OPRACOWANIE KOMPLEKSOWEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI CHORÓB ZAWODOWYCH SKÓRY

Transkrypt

1 OPRACOWANIE KOMPLEKSOWEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI CHORÓB ZAWODOWYCH SKÓRY Zadanie 1. Badania i analizy dotyczące opracowania kompleksowego programu profilaktyki chorób zawodowych skóry Okres realizacji: od do Przedmiotem realizacji zadania 1. było: 1. Zidentyfikowanie czynników obecnych w środowisku pracy odpowiedzialnych za rozwój chorób zawodowych oraz wyłonienie grup ryzyka. 2. Opracowanie algorytmów profilaktyczno-diagnostycznych i ich weryfikacja 3. Dokonanie oceny wcześniejszych działań w zakresie opieki profilaktycznej nad pracownikiem 4. Analiza stanu wiedzy i świadomości zagroŝonych grup zawodowych 5. Poznanie potrzeb, oczekiwań i najwłaściwszych form realizacji programów 6. Monitorowanie stanu zdrowia badanych pracowników Do realizacji powyŝszych zadań zastosowano następujące metody badań: przegląd i analizę piśmiennictwa, internetowych baz danych oraz własnego materiału klinicznego badanie ankietowe stanu wiedzy i świadomości zagroŝeń zdrowotnych związanych z wykonywaną pracą dermatologiczne badanie ankietowe oceniające występowanie zmian skórnych i ich ewentualny związek z wykonywaną przedmiotowe badanie dermatologiczne badanie alergologiczne Badania ankietowe Analizę stanu wiedzy i świadomości zagroŝeń zdrowotnych wynikających z zawodowych naraŝeń dokonano w oparciu o wyniki badań ankietowych. W kwestionariuszach odpowiednio modyfikowanych dla poszczególnych grup zawodowych (grup o podwyŝszonym ryzyku wystąpienia dermatozy zawodowej) zamieszczono pytania odnośnie podstawowej wiedzy na temat najistotniejszych czynników chorób zawodowych skóry. Natomiast w ankietowym badaniu 1

2 dermatologicznym pytano między innymi o występowanie zmian skórnych związanych z wykonywana pracą. Badaniami ankietowymi objęto; uczniów szkoły gastronomicznej, uczniów szkoły fryzjerskiej - 65 pracowników firmy sprzątającej, Łącznie w badaniach tych uczestniczyło 434 osoby. Przedmiotowe badanie dermatologiczne Badanie prowadzone było przez lekarzy specjalistów dermatologów posiadających doświadczenie w zakresie patologii zawodowej skóry. Badaniami tymi objęto; uczniów szkoły fryzjerskie - 65 pracowników firmy sprzątającej Łącznie 204 osoby Badanie alergologiczne Badania zostały przeprowadzone przez lekarzy specjalistów dermatologów posiadających doświadczenie w diagnostyce chorób zawodowych skóry oraz pielęgniarkę z wieloletnim doświadczeniem w zakresie techniki badań alergologicznych. W badaniach tych uczestniczyło: uczniów szkoły gastronomicznej - 63 pracowników firmy sprzątającej Łącznie 202 osoby W badaniu wykorzystano testy naskórkowe firmy Chemotechnique Diagnostics ze Szwecji. Zestawy dla uczniów szkoły fryzjerskiej i pracowników firmy sprzątającej obejmowały po 15 najczęstszych alergenów typowych dla poszczególny naraŝeń zawodowych. Wyniki odczytywane były po 48 i 72 godzinach od aplikacji testów zgodnie z zaleceniami Międzynarodowej Grupy Badającej Wyprysk Kontaktowy. NAJWAśNIEJSZE WYNIKI 1. Do najistotniejszych czynników zawodowych dermatoz naleŝą: metale (nikiel, chrom, kobalt), składowe gumy (lateks, tiuramy), środki odkaŝające, Ŝywice i tworzywa sztuczne oraz barwniki. Wywołują one zwykle zmiany o charakterze alergicznego kontaktowego zapalenia skóry. Natomiast rozpuszczalniki, lakiery, detergenty oraz tzw. mokre środowisko pracy są przyczyną kontaktowego zapalenia skóry z podraŝnienia. Obie jednostki chorobowe tzn. 2

3 alergiczne kontaktowe zapalenie skóry i kontaktowe zapalenie skóry z podraŝnienia stanowią ponad 90 % wszystkich zawodowych dermatoz. 2. Do grup zawodowych obarczonych największym ryzykiem powstania chorób zawodowych naleŝą pracownicy naraŝeni na czynniki draŝniące i alergizujące skórę oraz osoby zatrudnione na stanowiskach spełniających kryteria,,wet work. Są to: fryzjerzy, pracownicy personelu sprzątającego, pracownicy związani z przetwórstwem Ŝywności, pracownicy ochrony zdrowia I pracownicy sektora budowlanego. 3. Badania ankietowe Wyniki badania ankietowego świadczą o dość niskiej świadomości zagroŝeń zdrowotnych w grupie osób o podwyŝszonym ryzyku wystąpienia zawodowej dermatozy. Uczniowie szkoły gastronomicznej ponad połowa dziewcząt i blisko 40% chłopców nie wie, ze woda jest czynnikiem draŝniącym dla skóry. Ponad 60% ogółu badanych nie wie, Ŝe przedmioty metalowe znajdujące się na wyposaŝeniu stanowisk roboczych mogą wywołać chorobę skóry a 70% nie potrafi wymienić Ŝadnego przedmiotu, który zawierałby nikiel, będący najczęstszym alergenem kontaktowym w populacji generalnej. 2/3 badanych nie uŝywa w ogóle rękawic ochronnych a 44% uwaŝa, Ŝe bezpośredni kontakt z produktami spoŝywczymi nie moŝe spowodować choroby skóry. Ponad 50% badanych po zakończonej pracy nie stosuje Ŝadnych preparatów do pielęgnacji skóry rąk. Uczniowie szkoły fryzjerskiej analiza otrzymanych w tej grupie wyników wskazuje równieŝ na dość niską świadomość zawodowych zagroŝeń zdrowotnych. Blisko ¼ nie wie, Ŝe przewlekły kontakt z wodą moŝe powodować zmiany skórne a 1/3 uwaŝa, Ŝe przedmioty metalowe nie mogą powodować odczynów na skórze. Prawie 94% badanych ma świadomość, Ŝe w zakładach fryzjerskich powinno uŝywać się rękawiczek ochronnych ale tylko 40% wie do jakich czynności i wykazuje podstawowa znajomość typów rękawic ochronnych. Blisko 30% respondentów nie wie, Ŝe tatuaŝe mogą 3

4 powodować uczulenia i prawie Ŝadna z badanych osób nie łączy uczulenia na tatuaŝ z potencjalnym uczuleniem na farby do włosów. Pracownicy firmy sprzątającej z przeprowadzonych badań wynika, Ŝe świadomość pracowników firmy sprzątającej co do czynników wywołujących choroby skóry jest niewystarczająca. Ponad 55% uwaŝa, Ŝe przewlekły kontakt z wodą nie powoduje zmian skórnych. Blisko 60% nie wie, Ŝe rękawice ochronne mogą być przyczyną choroby skóry a ponad 22% nie ma świadomości Ŝe stosowane środki czystości mogą być szkodliwe dla skóry. 4. Badanie dermatologiczno-alergologiczne Uczniowie szkoły fryzjerskiej: 61 osób (43,9% wszystkich badanych, w tym 44,3% kobiet, 33,3% męŝczyzn) zgłaszało występowanie zmian skóry rąk związanych z wykonywaną pracą. W badaniu klinicznym u 36 uczennic (25,9%) stwierdzono obecność wyprysku rąk o róŝnym nasileniu. U 53 uczennic (39,8% kobiet) odnotowano przynajmniej jeden dodatni wynik testu płatkowego. Najczęstszym alergenem kontaktowym w badanej grupie był nikiel (29,3%); u 7,9% stwierdzono nadwraŝliwość na nadsiarczan amonu, u 4,3% na parafenylenodiaminę. Ostatecznie, uwzględniając wyniki badania podmiotowego, przedmiotowego i wyniki testów naskórkowych, u 71 osób (51,1% ogółu badanych) rozpoznano kontaktowe zapalenie skóry rąk z podraŝnienia związane z naraŝeniami zawodowymi, a u 38 (28,6%) dziewcząt alergiczne kontaktowe zapalenie skóry, w tym u 11 (8,3%) o podłoŝu zawodowym. Pracownicy firmy sprzątającej: 35% badanych zgłaszało występowanie w przeszłości bądź aktualne problemy dotyczące skóry rąk o moŝliwym związku ze środowiskiem pracy. U 27% w badaniu dermatologicznym stwierdzono zmiany wypryskowe skóry rąk o nasileniu od niewielkiego do umiarkowanego. Na podstawie badania podmiotowego i/lub przedmiotowego u około 23% badanych rozpoznano kontaktowe zapalenie skóry rąk z podraŝnienia związane prawdopodobnie ze środowiskiem pracy. W przeprowadzonych testach naskórkowych uczulenie na przynajmniej 1 alergen stwierdzono u prawie połowy badanych, tj. u 49%. Najczęściej było to uczulenie na nikiel (37,3% badanych). U 7% pracowników stwierdzono 4

5 uczulenie na chrom i substancje zapachowe. Odnotowano pojedyncze przypadki nadwraŝliwości na formaldehyd, Euxyl K 400, Kathon CG (konserwanty obecne w środkach czystości) i tiuramy (składowe gumy) U tych osób istnieje duŝe prawdopodobieństwo stwierdzenia zawodowej etiologii choroby skóry. 5. Dotychczasowa opieka profilaktyczna jest niewystarczająca. Kilkadziesiąt razy niŝszy w Polsce wskaźnik zapadalności na choroby zawodowe skóry w stosunku do innych krajów europejskich świadczy o uchybieniach w diagnozowaniu i rozpoznawaniu tych jednostek chorobowych, a nie o braku tego problemu w naszym kraju. 5