczno - gospodarczej, w tym utworzenie nowych miejsc pracy, w celu eliminacji problemu ubóstwa, 2. Stworzenia stref bezpieczeństwa i zapobiegania przestępczości w szczególnie zagrożonych obszarach Miasta, 3. Rozwoju przedsiębiorczości, 4. Renowacji zdekapitalizowanej substancji mieszkaniowej i zabytkowej, 5. Modernizacji części ciągów komunikacyjnych. Uznano, iż przedmiotowe obszary wymagają najpilniejszej interwencji. Obszary te cechuje najwyższy stopień zdegradowania na tle pozostałych obszarów Dzielnicy Włochy. Przewiduje się także, iż przeprowadzenie działań rewitalizacyjnych w tych obszarach zapewni możliwość dyfuzji skutków rewitalizacji na pozostałą część Dzielnicy Włochy. 59