OCHRONA ZWIERZĄT PODCZAS UBOJU. Ubój zwierząt na użytek własny i w celu sprzedaży bezpośredniej. Dobrostan zwierząt podczas uboju

Transkrypt

1 OCHRONA ZWIERZĄT PODCZAS UBOJU. Ubój zwierząt na użytek własny i w celu sprzedaży bezpośredniej. Dobrostan zwierząt podczas uboju Sprawy organizacyjne Wniosek o wydanie zaświadczenia Materiały Podstawy prawne 1. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI z dnia 21 października 2010 r. w sprawie wymagań weterynaryjnych przy produkcji mięsa przeznaczonego na użytek własny 2. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI z dnia 26 sierpnia 2015 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wymagań weterynaryjnych przy produkcji mięsa przeznaczonego na użytek własny 3. ROZPORZĄDZENIE RADY (WE) NR 1099/2009 z dnia 24 września 2009 r. w sprawie ochrony zwierząt podczas ich uśmiercania 4. USTAWA z dnia 16 grudnia 2005 r. o produktach pochodzenia zwierzęcego 5. ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (WE) nr 1069/2009 z dnia 21 października 2009 r. określające przepisy sanitarne dotyczące produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego i produktów pochodnych, nieprzeznaczonych do spożycia przez ludzi, i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1774/2002 (rozporządzenie o produktach ubocznych pochodzenia zwierzęcego) 6. ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (WE) NR 999/2001 z dnia 22 maja 2001 r. ustanawiające zasady dotyczące zapobiegania, kontroli i zwalczania niektórych pasażowalnych gąbczastych encefalopatii 7. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI z dnia 30 września 2015 r. w sprawie wymagań weterynaryjnych przy produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do sprzedaży bezpośredniej

2 PRODUKCJA MIĘSA PRZEZNACZONEGO NA UŻYTEK WŁASNY 1. Pozyskiwanie mięsa, utrzymywanych w gospodarstwie: cieląt do szóstego miesiąca życia, świń, owiec, kóz, drobiu i zajęczaków, zwierząt dzikich utrzymywanych w warunkach fermowych albo pozyskiwanie przez myśliwego, w wyniku odstrzału, mięsa zwierząt łownych, przeznaczonego na własne potrzeby 2. Wymagania dotyczące zwierząt poddawanych ubojowi zdrowe, pochodzące z gospodarstw (obszarów) nie podlegającym ograniczeniom, nakazom lub zakazom ze względu na choroby zakaźne, dopuszczone na określonych warunkach uboju świń w gospodarstwach zlokalizowanych na obszarach podlegającym ograniczeniom nakazom i zakazom w związku z ASF: przed ubojem przynajmniej trzydziestodniowy okres utrzymywania świń w tych gospodarstwach, zakaz uboju świń w gospodarstwie innym niż gospodarstwo pochodzenia, jeżeli znajdują się tam zwierzęta podejrzane o zakażenie lub chorobę albo chore lub zakażone, obowiązkowe badanie przedubojowe świń i poubojowe pozyskanego mięsa jeśli gospodarstwa położone są na obszarach ochronnych, objętych ograniczeniami i obszarach zagrożenia, przeprowadzenie z urzędu pobierania próbek do badania w kierunku ASF w trakcie badania przed- lub poubojowego przy podejrzeniu wystąpienia tej choroby po upływie okresu karencji określonego dla użytego produktu leczniczego weterynaryjnego lub produktu leczniczego 3. Obszary (załącznik do Decyzji 2014/709/UE) Część I ryzyko ASF wynika z bliskości zakażenia w populacji dzików ( obszar ochronny) Część II ASF występuje tylko u dzików (obszar objęty ograniczeniami) Część III ASF występuje w hodowlach świń i u dzików (obszar zagrożenia) Część IV endemiczne występowanie ASF w hodowlach świń i u dzików 4. Powiadomieniu o zamiarze przeprowadzenia uboju Co najmniej na 24 godziny przed dokonaniem uboju (z wyłączeniem drobiu lub zajęczaków) do właściwego Powiatowego Lekarza Weterynarii Zgłasza posiadacz zwierząt, na terenie gospodarstwa, w którym zwierzęta są utrzymywane Informacja dane konieczne: a) imię i nazwisko, miejsce zamieszkania oraz adres posiadacza zwierząt poddawanych ubojowi, b) imię i nazwisko, miejsce zamieszkania oraz adres podmiotu prowadzącego gospodarstwo w przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, c) gatunek i liczbę zwierząt poddawanych ubojowi, d) numer identyfikacyjny zwierzęcia lub zwierząt poddawanych ubojowi, jeżeli z przepisów o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt wynika obowiązek oznakowania zwierzęcia, e) miejsce i termin uboju, f) imię i nazwisko oraz adres osoby uprawnionej do przeprowadzenia uboju, g) inne dane mające na celu ułatwienie kontaktu z informującym, w szczególności numer telefonu informującego, h) w przypadku, o którym mowa w 2a ust. 1 oświadczenie, że świnie były utrzymywane w gospodarstwie co najmniej przez 30 dni przed ubojem; Informacja dane dobrowolne zgłoszenie mięsa do badania poubojowego

3 5. Powiadomieniu o zamiarze przeprowadzenia uboju Świnie - telefonicznie W przypadku uboju cieląt do szóstego miesiąca życia, owiec lub kóz, informacja jest przekazywana w formie pisemnego powiadomienia zawierającego dodatkowo oświadczenie o zagospodarowaniu na własny koszt materiału szczególnego ryzyka 6. Badanie mięsa na obecność włośni Świnie, nutrie, odstrzelone dziki Badanie przez urzędowego lekarza weterynarii Pobranie próbek mięsa: Przez posiadacza mięsa Przez urzędowego lekarza weterynarii jeśli mięso zgłoszono do badania poubojowego Sposób pobierania próbek do badania mięsa na obecność włośni U ŚWIŃ DOMOWYCH pobiera się kilka próbek mięsa, każda wielkości orzecha laskowego, z mięśni obu filarów przepony w przejściu do części ścięgnistej; łączna masa pobranych próbek nie powinna być mniejsza niż 50 g. Sposób pobierania próbek do badania mięsa na obecność włośni U DZIKÓW pobiera się sześć próbek mięsa, każda wielkości orzecha laskowego, po jednej próbce z: mięśni każdego filaru przepony w przejściu do części ścięgnistej, mięśni żuchwowych, mięśni przedramienia, mięśni międzyżebrowych, mięśni języka; jeżeli nie można pobrać próbek z niektórych mięśni określonych w pkt 1, wówczas pobiera się cztery próbki mięsa z mięśni, które są dostępne; łączna masa pobranych próbek nie powinna być mniejsza niż 50 g. Sposób pobierania próbek do badania mięsa na obecność włośni U NUTRII pobiera się dwie próbki mięsa, każda wielkości orzecha laskowego, z mięśni obu filarów przepony w przejściu do części ścięgnistej albo pobiera się jedną próbkę mięsa wielkości dwóch orzechów laskowych z mięśnia jednego filaru przepony - w przypadku gdy drugi filar przepony jest niedostępny, albo pobiera się dwie próbki mięsa każda wielkości orzecha laskowego z części żebrowej lub mostkowej przepony - w przypadku braku mięśni obu filarów przepony, albo pobiera się dwie próbki mięsa, każda wielkości orzecha laskowego, z: o mięśni języka, o mięśni żuchwowych lub międzyżebrowych - w przypadku braku mięśni przepony. 7. Zasady dostarczania próbek do urzędowego lekarza weterynarii Próbki powinny być dostarczone do urzędowego lekarza weterynarii: niezwłocznie po dokonaniu uboju, nie później niż 24 godziny od terminu uboju zwierzęcia, z którego tuszy próbki zostały pobrane; niezwłocznie po dokonaniu odstrzału, nie później niż 48 godzin od dokonania odstrzału. Próbki powinny być przechowywane i transportowane w warunkach zapobiegających rozkładowi gnilnemu mięsa, przy czym próbki nie mogą być mrożone. Dostarczający próbki powinien poinformować urzędowego lekarza weterynarii o: wieku zwierzęcia; miejscu pochodzenia zwierzęcia; części zwierzęcia, z której zostały pobrane próbki do badania.

4 8. ZAKAZ SPOŻYWANIA I PRZETWARZANIA MIĘSA PRZED UZYSKANIEM ZAŚWIADCZENIA O WYNIKU PRZEPROWADZONEGO BADANIA POUBOJOWEGO!! Mięso zbadane na obecność włośni metodą badania trychinoskopowego przed spożyciem powinno zostać poddane obróbce cieplnej zapewniającej podgrzanie mięsa do temperatury wewnętrznej wynoszącej co najmniej 71 o C Nie powinno być wykorzystywane do przygotowania potraw na grillu lub w kuchence mikrofalowej 9. Włośnica (trychinelloza) Etiologia: Trichinella spiralis (i inne trichinella) Objawy uzależnione są od stopnia inwazji i charakteryzują się m.in. wysoką gorączką, bolesnością mięśni, bólami brzucha, biegunką i charakterystycznym dla ludzi obrzękiem twarzy (reakcja alergiczna). We krwi stwierdza się wysoką leukocytozę i eozynofilię. Choroba może być śmiertelna. Możliwe są ciężkie powikłania: zapalenie mięśnia sercowego (myocarditis), zapalenie płuc (pneumonia), zapalenie mózgu (encephalitis). 10. Materiał szczególnego ryzyka (SRM) Polska kraj o statusie znikomego występowania BSE Cielęta do 6 miesiąca życia brak materiału szczególnego ryzyka Owce i kozy: czaszka zawierająca mózg i oczy, rdzeń kręgowy zwierząt w wieku powyżej 12 miesięcy lub które mają stały siekacz wyrżnięty z dziąsła lub zwierząt w wieku powyżej 12 miesięcy oszacowanym według metody zatwierdzonej przez właściwy organ państwa członkowskiego uboju. 11. Zagospodarowanie odpadów - materiał kategorii 1 a) całe zwierzęta i ich wszystkie części, włącznie ze skórami i skórkami z następujących zwierząt: (i) zwierząt podejrzanych o zakażenie TSE zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 999/2001 lub u których obecność TSE potwierdzono urzędowo; (ii) zwierząt zabitych w związku ze zwalczaniem TSE; (iii) zwierząt innych niż zwierzęta gospodarskie i dzikie, w tym w szczególności zwierząt domowych, z ogrodów zoologicznych i cyrkowych; (iv) zwierząt wykorzystywanych w procedurze lub procedurach określonych w art. 3 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/63/UE z dnia 22 września 2010 r. w sprawie ochrony zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych ( 41 ), w przypadkach gdy właściwy organ uzna, że takie zwierzęta lub jakakolwiek część ich ciała mogą stanowić w następstwie tej procedury lub tych procedur poważne zagrożenie dla zdrowia ludzi lub innych zwierząt, bez uszczerbku dla art. 3 ust. 2 rozporządzenia (WE) nr 1831/2003; (v) zwierząt dzikich podejrzanych o zakażenie chorobami przenoszonymi na ludzi lub zwierzęta; b) następujący materiał: (i) materiał szczególnego ryzyka; (ii) całe zwierzęta lub ich części zawierające materiał szczególnego ryzyka w momencie ich usuwania; c) produkty uboczne pochodzenia zwierzęcego pochodzące ze zwierząt, które zostały poddane nielegalnym zabiegom, w rozumieniu art. 1 ust. 2 lit. d) dyrektywy 96/22/WE lub w art. 2 lit. b) dyrektywy 96/23/WE;

5 d) produkty uboczne pochodzenia zwierzęcego zawierające pozostałości innych substancji i substancji skażających środowisko wymienionych w wykazie grupy B 3 w załączniku I do dyrektywy 96/23/WE, jeżeli takie pozostałości występują w ilościach przekraczających dozwolony poziom określony w przepisach wspólnotowych lub, w przypadku ich braku, w przepisach krajowych; e) produkty uboczne pochodzenia zwierzęcego, zebrane podczas oczyszczania ścieków, wymaganego na mocy przepisów wykonawczych przyjętych zgodnie z art. 27 akapit pierwszy lit. c): (i) z przedsiębiorstw lub zakładów przetwarzających materiał kategorii 1; lub (ii) z innych przedsiębiorstw lub zakładów zajmujących się usuwaniem materiału szczególnego ryzyka; f) odpady gastronomiczne pochodzące ze środków przewozu międzynarodowego; g) mieszaniny materiału kategorii 1 z materiałem kategorii 2 albo materiałem kategorii 3 lub z materiałami obu kategorii. 12. Zagospodarowanie odpadów materiał kategorii 2 a) obornik, niezmineralizowane guano i treść z przewodu pokarmowego; b) produkty uboczne pochodzenia zwierzęcego zgromadzone podczas oczyszczania ścieków, wymaganego na mocy przepisów wykonawczych przyjętych zgodnie z art. 27 akapit pierwszy lit. c): (i) z przedsiębiorstw lub zakładów przetwarzających materiał kategorii 2; lub (ii) z rzeźni, innych niż te objęte przepisami art. 8 lit. e); c) produkty uboczne pochodzenia zwierzęcego zawierające pozostałości zatwierdzonych substancji lub zanieczyszczeń w ilościach przekraczających dozwolone poziomy, o których mowa w art. 15 ust. 3 dyrektywy 96/23/WE; d) produkty pochodzenia zwierzęcego, które zostały uznane za nienadające się do spożycia przez ludzi z powodu obecności ciał obcych w tych produktach; e) produkty pochodzenia zwierzęcego, inne niż materiał kategorii 1, które są: (i) przywiezione lub wprowadzone z kraju trzeciego i nie spełniają weterynaryjnych wymogów wspólnotowych dotyczących ich przywozu lub wprowadzenia do Wspólnoty, z wyjątkiem przypadku, w którym przepisy wspólnotowe dopuszczają ich przywóz lub wprowadzenie pod pewnymi warunkami lub ich zwrot do kraju trzeciego; lub (ii) wysyłane do innego państwa członkowskiego i nie spełniają wymogów ustanowionych przepisami wspólnotowymi lub dopuszczonych w tych przepisach, z wyjątkiem przypadku, gdy właściwy organ państwa członkowskiego odpowiedzialny za zakład lub przedsiębiorstwo pochodzenia zezwala na ich odesłanie; f) zwierzęta lub części zwierząt inne niż te, o których mowa w art. 8 lub w art. 10: (i) które padły z innych przyczyn niż ubój lub zabijanie z przeznaczeniem do spożycia przez ludzi, w tym zwierzęta zabite w celu zwalczania chorób; (ii) płody, (iii) komórki jajowe, zarodki i nasienia przeznaczone do celów hodowlanych; oraz (iv) drób zamarły w skorupce; g) mieszaniny materiału kategorii 2 z materiałem kategorii 3; h) produkty uboczne pochodzenia zwierzęcego inne niż materiał kategorii 1 lub kategorii 3.

6 13. Zagospodarowanie odpadów materiał kategorii 3 a) tusze i części tusz zwierząt poddanych ubojowi lub, w przypadku zwierząt łownych, całe zabite zwierzęta lub ich części, które nadają się do spożycia przez ludzi zgodnie z przepisami wspólnotowymi, lecz nie są przeznaczone do spożycia przez ludzi z powodów handlowych; b) tusze i następujące części pochodzące albo ze zwierząt, które zostały poddane ubojowi w rzeźni i zostały uznane za nadające się do uboju w celu spożycia przez ludzi w następstwie kontroli przedubojowej, albo całe zwierzęta i ich następujące części pochodzące ze zwierząt łownych zabitych z przeznaczeniem do spożycia przez ludzi zgodnie z przepisami wspólnotowymi: (i) tusze lub całe zwierzęta i ich części odrzucone jako nienadające się do spożycia przez ludzi zgodnie z przepisami wspólnotowymi, lecz które nie wykazują żadnych objawów choroby przenoszonej na ludzi lub zwierzęta; (ii) głowy drobiowe; (iii) skóry i skórki, łącznie ze skrawkami i obrzynkami, rogi i stopy, łącznie z paliczkami oraz kośćmi nadgarstka i śródręcza, kośćmi stopy i śródstopia: - zwierząt innych niż przeżuwacze, wymagających badań na TSE, oraz - przeżuwaczy, u których badania przeprowadzone zgodnie z art. 6 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 999/2001 wykazały wynik negatywny; (iv) szczecina świńska; (v) pióra; c) produkty uboczne pochodzenia zwierzęcego z drobiu i zajęczaków poddanych ubojowi w gospodarstwie, zgodnie z art. 1 ust. 3 lit. d) rozporządzenia (WE) nr 853/2004, które nie wykazywały żadnych objawów choroby przenoszonej na ludzi lub zwierzęta; d) krew zwierząt, które nie wykazały jakichkolwiek objawów choroby przenoszonej przez krew na ludzi lub zwierzęta, uzyskaną z następujących zwierząt, które zostały poddane ubojowi w rzeźni, po uznaniu ich za nadające się do uboju z przeznaczeniem do spożycia przez ludzi w następstwie kontroli przedubojowej zgodnie z przepisami wspólnotowymi: (i) zwierząt innych niż przeżuwacze, wymagających badań na TSE; oraz (ii) przeżuwaczy, u których badania przeprowadzone zgodnie z art. 6 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 999/2001 wykazały wynik negatywny; e) produkty uboczne pochodzenia zwierzęcego powstałe podczas wytwarzania produktów przeznaczonych do spożycia przez ludzi, w tym odtłuszczone kości, skwarki i osad z centryfug lub separatorów otrzymany w procesie przetwarzania mleka; f) produkty pochodzenia zwierzęcego lub środki spożywcze zawierające produkty pochodzenia zwierzęcego, które już nie nadają się do spożycia przez ludzi z powodów handlowych lub w wyniku problemów powstałych podczas produkcji lub wad w pakowaniu lub innych wad, które nie stanowią żadnego zagrożenia dla zdrowia ludzi i zwierząt; g) karma dla zwierząt domowych lub materiały paszowe zawierające produkty pochodzenia zwierzęcego lub produkty pochodne, które nie nadają się już do skarmiania z powodów handlowych lub w wyniku problemów powstałych podczas produkcji lub wad w pakowaniu lub innych wad, które nie stanowią żadnego zagrożenia dla zdrowia ludzi i zwierząt; h) krew, łożysko, wełna, pióra, włosy, rogi, ścinki z kopyt i surowe mleko pochodzące od żywych zwierząt, które nie wykazywały żadnych oznak choroby przenoszonej przez ten produkt na ludzi lub zwierzęta;

7 i) zwierzęta wodne i części takich zwierząt, z wyjątkiem ssaków morskich, które nie wykazywały żadnych oznak choroby przenoszonej na ludzi lub zwierzęta; j) produkty uboczne ze zwierząt wodnych pochodzące z przedsiębiorstw lub zakładów wytwarzających produkty przeznaczone do spożycia przez ludzi; k) następujący materiał pochodzący ze zwierząt, które nie wykazywały żadnych objawów choroby przenoszonej przez ten materiał na ludzi lub zwierzęta: (i) muszle i skorupy skorupiaków i małż z tkanką miękką lub mięsem; (ii) materiały pochodzące ze zwierząt lądowych: - produkty uboczne z wylęgarni, - jaja, - jajeczne produkty uboczne, w tym ze skorupy jaj; (iii) jednodniowe pisklęta zabite w celach handlowych; l) bezkręgowce wodne i lądowe, inne niż gatunki chorobotwórcze dla ludzi lub zwierząt; m) zwierzęta należące do rzędów Rodentia i Lagomorpha i ich części, z wyjątkiem materiału kategorii 1, o którym mowa w art. 8 lit. a) ppkt (iii), (iv) i (v) i kategorii 2, o którym mowa w art. 9 lit. a) g); n) skóry i skórki, kopyta, pióra, wełna, rogi, sierść i futro pochodzące od zwierząt martwych, które nie wykazywały oznak choroby przenoszonej przez ten produkt na ludzi lub zwierzęta, inne niż te, o których mowa w lit. b) niniejszego artykułu; o) tkanka tłuszczowa ze zwierząt, które nie wykazały jakichkolwiek objawów choroby przenoszonej przez ten materiał na ludzi lub zwierzęta, poddanych ubojowi w rzeźni i uznanych za nadające się do uboju z przeznaczeniem do spożycia przez ludzi w następstwie kontroli przedubojowej zgodnie z przepisami wspólnotowymi; p) odpady gastronomiczne, inne niż te, o których mowa w art. 8 lit. f). 14. Niedopełnienie obowiązków Brak zgłoszenia zamiaru uboju gospodarczego kara administracyjna od 100 zł do 2000 zł Brak badania w kierunku obecności włośni mandat karny Niewłaściwe zagospodarowanie odpadów kara administracyjna zależna od ilości i kategorii materiału

8 DOBROSTAN ZWIERZĄT PODCZAS UBOJU 1. Definicje UBÓJ - oznacza uśmiercanie zwierząt przeznaczonych do spożycia przez ludzi UŚMIERCANIE - oznacza każdy celowo wywołany szereg czynności, który powoduje śmierć zwierzęcia OGŁUSZANIE - celowo wywołany szereg czynności, który bezboleśnie powoduje utratę przytomności i wrażliwości na bodźce, w tym szereg czynności powodujących natychmiastową śmierć 2. Wymogi ogólne dotyczące uśmiercania i działań związanych z uśmiercaniem zwierząt Podczas uśmiercania i działań związanych z uśmiercaniem zwierzętom oszczędza się wszelkiego niepotrzebnego bólu, niepokoju lub cierpienia.(art.3 ust. 1 rozporządzenia rady (WE)1099/2009 z dnia 24 września 2009) Zwierzęta są uśmiercane wyłącznie po uprzednim ogłuszeniu zgodnie z metodami i szczegółowymi wymogami związanymi ze stosowaniem tych metod określonymi w załączniku I. Do chwili śmierci zwierzęta są utrzymywanie w stanie nieprzytomności i niewrażliwości na bodźce. Po zastosowaniu metod, o których mowa w załączniku I, nieprowadzących do natychmiastowej śmierci (dalej zwanych ogłuszaniem prostym ), należy jak najszybciej zastosować procedurę prowadzącą do pewnej śmierci, taką jak wykrwawianie, miażdżenie centralnego układu nerwowego, porażenie prądem lub długotrwała ekspozycja na deficyt tlenu. (art.4 ust. 1 rozporządzenia rady (WE)1099/2009 z dnia 24 września 2009) Uśmiercanie i działania związane z uśmiercaniem przeprowadzane są wyłącznie przez osoby posiadające odpowiedni poziom kwalifikacji, aby wykonywać te czynności, nie powodując u zwierząt jakiegokolwiek niepotrzebnego bólu, niepokoju lub cierpienia. (art.7 ust. 1 rozporządzenia rady (WE)1099/2009 z dnia 24 września 2009) Następujące metody krępowania są zabronione: a) podwieszanie lub podciąganie przytomnych zwierząt; b) mechaniczne unieruchamianie za pomocą zacisków lub wiązanie nóg lub śródstopi zwierząt; c) przecinanie rdzenia kręgowego, na przykład za pomocą noża lub sztyletu; d) stosowanie w celu unieruchomienia zwierzęcia prądu elektrycznego, który go nie ogłusza ani nie uśmierca w warunkach kontrolowanych, a szczególnie stosowanie prądu elektrycznego, który nie przepływa przez mózg. Jednakże lit. a) i b) nie mają zastosowania do pęt używanych w stosunku do drobiu. (art.15 ust. 3 rozporządzenia rady (WE)1099/2009 z dnia 24 września 2009) 1.8. Zakazane jest: a) uderzanie lub kopanie zwierząt; b) stosowanie nacisku na jakąkolwiek szczególnie wrażliwą część ciała w sposób powodujący niepotrzebny ból lub cierpienie; c) podnoszenie lub ciągnięcie zwierząt za głowę, uszy, rogi, nogi, ogon lub sierść lub obchodzenie się ze zwierzętami w sposób powodujący u nich ból lub cierpienie. Zakaz podnoszenia zwierząt za nogi nie dotyczy jednak drobiu, królików i zajęcy; d) stosowanie poganiaczy lub innych narzędzi z zaostrzonymi końcami; e) wykręcanie, zgniatanie lub łamanie ogonów zwierząt lub chwytanie oczu jakiegokolwiek zwierzęcia W miarę możliwości należy unikać stosowania przyrządów powodujących wstrząsy elektryczne. W każdym przypadku urządzenia te są stosowane tylko wobec dorosłego bydła i dorosłych świń, które nie chcą się poruszyć, i jedynie wtedy, gdy mają przed sobą wolną przestrzeń. Impulsy powinny trwać nie dłużej niż jedną sekundę, być odpowiednio oddzielone i stosowane jedynie do mięśni zadu. Impulsy nie mogą być stosowane w sposób powtarzalny, jeśli zwierzę nie reaguje.

9 1.10. Zwierzęta nie mogą być wiązane za rogi, poroża, pierścienie nosowe, a ich nogi nie mogą być związane razem. Jeśli zwierzęta muszą być związane, liny, uwięzi i inne środki muszą: a) być wystarczająco mocne, aby nie zerwać się; b) umożliwiać zwierzętom, w razie potrzeby, położenie się, jedzenie i picie; c) być zaprojektowane tak, aby wyeliminować zagrożenie uduszeniem lub zranieniem oraz aby umożliwić szybkie uwolnienie zwierząt Zwierzęta, które nie są w stanie chodzić, nie mogą być wleczone do miejsca uboju; należy je uśmiercić w miejscu, w którym leżą W przypadku gdy jedna osoba jest odpowiedzialna za ogłuszanie, pętanie, podwieszanie i wykrwawianie zwierząt, osoba ta przeprowadza wszystkie te działania kolejno na jednym zwierzęciu przed przeprowadzeniem któregokolwiek z nich na innym zwierzęciu W przypadku ogłuszania prostego lub uboju zgodnie z art. 4 ust. 4 (ubój rytualny) systematycznie przecina się dwie tętnice szyjne lub naczynia, z których one wyrastają. Pobudzanie elektryczne przeprowadza się jedynie po potwierdzeniu nieprzytomności zwierzęcia. Dalszą obróbkę lub oparzanie przeprowadza się jedynie po potwierdzeniu, że zwierzę nie wykazuje żadnych oznak życia. 3. Mechaniczne metody ogłuszania Urządzenia bolcowe penetrujące poważne i nieodwracalne uszkodzenie mózgu spowodowane wstrząsem i penetracją przez zablokowany bolec ogłuszanie proste wszystkie gatunki ubój, zmniejszanie liczebności i inne sytuacje pozycja i kierunek strzału odpowiednia prędkość, długość wylotowa i średnica bolca dostosowane do gatunku i rozmiaru zwierzęcia maksymalny czas między ogłuszeniem a kłuciem / uśmierceniem (s) Urządzenie bolcowe niepenetrujące poważne uszkodzenie mózgu spowodowane wstrząsem wywołanym przez zablokowany bolec bez penetracji ogłuszanie proste przeżuwacze, drób, króliki i zające ubój jedynie w przypadku przeżuwaczy zmniejszanie liczebności i inne sytuacje w przypadku drobiu, królików i zajęcy pozycja i kierunek strzału odpowiednia prędkość, średnica i kształt bolca dostosowane do gatunku i rozmiaru zwierzęcia. siła zastosowanego naboju maksymalny czas między ogłuszeniem a kłuciem/ uśmierceniem (s) W przypadku stosowania tej metody podmioty gospodarcze powinny zwracać uwagę, aby nie dochodziło do łamania kości czaszki Metoda ta może być stosowana jedynie wobec przeżuwaczy o żywej wadze mniejszej niż 10 kg Broń palna z pociskami poważne i nieodwracalne uszkodzenie mózgu spowodowane wstrząsem i wejściem jednego lub większej liczby pocisków wszystkie gatunki ubój, zmniejszanie liczebności i inne sytuacje pozycja strzału siła i kaliber naboju typ pocisku

10 Przemieszczenie kręgów szyjnych Ręczne lub mechaniczne rozciągnięcie i skręcenie szyi powodujące niedokrwienie mózgu. Drób do 5 kg żywej wagi. Ubój, zmniejszanie Metoda ta nie może być stosowana jako metoda rutynowa, a jedynie wtedy, kiedy nie ma do dyspozycji innych metod ogłuszania. Metoda ta nie może być stosowana w rzeźniach, chyba że jako rezerwowa metoda ogłuszania. Zabronione jest uśmiercanie więcej niż siedemdziesięciu zwierząt dziennie przez jedną osobę z zastosowaniem ręcznego przemieszczenia kręgów szyjnych lub uderzenia w głowę. Ręczne przemieszczenie kręgów szyjnych nie może być stosowane w przypadku zwierząt, których żywa waga przekracza trzy kilogramy. Uderzenie w głowę Mocne i dokładne uderzenie w głowę wywołujące poważne uszkodzenie mózgu prosięta, jagnięta, koźlęta, króliki, zające, zwierzęta futerkowe i drób do 5 kg żywej wagi Ubój, likwidacja i inne sytuacje Siła i umiejscowienie uderzenia Metoda ta nie może być stosowana jako metoda rutynowa, a jedynie wtedy, kiedy nie ma do dyspozycji innych metod ogłuszania. Metoda ta nie może być stosowana w rzeźniach, chyba że jako rezerwowa metoda ogłuszania. Zabronione jest uśmiercanie więcej niż siedemdziesięciu zwierząt dziennie przez jedną osobę z zastosowaniem ręcznego przemieszczenia kręgów szyjnych lub uderzenia w głowę. 4. Kontrola skuteczności ogłuszania ogłuszanie mechaniczne Natychmiastowy upadek i brak prób wstania Napięcie mięśni zaraz po strzale Ustanie normalnego rytmu oddychania może być oddech przerywany Oczy otwarte, wytrzeszczone, brak ruchu gałek ocznych Język wiotki Po podwieszeniu zwierzę ma głowę zwieszona prosto do dołu i prosty grzbiet, ogon zwiotczały, zwisający ku dołowi 5. Elektryczne metody ogłuszania Ogłuszanie elektryczne elektrodami przyłożonymi jedynie z obu stron głowy przepływ prądu przez mózg Ekspozycja mózgu na przepływ prądu dająca na elektroencefalogramie (EEG) postać padaczkową uogólnioną. Ogłuszanie proste. Wszystkie gatunki. Ubój, zmniejszanie liczebności i inne sytuacje. Minimalne natężenie (A lub ma). Minimalne napięcie (V). Maksymalna częstotliwość (Hz). Minimalny czas ekspozycji. Maksymalny czas między ogłuszeniem a kłuciem/ uśmierceniem (s). Częstotliwość kalibracji urządzeń. Optymalizacja przepływu prądu. Zapobieganie porażeniom prądem przed ogłuszeniem. Położenie i pole powierzchni kontaktu elektrod. Przy stosowaniu ogłuszania elektrycznego przez przykładanie elektrod jedynie z obu stron głowy elektrody muszą obejmować mózg zwierzęcia i muszą być dostosowane do wielkości zwierzęcia Ogłuszanie elektryczne przez przykładanie elektrod jedynie z obu stron głowy przeprowadzane jest zgodnie z minimalnymi wartościami prądu określonymi w tabeli 1.

11 Ogłuszanie z elektrodami przyłożonymi na głowie i ciele zwierzęcia przepływ prądu przez mózg i serce Ekspozycja ciała na przepływ prądu dająca jednocześnie na elektroencefalogramie (EEG) postać padaczkową uogólnioną i migotanie lub zatrzymanie pracy serca. Ogłuszanie proste w przypadku uboju. Wszystkie gatunki Ubój, zmniejszanie liczebności i inne sytuacje. Minimalne natężenie (A lub ma). Minimalne napięcie (V). Maksymalna częstotliwość (Hz). Minimalny czas ekspozycji. Częstotliwość kalibracji urządzeń. Optymalizacja przepływu prądu. Zapobieganie porażeniom prądem przed ogłuszeniem. Położenie i pole powierzchni kontaktu elektrod. Maksymalny czas między ogłuszeniem a kłuciem (s), w przypadku ogłuszenia prostego. Owce, kozy i świnie o Minimalny prąd przy ogłuszaniu z elektrodami przyłożonymi na głowie i ciele zwierzęcia wynosi 1 amper w przypadku owiec i kóz oraz 1,30 ampera w przypadku świń. Lisy o Elektrody przykłada się do pyska i odbytu; należy użyć prądu o wartości co najmniej 0,3 ampera i napięciu co najmniej 110 woltów przez co najmniej 3 sekundy. Szynszyle o Elektrody przykłada się do ucha i ogona; należy użyć prądu o wartości co najmniej 0,57 ampera przez co najmniej 60 sekund. Ogłuszanie w kąpieli wodnej Ekspozycja w kąpieli wodnej całego ciała na przepływ prądu dająca na elektroencefalogramie (EEG) postać padaczkową uogólnioną oraz możliwe migotanie lub zatrzymanie pracy serca. Ogłuszanie proste, chyba że częstotliwość jest równa lub mniejsza niż 50 Hz. Drób. Ubój, zmniejszanie liczebności i inne sytuacje. Minimalne natężenie (A lub ma). Minimalne napięcie (V). Maksymalna częstotliwość (Hz). Częstotliwość kalibracji urządzeń. Zapobieganie porażeniom prądem przed ogłuszeniem. Minimalizowanie bólu przy pętaniu. Optymalizacja przepływu prądu. Maksymalny czas spętania przed kąpielą wodną. Minimalny czas ekspozycji każdego zwierzęcia. Zanurzenie ptaków do nasady skrzydeł. Maksymalny czas między ogłuszeniem a kłuciem/ uśmierceniem (s) dla częstotliwości powyżej 50 Hz (s) Zabronione jest pętanie zwierząt, jeżeli są one za małe na ogłuszanie w kąpieli wodnej lub jeżeli spętanie może spowodować lub nasilić ból (np. w przypadku zwierząt widocznie okaleczonych). W takim przypadku zwierzęta uśmierca się za pomocą innych metod Pęta muszą być zwilżone, zanim żywe ptaki zostaną spętane i poddane działaniu prądu. Ptaki są podwieszane za obie nogi W przypadku zwierząt, o których mowa w tabeli 2, ogłuszanie w kąpieli wodnej przeprowadza się zgodnie z minimalnymi wartościami prądu określonymi w tej tabeli; zwierzęta poddawane są działaniu prądu o tej wielkości przez co najmniej cztery sekundy. Tabela 2 Wymogi dotyczące prądu elektrycznego w urządzeniach do ogłuszania kąpielą wodną

12 6. Kontrola skuteczności ogłuszania ogłuszanie elektryczne - elektrody Natychmiastowy upadek zwierzęcia Natychmiastowe pojawienie się skurczu toniczno klonicznego, później zwiotczenie ciała Bezdech Rozszerzenie źrenicy Utrata odruchu rogówkowego Brak odpowiedzi na bodźce bólowe Brak wydawania głosu 7. Kontrola skuteczności ogłuszania ogłuszanie elektryczne kąpiel wodna Wygięcie szyi i skierowanie głowy do dołu Otwarte oczy Skrzydła blisko ciała Sztywno wyprostowane nogi i regularne gwałtowne drgania ciała W przypadku zatrzymania akcji serca: wiotka tusza, brak ruchów oddechowych, brak ruchów trzeciej powieki, rozszerzona źrenica 8. Wykrwawianie Wykrwawianie przeprowadza się jedynie po potwierdzeniu nieprzytomności zwierzęcia. Przecina się dwie tętnice szyjne lub naczynia, z których one wyrastają, dalszą obróbkę przeprowadza się po potwierdzeniu, że zwierzę nie wykazuje żadnych oznak życia. Dalszą obróbkę lub oparzanie przeprowadza się jedynie po potwierdzeniu, że zwierzę nie wykazuje żadnych oznak życia. Wykrwawianie czas od oszałamiania 60 s bydło 15 s owce i kozy 60 s świnie ogłuszane CO2 20 s świnie wykrwawiane na wisząco 10 s świnie wykrwawiane na leżąco 15 s - inne zwierzęta ciepłokrwiste

13 SPRZEDAŻ BEZPOŚREDNIA Produkty dopuszczone do sprzedaży bezpośredniej 1. tusze lub podroby, pozyskane z drobiu poddanego ubojowi w gospodarstwie rolnym podmiotu, w przypadku gdy roczna produkcja w tym gospodarstwie nie przekracza: a) 2500 sztuk indyków lub b) sztuk innych gatunków drobiu przeprowadzonemu zgodnie z przepisami o ochronie zwierząt oraz przepisami o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt; 2. tusze lub podroby, pozyskane z zajęczaków poddanych ubojowi w gospodarstwie rolnym podmiotu, w przypadku gdy roczna produkcja w tym gospodarstwie nie przekracza 5000 sztuk, a ubój został przeprowadzony zgodnie z przepisami o ochronie zwierząt oraz przepisami o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt; 3. tusze lub podroby, pozyskane przez koło łowieckie Polskiego Związku Łowieckiego będące dzierżawcą obwodu łowieckiego albo ośrodek hodowli zwierzyny prowadzony przez zarządcę obwodu łowieckiego, z: a) grubej zwierzyny łownej skórowanej albo nieoskórowanej lub b) drobnej zwierzyny łownej patroszonej albo niewypatroszonej lub opierzonej albo nieopierzonej, lub oskórowanej albo nieoskórowanej po odstrzale wykonanym zgodnie z przepisami prawa łowieckiego; 4. produkty rybołówstwa, pozyskane przez uprawnionego do rybactwa w rozumieniu przepisów o rybactwie śródlądowym lub przez wykonującego rybołówstwo morskie w rozumieniu przepisów o rybołówstwie morskim: a) żywe lub b) uśmiercone i: niepoddane czynnościom naruszającym ich pierwotną budowę anatomiczną, poddane czynnościom wykrwawiania, odgławiania, usuwania płetw lub patroszenia;

14