Czym jest przemoc domowa i jak ją rozpoznać? W każdej rodzinie dochodzi czasem do nieporozumień, a nawet kłótni. Większości z nas zdarzyło się zranić

Transkrypt

1 WAVE

2 2 Czym jest przemoc domowa i jak ją rozpoznać? W każdej rodzinie dochodzi czasem do nieporozumień, a nawet kłótni. Większości z nas zdarzyło się zranić bliską osobę albo zachować napastliwie, czego później żałowałyśmy. Jednak gdy kłótnie, raniące słowa lub inne konflikty zdarzają się codziennie, można je uznać za przejaw przemocy domowej. Poniższe pytania pomogą ci lepiej zrozumieć relacje, jakie panują w twoim związku. Bądź szczera i zastanów się, na ile poniższe stwierdzenia opisują twoją sytuację. Czy twój partner: zabrania ci widywania się z przyjaciółmi lub z rodziną; mówi, że jesteś głupia, brzydka i że bez niego sobie nie poradzisz; podnosi na ciebie rękę bije cię; domaga się posłuszeństwa, mówi ci, co i jak masz robić; zmusza cię do współżycia bądź do zachowań seksualnych, których nie akceptujesz; awanturuje się, gdy nie ugotujesz na czas obiadu, nie posprzątasz mieszkania lub nie spełnisz jego życzenia; zakazuje ci podjęcia pracy lub pójścia do szkoły; jest chorobliwie zazdrosny i podejrzliwy, kontroluje cię i śledzi; nie daje ci pieniędzy na utrzymanie, kontroluje wszystkie wydatki; zabiera ci dokumenty i pieniądze; często obraża cię, poniża, krytykuje i wyśmiewa; grozi bronią palną lub nożem, mówi, że cię zabije lub skrzywdzi osoby ci bliskie, itp.; świadomie niszczy twoje rzeczy osobiste; grozi, że zabierze ci dzieci i że nie będziesz mogła ich widywać, jeśli od niego odejdziesz; mówi, że jesteś chora psychicznie; jest agresywny, gdy zwracasz mu uwagę, że za dużo pije, lub prosisz, żeby coś zrobił; usprawiedliwia swoje zachowanie działaniem alkoholu lub narkotyków. Jeśli odpowiedziałaś twierdząco na jedno lub więcej z powyższych pytań, może to oznaczać, że doświadczasz przemocy. Powinnaś wiedzieć, że przemoc domowa to każde zachowanie, które powoduje psychiczne i/lub fizyczne cierpienie osoby w rodzinie, narusza jej prawa i wolności oraz ma na celu utrzymanie nad nią kontroli i władzy. Przemoc domowa może przyjmować wiele form. Wyróżniamy przemoc fizyczną, psychiczną, seksualną i finansową. Przemoc nie jest zjawiskiem marginalnym. Badania brytyjskie pokazują, że doznaje jej co czwarta kobieta na jakimś etapie swojego życia, dwie kobiety tygodniowo tracą życie z rąk swoich byłych lub obecnych partnerów. To ogromny problem społeczny i osobisty wielu kobiet, który w pierwszym okresie może przyjmować mniej drastyczne formy, z czasem coraz bardziej upodabniając się do tortur. Dlatego nie bagatelizuj zachowań swojego partnera. Nikt nie zasługuje na to, aby się nad nim znęcano, naruszano jego prawa i godność. Pamiętaj! Nic nie usprawiedliwia przemocy. Chociaż uwalnianie się z krzywdzącego związku może być długotrwałym i trudnym procesem, nie rezygnuj, nie wstydź się i szukaj pomocy.

3 Co możesz zrobić, jeśli doświadczasz przemocy domowej? Jeśli czujesz się zagrożona, nie wahaj się zadzwonić na Policję, wybierając numer lub 133. Jeśli chcesz porozmawiać i dowiedzieć się, jakie masz możliwości działania, zadzwoń pod numer telefonu dla kobiet (frauenhelpline) czynny 24 godziny na dobę. Pomoc możesz ponadto uzyskać pod ogólnoeuropejskim numerem alarmowym 112. Chcąc zapewnić sobie i swoim dzieciom bezpieczeństwo, działaj o ile to możliwe planowo. Pamiętaj! Nie jesteś winna przemocy, jakiej doświadczasz! To twój partner odpowiada za przemoc i tylko on może zaprzestać jej stosowania. Są jednak rzeczy, które możesz zrobić, aby zwiększyć bezpieczeństwo swoje i swoich dzieci: zaplanuj działania odnoszące się do różnych sytuacji, w tym również kryzysowych; trzymaj przy sobie wszystkie ważne numery telefonów; np. Policji, telefonu zaufania, lokalnych organizacji, lekarza, szkoły, pomocy społecznej, prawnika; naucz swoje dzieci dzwonić pod numer , aby w razie potrzeby umiały wezwać pomoc i podać wymagane informacje (imię i nazwisko, adres i numer telefonu); porozmawiaj z sąsiadami, do których masz zaufanie i którzy mogliby ci pomóc w razie potrzeby. Poproś, aby zadzwonili na Policję, gdy usłyszą, że coś złego się dzieje; spakuj najważniejsze rzeczy i schowaj je w bezpiecznym miejscu, np. u sąsiada; staraj się mieć przy sobie pieniądze, w tym bilon na telefon lub bilet autobusowy; trzymaj zawsze przy sobie telefon komórkowy, ale też dowiedz się, gdzie jest najbliższa budka telefoniczna; jeśli spodziewasz się ataku, schroń się w miejscu, z którego będziesz mogła zadzwonić. Planując odejście, weź pod uwagę, że agresja sprawców często nasila się, kiedy ich ofiara chce odejść. Dlatego najlepiej zrób to wtedy, gdy sprawcy nie będzie w domu. Zabierz ze sobą dzieci oraz paszport, akty urodzenia dzieci, karty upoważniające do zasiłków, polisy ubezpieczeniowe, akt własności domu, umowę najmu, prawo jazdy i dowody potwierdzające przemoc. Nie zapomnij o pieniądzach, kartach bankomatowych, kluczach, lekarstwach, potrzebnych ubraniach i ulubionych zabawkach dzieci. Postaraj się odłożyć trochę pieniędzy. Jeżeli musisz opuścić dom, możesz zamieszkać w schronisku dla kobiet ofiar przemocy (Frauenhaus). Możesz tam znaleźć osoby posługujące się językiem polskim. W schronisku możesz uzyskać pomoc i wsparcie w opracowaniu planu bezpieczeństwa, w wyjaśnieniu twojej sytuacji, w kontaktach z sądem i innymi instytucjami oraz w dochodzeniu twoich praw i w sprawach dotyczących dzieci. Przebywając w schronisku, będziesz mogła w spokoju przemyśleć swoją sytuację i podjąć działania. Schroniska w Austrii mają utajniony ze względów bezpieczeństwa adres, ale można się z nimi skontaktować 24 godziny na dobę. 3

4 4 Jak zabezpieczyć się po odejściu od męża lub partnera? Wiele kobiet wstydzi się ujawniać innym, że są ofiarami przemocy. Weź jednak pod uwagę to, że jeśli powiesz znajomym, rodzinie, pracodawcy lub nauczycielom dziecka o swojej sytuacji, zwiększy to twoje bezpieczeństwo. Unikniesz niebezpieczeństwa, że nieświadomie udzielą twojemu prześladowcy informacji na twój temat, a w sytuacji kryzysowej będziesz mogła liczyć na ich pomoc. Jeśli po opuszczeniu partnera lub po jego wyprowadzeniu się będziesz mieszkała w tym samym miejscu lub w pobliżu, dbaj szczególnie o swoje bezpieczeństwo: nie izoluj się od świata, ale zachowaj ostrożność;. postaraj się unikać miejsc, w których zwykle bywałaś; zmień w miarę możliwości swoje nawyki i codzienne zwyczaje; postaraj się zmienić daty lub miejsca spotkań, o których twój prześladowca może wiedzieć; wybieraj bezpieczniejszą drogę, gdy zbliżasz się do miejsc, których nie możesz uniknąć; poinformuj szkołę lub przedszkole o sytuacji, powiedz, kto będzie odbierał dzieci; rozważ możliwość poinformowania pracodawcy, szczególnie jeśli podejrzewasz, że twój partner będzie próbował się z tobą kontaktować w miejscu pracy; zadbaj, żeby twój telefon komórkowy nie został namierzony, jeśli nie chcesz, aby twój prześladowca dowiedział się, gdzie przebywasz; skontaktuj się z przedstawicielem sieci lub zmień numer, jeśli obawiasz się, że cię namierzy. Możesz to sprawdzić poprzez wcześniejsze wybranie numeru 141; unikaj używania wspólnych kart kredytowych lub debetowych i wspólnego konta w banku, gdyż pokwitowanie wskaże mu transakcje i miejsca, gdzie ich dokonałaś; zastrzeż swój nowy adres w sądzie i powiedz dzieciom, żeby utrzymywały go w tajemnicy. Jeśli zostaniesz w domu lub wrócisz do niego po wydaniu dla sprawcy nakazu opuszczenia go, powinnaś się upewnić, że lokalne instytucje wiedzą o twojej sytuacji. Dowiedz się, na co możesz z ich strony liczyć w razie potrzeby. W niektórych regionach realizowane są programy zapewniające natychmiastową interwencję Policji oraz dodatkowe środki bezpieczeństwa. Rozważ zmianę zamków w drzwiach, zabezpieczenie okien, zakupienie alarmu przeciwpożarowego i gaśnic oraz zainstalowanie oświetlenia z czujnikiem ruchu. Poinformuj sąsiadów, że twój partner już z tobą nie mieszka i poproś, żeby poinformowali ciebie lub Policję, jeśli go zobaczą. Rozważ zmianę numeru telefonu, zastrzeżenie go i używanie automatycznej sekretarki do sprawdzania połączeń. Zachowaj kopie nakazów sądowych.. Jeśli twój były partner nie przestanie cię nękać i grozić ci, dokumentuj to, łącznie z datami. Jeśli są ślady jego działań, zrób zdjęcia obrazujące obrażenia i wyrządzone szkody. Poproś lekarza o udokumentowanie urazów i zapisanie celu twojej wizyty. Jeśli uzyskałaś sądowy zakaz zbliżania się lub nakaz z klauzulą przewidującą aresztowanie sprawcy, gdy dopuści się on naruszenia jego postanowień, zgłoś to na Policji, która ma obowiązek wszcząć dochodzenie. W nagłych wypadkach zawsze dzwoń pod numer

5 Przemoc a dzieci Wbrew temu, co często sądzimy, dzieci są świadome tego, co się dzieje w domu. Mogą reagować w różny sposób, ale zawsze doznają krzywdy emocjonalnej. Przemoc ma ogromny wpływ na dzieci, ich kontakty społeczne i naukę, sprawia, że odczuwają złość, winę i strach. Czują się bezsilne, mają sprzeczne uczucia, zarówno w stosunku do ciebie, jak i twojego prześladowcy. Mogą być niespokojne, mieć trudności ze snem, różne dolegliwości, problemy z jedzeniem, moczyć się w nocy, być agresywne, używać alkoholu lub narkotyków. Dzieci często czują się winne temu, co się dzieje w ich domu. Ty z kolei możesz mieć poczucie winy, że zawodzisz jako matka, możesz się martwić, że odbiorą ci dzieci, gdyż ich właściwie nie chronisz. Pamiętaj! To sprawca jest odpowiedzialny za przemoc, a nie ty. Szukaj pomocy! Pomoże ci to lepiej wspierać i chronić dzieci. Z dala od miejsca, w którym dochodziło do przemocy, będą się czuły bezpieczniej. Bądź z nimi szczera, wyjaśnij, że przemoc jest zła. Powinnaś mieć świadomość, że wysoki procent dzieci z domów, w których dochodzi do przemocy, staje się ofiarami molestowania psychicznego lub seksualnego ze strony tego samego sprawcy. Jeśli podejrzewasz, że do tego doszło, zrób wszystko, aby je ochronić. Jeśli dziecko przyzna się, że było molestowane, słuchaj go uważnie. Pozwól mu opowiedzieć, co się stało. Zapewnij je, że to nie jego wina. Okaż troskę. Jeśli twojemu dziecku zagraża dalsza przemoc, zgłoś to lokalnej organizacji. Jeśli opuściłaś dom wraz z dziećmi z powodu przemocy, a dzieci i twój partner chcą się widywać i będzie to bezpieczne, nie sprzeciwiaj się. Jeśli jednak martwisz się, że spotkania te mogą stanowić dla was zagrożenie, gdyż na przykład sprawca może wyśledzić miejsce waszego pobytu, zgłoś ten fakt na Policji lub w sądzie. Niestety obawy te nie zawsze są brane pod uwagę przez sądy rodzinne. Dlatego też, jeśli dowiesz się, że twój były partner stara się o kontakty z dziećmi, postaraj się o prawnika doświadczonego w sprawach o przemoc domową. Zwróć uwagę na obawy o bezpieczeństwo swoje i dzieci. Wskaż dowody (świadkowie, interwencje policji, zaświadczenia lekarskie). Jeśli obawiasz się, że dziecko może zostać porwane, poproś o nadzorowanie kontaktów. Jeśli nie będziesz zadowolona z orzeczenia, odwołaj się. Jeśli obawiasz się, że sprawca może uprowadzić dzieci lub zatrzymać je po spotkaniu, wystąp o ustalenie miejsca pobytu dziecka przy tobie oraz nadzorowanie kontaktów ojca z dziećmi. Procedura jest podobna i najczęściej obie te kwestie rozpatrywane są wspólnie. Jeśli dojdzie do uprowadzenia dzieci, wystąp do sądu o wydanie nakazu ich powrotu i przedsięwzięcie kroków zapobiegawczych, aby nie dopuścić do takiej sytuacji w przyszłości. Jeśli obawiasz się, że twoje dzieci zostaną uprowadzone poza Austrię, może być ci potrzebna pomoc specjalisty. 5

6 6 Policyjny nakaz opuszczenia domu i zakaz zbliżania się Wezwany patrol policji może nałożyć na sprawcę 14-dniowy nakaz opuszczenia wspólnie zajmowanego lokalu oraz zakazujący mu powrotu. Może to uczynić, jeśli istnieje niebezpieczeństwo, że dojdzie do kolejnych aktów przemocy, a życie, zdrowie i wolność osób pokrzywdzonych są zagrożone. Nałożenie tego nakazu jest połączone z zakazem zbliżania się do miejsca twojego pobytu i jego otoczenia. Policja określi szczegółowy zakres wydanego zakazu zbliżania się. Jeżeli zakaz zostanie złamany - nawet za zgodą osoby pokrzywdzonej sprawca zostanie ukarany grzywną w wysokości 360 euro, a w wypadku gdy dojdzie do gróźb karalnych lub uszkodzenia ciała, czyn ten będzie ścigany jako przestępstwo. Ochrona wynikająca z wydanego nakazu opuszczenia domu i zakazu zbliżania się obejmuje wszystkie osoby zamieszkujące w lokalu, niezależnie od tytułu prawnego. Nakaz opuszczenia domu i zakaz zbliżania się może być wydany także wobec właściciela oraz byłego partnera, który nachodzi cię w domu. Policja egzekwuje od sprawcy zwrot kluczy do mieszkania oraz przekazanie informacji o jego adresie do korespondencji. Przestrzeganie przez sprawcę zakazu zbliżania się jest nadzorowane przez Policję przez pierwsze trzy dni. Po wydaniu nakazu opuszczenia lokalu i zakazu zbliżania się, Policja kieruje twoją sprawę do Centrum Interwencyjnego (Verein Wiener Interventionsstelle Genge Gewalt in der Familie), którego pracownicy skontaktują z tobą i zaoferują ci bezpłatną pomoc w opracowaniu planu bezpieczeństwa, porady prawne, psychologiczne. Do Centrum może się także zwrócić bezpośrednio o pomoc. Jeśli w ciągu dwóch tygodni obowiązywania nakazu opuszczenia domu i zakazu zbliżania skierujesz do sądu cywilnego wniosek o wydanie tymczasowego nakazu ochronnego, policyjny zakaz zbliżania się może być wydłużony do 4 tygodni, co zapewni ci bezpieczeństwo, zanim sąd cywilny podejmie w tej sprawie decyzję. Po wszczęciu sprawy karnej zostaniesz wezwana na przesłuchanie, na które możesz przyjść z adwokatem lub z zaufaną osobą. W trakcie przesłuchania opisz dotychczasowe akty przemocy i groźby męża/partnera, powiedz o swoich lękach, podaj osoby, które były świadkami lub słyszały o przemocy, jakiej doznawałaś, dołącz zaświadczenia lekarskie. Powinnaś wiedzieć, że uporczywe stosowanie przemocy fizycznej, poważnych gróźb karalnych oraz przymusu (duress), które mają charakter ciągły i trwały, jest zagrożone karą pozbawienia wolności do trzech lat, a w wypadku okoliczności dodatkowo obciążających karą pozbawienia wolności od lat 10 do 20. Długotrwałe nagabywanie, prześladowanie (beharrliche Verfolgung), na które składają się takie zachowania, jak: śledzenie, chodzenie za ofiarą, jeżdżenie za nią samochodem, kontaktowanie się z nią za pośrednictwem sms-ów, poczty elektronicznej, zamawianie usług i dóbr dla ofiary, namawianie innych osób do pośredniczenia w kontaktach z ofiarą, również jest przestępstwem. Przestępstwo to jest ścigane z urzędu i zagrożone karą pozbawienia wolności do jednego roku.

7 Cywilny nakaz ochronny Jeśli obawiasz się wspólnego zamieszkiwaniem z partnerem, który stosował przemoc fizyczną, groził jej użyciem lub psychicznie się nad tobą znęcał, możesz wystąpić do sądu z wnioskiem o wydanie nakazu ochronnego. Do wniosku powinnaś załączyć dowody stosowania przemocy (Bescheinigungungsmittel). Wniosek należy złożyć w sądzie rejonowym właściwym według twojego miejsca zamieszkania. Możesz go złożyć sama, bez adwokata, a uczestnicząc w posiedzeniu sądu, masz prawo do obecności wskazanej przez ciebie osoby zaufania. Sąd może wydać sprawcy nakaz opuszczenia lokalu i zakazać mu powrotu i przebywania w okolicy na okres do 6 miesięcy. Warto podkreślić, ze zakaz ten może być stosowany wobec wszystkich mieszkańców danego lokalu. Może być on przedłużony, jeśli przed upływem 6 miesięcy osoba pokrzywdzona wystąpi do sądu z pozwem o rozwód, a w wypadku konkubinatu z wnioskiem o eksmisję partnera. W tego typu przypadkach tymczasowy nakaz zostanie przedłużony do czasu zakończenia sprawy sądowej. Tymczasowy nakaz ochronny może obejmować także zakaz przebywania w określonych miejscach i zbliżania się do miejsc twojego pobytu (praca, szkoła dzieci itp.) oraz zakaz kontaktowania się z tobą. Nakaz ten może być zastosowany nie tylko wobec osób najbliższych, ale także tych, które czują się zagrożone zachowaniami sprawcy. Może on być wydany na okres jednego roku, ale będzie przedłużony, jeśli sprawca nie będzie go przestrzegał lub zostanie wszczęta sprawa rozwodowa do czasu jej zakończenia. Tymczasowy nakaz ochronny może być także stosowany w celu ochrony przed naruszeniem prywatności ofiary nagabywanie, chodzenie za ofiarą (stalking), niezależnie od wszczętego głównego postępowania. Może być on orzeczony na okres roku i przedłużony, gdy sprawca nie podporządkowuje się orzeczonemu nakazowi. Wniosek składasz w sądzie właściwym dla twojego, a nie sprawcy, miejsca zamieszkania. Powinnaś wiedzieć, że w wypadku długotrwałej przemocy w Austrii nie zaleca się prowadzenia mediacji pomiędzy ofiarą i sprawcą. Jako osoba pokrzywdzona masz prawo do utajnienia swojego adresu przed sprawcą oraz do fakultatywnego i przeprowadzonego z wrażliwością na twoją sytuację przesłuchania (optional gentle questioning), również w trakcie postępowania przed sądem cywilnym. Jeśli jesteś uprawniona do nieodpłatnej pomocy prawnej, przysługuje ci także wsparcie finansowe na pomoc psychologiczną w wysokości od 800 do 1200 euro oraz nieodpłatne zastępstwo procesowe w sądzie cywilnym. Na mocy znowelizowanej ustawy o kompensacji dla ofiar przestępstw jako osobie pokrzywdzonej przysługuje ci zadośćuczynienie za krzywdę i cierpienie w wysokości 1000 euro za poważne uszkodzenie ciała oraz 5000 euro za uszkodzenia ciała, które mają trwały skutek. 7

8 Gdzie szukać pomocy w Austrii? Telefon zaufania / frauenhelpline Tel: ; frauenhelpline@aoef.at Centrum Interwencyjne w Sprawach o Przemoc w Rodzinie Verein Wiener Interventionsstelle Gegen Gewalt in der Familie Neubaugasse 1/3 (Ecke Mariahilfer Straße) 1070 Wien Tel.: 01/ ; Fax: 01/ office@interventionsstelle-wien.at czynne: Pon.- Piątek: 08:30-20:00 Uhr; Sobota: 08:30-15:00 Uhr Sieć schronisk austriackich Informationsstelle gegen Gewalt Tel: ; informationsstelle@aoef.at Homepage: Schronisko dla kobiet ofiar przemocy / Frauenhaus Wien Vienna. Tel: , Notruf: frh4@frauenhaeuser-wien.at Schronisko dla kobiet ofiar przemocy / Frauenhaus Wien Vienna. Tel: , Notruf: frh2@frauenhaeuser-wien.at Schronisko dla kobiet ofiar przemocy / Frauenhaus Wien Vienna. Tel: , Notruf: frh1@frauenhaeuser-wien.at Centrum Praw Kobiet: Warszawa Wilcza 60/19 tel temida@cpk.org.pl porady.prawne@cpk.org.pl porady.psychologiczne@cpk.org.pl