Szczepienia. Wprowadzenie do specjalizacji z pediatrii czerwiec 2019

Transkrypt

1 Szczepienia Wprowadzenie do specjalizacji z pediatrii czerwiec 2019 Lek. Alicja Jaczewska Oddział Kliniczny Pediatrii wraz z Pododdziałem Patologii Noworodka i Pododdziałem Dziennym

2 Potencjalne stadia choroby

3

4 Program Szczepień Ochronnych

5 Krztusiec Na rynku dostępne są różne szczepionki przeciw krztuścowi. Występują zawsze w postaci skojarzonej przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi. Szczepionki dla dzieci zawierają: całokomórkowy składnik krztuśca (szczepionka DtwP) DTP szczepionka błoniczo-tężcowo-krztuścowa adsorbowana bezkomórkowy składnik krztuśca, wtedy występują jako: szczepionka 3 w 1 (DTaP przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi), szczepionka 4 w 1 (DTaP-IPV przeciw błonicy, tężcowi, krztuścowi, poliomyelitis), szczepionka 5 w 1 (DTaP-IPV+Hib przeciw błonicy, tężcowi, krztuścowi, poliomyelitis, Haemophilus influenzae typu b), szczepionka 6 w 1 (DTaP+IPV+Hib+wzwB przeciw błonicy, tężcowi, krztuścowi, poliomyelitis, Haemophilus influenzae typu b, wirusowemu zapaleniu wątroby typu B) Infanrix DTPa, Tripacel Tetraxim Pentaxim, Infanrix IPV Hib, Hexacima, Infanrix Hexa Szczepionki dla młodzieży i dorosłych występują jako szczepionka dtap, przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi z obniżoną zawartością antygenów błonicy i krztuśca oraz bezkomórkowym składnikiem krztuśca. Tdap Szczepionka SSI, Adacel, Boostrix, Boostrix polio

6 W Polsce są dostępne: Szczepionki monowalentne dla: dzieci i młodzieży (D), dorosłych (d). Błonica Rozróżnienie szczepionki przeciw błonicy jako d i D wynika ze ze zróżnicowanej zawartości substancji czynnej (toksoidu błoniczego). Monowalentną szczepionkę przeciw błonicy stosuje się u osób z przeciwwskazaniami do szczepień szczepionką Td lub niedawno uodpornianych przeciw tężcowi. Szczepionki dwuwalentne dla: dzieci do 7 r. ż. z przeciwwskazaniami do szczepień szczepionką przeciw krztuścowi (DT), Clodivac, DT szczepionka błoniczo-tężcowa adsorbowana młodzieży i dorosłych (dt). Szczepionki skojarzone DTP przeciwko błonicy (D), tężcowi (T) i krztuścowi (z pełnokomórkowym (wp) lub bezkomórkowym (ap) krztuścem) do stosowania dla dzieci. DTP szczepionka błoniczo-tężcowo-krztuścowa adsorbowana Infanrix DTPaI, Tripacel Szczepionki skojarzone DTP [z komponentem błoniczym (D), tężcowym (T) oraz krztuścowym pełnokomórkowym (P) lub bezkomórkowym (ap)], które kojarzy się z komponentami Hib, polio, wzw B do stosowania dla dzieci. Pentaxim, Hexacima, Infanrix IPV Hib, Infanrix Hexa, Tetraxim Szczepionki skojarzone dtap [z obniżoną zawartością komponentu błoniczego (d), komponentem tężcowym (T) oraz obniżoną zawartością bezkomórkowego komponentu krztuścowego (ap)] do stosowania dla młodzieży i dorosłych. Tdap Szczepionka SSI, Adacel, Boostrix, Boostrix polio,

7 Tężec Na rynku dostępnych jest kilka rodzajów szczepionek przeciw tężcowi: szczepionki monowalentne (T) dla: dzieci z przeciwwskazaniami do szczepień szczepionkami skojarzonymi (szczepienie podstawowe), dorosłych wcześniej nieszczepionych w schemacie podstawowym, osób zranionych ze wskazaniami indywidualnymi, gdy ostania dawka szczepionki tężcowej została podana nie wcześniej niż po 5 latach od ostatniego szczepienia; Tetana, Szczepionka tężcowa adsorbowana szczepionki skojarzone dwuwalentne (DT lub dt) dla: dzieci w wieku 6 lat z przeciwwskazaniami do szczepień szczepionką przeciw krztuścowi, Clodivac, DT szczepionka błoniczo-tężcowa adsorbowana osób 19 lat (szczepionka dt); szczepionki skojarzone (DTwP przeciw błonicy (D), tężcowi (T) i krztuścowi (z pełnokomórkowym składnikiem krztuśca-wp) u dzieci w 2, 3-4, 5 oraz miesiącu życia, a także 6 roku życia; DTP szczepionka błoniczo-tężcowo-krztuścowa adsorbowana szczepionki skojarzone DTaP przeciw błonicy (D), tężcowi (T) i krztuścowi (z bezkomórkowym składnikiem krztuśca (ap), mogą występować w postaci skojarzonej ze składnikami Hib, polio, wzwb. Infanrix DTPa, Tripacel, Pentaxim, Hexacima, Infanrix IPV Hib, Infanrix Hexa, Tetraxim, Tdap Szczepionka SSI, Adacel, Boostrix, Boostrix polio,

8 Haemophilus influenzae typ b Szczepionki monowalentne Act-Hib, Hiberix Szczepionki poliwalentne Pentaxim, Hexacima, Infanrix IPV Hib, Infanrix Hexa

9 Poliomyelitis Istnieją dwa typy szczepionek przeciw poliomyelitis: inaktywowana (IPV), zawierająca trzy typy zabitych szczepów poliowirusów (opracowana przez J.E. Salka) Monowalentna Poliwalentna Imovax Polio, Poliorix Pentaxim, Hexacima, Infanrix IPV Hib, Infanrix Hexa, Boostrix Polio, Tetraxim żywa (OPV), zawierająca trzy typy atenuowanych szczepów poliowirusów (opracowana przez A.B. Sabina i H. Koprowskiego). Oba typy szczepionek są nadal stosowane na świecie. Od kwietnia 2016 roku w Polsce szczepienia przeciw poliomyelitis realizowane są jedynie szczepionką inaktywowaną IPV. IPV ma bardzo wysoką skuteczność w ochronie przed zachowaniem na poliomyelitis. Po pełnym cyklu szczepień, przewidzianych w programie szczepień ochronnych, odporność na zachorowanie utrzymuje się do końca życia.

10 Gruźlica W Polsce zarejestrowane są 2 szczepionki przeciw gruźlicy: BCG 10, BCG Szczepionka SSI Charakterystyczny odczyn: po ok. 2 5 tygodni w miejscu wstrzyknięcia pojawia się naciek, rumień i grudka na szczycie powstaje pęcherzyk z ropną zawartością pęcherzyk pęka, z wytworzeniem owrzodzenia, które przysycha i goi się pod strupem. czasem dochodzi do zropienia owrzodzenia strup odpada zwykle po 8 10 tygodniach u 95% szczepionych powstaje biało-różowa blizna o średnicy do 6 8 mm. UWAGA wcześniaki!

11 Od początku 2019 roku (dane NIZP-PZH do ), zgłoszono 1137 przypadków zachorowań na odrę, tj. ok. 15 razy więcej niż w analogicznym okresie zeszłego roku. W całym 2018 roku odnotowano 339 zachorowań na odrę tj. ponad 5- krotnie więcej w porównaniu do roku 2017 kiedy zachorowały 63 osoby. Osoby, które zachorowały na odrę w zdecydowanej większości były osobami nieszczepionymi przeciw odrze lub nie ma danych na temat ich szczepień.

12 Odra świnka różyczka Szczepionka przeciw tym chorobom występuje wyłącznie jako szczepionka skojarzona zawierająca żywe, atenuowane wirusy odry, świnki i różyczki (szczepionka popularnie nazywana MMR) lub MMR-Vax Pro, Priorix wirusy odry, świnki, różyczki i ospy wietrznej (szczepionka MMR-V, aktualnie niedostępna). Po podaniu dwóch dawek szczepionki MMR lub MMR-V co najmniej 98% (96%- 100%) dzieci jest chronionych przed zachorowaniem na odrę. Pojedyncza szczepionka przeciw odrze jest niedostępna. Podanie 2 dawek skojarzonej szczepionki przeciw śwince, odrze i różyczce pozwala uzyskać 86% skuteczności przeciw śwince. Osoba zaszczepiona pojedynczą dawką szczepionki jest odporna w około 90% na zakażenie zjadliwym szczepem wirusa różyczki. Po podaniu drugiej dawki szczepionki odsetek osób odpornych wzrasta do 98-99%.

13 WZW B Szczepionki monowalentne Engerix, Euvax B, Hepavax Szczepionki skojarzone WZW A + WZW B 6 w 1 Twinrix Adult Infanrix Hexa, Hexacima UWAGA wcześniaki!

14 Szczepionki skoniugowane: Pneumokoki szczepionka dziesięciowalentna (PCV-10). 1, 4, 5, 6B, 7F, 9V, 14, 18C, 19F i 23F dzieci od 6 tyg. do 5 r.ż. serotyp 19F zapewnia krzyżową ochronę przeciw serotypowi 19A Synflorix szczepionka trzynastowalentna (PCV-13) 1, 3, 4, 5, 6A, 6B, 7F, 9V, 14, 18C, 19A, 19F i 23F dzieci od 6 tyg. życia, nastolatków i dorosłych Prevenar 13 Szczepionki polisacharydowe przeciw 23 serotypom pneumokoków (PPSV23), 1, 2, 3, 4, 5, 6B, 7F, 8, 9N, 9V, 10A, 11A, 12F, 14, 15B, 17F, 18C, 19A, 19F, 20, 22F, 23F, 33F powyżej 65 lat oraz chorych powyżej 2 lat, którzy ze względu na stan zdrowia są szczególnie narażeni na ciężkie zakażenia pneumokokowe. UWAGA wcześniaki! Pneumo 23

15 Meningokoki

16 Meningokoki Szczepionki polisacharydowe skuteczne wobec meningokoków serogrupy A i C lub A, C, W135 i Y. Znaczenie szczepionek polisacharydowych jest coraz mniejsze ze względu na dostępność szczepionek skoniugowanych. Szczepionki polisacharydowe są wciąż zalecane osobom wyjeżdżającym w rejony endemicznego i epidemicznego występowania meningokoków serogrupy A, C, W-135 i Y. Szczepionki skoniugowane to szczepionki nowszej generacji (w Polsce dostępne przeciw meningokokom serogrupy C oraz A, C, W135 i Y). szczepionki przeciw meningokokom serogrupy C NeisVac C dzieci po ukończeniu 2 m.ż. 2+1 młodzież i dorośli - pojedyncza dawka. szczepionek 4-walentnych (przeciw serogrupie A, C, W-135 i Y) Nimenrix dzieciom od 2. m.ż. 2+1 Od 12. m.ż, młodzieży i dorosłym - pojedyncza dawka Szczepionki białkowe przeciw meningokokom serogrupy B. Szczepionka dla dzieci po 2. mż. 2-5 miesięcy miesiecy miesiecy miesięcy lat 2 dawki >11 roku życia 2 dawki Szczepionka >10 rż. 2 dawki lub 2+1 Bexsero Trumenba

17 Ospa wietrzna W Polsce jest dostępna szczepionka przeciw ospie wietrznej zawierająca żywy, atenuowany szczep wirusa ospy wietrznej i półpaśca (VZV- varicella-zoster virus). Skuteczność szczepionki jest bardzo wysoka, przekracza 95%. Dwa dostępne na rynku preparaty szczepionki zawierają ten sam szczep wirusa ospy wietrznej i półpaśca (szczep OKA). Nie różnią się między sobą pod względem skuteczności ani bezpieczeństwa. Varilix, Varivax

18 Rotawirus Zgodnie z danymi NIZP-PZH liczba zachorowań na ostre biegunki rotawirusowe jest różna w poszczególnych latach (w ciągu ostatnich zachorowań w 2016 roku zachorowań w 2015 roku dzieci, z zapadalnością wynoszącą 85,9 osób na w 2017 hospitalizacją na poziomie 91,5%. Liczba zgłaszanych zakażeń w poszczególnych latach utrzymuje wyraźną tendencję wzrostową zachorowań. Odsetek hospitalizacji pozostaje na zbliżonym poziomie ponad 90%. Częstość infekcji rotawirusowych, oszacowana przez polskich epidemiologów, uwzględniająca dane Narodowego Funduszu Zdrowia oraz Głównego Inspektoratu Sanitarnego (dane dotyczące zakażeń szpitalnych) szacowana jest na około zachorowań rocznie.

19 Rotawirus W szczepionkach podawanych drogą doustną substancją czynną są żywe, atenuowane wirusy. W Polsce dostępne są: szczepionka jednoskładnikowa atenuowany ludzki szczep wirusa RIX 4414, 2 dawki w odstępie 4 tyg. Początek po 6. tyg.ż. Cykl zakończyć do 16. tyg.ż. (24. tyg.ż.) Rotarix szczepionka pięcioskładnikowa 5 szczepów wirusa, które stanowią reasortanty ludzko-bydlęce 3 dawki w odstępach 4 tyg. Początek tydz.ż. RotaTeq Cykl zakończyć do tyg.ż. (32. tyg.ż)

20 Przeciwwskazania do szczepień Szczepienia nie wolno wykonywać, jeśli: u szczepionego dziecka wystąpiła kiedykolwiek ciężka reakcja alergiczna co najmniej na jeden składnik szczepionki u szczepionego dziecka wystąpiła ciężka reakcja alergiczna po podaniu poprzedniej dawki szczepionki szczepionka zawiera żywe drobnoustroje, a dziecko ma poważne zaburzenia odporności

21 Przeciwwskazania do szczepień Przeciwwskazania wg WHO nie stanowią: - katar lub lekka infekcja z gorączką do 38,5 C lub bez gorączki - alergia, a także atopowe zapalenie skóry, astma oskrzelowa, katar sienny - wcześniactwo, mała urodzeniowa masa ciała - niedożywienie - karmienie piersią - drgawki u najbliższych krewnych (rodzice, rodzeństwo) - przyjmowanie antybiotyków, stosowanie maści przeciw zapalnych na skórę lub leków w inhalacji - zapalenie lub miejscowe zakażenie skóry (szczepionkę można podać w inne miejsce) - przewlekłe choroby serca, nerek i wątroby w stabilnym okresie (tzn. nie w czasie nasilenia objawów) - stabilny stan neurologiczny w przypadku chorób układu nerwowego (np. mózgowego porażenia dziecięcego, zespołu Downa, skutecznie leczonej padaczki) - żółtaczka fizjologiczna noworodków

22 Niepożądane odczyny poszczepienne Niepożądany odczyn poszczepienny (NOP) jest to nieprawidłowa reakcja organizmu, występująca po podaniu szczepionki Przyczyną NOP może być: działanie samej szczepionki (np. uczulenie na jej składnik), nieprawidłowe podanie szczepionki, inna przyczyna, przypadkowo występująca w tym samym czasie, co szczepienie. Odczyny poszczepienne mogą wystąpić po szczepieniu natychmiast lub po kilku dniach, a nawet tygodniach. Kwalifikacja NOP dokonywana jest przez lekarza i weryfikowana przez specjalistów w Narodowym Instytucie Zdrowia Publicznego..

23 Niepożądane odczyny poszczepienne Niepożądany odczyn poszczepienny (NOP) jest to nieprawidłowa reakcja organizmu, występująca po podaniu szczepionki Przyczyną NOP może być: działanie samej szczepionki (np. uczulenie na jej składnik), nieprawidłowe podanie szczepionki, inna przyczyna, przypadkowo występująca w tym samym czasie, co szczepienie. Odczyny poszczepienne mogą wystąpić po szczepieniu natychmiast lub po kilku dniach, a nawet tygodniach. Kwalifikacja NOP dokonywana jest przez lekarza i weryfikowana przez specjalistów w Narodowym Instytucie Zdrowia Publicznego..

24 Niepożądane odczyny poszczepienne Częstość występowania NOP zależy od rodzaju szczepionki. Przy szczepionkach stosowanych w Polsce jeden NOP występuje przeciętnie raz na szczepień. Dla poszczególnych szczepionek, pod względem ich częstości, rozróżnia się odczyny: - bardzo częste (>1/10 podanych dawek), - częste (>1/100 dawek), - umiarkowanie częste (>1/1000 dawek), - rzadkie (>1/ dawek), - bardzo rzadkie (<1/ dawek). Dla przykładu, objawy porażeń po podaniu doustnej szczepionki przeciwko poliomyelitis występują z częstością 1 / 1 milion zastosowanych dawek, natomiast objawy miejscowe po wstrzyknięciu szczepionki MMR występują z częstością 1/10 podanych dawek.

25 Zgłaszanie NOP W ramach obowiązkowego systemu zgłaszania NOP przez lekarzy za pośrednictwem Inspekcji Sanitarnej. Lekarze zgłaszają podejrzenia NOP do Powiatowych Stacji Sanitarno-Epidemiologicznych, skąd trafiają one do Zakładu Epidemiologii NIZP-PZH, gdzie podlegają weryfikacji i analizie przez ekspertów. Lekarz ma obowiązek zgłoszenia każdego rozpoznanego przez siebie odczynu w ciągu 24 godzin od powzięcia podejrzenia jego wystąpienia.

26 Zgłaszanie NOP w ramach dobrowolnego systemu nadzoru NOP, każda osoba zainteresowana, w tym np. rodzic/opiekun dziecka, może zgłosić podejrzenie NOP bezpośrednio do Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, gdzie są one gromadzone i analizowane w Departamencie Monitorowania Działań Niepożądanych tego Urzędu, a następnie przekazywane do europejskiej bazy danych tzw. EudraVigilance(European Union Drug Regulating Authorities Pharmacovigilance) prowadzonej przez Europejską Agencję Leków (European Medicines Agency, EMA) Ten sposób zgłaszania NOP nie wymaga potwierdzenia przez pracownika służby zdrowia.

27 Niepożądane odczyny poszczepienne

28 Kwalifikacja do szczepienia Zgodnie z obowiązującymi przepisami: każde dziecko i osoba dorosła zgłaszająca się w celu przeprowadzenia szczepienia obowiązkowego lub zalecanego musi przejść kwalifikacyjne badanie lekarskie. badanie lekarskie jest ważne 24 godziny ma na celu wykrycie ewentualnych przeciwwskazań do szczepienia, opóźnienie wykonania szczepienia, modyfikację schematu szczepień. Istotne jest w czasie kwalifikacji zminimalizowanie ryzyka wystąpienia niepożądanego odczynu poszczepiennego (NOP) i zapewnienie maksymalnej skuteczności szczepienia kwalifikacja składa się z badania podmiotowego (wywiad) i przedmiotowego (badanie fizykalne).

29

30 Kwalifikacja do szczepienia Rozmowa o ryzyku potencjalnych odczynów poszczepiennych należy również do procesu kwalifikacji do szczepienia! Rodzic/opiekun dziecka lub osoba dorosła powinien być poinformowany o rodzajach NOP jakie mogą wystąpić po danej szczepionce oraz o czasie, w którym te odczyny najczęściej występują.

31 Najczęstsze pytania: Czym się różnią szczepienia darmowe od płatnych? Co jest lepsze zwykłe czy skojarzone? Infanrix czy Pentaxim/Hexacima? MMR czy Priorix? Jak szczepić dzieci z alergia na białko jaja Engerix czy Euvax? Czy nie poczekać ze szczepieniami? Czy nie lepiej przechorować ospę? Na które meningokoki zaszczepić? I kiedy?

32 Tiomersal metalurganiczny związek chemiczny zawierający rtęć odznaczający się znaczną toksycznością substancja konserwująca używana w starszych typach szczepionek i obecnie w szczepionce dla dzieci DTP (przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi) Stwierdzono jednak, że więcej rtęci ludzie dostarczają do organizmu w wyniku jedzenia konserw rybnych niż z powodu szczepień

33 Autyzm Spektrum zaburzeń autystycznych: zaburzenia rozwojowe okresu wczesnodziecięcego upośledzenie rozwoju umiejętności społecznych (brak mowy lub upośledzenie jej rozwoju) zainteresowanie wzbudzają obiekty nieożywione

34 Autyzm 3-5 przypadków na dzieci w wieku szkolnym częściej u chłopców objawy pojawiają się do 3 roku życia