Efektywne ograniczanie emisji CO 2, w tym tzw. niskiej emisji w mieście podejście praktyczne

Transkrypt

1 Efektywne ograniczanie emisji CO 2, w tym tzw. niskiej emisji w mieście podejście praktyczne Patronat honorowy: dr inż. Lucyna Cichy dr inż. Jerzy Ziora Główny Instytut Górnictwa tel.: lcichy@gig.eu Sfinansowano ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Sfinansowano ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

2 W polityce energetycznej Unia Europejska (w tym również i Polska) stoi obecnie przed koniecznością stawienia czoła wyzwaniom, na które składają się m.in. kwestie zmian klimatu, wzrastającego uzależnienie od importu energii, malejących zasobów własnych surowców oraz potrzebą zapewnienia konsumentom dostaw energii po akceptowalnej cenie Emisja to: wprowadzanie bezpośrednio lub pośrednio, w wyniku działalności człowieka, do powietrza, wody, gleby lub ziemi: substancji bądź energii takich jak ciepło, hałas, wibracje lub pola elektromagnetyczne Źródło: Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, Dz. U. 2001, nr 62, poz. 627

3 Cele polityki klimatyczno-energetycznej (3x20) ustalonej przez UE w 2007 r. Zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych przynajmniej o 20% w 2020 r. w porównaniu do bazowego 1990 r. Zwiększenie udziału energii ze źródeł odnawialnych w zużyciu energii końcowej do 20% w 2020 r. (dla Polski 15%), w tym 10% udziału biopaliw w zużyciu paliw pędnych. Zwiększenie efektywności wykorzystania energii o 20% do 2020 r. w porównaniu do prognozy zapotrzebowania na paliwa i energię Nowy pakiet klimatyczno-energetyczny do roku 2030 (aktualnie dyskutowany) Redukcja emisji gazów cieplarnianych o 40% oraz zwiększenie udziału źródeł odnawialnych do 27% (bez precyzowania go na poziomie krajowym)

4 w zakresie niskiej emisji Energia z paliw kopalnych Źródło: Data odczytu: r. Energia z OZE Energia z odpadów Energia odpadowa i z kogeneracji Oszczędność energii Źródło: Opracowanie własne J. Ziora, GIG

5 Bilansuje się emisję CO 2 z dużych źródeł o mocy większej niż 1MW A emisja ze źródeł mniejszych i rozproszonych? Emisji CO 2 towarzyszy zawsze emisja innych zanieczyszczeń

6 Emisję zanieczyszczeń do powietrza dzieli się na: Emisję powierzchniową Emisję liniową Emisję punktową Wprowadzanie substancji z instalacji związanych z ogrzewaniem mieszkań w sektorze komunalnobytowym oraz z lokali usługowych, których eksploatacja nie wymaga uzyskania pozwolenia i nie musi być formalnie zgłaszana w stosownych urzędach, a także emisja niezorganizowana z parkingów, składowisk śmieci, wypalania traw, spalania liści/odpadów w ogrodach itp. Emisja ze źródeł ruchomych związanych z transportem pojazdów samochodowych i zużywanymi do tego celu paliwami Wprowadzanie, w sposób zorganizowany, substancji ze źródeł energetycznych i technologicznych do powietrza emitorem (kominem)

7 Benzen (C 6 H 6 ) Dwutlenek azotu (NO 2 ) Dwutlenek siarki (SO 2 ) Stanowi wysokoenergetyczny składnik benzyny silnikowej, występuje w jej spalinach Głównymi emitorami są transport drogowy, energetyka zawodowa oraz lokalne systemy grzewcze Powstaje w wyniku spalania paliw kopalnych zawierających siarkę Tlenek węgla (CO) Pył PM 10 Pył PM 2,5 Powstaje w trakcie procesów spalania węgla przy niedoborze tlenu. Znacząca jego emisja pochodzi z przemysłu energetycznego, ze spalania paliw w pojazdach samochodowych, kotłach domowych opalanych węglem, a także ze spalania odpadów i suchych pozostałości roślinnych Zawiera cząstki o średnicy mniejszej niż 10 mikrometrów. Składa się z mieszaniny cząstek (stałych i ciekłych) zawieszonych w powietrzu, będących mieszaniną substancji organicznych i nieorganicznych. Może zawierać substancje toksyczne takie jak wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (np. benzo/a/piren), metale ciężkie oraz dioksyny i furany Małe pyłki o średnicy do 2,5 mikrometra. Największą emisję pyłów powoduje spalanie węgla w starych i często źle wyregulowanych kotłach i piecach domowych oraz komunikacja - w dużych miastach Źródło: Data odczytu: r.

8 Benzen (C 6 H 6 ) Dwutlenek azotu (NO 2 ) Dwutlenek siarki (SO 2 ) Toksyczny, rakotwórczy, wykazuje działanie narkotyczne. Benzen wchłania się głównie w postaci par drogą oddechową, a ciekły benzen jest wchłaniany przez skórę. U ludzi ostre zatrucia benzenem o dużych stężeniach (od do mg/m 3 przez 5 10 min) prowadzą do śmierci, poprzedzonej objawami narkotycznymi, arytmią i zaburzeniem oddychania Dwutlenek azotu może powodować podrażnienie dróg oddechowych oraz większą podatność na infekcje układu oddechowego. Przyczynia się do obniżenia odporności ustroju i zwiększenia ryzyka infekcji płuc, a także zaostrzenia objawów o charakterze astmatycznym oraz chorób spojówek Dwutlenek siarki to bezbarwny gaz o ostrym, gryzącym i duszącym zapachu, silnie drażniący drogi oddechowe. Wchłaniany jest do organizmu człowieka przez błonę śluzową nosa i górny odcinek dróg oddechowych. Jest trujący dla zwierząt i szkodliwy dla roślin. Gaz ten wchodzi w reakcję z parą wodną zawartą w powietrzu, w wyniku czego stanowi główną przyczynę powstawania kwaśnych deszczów. Stanowi także składnik smogu w wielkich aglomeracjach miejskich Źródło: Data odczytu: oraz Program Ochrony Powietrza dla stref gliwicko-mikołowskiej, Sejmik Województwa Śląskiego, Katowice, 2011

9 Tlenek węgla (CO) Tlenek węgla może wywołać ogólne osłabienie, uczucie duszności, bóle i zawroty głowy, a także zmniejszoną sprawność psychomotoryczną organizmu. Wysokie stężenia tlenku węgla powoduje przyspieszenie akcji serca i oddechu, zmniejszoną sprawność fizyczną i umysłową organizmu Pył PM 10 Cząstki mogą docierać do górnych dróg oddechowych i płuc, powodując utrudnienia w oddychaniu Pył PM 2,5 Cząstki mogą docierać do górnych dróg oddechowych, płuc oraz przenikać przez ściany naczyń krwionośnych, powodując m.in. choroby układu oddechowego i krążenia. Źródło: Data odczytu: oraz Program Ochrony Powietrza dla stref gliwicko-mikołowskiej, Sejmik Województwa Śląskiego, Katowice, 2011 Źródło: Data odczytu: r.

10 Źródło: Data odczytu: r. Źródło: Data odczytu: r. Widzimy i wiemy, że nam szkodzi Boimy się jej, bo potrafimy określić dokładne wielkości emisji Jest zjawiskiem normalnym? Moje mi nie szkodzi? (od sąsiada ewentualnie tak)

11 w zakresie w zakresie w zakresie emisji z gospodarstw domowych emisji liniowej emisji przemysłowej

12 w zakresie niskiej emisji Obszar: Termomodernizacja Ocieplanie Wybrane działania przyczyniające się do skutecznej termomodernizacji: Ocieplenie budynku i stropodachu Wymiana okien i drzwi Modernizacja lub wymienia systemu grzewczego Źródło: Data odczytu: r.

13 w zakresie niskiej emisji Obszar: Urządzenia grzewcze i materiały opałowe Eliminacja mało wydajnych urządzeń na paliwa stałe Kocioł ekologiczny - nowoczesny kocioł na paliwo stałe takie jak brykiety, pelety czy biomasa Kocioł węglowy niskoemisyjny - wyposażone w ruszt stały, realizujące technikę górnego spalania w części złoża, często wyposażone w efektywne systemy dystrybucji powietrza pierwotnego i wtórnego, oraz regulację pracy wentylatora za pomocą elektronicznych sterowników Kocioł retortowy - przeznaczony do spalania paliwa stałego wyposażony w palnik retortowy z podajnikiem 1) Jakie przeszkody uniemożliwiają wymianę starych kotłów na kotły ekologiczne albo węglowe niskoemisyjne? Czy tylko ekonomiczne i mentalne?

14 w zakresie niskiej emisji Obszar: Urządzenia grzewcze i materiały opałowe Ograniczenia w stosowaniu paliw stałych

15 w zakresie niskiej emisji Obszar: Urządzenia grzewcze i materiały opałowe Ograniczenia w stosowaniu paliw stałych Wojewódzki Sąd Administracyjny uchylił zakaz palenia węglem w piecach w Krakowie Naruszenie zasady równości, praworządności, wolności prowadzenia działalności gospodarczej 1) Czy gmina powinna narzucać rodzaj wykorzystywanych paliw? 2) Czy decyzja o wyborze urządzenia grzewczego powinna być wyłącznie problemem właściciela obiektu? 3) Czy powinno się dobór odgrzewania bilansować wyłącznie w kategoriach ekonomicznych?

16 w zakresie niskiej emisji Obszar: Sieci ciepłownicze i gazowe Rozbudowa i modernizacja sieci ciepłowniczych /gazowych Źródło: Data odczytu: r. 1) Czy w celu ograniczania niskiej emisji nowe budynki powinny zostać podłączane wyłącznie do sieci ciepłowniczych/gazowych? 2) Czy w celu ograniczania niskiej emisji nowe budynki powinny zostać podłączane wyłącznie do sieci gazowych?

17 w zakresie niskiej emisji Obszar: Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii i nowoczesne budownictwo Odnawialne źródła energii Źródło: planetaoze.blog.pl, Data odczytu: r.

18 Źródło: Data odczytu: r. Źródło: Data odczytu: r. w zakresie niskiej emisji Obszar: Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii i nowoczesne budownictwo 1) Czy wykorzystywanie odnawialnych źródeł energii jest opłacalnie ekonomicznie? Gospodarstwo domowe Szkoła Źródło: Data odczytu: r. Osiedle Szpital Źródło: Data odczytu: r.

19 Źródło: Data odczytu: r. w zakresie niskiej emisji Obszar: Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii i nowoczesne budownictwo Budynek o powierzchni 240 m 2 Zużycie 13 kwh/m 2 /rok (ok. 1,5 m 3 gazu/m 2 ) W tradycyjnych budynkach zużywa się m 3 gazu/m 2 (oszczędność ok. 5 tys. zł/rok) Smolec pod Wrocławiem Zapotrzebowanie na energię cieplną: 15 kwh/m 2 /rok (budynki po termomodernizacji: ok. 90 kwh/m 2 /rok) Odpowiednie: materiały budowlane usytuowanie budynku urządzenia np. rekuperator Rybnik 1) Czy rozwój budownictwa pasywnego (budownictwo mieszkaniowe, obiekty użyteczności publicznej) ma znaczenie dla obniżenia niskiej emisji? Źródło: Data odczytu: r.

20 w zakresie niskiej emisji Obszar: Pomoc finansowa Programy Ograniczania Niskiej Emisji (PONE) Systemowe ograniczanie emisji substancji szkodliwych do atmosfery Możliwości realizacji przedsięwzięć w ramach PONE: Wymiana kotłów węglowych na węglowe retortowe Wymiana kotłów węglowych na gazowe Wymiana kotłów węglowych na olejowe Termomodernizacja Montaż kolektorów słonecznych Montaż pomp ciepła Wymiana okien, drzwi

21 w zakresie niskiej emisji Obszar: Pomoc finansowa Źródło: Zarządzenie nr 426/we/2014 Prezydenta Miasta Zabrze z dnia 29 maja 2014 r. w sprawie zatwierdzenia Regulaminu Modernizacji źródeł ciepła budynków indywidualnych realizowanych w ramach Programu Ograniczenia Niskiej Emisji na terenie miasta Zabrze"

22 w zakresie niskiej emisji Obszar: Pomoc finansowa Programy Ograniczania Niskiej Emisji (PONE) Cele programu: zmniejszenie ilości zanieczyszczeń emitowanych do powietrza z procesów spalania paliw stałych oraz montaż odnawialnych źródeł energii w budynkach stanowiących własność Inwestora (Gmina Zabrze) Cele programu: zmniejszenie ilości zanieczyszczeń emitowanych do powietrza z procesów spalania paliw stałych z wyeliminowaniem możliwości spalania odpadów w paleniskach domowych oraz wzrost wykorzystanie energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych (Gmina Racibórz) Źródło: Załącznik do Uchwały nr XXVI/377/2013 Rady Miasta Racibórz z dnia 27 lutego 2013 r. Źródło: Zarządzenie nr 426/we/2014 Prezydenta Miasta Zabrze z dnia 29 maja 2014 r. w sprawie zatwierdzenia Regulaminu Modernizacji źródeł ciepła budynków indywidualnych realizowanych w ramach Programu Ograniczenia Niskiej Emisji na terenie miasta Zabrze"

23 w zakresie niskiej emisji Program Ograniczania Niskiej Emisji W roku 2014, w woj. małopolskim, przyjętych zostało do sfinansowania ponad 300 wniosków, których efektem była trwała zmiana ogrzewania opartego na paliwie stałym na ekologiczne. Osobom o niskich dochodach, które wymienią ogrzewanie węglowe, zagwarantowano dopłaty do rachunków za ogrzewanie Kolejność działań podejmowanych w ramach ograniczania niskiej emisji w woj. śląskim: Zlikwidowanie starych kotłów (3982) Zamontowanie nowych kotłów węglowych (3332) Zamontowanie układów solarnych (2378) Termomodernizacja (1440) Zamontowanie nowych kotłów gazowych (627) Wymiana stolarki okiennej (331) Zamontowanie kotłów na pelety (11) Zamontowanie kotłów olejowych (10) Zamontowanie pomp ciepła (2) Źródło: Data odczytu: r.

24 w zakresie niskiej emisji Program Ograniczania Niskiej Emisji 1) Jakie są zalety i wady PONE w poszczególnych gminach? 2) Co należałoby zmienić w PONE? 3) Czy istnieje potrzeba wzmocnienia narzędzi ekonomicznego wsparcia procesów modernizacji indywidualnych źródeł ciepła, rozbudowy systemów zaopatrzenia sieciowego oraz ich utrzymania, przy jednoczesnym wypracowaniu rozwiązań prawnych umożliwiających skuteczne eliminowanie zachowań najbardziej szkodzących środowisku? 4) Czy podłączenie budynków/obiektów do sieci ciepłowniczej przyczyniłoby się do ograniczenia niskiej emisji?

25 w zakresie niskiej emisji Obszar: Pomoc finansowa Pomoc finansowa w ramach WFOŚiGW KAWKA Likwidacja niskiej emisji wspierająca wzrost efektywności energetycznej i rozwój rozproszonych odnawialnych źródeł energii Formy dofinansowania: Pożyczki Dotacja PROSUMENT Zakup i montaż mikroinstalacji odnawialnych źródeł energii 1) Czy pomoc finansowa jest wystarczająca? 2) Czy środki są wydawane w sposób efektywny?

26 Źródło: Data odczytu: w zakresie niskiej emisji Obszar: Gospodarka odpadami Spalanie odpadów Źródło: Data odczytu: r. Źródło: Data odczytu: r. Źródło: Data odczytu: r. 1) Czy możliwym jest ukształtowanie postaw społecznych nieaprobujących spalanie odpadów w gospodarstwach domowych? 2) Czy surowe kary będą w tym pomocne? Czy wystarczy sama edukacja?

27 w zakresie emisji liniowej Wdrożenie stref Źródło: Data odczytu: r. Źródło: Data odczytu: r. 1) Przy spełnieniu jakich warunków wprowadzenie stref ograniczonego ruchu / ograniczonego płatnego parkowania ma znaczenie dla ograniczenia niskiej emisji? 2) Czy rozszerzanie ww. stref w centrum miast zdaje pozytywny egzamin?

28 w zakresie emisji liniowej Wdrożenie stref Low emission zone to obszar miasta, do którego możliwy jest wjazd tylko i wyłącznie pojazdami spełniającymi określone normy emisji spalin Euro 4, Euro 5, Euro 6, Źródło: Data odczytu: r.

29 w zakresie emisji liniowej Wdrożenie stref Źródło: /; Data odczytu: r.

30 w zakresie emisji liniowej Wdrożenie stref Źródło: Data odczytu: r. Objęcie ponad 63% powierzchni Lipska zieloną strefą, przyczyniło się do spadku emisji pyłów o ok. 30% 1) Czy wprowadzenie stref ograniczonej emisji (ang. low emission zone) jest możliwe przy obecnej jakości posiadanych samochodów?

31 w zakresie emisji liniowej Formy komunikacji publicznej Źródło: Data odczytu: r.. 1) Wprowadzenie parkingów typu Parkuj i Jedź (ang. Park & Ride)

32 w zakresie emisji liniowej Formy komunikacji publicznej Źródło: Data odczytu: r. 1) Czy w dużych aglomeracjach np. Krakowie budowa metra ma znaczenie dla ograniczenia niskiej emisji?

33 w zakresie emisji liniowej Formy komunikacji publicznej Źródło: Data odczytu: r. Źródło: Data odczytu: r. 1) Czy wystarczy tylko moda na poruszanie się za pomocą roweru w mieście, aby ograniczyć niską emisję? Czy może rozwiązanie typu Paruj i Jedz (ang. Park & Ride) powinno odnosić się również do komunikacji rowerowej? Źródło: Data odczytu: r.

34 w zakresie emisji liniowej Nowe formy przemieszczania się Źródło: Data odczytu: r. 1) Czy rozwój carpoolingu w celu przemieszczania się po mieście związany będzie z większym kłopotem niż pożytkiem?

35 [szt] w zakresie emisji liniowej Reorganizacja ruchu samochodów Region centralny Region południowy Region wschodni Region północno-zachodni Region południowo-zachodni Region północny [rok] Rysunek: Liczba pojazdów samochodowych w Polsce w latach Źródło: BDL 1) Czy budowa obwodnic będzie dobrym rozwiązaniem?

36 Dziękuję za uwagę Zapraszamy na stronę projektu Patronat honorowy: Sfinansowano ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Niniejszy materiał został opublikowany dzięki dofinansowaniu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Za jego treść odpowiada wyłącznie Główny Instytut Górnictwa