***I SPRAWOZDANIE. PL Zjednoczona w różnorodności PL A8 0020/

Transkrypt

1 PARLAMENT EUROPEJSKI Dokument z posiedzenia A8 0020/2015 ***I SPRAWOZDANIE w sprawie wniosku dotyczącego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie gwarancji procesowych dla dzieci będących podejrzanymi lub oskarżonymi w postępowaniu karnym (COM(2013)0822 C7-0428/ /0408(COD)) Komisja Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych Sprawozdawczyni: Caterina Chinnici RR\ doc PE v02-00 Zjednoczona w różnorodności

2 PR_COD_1amCom Objaśnienie używanych znaków * Procedura konsultacji *** Procedura zgody ***I Zwykła procedura ustawodawcza (pierwsze czytanie) ***II Zwykła procedura ustawodawcza (drugie czytanie) ***III Zwykła procedura ustawodawcza (trzecie czytanie) (Wskazana procedura opiera się na podstawie prawnej zaproponowanej w projekcie aktu) Poprawki do projektu aktu Poprawki Parlamentu w postaci dwóch kolumn Skreślenia zaznacza się wytłuszczonym drukiem i kursywą w lewej kolumnie. Zmianę brzmienia zaznacza się wytłuszczonym drukiem i kursywą w obu kolumnach. Nowy tekst zaznacza się wytłuszczonym drukiem i kursywą w prawej kolumnie. Pierwszy i drugi wiersz nagłówka każdej poprawki wskazuje element rozpatrywanego projektu aktu, którego dotyczy poprawka. Jeżeli poprawka odnosi się do obowiązującego aktu, do którego zmiany zmierza projekt aktu, nagłówek zawiera dodatkowo trzeci wiersz, w którym wskazuje się odpowiednio obowiązujący akt i przepis, którego dotyczy poprawka. Poprawki Parlamentu w postaci tekstu skonsolidowanego Nowe fragmenty tekstu zaznacza się wytłuszczonym drukiem i kursywą. Fragmenty tekstu, które zostały skreślone, zaznacza się za pomocą symbolu lub przekreśla. Zmianę brzmienia zaznacza się przez wyróżnienie nowego tekstu wytłuszczonym drukiem i kursywą i usunięcie lub przekreślenie zastąpionego tekstu. Tytułem wyjątku nie zaznacza się zmian o charakterze ściśle technicznym wprowadzonych przez służby w celu opracowania końcowej wersji tekstu. PE v /47 RR\ doc

3 SPIS TREŚCI Strona PROJEKT REZOLUCJI USTAWODAWCZEJ PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO... 5 UZASADNIENIE PROCEDURA RR\ doc 3/47 PE v02-00

4 PE v /47 RR\ doc

5 PROJEKT REZOLUCJI USTAWODAWCZEJ PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO w sprawie wniosku dotyczącego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie gwarancji procesowych dla dzieci będących podejrzanymi lub oskarżonymi w postępowaniu karnym (COM(2013)0822 C7-0428/ /0408(COD)) (Zwykła procedura ustawodawcza: pierwsze czytanie) Parlament Europejski, uwzględniając wniosek Komisji przedstawiony Parlamentowi Europejskiemu i Radzie (COM(2013)0822), uwzględniając art. 294 ust. 2 oraz art. 82 ust. 2 litera b) Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, zgodnie z którymi wniosek został przedstawiony Parlamentowi przez Komisję (C7 0428/2013), uwzględniając art. 294 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, uwzględniając art. 59 Regulaminu, uwzględniając sprawozdanie Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych (A8 0020/2015), 1. przyjmuje poniższe stanowisko w pierwszym czytaniu; 2. zwraca się do Komisji o ponowne przekazanie mu sprawy, jeśli uzna ona za stosowne wprowadzić znaczące zmiany do swojego wniosku lub zastąpić go innym tekstem; 3. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania stanowiska Parlamentu Radzie i Komisji, a także parlamentom narodowym. RR\ doc 5/47 PE v02-00

6 1 Motyw 3 (3) Chociaż państwa członkowskie są stronami europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, Międzynarodowego paktu praw obywatelskich i politycznych oraz Konwencji ONZ o prawach dziecka, doświadczenie pokazuje, że fakt ten nie zawsze jest wystarczający, aby zapewnić dostateczny poziom zaufania wobec systemów sądownictwa karnego innych państw członkowskich. (3) Chociaż przepisy Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej Kartą ) mają zastosowanie na określonych warunkach do państw członkowskich i chociaż państwa członkowskie są stronami europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (EKPC), Międzynarodowego paktu praw obywatelskich i politycznych (MPPOiP) oraz Konwencji ONZ o prawach dziecka, doświadczenie pokazuje, że okoliczności te nie zawsze są wystarczające, aby zapewnić dostateczny poziom zaufania wobec systemów sądownictwa karnego innych państw członkowskich. 2 Motyw 4 (4) W programie sztokholmskim 21 położono szczególny nacisk na wzmocnienie praw jednostek w postępowaniu karnym. W pkt 2.4 programu Rada Europejska wezwała Komisję do przedstawienia wniosków określających stopniowe podejście 22 mające na celu wzmocnienie praw podejrzanych lub oskarżonych. (4) Dnia 30 listopada 2009 r. Rada przyjęła harmonogram działań mających na celu umocnienie praw procesowych osób podejrzanych lub oskarżonych w postępowaniu karnym ( harmonogram ) 22. W harmonogramie wezwano do stopniowego przyjmowania środków dotyczących prawa do tłumaczenia pisemnego i ustnego (środek A), prawa do informacji o prawach i informacji o zarzutach (środek B), prawa do porady prawnej i pomocy prawnej z urzędu (środek C), prawa do kontaktu z krewnymi, pracodawcami i organami PE v /47 RR\ doc

7 21 Dz.U. C 115 z , s. 1. konsularnymi (środek D) oraz specjalnych zabezpieczeń dla podejrzanych lub oskarżonych wymagających szczególnego traktowania (środek E). W harmonogramie podkreślono, że kolejność praw ma charakter orientacyjny, co oznacza, że może zostać zmieniona stosownie do priorytetów. Harmonogram ma funkcjonować jako całość dopiero po realizacji wszystkich jego części płynące z niego korzyści będą w pełni odczuwalne. 22 Dz.U. C 291 z , s Dz.U. C 295 z , s. 1. Należy utrzymać spójność harmonogramu z uprzednio przyjętymi środkami. 3 Motyw 4 a (nowy) (4a) W dniu 10 grudnia 2009 r. Rada Europejska z zadowoleniem przyjęła harmonogram i włączyła go do Programu sztokholmskiego otwarta i bezpieczna Europa dla dobra i ochrony obywateli (pkt 2.4). Rada Europejska podkreśliła niepełny charakter tego harmonogramu i zwróciła się do Komisji o zbadanie dalszych kwestii minimalnych praw proceduralnych podejrzanych i oskarżonych, a także o ocenę, czy należy zająć się innymi kwestiami, jak na przykład domniemaniem niewinności, aby wspierać lepszą współpracę w tym obszarze. RR\ doc 7/47 PE v02-00

8 Należy utrzymać spójność harmonogramu z uprzednio przyjętymi środkami. 4 Motyw 6 a (nowy) (6a) W świetle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej oraz Europejskiego Trybunału Praw Człowieka nie można określać karnego charakteru postępowania wyłącznie w oparciu o takie zakwalifikowanie go i związanych z nim ewentualnych sankcji przez prawo krajowe. Aby realizować cele określone w Traktatach oraz w niniejszej dyrektywie, a także z myślą o pełnym poszanowaniu praw podstawowych przewidzianych m.in. w Karcie i EKPC zasadne jest zatem uwzględnianie do celów dyrektywy nie tylko formalnej kwalifikacji postępowania w krajowym porządku prawnym, ale również skutków tego postępowania dla życia i rozwoju dziecka. W każdym razie niniejsza dyrektywa powinna mieć zastosowanie, gdyby postępowanie mogło skutkować wpisem do rejestru karnego. Motyw ten opiera się na orzecznictwie w sprawie Engel, wciąż uwzględnianym zarówno przez Trybunał w Strasburgu, jak i Trybunał w Luksemburgu, i podkreśla konieczność zagwarantowania pełnego poszanowania praw podstawowych przez państwa członkowskie oraz zapobiegania ich naruszaniu i wydawaniu wyroków skazujących przez sądy europejskie. 5 Motyw 6 b (nowy) PE v /47 RR\ doc

9 (6b) Państwa członkowskie powinny zadbać o to, by we wszystkich postępowaniach dzieci były traktowane z troską, wyczuciem i szacunkiem, w sposób odpowiedni do ich wieku, ich szczególnych potrzeb, ich dojrzałości i stopnia zrozumienia postępowania oraz z uwzględnieniem ewentualnych trudności dzieci z komunikacją. Postępowania karne z udziałem dzieci powinny być prowadzone w sposób wykluczający zastraszenie i uwzględniający potrzeby dziecka. 6 Motyw 6 c (nowy) (6c) W związku z tym zasadne jest stosowanie przewidzianych w niniejszej dyrektywie gwarancji przy uwzględnieniu ewentualnych koniecznych dostosowań we wszystkich tych postępowaniach, które mogą zawierać środki ograniczające czy nieść inne poważnie konsekwencje dla życia dziecka, a zatem wpływać na rozwój jego osobowości, a także w przypadku gdy nawet wobec braku orzeczenia kary postępowanie mogłoby skutkować orzeczeniem, które potwierdzałoby chociażby tylko domyślnie że dane dziecko jest winne zarzucanego mu czynu. We wszystkich tych przypadkach fakt, że postępowania nie zostały wszczęte wobec zachowań zakwalifikowanych jako przestępstwa w prawie krajowym, nie podlegają kompetencjom sądu właściwego w sprawach karnych lub nie zawierają sankcji formalnie karnych według prawa RR\ doc 9/47 PE v02-00

10 krajowego nie powinien być przeszkodą w stosowaniu dyrektywy. Motyw ten opiera się na orzecznictwie w sprawie Engel, wciąż uwzględnianym zarówno przez Trybunał w Strasburgu, jak i Trybunał w Luksemburgu, i podkreśla konieczność zagwarantowania pełnego poszanowania praw podstawowych przez państwa członkowskie oraz zapobiegania ich naruszaniu i wydawaniu wyroków skazujących przez sądy europejskie. Sformułowanie ewentualne konieczne dostosowania odzwierciedla konieczną elastyczność, jaką trzeba będzie uwzględniać przy stosowaniu przedmiotowej dyrektywy do odnośnych przypadków. 7 Motyw 7 a (nowy) (7a) Zachęca się państwa członkowskie do zapewnienia dzieciom biorącym udział w postępowaniach karnych odpowiedniego wsparcia i pomocy w ich staraniach na rzecz ponownej integracji ze społeczeństwem, w szczególności poprzez podjęcie środków ochrony dzieci podejrzanych lub oskarżonych przed dyskryminacją w dostępie do edukacji i rynku pracy oraz środków ich ochrony przed marginalizacją. 8 Motyw 9 (9) Niniejsza dyrektywa powinna mieć również zastosowanie do przestępstw, które zostały popełnione przez tego samego podejrzanego lub oskarżonego po ukończeniu przez niego 18. roku życia oraz (9) Niniejsza dyrektywa powinna mieć również zastosowanie do przestępstw, których popełnienie zarzuca się podejrzanemu lub oskarżonemu i które zostały popełnione po ukończeniu przez PE v /47 RR\ doc

11 które są przedmiotem wspólnego dochodzenia i ścigania, jako nierozerwalnie związane z przestępstwami podlegającymi zakresowi stosowania niniejszej dyrektywy, w przypadku gdy postępowanie karne przeciwko danej osobie zostało wszczęte, zanim ukończyła ona 18 rok życia. niego 18. roku życia, w przypadku gdy przestępstwa te są przedmiotem wspólnego dochodzenia i ścigania, jako nierozerwalnie związane z przestępstwami podlegającymi zakresowi stosowania niniejszej dyrektywy. 9 Motyw 10 (10) W przypadku gdy w chwili uznania za podejrzanego lub oskarżonego w postępowaniu karnym dana osoba ukończyła 18. rok życia, zachęca się państwa członkowskie do stosowania gwarancji procesowych przewidzianych w niniejszej dyrektywie do momentu osiągnięcia przez tę osobę 21. roku życia. (10) (10) W przypadku gdy w chwili uznania za podejrzanego lub oskarżonego w postępowaniu karnym dana osoba ukończyła 18. rok życia, państwa członkowskie powinny, zwłaszcza jeśli przestępstwo zostało popełnione przed ukończeniem przez tę osobę 18. roku życia, stosować gwarancje procesowe przewidziane w niniejszej dyrektywie przynajmniej do momentu osiągnięcia przez tę osobę 21. roku życia. Odniesienie do progu 21 lat, mające na celu uwzględnienie generalnego wydłużenia okresu przechodzenia do wieku dorosłego w państwach zamożniejszych, znajduje się już w pkt 11 zalecenia Komitetu Ministrów Rady Europy w sprawie nowych sposobów postępowania z przestępczością nieletnich oraz roli wymiaru sprawiedliwości dla małoletnich z dnia 24 września 2003 r. 10 Motyw 11 (11) Państwa członkowskie powinny ustalić wiek dzieci na podstawie ich (11) Państwa członkowskie powinny ustalić wiek dzieci na podstawie ich RR\ doc 11/47 PE v02-00

12 własnych oświadczeń, weryfikacji ich stanu cywilnego, badania dokumentacji, innych dowodów oraz, jeżeli takie dowody okażą się niedostępne lub nierozstrzygające, na podstawie badania lekarskiego. własnych oświadczeń, weryfikacji ich stanu cywilnego, badania dokumentacji, innych dowodów oraz, jeżeli takie dowody okażą się niedostępne lub nierozstrzygające, na podstawie badania lekarskiego. To badanie lekarskie powinno zostać przeprowadzone w ostateczności w ścisłym poszanowaniu praw dziecka, jego integralności cielesnej i godności ludzkiej. W razie utrzymujących się wątpliwości należy każdorazowo przyjąć domniemanie małoletniości. 11 Motyw 12 (12) Niniejszą dyrektywę należy wykonywać z uwzględnieniem przepisów dyrektywy 2012/13/EU i dyrektywy 2013/48/UE. Informacji dotyczących wykroczeń należy udzielać na tych samych warunkach, które przewidziano w art. 2 ust. 2 dyrektywy 2012/13/EU. W niniejszej dyrektywie wprowadza się jednak dalsze uzupełniające gwarancje dotyczące informacji, które należy przekazać osobie posiadającej odpowiedzialność rodzicielską, oraz dotyczące obowiązkowego dostępu do adwokata w celu uwzględnienia szczególnych potrzeb dzieci. (12) Niniejszą dyrektywę należy wykonywać z uwzględnieniem przepisów dyrektywy 2012/13/EU i dyrektywy 2013/48/UE. Należy jednak również udzielać informacji dotyczących wykroczeń, mając na uwadze szczególnie trudną sytuację dzieci. 12 Motyw 13 a (nowy) PE v /47 RR\ doc

13 (13a) Dzieci powinny być niezwłocznie i bezpośrednio informowane o przysługujących im prawach procesowych, stawianych im zarzutach, możliwych skutkach i dostępnych środkach odwoławczych. Informację należy przestawić na piśmie i ustnie w sposób dostosowany do ich wieku i dojrzałości, w języku, który rozumieją. 13 Motyw 15 (15) Dzieci powinny mieć prawo do tego, aby osoba posiadająca odpowiedzialność rodzicielską została poinformowana o mających zastosowanie prawach procesowych, ustnie albo pisemnie. Informacje te należy przekazać niezwłocznie oraz w takim stopniu szczegółowości, jaki jest niezbędny do zabezpieczenia rzetelności postępowania i skutecznego korzystania z prawa dziecka do obrony. W przypadku gdy powiadomienie osoby posiadającej odpowiedzialność rodzicielską o takich prawach byłoby sprzeczne z interesem dziecka, należy poinformować inną stosowną osobę dorosłą. (15) Dzieci powinny mieć także prawo do tego, aby osoba posiadająca odpowiedzialność rodzicielską została poinformowana o mających zastosowanie prawach procesowych, ustnie i pisemnie. Informacje te należy przekazać niezwłocznie oraz w takim stopniu szczegółowości, jaki jest niezbędny do zabezpieczenia rzetelności postępowania i skutecznego korzystania z prawa dziecka do obrony. W przypadku gdy powiadomienie osoby posiadającej odpowiedzialność rodzicielską o takich prawach byłoby sprzeczne z interesem dziecka, należy poinformować inną stosowną osobę dorosłą. 14 Motyw 16 RR\ doc 13/47 PE v02-00

14 (16) Dzieci nie powinny mieć możliwości zrzeczenia się przysługującego im prawa dostępu do adwokata, ponieważ nie są one w stanie w pełni zrozumieć i śledzić przebiegu postępowania. Dlatego też w przypadku dzieci obecność lub pomoc adwokata powinna być obowiązkowa. (16) Dzieci nie powinny mieć możliwości zrzeczenia się przysługującego im prawa dostępu do adwokata, ponieważ nie są one w stanie w pełni zrozumieć i śledzić przebiegu postępowania. Dlatego też w przypadku dzieci obecność i pomoc adwokata powinna być obowiązkowa. 15 Motyw 17 (17) W niektórych państwach członkowskich organ inny niż prokurator i sąd właściwy w sprawach karnych jest uprawniony do nakładania kar innych niż pozbawienie wolności w odniesieniu do niektórych wykroczeń. Taki przypadek może mieć miejsce na przykład w odniesieniu do wykroczeń drogowych, które popełniane są na szeroką skalę i które mogą zostać wykryte w wyniku kontroli ruchu drogowego. W takich sytuacjach nieuzasadnione byłoby wymaganie od właściwego organu zapewnienia prawo do obowiązkowego dostępu do adwokata. W przypadku gdy prawo państwa członkowskiego przewiduje nakładanie przez taki organ kary w odniesieniu do wykroczeń, a od nałożenia kary przysługuje prawo do odwołania się do sądu właściwego w sprawach karnych albo możliwość przekazania mu sprawy w inny sposób, obowiązkowy dostęp do adwokata powinien mieć zastosowanie jedynie do postępowania wszczętego przed tym sądem w wyniku takiego odwołania lub przekazania sprawy. W niektórych państwach członkowskich postępowania z skreślony PE v /47 RR\ doc

15 udziałem dzieci mogą prowadzić prokuratorzy, którzy mogą nakładać kary. W takich postępowaniach dzieciom powinno przysługiwać prawo do obowiązkowego dostępu do adwokata. Nie jest możliwe automatyczne nieprzyznanie prawa do obowiązkowego dostępu do adwokata w przypadku wykroczeń. Nie istnieją przestępstwa, które nie wiążą się z konsekwencjami dla dziecka, co uzasadniłoby nieprzestrzeganie jego prawa do obrony. 16 Motyw 18 (18) W niektórych państwach członkowskich określone wykroczenia, w szczególności wykroczenia drogowe, wykroczenia związane z naruszeniem ogólnych przepisów władz lokalnych oraz wykroczenia polegające na naruszeniu porządku publicznego, uznaje się za przestępstwa. Wymaganie od właściwych organów, aby zapewniły obowiązkowy dostęp do adwokata w odniesieniu do tych wykroczeń, byłoby nieproporcjonalne. Jeżeli prawo państwa członkowskiego stanowi, że nie można stosować kary pozbawienia wolności w odniesieniu do wykroczeń, prawo do obowiązkowego dostępu do adwokata powinno mieć wówczas zastosowanie jedynie do postępowania wszczętego przez sądem właściwym w sprawach karnych. skreślony Nie jest możliwe automatyczne nieprzyznanie prawa do obowiązkowego dostępu do adwokata w przypadku wykroczeń. Nie istnieją przestępstwa, które nie wiążą się z konsekwencjami dla dziecka, co uzasadniłoby nieprzestrzeganie jego prawa do obrony. RR\ doc 15/47 PE v02-00

16 17 Motyw 19 (19) Dzieci, które są podejrzane lub oskarżone w postępowaniu karnym, powinny mieć prawo do indywidualnej oceny służącej zidentyfikowaniu ich szczególnych potrzeb w zakresie ochrony, kształcenia, wychowania i integracji społecznej w celu stwierdzenia, czy i do jakiego stopnia dzieci wymagałyby zastosowania szczególnych środków w trakcie postępowania karnego, oraz ustalenia zakresu ich odpowiedzialności karnej i adekwatności nałożonej kary lub środka wychowawczego. (19) Dzieci, które są podejrzane lub oskarżone w postępowaniu karnym, powinny mieć prawo do indywidualnej oceny służącej zidentyfikowaniu ich szczególnych potrzeb w zakresie ochrony, kształcenia, wychowania i integracji społecznej w celu dopilnowania, że każda decyzja podjęta w trakcie postępowania karnego i w jego wyniku gwarantuje jak najbardziej indywidualne podejście. jest spowodowana założeniem, że określenie odpowiedzialności dziecka należy do sądu na końcu postępowania, natomiast indywidualna ocena ma służyć określeniu elementów użytecznych do określenia na każdym etapie najbardziej odpowiednich środków do przyjęcia. Poza uniknięciem niedomówień w tej kwestii oraz w celu doprecyzowania ogólnego znaczenia indywidualnej oceny zasadna jest zmiana tekstu motywu w tym duchu, z rozwinięciem zresztą w części normatywnej pewnych wskazówek zawartych w pierwotnym tekście motywu. 18 Motyw 20 (20) Aby zapewnić integralność osobistą dziecka, które zostało aresztowane lub zatrzymane, powinno ono mieć umożliwiony dostęp do badania lekarskiego. Badanie lekarskie powinien przeprowadzić lekarz. (20) Aby zapewnić integralność osobistą, dobre samopoczucie i zdrowie podejrzanego lub oskarżonego dziecka, które zostało pozbawione wolności, w celu dokonania oceny jego ogólnego stanu fizycznego i psychicznego oraz wszelkich potrzeb medycznych, a także w celu ustalenia, czy powinno ono zostać PE v /47 RR\ doc

17 poddane przesłuchaniu, działaniom podejmowanym w ramach śledztwa lub gromadzenia dowodów, bądź wszelkim innym specjalnym środkom podjętym lub rozważanym w jego przypadku, dziecko powinno mieć umożliwiony dostęp do badania lekarskiego. Podejrzane lub oskarżone dzieci, których nie pozbawiono wolności, powinny mieć dostęp do badania lekarskiego, jeżeli wymaga tego postępowanie lub dobro dziecka. Jak najmniej inwazyjne badanie lekarskie powinna przeprowadzić osoba posiadająca kwalifikacje zawodowe. 19 Motyw 21 (21) W celu zapewnienia dostatecznej ochrony dzieciom, które nie zawsze są w stanie zrozumieć treść przesłuchań, jakim są poddawane, oraz aby uniknąć kwestionowania treści przesłuchań i tym samym ich niepotrzebnego powtarzania, przesłuchania z udziałem dzieci należy nagrywać w postaci zapisu audiowizualnego. Nie obejmuje to przesłuchania koniecznego do identyfikacji dziecka. (21) Mając na uwadze, że dzieci znajdują się w szczególnie trudnej sytuacji, ich przesłuchanie może być postrzegane jako traumatyczne dla nich, w związku z czym niezwykle istotne jest, by przesłuchania przeprowadzali przeszkoleni specjaliści biorący pod uwagę wiek dziecka, jego dojrzałość, poziom zrozumienia postępowania i wszelkie potencjalne trudności w komunikowaniu. Przesłuchanie powinno odbywać się w obecności prawnika oraz, jeżeli dziecko zwróci się o to lub kiedy jest to podyktowane dobrem dziecka, osoby posiadającej odpowiedzialność rodzicielską oraz, w razie potrzeby, zawodowych specjalistów. Szczegółowa dokumentacja i nagrania przesłuchania w postaci zapisu audiowizualnego są istotnym zabezpieczeniem służącym zarówno zagwarantowaniu właściwego przebiegu przesłuchania, jak i zapewnieniu dostatecznej ochrony RR\ doc 17/47 PE v02-00

18 dzieciom, które nie zawsze są w stanie zrozumieć treść przesłuchań, jakim są poddawane. Aby uniknąć kwestionowania treści przesłuchań i tym samym ich niepotrzebnego powtarzania, przesłuchania z udziałem dzieci należy zatem nagrywać w postaci zapisu audiowizualnego. 20 Motyw 22 (22) Wymaganie od właściwych organów, aby zapewniły zapis audiowizualny we wszystkich przypadkach, byłoby jednak nieproporcjonalne. Należy odpowiednio uwzględnić złożoność sprawy, wagę zarzucanego przestępstwa i potencjalną karę, która może zostać poniesiona. W przypadku pozbawienia dziecka wolności przed wydaniem wyroku skazującego każde przesłuchanie z udziałem dziecka należy nagrywać w postaci zapisu audiowizualnego. (22) Jednak pozbawione racjonalnego uzasadnienia byłoby wymaganie od właściwych organów, aby zapewniły zapis audiowizualny nawet wówczas, gdy nie służy to dobru dziecka. W przypadku pozbawienia dziecka wolności przed wydaniem wyroku skazującego każde przesłuchanie z udziałem dziecka należy nagrywać w postaci zapisu audiowizualnego. W świetle rozwoju technologicznego, który umożliwia dokonywanie niezwykle łatwo i coraz taniej zapisów audiowizualnych, a także uwzględniając znaczenie takich gwarancji, nie wydaje się zasadne wprowadzanie odstępstw z powodów innych niż dobro dziecka. 21 Motyw 23 (23) Takie nagrania audiowizualne powinny być dostępne wyłącznie dla organów sadowych i stron postępowania. Ponadto przy przesłuchiwaniu dzieci (23) Takie nagrania audiowizualne powinny być dostępne wyłącznie dla organów sadowych i stron postępowania. PE v /47 RR\ doc

19 należy uwzględnić ich wiek i stopień dojrzałości. Ta poprawka musi być traktowana łącznie z poprawką zaproponowaną do art. 9 omawianej dyrektywy, w której należy zawrzeć drugie zdanie motywu Motyw 25 (25) Dzieci znajdują się w szczególnie trudnej sytuacji w przypadku zatrzymania. Należy podjąć szczególne starania, aby uniknąć pozbawiania dzieci wolności ze względu na związane z tym ryzyko zaburzenia ich rozwoju fizycznego, psychicznego i społecznego. Właściwe organy powinny rozważyć środki alternatywne i nakładać takie środki w każdym przypadku, gdy leży to w interesie dziecka. Środki takie mogą obejmować obowiązek stawiennictwa przed właściwymi organami, ograniczenia w kontaktach z określonymi osobami, wymóg poddania się leczeniu lub leczeniu uzależnień oraz uczestnictwo w środkach wychowawczych. (25) Dzieci znajdują się w szczególnie trudnej sytuacji w przypadku zatrzymania. Należy podjąć szczególne starania, aby uniknąć pozbawiania dzieci wolności ze względu na związane z tym ryzyko zaburzenia ich rozwoju fizycznego, psychicznego i społecznego oraz mając na uwadze, że utrudnia to w dużym stopniu ich resocjalizację. Pozbawienie wolności powinno być dlatego stosowane wyłącznie w ostateczności, a jego właściwy wymiar powinien być jak najkrótszy. Właściwe organy powinny rozważyć środki alternatywne i nakładać takie środki w każdym przypadku, gdy leży to w interesie dziecka. Środki takie mogą obejmować obowiązek stawiennictwa przed właściwymi organami, ograniczenia w kontaktach z określonymi osobami, wymóg poddania się leczeniu lub leczeniu uzależnień oraz uczestnictwo w środkach wychowawczych. 23 Motyw 26 RR\ doc 19/47 PE v02-00

20 (26) W przypadku nałożenia na dzieci kary pozbawienia wolności powinny one korzystać ze specjalnych środków ochrony. W szczególności należy je odseparować od osób dorosłych w trakcie wykonywania kary, chyba że zostanie uznane, iż nie leży to w interesie dziecka, zgodnie z art. 37 lit. c) Konwencji ONZ o prawach dziecka. Po ukończeniu przez zatrzymane dziecko 18. roku życia należy zapewnić, w uzasadnionych przypadkach, możliwość dalszego odseparowania od osób dorosłych z uwzględnieniem indywidualnych okoliczności danej sprawy. Należy zwrócić szczególną uwagę na sposób traktowania zatrzymanych dzieci ze względu na ich szczególnie trudną sytuację. Dzieci powinny mieć dostęp do placówek edukacyjnych odpowiadających ich potrzebom. (26) W przypadku nałożenia na dzieci kary pozbawienia wolności powinny one korzystać ze specjalnych środków ochrony. W szczególności należy je zawsze separować od osób dorosłych w trakcie wykonywania kary, chyba że w wyjątkowych okolicznościach zostanie uznane, iż nie leży to w interesie dziecka, zgodnie z art. 37 lit. c) Konwencji ONZ o prawach dziecka. Po ukończeniu przez zatrzymane dziecko 18. roku życia należy zapewnić, w uzasadnionych przypadkach, możliwość dalszego odseparowania od osób dorosłych z uwzględnieniem indywidualnych okoliczności danej sprawy. Należy zwrócić szczególną uwagę na sposób traktowania zatrzymanych dzieci ze względu na ich szczególnie trudną sytuację. Dzieci powinny mieć dostęp do placówek edukacyjnych odpowiadających ich potrzebom. 24 Motyw 26 a (nowy) (26a) Dzieci pozbawione wolności powinny mieć w szczególności prawo do utrzymywania regularnego i znaczącego kontaktu z rodzicami, rodziną i przyjaciółmi, za pośrednictwem wizyt i korespondencji, chyba że dla dobra dziecka i w interesie wymiaru sprawiedliwości wprowadzone zostaną wyjątkowe ograniczenia. PE v /47 RR\ doc

21 25 Motyw 28 (28) Dzieci powinny być sądzone z wyłączeniem jawności w celu ochrony ich prywatności i umożliwienia im resocjalizacji. W wyjątkowych przypadkach po należytym uwzględnieniu interesu dziecka sąd może zdecydować, że rozprawa powinna być jawna. (28) Dzieci powinny być sądzone z wyłączeniem jawności w celu ochrony ich prywatności i umożliwienia im resocjalizacji. Sąd powinien mieć możliwość postanowienia o odbyciu jawnej rozprawy jedynie w wyjątkowych przypadkach, uzasadnionych dobrem dziecka. Dziecko powinno mieć możliwość odwołania się od takiego postanowienia. Państwa członkowskie powinny podjąć odpowiednie środki zapewniające, że właściwe organy nie będą naruszały prywatności dzieci w związku z postępowaniem karnym i jego wynikiem. Powinny również podejmować starania w celu zapobieżenia naruszeniom prywatności, które można popełnić za pośrednictwem mediów, w tym internetu. Ponadto państwa członkowskie powinny ułatwiać resocjalizację dzieci biorących udział w postępowaniu karnym i powinny podjąć aktywne działania w celu zapobieżenia dyskryminacji i marginalizacji takich dzieci. ta jest kontynuacją poprawki 17 zaproponowanej przez sprawozdawczynię. Należy zachować słowo wyjątkowy zawarte w pierwotnym wniosku Komisji. 26 Motyw 28 a (nowy) (28a) Państwa członkowskie powinny RR\ doc 21/47 PE v02-00

22 dopilnować, by nie zostały upublicznione, w szczególności w środkach przekazu, żadne informacje lub dane osobowe, które mogłyby ujawnić lub pośrednio umożliwić ujawnienie tożsamości dziecka, w tym zdjęcie lub nazwisko dziecka bądź jego rodziny. 27 Motyw 28 b (nowy) (28b) W przypadku transferu nagrań lub dokumentów zawierających dane osobowe dziecka lub dotyczące go dane poufne państwa członkowskie powinny zapewnić, by transfer ten odbywał się zgodnie z właściwymi przepisami dotyczącymi ochrony danych. 28 Motyw 28 c (nowy) (28c) Państwa członkowskie powinny rozważyć możliwość zapewnienia, by ochrona prywatności ustanowiona w niniejszej dyrektywie, rozciągała się na okres następujący po ukończeniu przez dziecko 18. roku życia i przez jego całe życie, by uniknąć napiętnowania, uprzedzeń lub zwiększenia wymiaru potencjalnych wyroków w przyszłości. PE v /47 RR\ doc

23 29 Motyw 30 a (nowy) (30a) Państwa członkowskie powinny zapewnić, by dzieci miały prawo do osobistej obecności i aktywnego udziału w rozprawie, w tym możliwość bycia wysłuchanymi i wyrażenia własnej opinii, jeżeli uzna się, że rozumieją w dostatecznym stopniu przebieg procedury. 30 Motyw 36 (36) Ponieważ cele niniejszej dyrektywy, mianowicie ustanowienie wspólnych norm minimalnych dotyczących gwarancji procesowych dla dzieci będących podejrzanymi lub oskarżonymi w postępowaniu karnym, nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, lecz z uwagi na rozmiary tego środka możliwe jest lepsze ich osiągnięcie na poziomie Unii, Unia może przyjmować środki zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule niniejsza dyrektywa nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tych celów. (36) Ponieważ cele niniejszej dyrektywy, mianowicie ustanowienie wspólnych w całej Unii norm minimalnych dotyczących gwarancji procesowych dla dzieci będących podejrzanymi lub oskarżonymi w postępowaniu karnym, nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, lecz z uwagi na rozmiary tego środka możliwe jest lepsze ich osiągnięcie na poziomie Unii, Unia może przyjmować środki zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule niniejsza dyrektywa nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tych celów. 31 Artykuł 2 ustęp 3 RR\ doc 23/47 PE v02-00

24 3. Niniejszą dyrektywę stosuje się do oskarżonych lub podejrzanych podlegających postępowaniu karnemu, o którym mowa w ust. 1, oraz osób podlegających postępowaniu dotyczącemu europejskiego nakazu aresztowania, o którym mowa w ust. 2, które nie są już dziećmi w toku postępowania, które rozpoczęło się, kiedy byli dziećmi. 3. Niniejszą dyrektywę stosuje się do oskarżonych lub podejrzanych podlegających postępowaniu karnemu, o którym mowa w ust. 1, oraz osób podlegających postępowaniu dotyczącemu europejskiego nakazu aresztowania, o którym mowa w ust. 2, które nie są już dziećmi, lecz nie przekroczyły 21. roku życia w chwili wszczęcia postępowania dotyczącego zarzucanych im przestępstw popełnionych przed ukończeniem przez te osoby 18. roku życia. 32 Artykuł 3 ustęp 1 Do celów niniejszej dyrektywy pojęcie dziecko oznacza osobę poniżej 18. roku życia. Do celów niniejszej dyrektywy stosuje się następujące definicje: dziecko oznacza osobę poniżej 18. roku życia. Jeśli nawet po sprawdzeniu utrzymują się wątpliwości co do małoletniości, należy każdorazowo przyjąć jej domniemanie. 33 Artykuł 3 ustęp 1 tiret pierwsze a (nowe) osoba posiadająca odpowiedzialność rodzicielską oznacza każdą osobę posiadającą odpowiedzialność rodzicielską za dziecko w rozumieniu definicji z art. 2 pkt 7) rozporządzenia (WE) nr 2201/2003. PE v /47 RR\ doc

25 34 Artykuł 4 ustęp 1 wprowadzenie 1. Państwa członkowskie zapewniają niezwłoczne udzielenie dzieciom informacji o przysługujących im prawach zgodnie z przepisami dyrektywy 2012/13/UE. Dzieci informuje się również w takim samym zakresie, jak przewidziano w dyrektywie 2012/13/UE, o następujących prawach: 1. Państwa członkowskie zapewniają niezwłoczne udzielenie dzieciom pisemnie i ustnie, w sposób dostosowany do wieku, wiedzy i zdolności intelektualnych dziecka, w języku dla nich zrozumiałym informacji o stawianych im zarzutach, o przebiegu postępowania oraz o przysługujących im prawach zgodnie z przepisami dyrektywy 2012/13/UE, w tym o następujących prawach: 35 Artykuł 4 ustęp 1 punkt 2 2) prawie do adwokata, przewidzianym w art. 6; 2) prawie do pomocy adwokata, przewidzianym w art. 6; Zmiana łączy się ze zmianami wprowadzonymi do art Artykuł 4 ustęp 1 punkt 5 5) prawie do wolności i prawie do szczególnego traktowania w trakcie zatrzymania, przewidzianym w art. 10 i 12; 5) prawie do wolności i prawie do szczególnego traktowania w trakcie aresztowania lub zatrzymania, przewidzianym w art. 10 i 12; RR\ doc 25/47 PE v02-00

26 Powiązane z wprowadzeniem do art. 12 nowego ustępu dotyczącego gwarancji w przypadku aresztowania dziecka. 37 Artykuł 4 ustęp 1 punkt 9 a (nowy) 9a) prawie do skutecznych środków odwoławczych, przewidzianym w art. 18a; Ten fragment łączy się z wprowadzeniem nowego artykułu dotyczącego skutecznych środków odwoławczych, a sformułowanie jest zgodne z tym, co już przewidziano w innych dyrektywach pakietu uwzględnionych w harmonogramie. 38 Artykuł 4 ustęp 1 punkt 9 b (nowy) 9b) prawie dostępu do wymiaru sprawiedliwości dostosowanego do ich potrzeb. 39 Artykuł 5 ustęp 1 Państwa członkowskie zapewniają przekazanie osobie posiadającej odpowiedzialność rodzicielską lub, w przypadku gdy byłoby to sprzeczne z interesem dziecka, innej stosownej osobie dorosłej informacji, które dziecko Państwa członkowskie zapewniają jak najszybsze przekazanie osobie posiadającej odpowiedzialność rodzicielską lub, w przypadku gdy byłoby to niemożliwe lub sprzeczne z dobrem dziecka, innej stosownej osobie dorosłej, wskazanej przez PE v /47 RR\ doc

27 otrzymuje zgodnie z art. 4. dziecko i zatwierdzonej przez właściwy organ lub wobec niewskazania przez dziecko takiej osoby osobie wyznaczonej przez właściwy organ i zaakceptowanej przez dziecko informacji, które dziecko otrzymuje zgodnie z art. 4. Z uwagi na znaczenie roli innej stosownej osoby dorosłej, jeżeli nie jest możliwe odwołanie się do osoby posiadającej odpowiedzialność rodzicielską, uznano za celowe sprecyzować, w jaki sposób ta inna stosowna osoba dorosła ma być wyznaczana, do celów niniejszego artykułu i całej dyrektywy, w której w różnych innych miejscach używa się tego samego wyrażenia. Również w takich przypadkach trzeba będzie więc odwołać się do zasady ogólnej, o której mowa w niniejszym artykule. 40 Artykuł 6 nagłówek Prawo do obowiązkowego dostępu do adwokata Niezbywalne prawo do pomocy adwokata Celem proponowanego sformułowania jest doprecyzowanie, że adwokat musi mieć dostęp do dziecka i udzielać mu pomocy w trakcie postępowania, a nie tylko dostarczyć mu wsparcia z zewnątrz. 41 Artykuł 6 ustęp 1 1. Państwa członkowskie zapewniają dzieciom pomoc adwokata w toku całego postępowania karnego zgodnie z dyrektywą 2013/48/UE. Prawa dostępu do adwokata nie można się zrzec. 1. Państwa członkowskie zapewniają dzieciom pomoc adwokata na każdym etapie postępowania. Prawa do pomocy adwokata nie można się zrzec. RR\ doc 27/47 PE v02-00

28 Celem proponowanego sformułowania jest doprecyzowanie, że adwokat musi mieć dostęp do dziecka i udzielać mu pomocy w trakcie całego postępowania, a nie tylko dostarczyć mu wsparcia z zewnątrz. 42 Artykuł 6 ustęp 1 a (nowy) 1a. Odstępstwa przewidziane w dyrektywie 2013/48/UE nie mają zastosowania do dzieci. 43 Artykuł 7 ustęp 2 2. W tym celu dzieci obejmuje się indywidualną oceną. W ocenie uwzględnia się w szczególności osobowość i dojrzałość dziecka oraz jego sytuację ekonomiczną i społeczną. 2. W tym celu dzieci obejmuje się indywidualną oceną. W ocenie uwzględnia się w szczególności osobowość i dojrzałość dziecka oraz jego sytuację rodzinną, ekonomiczną, społeczną i środowiskową, a także wszelkie szczególnie trudności okoliczności. 44 Artykuł 7 ustęp 3 3. Indywidualną ocenę przeprowadza się na odpowiednim etapie postępowania i w 3. Indywidualną ocenę przeprowadza się na najwcześniejszym odpowiednim etapie PE v /47 RR\ doc

29 każdym przypadku przed wniesieniem aktu oskarżenia. postępowania i w każdym przypadku przed wniesieniem aktu oskarżenia lub zarządzeniem środków wiążących się z pozbawieniem wolności, chyba że jest to niemożliwe. Z uwagi na znaczenie indywidualnej oceny dla całego przebiegu postępowania uznano za stosowne sprecyzować, że należy ją przeprowadzić na początkowym etapie postępowania. Jeżeli nie można tego zrobić przed ograniczeniem wolności, należy ją przeprowadzić natychmiast po zastosowaniu tego środka. 45 Artykuł 7 ustęp 4 4. Zakres i szczegółowość indywidualnej oceny mogą się różnić w zależności od okoliczności danej sprawy, wagi zarzucanego przestępstwa i kary, która zostanie nałożona w przypadku, gdy dziecko zostanie uznane za winne zarzucanego przestępstwa, jak również faktu, czy dziecko już wcześniej zwróciło na siebie uwagę właściwych organów w kontekście postępowania karnego. 4. Zakres i szczegółowość indywidualnej oceny mogą się różnić w zależności od okoliczności danej sprawy i dobra dziecka. W ocenie mają być zawarte i udokumentowane wszystkie informacje odnoszące się do indywidualnych cech i sytuacji dziecka, które mogą okazać się użyteczne dla właściwego organu do: a) stwierdzenia, czy dziecko musi w trakcie postępowania skorzystać ze specjalnych środków; b) oceny stosowności i skuteczności ewentualnych środków zabezpieczających; c) podjęcia na zakończenie postępowania decyzji wynikających z jego kompetencji. RR\ doc 29/47 PE v02-00

30 Celem dodanych fragmentów jest doprecyzowanie, jakie mają być cele i zawartość indywidualnej oceny, która musi pokazać i udokumentować wszelkie istotne elementy dowodzące, iż dobro dziecka jest odpowiednio chronione i uwzględnione we wszystkich decyzjach, jakie właściwy organ będzie musiał podjąć w trakcie postępowania. 46 Artykuł 7 ustęp 5 5. Dziecko bierze czynny udział w dokonywaniu indywidualnej oceny. 5. Dziecko bierze czynny udział w dokonywaniu indywidualnej oceny. Przeprowadza ją wykwalifikowana osoba posiadająca wielodyscyplinarne podejście, w razie potrzeby przy zaangażowaniu osoby posiadającej odpowiedzialność rodzicielską lub innej stosownej osoby dorosłej lub zawodowego specjalisty. Te uściślenia mają za zadanie lepiej zdefiniować, jakie mogą być zależnie od okoliczności sposoby dokonywania indywidualnej oceny z myślą o realizacji celów, o których mowa w ustępie Artykuł 7 ustęp 7 7. Państwa członkowskie mogą odstąpić od obowiązku określonego w ust. 1 wówczas, gdy przeprowadzenie indywidualnej oceny nie jest proporcjonalne, biorąc pod uwagę okoliczności danej sprawy i fakt, czy dziecko już wcześniej zwróciło na siebie uwagę organów państw członkowskich w kontekście postępowania karnego. 7. Państwa członkowskie mogą odstąpić od obowiązku przeprowadzenia indywidualnej oceny, jeżeli takie odstępstwo uzasadniają okoliczności sprawy i jest ono podyktowane dobrem dziecka. PE v /47 RR\ doc

31 48 Artykuł 8 ustęp 1 1. W przypadku pozbawienia dziecka wolności państwa członkowskie zapewniają dziecku dostęp do badania lekarskiego, ze szczególnym uwzględnieniem oceny ogólnego psychicznego i fizycznego stanu dziecka, w celu ustalenia, czy stan dziecka pozwala na przeprowadzenie przesłuchania lub innych czynności dochodzeniowych lub dowodowych, lub wszelkich środków przyjętych, lub przewidzianych wobec dziecka. 1. Jeżeli dziecko pozbawiono wolności, jeżeli wymaga tego postępowanie lub dobro dziecka, państwa członkowskie zapewniają dziecku niezwłoczny dostęp do badania lekarskiego i opieki medycznej w celu oceny, ochrony i w razie potrzeby poprawy stanu zdrowia oraz dobrego samopoczucia dziecka. Badanie lekarskie jest możliwie najmniej inwazyjne i przeprowadza je osoba posiadająca zawodowe kwalifikacje. 1a. Wyniki tego badania lekarskiego bierze się pod uwagę przy ustalaniu, czy stan dziecka pozwala na przeprowadzenie przesłuchania lub innych czynności dochodzeniowych lub dowodowych, lub wszelkich środków przyjętych, lub przewidzianych wobec dziecka. 49 Artykuł 8 ustęp 3 3. Wynik badania lekarskiego sporządza się w formie pisemnej. 3. Wynik badania lekarskiego sporządza się w formie pisemnej i w odpowiednim czasie podejmuje się wszelkie właściwe i niezbędne środki dla ochrony zdrowia fizycznego i psychicznego dziecka. 50 Artykuł 9 ustęp 1 RR\ doc 31/47 PE v02-00

32 1. Państwa członkowskie zapewniają nagranie w postaci zapisu audiowizualnego każdego przesłuchania dzieci przeprowadzonego przez policję lub inny organ ścigania bądź organ sądowy przed wniesieniem aktu oskarżenia, chyba że jest to nieproporcjonalne, biorąc pod uwagę złożoność sprawy, wagę zarzucanego przestępstwa i potencjalną karę, która może zostać poniesiona. 1. Państwa członkowskie zapewniają nagranie w postaci zapisu audiowizualnego każdego przesłuchania dzieci przeprowadzonego przez policję lub inny organ ścigania bądź organ sądowy, chyba że jest to wbrew dobru dziecka. W świetle rozwoju technologicznego, który umożliwia dokonywanie niezwykle łatwo i coraz taniej zapisów audiowizualnych, a także uwzględniając znaczenie takich gwarancji, nie wydaje się zasadne wprowadzanie odstępstw z powodów innych niż dobro dziecka. 51 Artykuł 9 ustęp 2 a (nowy) 2a. Państwa członkowskie dokładają starań, by przesłuchania dzieci były prowadzone w sposób uwzględniający ich wiek, poziom dojrzałości oraz wszelkie inne potrzeby stwierdzone podczas indywidualnej oceny przeprowadzonej zgodnie z przepisami art Artykuł 9 ustęp 3 3. Ustęp 1 pozostaje bez uszczerbku dla 3. Ustęp 1 pozostaje bez uszczerbku dla PE v /47 RR\ doc

33 możliwości zadawania pytań służących identyfikacji osobowej dziecka bez sporządzania takiego zapisu audiowizualnego. możliwości zadawania pytań służących wyłącznie identyfikacji osobowej dziecka bez sporządzania takiego zapisu audiowizualnego. 53 Artykuł 10 ustęp 1 1. Państwa członkowskie zapewniają, aby pozbawianie dzieci wolności przed wydaniem wyroku skazującego było stosowane wyłącznie jako środek ostateczny i wymierzany na jak najkrótszy stosowny okres. Odpowiednio uwzględnia się wiek i indywidualną sytuację dziecka. 1. Państwa członkowskie zapewniają, aby pozbawianie dzieci wolności przed wydaniem wyroku skazującego było stosowane wyłącznie jako środek ostateczny, który musi być konkretnie i szczegółowo uzasadniony, i wymierzany na jak najkrótszy stosowny okres, przy zagwarantowaniu w każdym przypadku poszanowania godności ludzkiej i praw aresztowanego dziecka. Uwzględnia się wiek i indywidualną sytuację oraz osobowość dziecka, a także szczególne okoliczności, w których popełniono przestępstwo. Biorąc pod uwagę, że pozbawianie dzieci wolności to wyłącznie ostateczność, sądy powinny w miarę możliwości dążyć do wymierzania tej kary wyłącznie wówczas, gdy jest to całkowicie nieuniknione, podając jednocześnie konkretne i szczegółowe przyczyny takiej decyzji. W każdym wypadku należy zagwarantować poszanowanie godności ludzkiej i praw zatrzymanego dziecka, uwzględnić jego osobowość, a także szczególne okoliczności, w jakich popełnione zostało przestępstwo. 54 Artykuł 10 ustęp 2 2. Państwa członkowskie zapewniają okresową kontrolę przez sąd każdego przypadku pozbawienia dzieci wolności 2. Państwa członkowskie zapewniają okresową kontrolę przez sąd w rozsądnych odstępach czasu każdego przypadku RR\ doc 33/47 PE v02-00

34 przed wydaniem wyroku skazującego. pozbawienia dzieci wolności przed wydaniem wyroku skazującego. Każde dziecko pozbawione wolności ma prawo zakwestionować zgodność z prawem pozbawienia go wolności przed sądem lub innym właściwym, niezawisłym i bezstronnym organem, a także ma prawo do szybkiego rozstrzygnięcia wszelkiej skargi tego rodzaju. 55 Artykuł 10 a (nowy) Artykuł 10a Areszt tymczasowy Państwa członkowskie dbają o to, by dzieci umieszczone w areszcie tymczasowym zostały oddzielone od skazanych dorosłych i dzieci. 56 Artykuł 11 ustęp 2 litera d d) poddanie się leczeniu lub leczeniu uzależnień; d) uczestnictwo w programach terapeutycznych lub leczenia uzależnień; e) uczestnictwo w środkach o charakterze wychowawczym. 57 Artykuł 11 ustęp 2 litera e PE v /47 RR\ doc

35 e) uczestnictwo w środkach wychowawczych. e) uczestnictwo w programach wychowawczych. 58 Artykuł 12 ustęp -1 (nowy) -1. Państwa członkowskie dopilnowują, aby aresztowanie dziecka odbywało się z zachowaniem procedur i gwarancji dostosowanych do wieku i poziomu dojrzałości dziecka. 59 Artykuł 12 ustęp -1 a (nowy) -1a. Państwa członkowskie dopilnowują ponadto, by aresztowanemu dziecku przysługiwało prawo do niezwłocznego spotkania z osobą posiadającą odpowiedzialność rodzicielską lub inną odpowiednią osobą dorosłą, o której mowa w art. 5 ust. 1, w każdym razie przed przesłuchaniem. 60 Artykuł 12 ustęp 1 1. Państwa członkowskie zapewniają, aby 1. Państwa członkowskie zapewniają, aby RR\ doc 35/47 PE v02-00

36 dzieci podlegające zatrzymaniu były odseparowane od osób dorosłych, chyba że uznaje się, iż w najlepszym interesie dziecka jest tego nie czynić. Po ukończeniu 18. roku życia przez dziecko podlegające zatrzymaniu państwa członkowskie zapewniają mu, w uzasadnionych przypadkach, możliwość dalszego odseparowania od osób dorosłych, biorąc pod uwagę indywidualne okoliczności danej sprawy. dzieci podlegające zatrzymaniu były odseparowane od osób dorosłych i mogły, po ukończeniu 18. roku życia, być nadal przetrzymywane w odseparowaniu od osób dorosłych, chyba że nie zostanie to uznane za właściwe ze względu na dobro dziecka lub dobro pozostałych zatrzymanych dzieci. 61 Artykuł 12 ustęp 2 litera a a) zapewnienia i ochrony zdrowia i rozwoju fizycznego dziecka; a) zapewnienia i ochrony zdrowia i rozwoju fizycznego oraz psychicznego dziecka; 62 Artykuł 12 ustęp 2 litera a a (nowa) aa) ochrony godności i tożsamości dziecka, 63 Artykuł 12 ustęp 2 litera d d) wspierania rozwoju dziecka i jego przyszłej integracji społecznej. d) zagwarantowania dostępu do programów, które wspierają rozwój dziecka i jego przyszłą integrację PE v /47 RR\ doc

37 społeczną. 64 Artykuł 12 ustęp 2 litera d a (nowa) da) zagwarantowania, by spełniono specjalne wymagania dzieci niepełnosprawnych pod względem fizycznym, sensorycznym, a także intelektualnym. 65 Artykuł 12 ustęp 2 litera d b (nowa) db) zapewnienia ochrony wszystkich pozostałych praw dziecka, 66 Artykuł 12 ustęp 2 litera d c (nowa) dc) zapewnienia ochrony swobody dziecka do wyrażania swej religii lub przekonań. RR\ doc 37/47 PE v02-00

38 67 Artykuł 12 ustęp 2 a (nowy) 2a. Państwa członkowskie zapewniają, aby zatrzymane dziecko, jego adwokat oraz osoba posiadająca odpowiedzialność rodzicielską lub inna stosowna osoba dorosła miały do dyspozycji skuteczne środki odwoławcze. Państwa członkowskie zapewniają także przeprowadzanie regularnych, niezależnych kontroli w celu sprawdzenia stanu obiektów i warunków przetrzymywania osób zatrzymanych oraz podejmują odpowiednie działania na podstawie wyników kontroli. Aby zagwarantować, że stan obiektów i warunki przetrzymywania osób zatrzymanych w ramach postępowania karnego są odpowiednie i zgodne z wymogami poszanowania praw podstawowych uznanych także na szczeblu europejskim, stosowne jest, aby państwa członkowskie zapewniły skuteczne środki odwoławcze i przeprowadzanie także okresowych kontroli obiektów przez niezależne podmioty. 68 Artykuł 14 ustęp 1 1. Państwa członkowskie zapewniają, by postępowanie karne dotyczące dzieci było prowadzone z wyłączeniem jawności, chyba że po należytym uwzględnieniu interesu dziecka wyjątkowe okoliczności uzasadniają odstąpienie od tego przepisu. 1. Państwa członkowskie zapewniają, by postępowanie karne dotyczące dzieci było prowadzone z wyłączeniem jawności, chyba że w wyjątkowych okolicznościach dobro dziecka uzasadnia odstąpienie od tego przepisu. 69 PE v /47 RR\ doc

39 Artykuł 14 ustęp 2 2. Państwa członkowskie zapewniają podjęcie przez właściwe organy odpowiednich środków w toku postępowania karnego w celu ochrony prywatności dziecka i członków rodziny, w tym ich imion i nazwisk oraz wizerunku. Państwa członkowskie zapewniają niepodawanie przez właściwe organy do wiadomości publicznej informacji, które mogłyby doprowadzić do identyfikacji dziecka. 2. Państwa członkowskie zapewniają podjęcie przez właściwe organy odpowiednich środków w toku postępowania karnego w celu ochrony prywatności i dobrego samopoczucia dziecka i członków rodziny, w tym ich imion i nazwisk oraz wizerunku. Państwa członkowskie zapewniają niepodawanie przez właściwe organy oraz podmioty niepubliczne, takie jak środki przekazu, do wiadomości publicznej informacji, które mogłyby doprowadzić do identyfikacji dziecka. 70 Artykuł 15 ustęp 1 Państwa członkowskie zapewniają osobie posiadającej odpowiedzialność rodzicielską lub innej stosownej osobie dorosłej, o której mowa w art. 5, dostęp do rozpraw sądowych odbywających się z udziałem dziecka. Państwa członkowskie zapewniają osobie posiadającej odpowiedzialność rodzicielską lub innej stosownej osobie dorosłej, o której mowa w art. 5 ust. 1, dostęp do rozpraw sądowych odbywających się z udziałem dziecka, a także w razie potrzeby możliwość bycia obecnym na innych etapach postępowania odbywających się z udziałem dziecka, chyba że jest to wbrew dobru dziecka. Z uwagi na znaczenie, jakie co do zasady może mieć dla dziecka bliskość osoby posiadającej odpowiedzialność rodzicielską lub innej stosownej osoby dorosłej w trakcie postępowania, uznaje się za zasadne przyznanie przez państwa członkowskie chyba że istnieją powody przeciwne takich możliwości ze względu na dobro dziecka. Obecność osoby posiadającej odpowiedzialność rodzicielską jest poza tym uważana co do zasady za obowiązek, a nie prawo, zgodnie z pkt 10 zalecenia Komitetu Ministrów Rady Europy z dnia 24 września 2003 r. RR\ doc 39/47 PE v02-00