1. Rys historyczny Euroregionu Pomerania

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "1. Rys historyczny Euroregionu Pomerania"

Sylwia Marczak
4 lat temu
Przeglądów:

1 Wilhelm Steingrube 1. Rys historyczny Euroregionu Pomerania 1.1. Ogólne znaczenie euroregionów Proces scalania się obszarów wewnątrz Europy narasta w ciągu ostatnich dziesięcioleci, w szczególności od lat 80. ubiegłego wieku jego rola staje się coraz ważniejsza. Widać to na przykładzie dążeń do integracji kolejnych państw z Unią Europejską, aby wzmocnić powiązania i ułatwić np. wymianę towarów. Ważnym czynnikiem rozwoju europejskiego jest poza tym współpraca regionów przygranicznych, dla której stworzono tak zwane euroregiony. Euroregiony to związki powiatów i gmin, leżących przy granicach wewnętrznych i zewnętrznych Unii Europejskiej. Intencją ich jest pokonanie granic politycznych oraz wspieranie rozwoju kulturowego, gospodarczego i politycznego. Dziś istnieje wiele tego rodzaju związków, które na różnych szczeblach realizują różnorodne zamierzenia. W tym celu Unia Europejska zainicjowała m.in. program regionalny INTERREG, który obecnie znajduje się już w piątej fazie (por. Sächsische Staatskanzlei) Podłoże utworzenia Euroregionu Pomerania Jednym z przykładów takiej kooperacji pomiędzy terenami przygranicznymi jest Euroregion Pomerania utworzony w roku Ten niemiecko-polski obszar przygraniczny jest bardzo charakterystyczny. Przez stulecia był to jeden z najspokojniejszych europejskich regionów przygranicznych, jednak stan ten zmienił się na skutek II wojny światowej. W wyniku podziału Pomorza przez armię radziecką po wschodniej stronie granicy osiedlono mieszkańców pochodzących z Polski centralnej i wschodniej, przez co od tego momentu zamieszkiwali obok siebie ludzie, którzy nie mieli wspólnej przeszłości. Rozwój wspólnej tożsamości osiadłych tutaj mieszkańców był więc długotrwałym procesem (por. Kinder, Roos 2013). W tych warunkach stworzenie Euroregionu Pomerania miało wnieść istotny wkład w porozumienie narodów r. doszło do zawarcia umowy pomiędzy: Komunalnym Związkiem Celowym Gmin Pomorza Zachodniego Pomerania związek ten obejmuje dużą część polskich miast i gmin województwa

Wilhelm Steingrube Ryc. 1. Terytorium Euroregionu Pomerania (2013) zachodniopomorskiego oraz gminy województwa pomorskiego i wielkopolskiego; Związkiem Komunalnym Europaregion POMERANIA e.v.

2 Wilhelm Steingrube Ryc. 1. Terytorium Euroregionu Pomerania (2013) zachodniopomorskiego oraz gminy województwa pomorskiego i wielkopolskiego; Związkiem Komunalnym Europaregion POMERANIA e.v. z dwoma miastami na prawach powiatów (miastami hanzeatyckimi Greifswald i Stralsund) oraz sześcioma powiatami Meklemburgii-Pomorza Przedniego; polskim miastem Szczecinem. W dniu roku na mocy kolejnej umowy przystąpił do Euroregionu szwedzki związek gmin regionu Skanii. W ten sposób Euroregion Pomerania rozszerzono o 33 gminy szwedzkie, przez co obejmował terytorium prawie km² i liczbę mieszkańców przekraczającą 3,8 mln. Ten związek gmin wystąpił jednak z euroregionu w maju 2013 r. (WULF 2014) Cele i struktura organizacyjna Euroregionu Pomerania Euroregion Pomerania, objęty inicjatywą INTERREG, to związek o szczególnym znaczeniu. Na skutek powiązania obszarów szwedzkich, niemieckich i polskich stanowił on ogniwo łączące Europę Północną, Środkową i Wschodnią. Jego celem było stworzenie transgranicznych obszarów dla gospodarki i usług, przez 20

3 Rys historyczny Euroregionu Pomerania Ryc. 2. Struktura organizacyjna Euroregionu Pomerania (stan: początek roku 2013) co marginalna lokalizacja poszczególnych regionów w ich krajach zamieniła się w centralną lokalizację w kontekście europejskim, co doprowadziło do zbliżenia mieszkańców i instytucji obszarów przygranicznych oraz przekształcenia granic państwowych w granice administracyjne. Harmonizacja warunków życia, do której dąży się ogólnie w Unii Europejskiej, ma w ten sposób następować również w tym zakresie (por. Pomerania.net 2008a). Osiągnięcie tych celów ma nastąpić poprzez realizację ustalonego katalogu działań, do których zaliczają się przede wszystkim inwestycje w kształcenie zawodowe i programy służące zwalczaniu bezrobocia. Do innych ważnych przedsięwzięć należą współpraca i wymiana grup społecznych, naukowych i młodzieżowych przyczyniająca się do nawiązywania bezpośrednich kontaktów oddolnych. Poza tym związek zainteresowany jest rozwojem terenów wiejskich, które są charakterystyczną cechą południowej części Pomeranii. Jednym z podstawowych celów jest intensywna współpraca w zakresie rozbudowy infrastruktury stosownie do wymogów ruchu granicznego, transferu technologii, wymiany danych, planowania przestrzennego i ochrony przez klęskami żywiołowymi (por. Euroregion Pomerania 2003: 8). Na rycinie 2 pokazano strukturę, według której zorganizowany jest euroregion. Każdy obszar cząstkowy trzech krajów wyznacza 12 członków tworzących wspólnie 36-osobową radę euroregionu. Kierownictwo rady stanowi prezydium, składające się z trzech prezydentów poszczególnych trzech części. Polscy, niemieccy i szwedzcy reprezentanci spotykają się regularnie na szczeblu komunalnym, współpracują w komisjach państwowych i regionalnych oraz w grupach roboczych. Celem jest inicjowanie i omawianie wspólnych projektów i sposobów działania (por. Euroregion Pomerania 2003: 10). 21

4 Wilhelm Steingrube 1.4. Okresy rozwoju współpracy Euroregion Pomerania opracował w roku 1995 obowiązującą do roku 1999 transgraniczną koncepcję rozwoju i działania, której wyniki zostały zamieszczone w raporcie i są dopisywane na każdy kolejny okres do dnia dzisiejszego. Koncepcje te mają służyć jako narzędzie wewnętrznego procesu uzgodnień pomiędzy członkami, a także jako dokument podstawowy do reprezentacji na zewnątrz (por. DPU 1999: 4 i n.). W pierwszym okresie, , w którym Polska jeszcze nie należała do Unii Europejskiej, realizowano trzy kierunki działania: stworzenie struktury gospodarczej, dostosowanej do istniejących potencjałów oraz osiągnięcie pozycji ekologicznego regionu gospodarczego i turystycznego, poprawa transgranicznej organizacji regionalnej również pod względem infrastruktury komunikacyjnej, a także wzmocnienie współpracy transgranicznej i kontaktów międzyludzkich. Zrealizowane inwestycje stanowiły skuteczne narzędzie wspierania regionu. Wsparcie działań związanych z infrastrukturą odzwierciedlało szczególną wagę tego problemu. Oprócz tego zrealizowano liczne istotne projekty w dziedzinie turystyki, oświaty i kultury o znaczeniu regionalnym. Poza tym udało się w tej fazie stworzyć podstawy współpracy gospodarczej (por. DPU 1999: 4 i n.). Faza rozwoju w latach pokazała, że przystąpienie Polski do UE, jak również otwarcie inicjatywy wspólnotowej INTERREG III A dla całego regionu przygranicznego, wzmocniło współpracę wewnątrz euroregionu. Szczególne impulsy do rozwoju w tym okresie stanowią projekty służące poprawie transnarodowej dostępności, takie jak South Baltic Arc, tworzenie alternatywy rozwoju dla obszarów wiejskich oraz transnarodowej sieci turystyki wodnej, zintegrowany rozwój strefy przybrzeżnej, a przede wszystkim podejmowanie strategicznych działań rozwojowych i tworzenie platform politycznych (por. ARGE 2006: 32 i n.). W trzecim okresie rozwoju coraz widoczniejsze stawały się pozytywne efekty współpracy. Rosnąca wymiana informacji i doświadczeń oraz transfer wyników doprowadziły do wspólnych rozwiązań na szczeblu gminnym i regionalnym. W sumie udało się zwiększyć konkurencyjność regionu i spopularyzować go na arenie ponadregionalnej, chociaż co do oznak obydwu tych aspektów zadowolenie nie było pełne. Te braki mają ulec maksymalnemu zmniejszeniu dzięki realizacji koncepcji działania przyjętej na okres do roku 2020 (por. KEP 2013: 8 i n.) Punkty ciężkości w projektach Euroregionu Pomerania Od czasu utworzenia euroregionu zainicjowano względnie wsparto łącznie 1592 projekty. Główny nacisk kładziono na rozbudowę infrastruktury komunikacyjnej, ale również wyraźnie wspierano sektor turystyki. Podjęto 71 projektów o charakterze turystycznym, a na działania tego rodzaju wpłynęło 41,1 mln euro ze środków Unii Europejskiej. Łączny budżet euroregionu dzięki dotacjom ze środ- 22

5 Rys historyczny Euroregionu Pomerania ków pomocowych Unii Europejskiej od roku 1995 wynosi 181,7 mln euro (por. Pomerania.net 2008b). Znaczącym projektem turystycznym był np. projekt SuPortNet II, który miał za zadanie wsparcie zrównoważonego powiązania portów z Bałtykiem, a tym samym turystyki jachtowej. Chodziło przede wszystkim o to, aby wspomóc mniejsze tradycyjne porty w celu zwiększenia tamtejszych lokalnych przychodów i liczby zatrudnionych osób. Idea była taka, że dla uzyskania trwałego sukcesu małych portów decydujące jest włączenie ich do planowania miejskiego i regionalnego, przy czym ważna rola przypadała ochronie przyrody. Zintensyfikowano też współpracę pomiędzy interesariuszami publicznymi i prywatnymi (por. Planco 2013). Pomorski Krajobraz Rzeczny to kolejny projekt służący wspieraniu działań turystycznych w euroregionie. Pomysł wyszedł od stowarzyszenia turystycznego Frem-denverkehrsverband Vorpommern e.v. przy wsparciu Zachodniopomorskiej Regionalnej Organizacji Turystycznej (ZROT). Dostrzeżono szansę w tym, żeby kraj związkowy Meklemburgia-Pomorze Przednie, jeszcze bardziej spopularyzować pod kątem atrakcyjności spędzania wolnego czasu. Rozwój turystyki przede wszystkim na wybrzeżu Bałtyku zrodził konieczność skierowania uwagi potencjalnych turystów na tereny w głębi lądu, co miało być osiągnięte poprzez ten projekt, skoncentrowany na transgranicznej turystyce rowerowej i wodnej (por. Hansel 2013) Przyszły model dla euroregionu Nawet gdy region Skanii wystąpił z Euroregionu Pomerania, bilateralna współpraca polsko-niemiecka powinna być rozwijana w sposób ukierunkowany, aby realizować długofalowo wyznaczone cele i rozbudowywać dotychczasowe osiągnięcia. Priorytetowe cele współpracy na okres mieszczą się w następujących obszarach: oświata, kształcenie i podnoszenie kwalifikacji, nauka, badania naukowe i gospodarka, transgraniczny rynek pracy, turystyka z głównym naciskiem na turystykę wodną, ciągły transgraniczny transfer informacji i wiedzy. W szczególności w obliczu budzącej obawy przyszłej słabości finansowej gmin po obydwu stronach granicy należy ustalić priorytety strategiczne, wypracować wspólne projekty o znaczeniu kluczowym oraz stworzyć i umocnić przedsięwzięcia o charakterze sieciowym (por. KEP 2013). 23

Podobne dokumenty

Europejska Współpraca Terytorialna Programy INTERREG VA na polsko-niemieckim pograniczu

Europejska Współpraca Terytorialna 2014-2020 Programy INTERREG VA na polsko-niemieckim pograniczu Programy INTERREG 2014-2020 Transgraniczne INTERREG VA Transnarodowe - INTERREG VB (Program Europa Środkowa