MŁODZIEŻOWA ENCYKLOPEDIA INTERNETOWA BOHATERÓW KRAJNY POD REDAKCJĄ MICHAŁA KOKOWSKIEGO

Transkrypt

1 MŁODZIEŻOWA ENCYKLOPEDIA INTERNETOWA BOHATERÓW KRAJNY POD REDAKCJĄ MICHAŁA KOKOWSKIEGO WARSZAWA KRAKÓW: INSTYTUT HISTORII NAUKI PAN, 2015 ISBN

2 Stanisław Staszic urodził się 6 XI 1755 r. w Pile. Jego rodzicami byli Katarzyna z domu Mędlicka i Wawrzyniec, burmistrz Piły. Swoją edukację rozpoczął w szkole parafialnej w Pile, potem uczył się w szkole średniej w Poznaniu. 2

3 Następnie kontynuował naukę w seminarium duchowym w Poznaniu, które ukończył, przyjmując święcenia kapłańskie na przełomie 1778 i 1779 roku. W II połowie 1779 roku wyruszył na studia do College Royal w Paryżu. Podjął tam studia przyrodnicze. Po ich zakończeniu, odbył podróż naukową w Alpy i Apeniny. W 1781 roku powrócił do kraju. W wieku 26 lat udał się do Zamościa, gdzie został nauczycielem dzieci Andrzeja Zamoyskiego. W tym okresie zaczęło wzrastać zainteresowanie Staszica sprawami publicznymi. W Akademii Zamojskiej otrzymał doktorat obojga praw, wkrótce objął tam katedrę języka francuskiego. 3

4 Po raz pierwszy w roli pisarza politycznego Staszic wystąpił pisząc książkę Uwagi nad życiem Jana Zamoyskiego, która ukazała się w 1787 roku. W książce krytykował niektóre zasady funkcjonowania Rzeczypospolitej, działalność części magnaterii. Zwracał uwagę na szkodliwość liberum veto, pragnął poszerzenia uprawnień politycznych dla chłopów i poprawienia ich sytuacji. 4

5 W 1790 roku ukazało się kolejne dzieło Staszica: Przestrogi dla Polski, w której opowiadał się za silną władzą królewską, rozbudową armii, nadal akcentował złą sytuację chłopów. Staszic był jednym ze współzałożycieli Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Warszawie. W roku 1807 roku opublikował broszurę O statystyce Polski, w której pokazał podstawy odzyskania i utrzymania niepodległości. 5

6 W 1824 r. został wybrany ministrem stanu. Nadzorował produkcję kopalń i hut, regulację rzek, budowy dróg, zorganizował Korpus Górniczy. Dzięki dziełu O ziemiorodztwie Karpat i innych gór i równin Polski nazwany został ojcem polskiej geologii. W książce opisał geologiczną budowę ziem polskich i złoża surowców kopalnych. 6

7 W 1816 r. Stanisław Staszic został odznaczony Orderem Orła Białego. Zmarł 20 I 1826 r. w Warszawie. Został pochowany za prezbiterium kościoła kamedułów na Bielanach w Warszawie. 7

8 Pilska mieszczańska rodzina Stasziców posiadała folwark w części miasta zwanej Zamościem. Folwark ten składał się z domu mieszkalnego, stodoły, obory oraz owczarni. Wzniesiony zapewne w połowie XVIII w. przez burmistrza Piły Wawrzyńca Staszica dom mieszkalny jest jedyną zachowaną częścią folwarku. W 1879 roku Napoleon Orda wykonał rysunek domu Staszica, zamieszczony następnie w jego Albumie widoków historycznych Polski. 8

9 Dom Staszica (pierwszy od prawej strony). Rysunek z natury: Napoleona Orda; litografia M. Fajansa w Warszawie (1879). 9

10 Już w 1947 utworzono Społeczny Komitet Odbudowy Domu Staszica. Odbudowę z przeznaczeniem na izbę muzealną przeprowadziła w latach firma Jurczyk i Spółka. Od 1951 r. budynek jest siedzibą Muzeum Stanisława Staszica, które stanowi muzeum biograficzne tego najznakomitszego Pilanina. Muzeum jest m.in. wydawcą Zeszytów Staszicowskich. 10

11 Julian Klaczko ( ) Ale największym dziełem Staszica jest Hrubieszów. Czy w tym dziele Staszic okazał się synem nowej generacji i nowej epoki?... Niech na to pytanie każdy sobie sam odpowie! Fryderyk Skarbek ( ) [ ] przez niezachwianą prawość i moc charakteru, przez sposób użycia majątku swego i przez wyrzeczenie się wszelkich względów osobistych dla dobra kraju, zjednał sobie wreszcie takie powszechne poważanie, jakiego nie osiągnął żaden inny pojedynczy obywatel, który stanowczo na los kraju nie wpływał. 11

12 WYBRANE DZIEŁA Stanisława Staszica Uwagi nad życiem Jana Zamoyskiego. Warszawa: Michał Gröll. Dolnośląska Biblioteka Cyfrowa; Przestrogi dla Polski. Warszawa: Michał Gröll. Radomska Biblioteka Cyfrowa; O statystyce Polski. Kraków: w Drukarni Gröblowskiéy. Mazowiecka Biblioteka Cyfrowa; O ziemiorodztwie Karpat i innych gór i równin Polski. Warszawa: Drukarnia Rządowa; Jagiellońska Biblioteka Cyfrowa; O nauce, jej znaczeniu i organizacji: wybór pism / Stanisław Staszic ; oprac. Bogdan Suchodolski. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe Być narodowi użytecznym; wyboru dokonał i wstępem poprz. Bogdan Suchodolski. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe Krótki rys życia mego (Autobiografia = Autobiography; Testament); [red. Józef Olejniczak; tł. Ryszard Mokrzycki]. (ang., pol.). Piła: Muzeum Stanisława Staszica. 12

13 OPRACOWANIA Gabriela Bonk, Hanna Bohuszewicz Stanisław Staszic. Rybnik / Połczyn- Zdrój, grudzień 2007 luty 2008; Edward Karasiński (red.) Stanisław Staszic: w 250 rocznicę urodzin. Łódź: Łódzkie Towarzystwo Naukowe. Zofia Chyra-Rolicz Stanisław Staszic. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Seria Varsaviana. Sylwetki Warszawskie. Stanisław Czarniecki Pokłosie staszicowskie. Piła: Muzeum Stanisława Staszica. Walery Goetel Stanisław Staszic. Kraków: Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Seria (Wydawnictwa Jubileuszowe ). Julian Klaczko Autobiografia Staszica, Goniec Polski, 1850, nr 130, s Piotr Mysłakowski (red.) Pamiętniki Fryderyka hrabiego Skarbka. Warszawa: Narodowy Instytut Fryderyka Chopina, s

14 Czesław Leśniewski Stanisław Staszic, jego życie i ideologia w dobie Polski niepodległej ( ). Warszawa: Gebethner i Wolff. Rozprawy Historyczne Towarzystwa Nauk Warszawskiego t. 5, zeszyt 2. Napoleon Orda Piła (dom Staszica), [w:] ALBUM widoków przedstawiających miejsca historyczne Księstwa Poznańskiego i Prus Zachodnich - Seria V. Opracowanie litograficznealojzy Misierowicz. Warszawa. Zakład Artystyczno-litograficzny Maxymiliana Fajansa. Skł. gł. u Autora w Pińsku, w Warszawie w Księgarni PP. Gebethner i Wolff; Zielonogórska Biblioteka Cyfrowa ; Helena Radlińska Z dziejów pracy społecznej i oświatowej. Wstęp Jan Hulewicz; wybór i oprac. tekstu Wanda Wyrobkowa-Pawłowska; komentarz Wanda Wyrobkowa- Pawłowska i Janina Wojciechowska. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo. Seria Helena Radińska Pisma pedagogiczne, t. 3). Serwis internetowy Stanisław Staszic 2013; 14

15 Stowarzyszenie Wychowanków AGH Grobowiec Stanisława Staszica; Biuletyn Informacyjny Pracowników Akdemii Górniczo-Hutniczej nr 53, 1998, s. 12; Barbara Szacka Stanisław Staszic. Portret mieszczanina. Warszawa: Wiedza Powszechna (Seria Biblioteka Wiedzy Historycznej ). Barbara Szacka Stanisław Staszic. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy (seria: Ludzie Żywi ). Wikipedia Stanisław Staszic ; Zbigniew Wójcik Stanisław Staszic - organizator nauki i gospodarki. Kraków: Zbigniew Wójcik Stanisław Staszic. Radom: Wydawnictwo Instytutu Technologii Eksploatacji - PIB, Zespół Szkół im. Stanisława Staszica w Pile O Patronie Szkoły ; 15

16 Autorzy prezentacji uczniowie: Oskar Kwasiński Klaudia Ligenza 16

17 Opieka merytoryczna: mgr Sławomir Biały nauczyciel historii 17

18 Zespół Szkół im. Stanisława Staszica w Pile 18