Apteki pod. lupą Funduszu. zaburzenia erekcji próby leczenia podejmuje wciąż niewielu Polaków

Transkrypt

1 PRAKTYCZNY MAGAZYN DLA FARMACEUTÓW POLPHARMA FARMACEUTOM Nr 5 (22) Maj 2009 Cena: 6,70 zł NAUKA zaburzenia erekcji próby leczenia podejmuje wciąż niewielu Polaków załóż stronę WWW zareklamuj swoją aptekę w sieci metamizol poznaj fakty i mity najnowsze badania potwierdzają bezpieczeństwo i skuteczność stosowania leku lekarz w aptece pacjent, którego należy traktować jak partnera TEMAT MIESIĄCA Apteki pod lupą Funduszu

2 500 mg, 850 mg, 1000 mg. Po pierwsze Formetic Dostępny w opakowaniach 30 i 60 tabl. Najkorzystniejsza odpłatność dla pacjenta za op. 60 tabl.* 60 tabletek tk wszystkie dawki! 6 40 pln FORMETIC (Metforminum). Skład i postać: Tabletki powlekane, 1 tabletka zawiera odpowiednio 500 mg, 850 mg lub 1000 mg metforminy. Wskazania: Leczenie cukrzycy typu 2, zwłaszcza u pacjentów z nadwagą, gdy za pomocą ściśle przestrzeganej diety i ćwiczeń zycznych nie można uzyskać właściwej kontroli glikemii. U dorosłych metformina może być stosowana w monoterapii lub w skojarzeniu z innymi doustnymi lekami przeciwcukrzycowymi lub insuliną. U dzieci w wieku powyżej 10 lat i młodzieży metformina może być stosowana w monoterapii lub w skojarzeniu z insuliną. Wykazano zmniejszenie powikłań cukrzycowych u dorosłych pacjentów z nadwagą z cu- krzycą typu 2, leczonych metforminą jako lekiem pierwszego rzutu, u których leczenie dietą nie przyniosło oczekiwanych rezultatów. Dawkowanie i sposób podawania: Dorośli: Monoterapia lub leczenie skojarzone z innymi doustnymi lekami przeciwcukrzycowymi: Zwykle od 500 mg do 850 mg metforminy 2 lub 3 razy na dobę podczas lub po posiłku, po dniach należy ustalić dawkę na podstawie wyników badania stężenia glukozy we krwi. Maksymalna dawka dobowa metforminy wynosi 3 g, przyjmowana w 2-3 dawkach podzielonych. W przypadku planowanej zamiany innego doustnego leku przeciwcukrzycowego na metforminę, należy odstawić poprzednio stosowany preparat i zastosować met- forminę w powyżej podanych dawkach. Leczenie skojarzone z insuliną: Stosowanie metforminy i insuliny w terapii skojarzonej pozwala osiągnąć lepszą kontrolę stężenia glukozy we krwi. Początkowo od 500 mg do 850 mg 2 lub 3 razy na dobę, natomiast dawkę insuliny ustala się na podstawie wyników badania stężenia glukozy we krwi. Pacjenci w podeszłym wieku: Dawkę metforminy należy ustalić na podstawie oceny czynności nerek, ze względu na ryzyko zmniejszenia czynności nerek u tych pacjentów. Konieczne jest regularne kontrolowanie czynności nerek. Dzieci i młodzież: Monoterapia lub leczenie skojarzone z insuliną: Formetic 500 mg, 850 mg i 1000 mg może być stosowany u dzieci w wieku powyżej 10 lat i młodzieży. Zwykle początkowa dawka wynosi od 500 mg do 850 mg metforminy raz na dobę, w czasie lub po posiłku. Po dniach dawkę należy ustalić na podstawie wyników badania stężenia glukozy we krwi. Maksymalna dawka metforminy wynosi 2 g na dobę, przyjmowana w 2 lub 3 dawkach podzielonych. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na metforminę lub na którąkolwiek substancję pomocniczą, kwasica ketonowa, stan przedśpiączkowy w cukrzycy, niewydolność nerek lub zaburzenia czynności nerek (klirens kreatyniny <60 ml/min). Ostre stany mogące prowadzić do zaburzeń czynności nerek, takie jak: odwodnienie, ciężkie zakażenie, wstrząs, dożylne podawanie środków kontrastowych zawierających jod. Ostre i przewlekłe choroby, które mogą spowodować ostre niedotlenienie tkanek, takie jak: niewydolność serca lub niewydolność oddechowa, świeżo przebyty zawał mięśnia sercowego, wstrząs. Niewydolność wątroby, ostre zatrucie alkoholem, alkoholizm. Okres karmienia piersią. Ostrzeżenia i zalecane środki ostrożności: Należy przestrzegać zaleceń dietetycznych, rutynowo wykonywać badania monitorujące przebieg cukrzycy, zaleca się ostrożne stosowanie z insuliną lub pochodnymi sulfonylomocznika. Kwasica mleczanowa: Kwasica mleczanowa jest rzadko występującym, ale ciężkim powikłaniem metabolicznym (obarczonym dużą śmiertelnością w przypadku braku natychmiastowego leczenia), mogącym wystąpić w wyniku kumulacji metforminy. Czynność nerek: przed rozpoczęciem leczenia należy oznaczyć stężenie kreatyniny w surowicy i następnie regularnie je kontrolować: u pacjentów z prawidłową czynnością nerek przynajmniej raz do roku; przynajmniej dwa do czterech razy w ciągu roku u pacjentów, u których stężenie kreatyniny jest bliskie górnej granicy normy, oraz u pacjentów w podeszłym wieku. Podawanie środków kontrastowych zawierających jod: Ponieważ dożylne podanie środków kontrastowych zawierających jod może spowodować niewydolność nerek, metforminę należy odstawić przed badaniem. Jej podawanie można wznowić nie wcześniej niż po 48 godzinach po badaniu i tylko po stwierdzeniu prawidłowej czynności nerek. Zabiegi chirurgiczne: Podawanie metforminy należy przerwać na 48 godzin przed planowanym zabiegiem chirurgicznym ze znieczuleniem ogólnym, rdzeniowym bądź zewnątrzoponowym. Leczenie można wznowić nie wcześniej niż po 48 godzinach po zabiegu i odzyskaniu zdolności przyjmowania pokarmów drogą doustną, i tylko po stwierdzeniu prawidłowej czynność nerek. Dzieci i młodzież: Przed rozpoczęciem stosowania metforminy należy potwierdzić rozpoznanie cukrzycy typu 2. Nie odnotowano wpływu metforminy na wzrost i dojrzewanie płciowe podczas rocznych badań klinicznych, jednak badania długoterminowe u dzieci i młodzieży w tym kierunku nie są dostępne. Z tego względu zaleca się uważną obserwację powyższych parametrów u dzieci w trakcie stosowania metforminy, szczególnie u dzieci przed okresem dojrzewania. Dzieci w wieku od 10 do 12 lat: Należy zachować ostrożność stosując metforminę u dzieci w wieku od 10 do 12 lat. Działania niepożądane: Nudności, wymioty, biegunka, bóle brzucha i utrata apetytu (większości przypadków ustępuje samoistnie), kwasica mleczanowa (0,03 przypadki/1000 pacjentolat), zaburzenia smaku, zmniejszenie wchłaniania witaminy B 12. Nieprawidłowe wyniki testów wątrobowych lub zapalenie wątroby ustępujące po odstawieniu preparatu, reakcje skórne, takie jak rumień, świąd, pokrzywka. Podmiot odpowiedzialny: ZF Polpharma SA. Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu: Formetic 500 mg, 825 mg i 1000 mg odpowiednio 14181, i wydane przez MZ. Dodatkowych informacji o leku udziela: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o., ul. Bobrowiecka 6, Warszawa, tel ; fax Lek wydawany na podstawie recepty. Cena detaliczna dla dawki 500 mg opak. 30 tabl., 60 tabl.; dawki 850 mg opak. 30 tabl., 60 tabl.; dawki 1000 mg opak. 30 tabl., 60 tabl. wynosi odpowiednio PLN: 5,21, 9,49; 6,86, 12,66; 8,25, 16,49. Odpłatność dla pacjenta wynosi odpowiednio PLN: 3,66, 6,40; 3,73, 6,40; 3,21, 6,40. FORM/046/ * Odpłatnośc dla pacjenta na podstawie Rozporządzenia Ministra Zdrowia z 23 lutego 2009 ( Dz. U. nr 35 z 2009r. poz. 275) obowiązujące od 16 marca 2009 r.

3 Nr 5(22) maj 2009 Spis treści Aktualności 5 Informacje 8 Ciekawostki 10 Wywiad z Prezesem Rady Śląskiej Izby Aptekarskiej O kontrowersyjnych i budzących emocje w środowisku farmaceutów działaniach kontrolnych prowadzonych w aptekach przez Narodowy Fundusz Zdrowia, rozmawiamy z dr n. farm. Stanisławem Piechulą. 12 Sonda: Dlaczego mamy odpowiadać za błędy lekarzy? Farmaceuci mówią nam, co sądzą na temat kontroli prowadzonych w ich aptekach przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Prawo 14 Technicy też chcą się szkolić Związek Zawodowy Techników Farmacji domaga się, by prawo nakładało na techników taki sam obowiązek ciągłego podnoszenia kwalifikacji, jak w przypadku magistrów farmacji. Opieka farmaceutyczna 15 Zaburzenia erekcji Około 1,5 mln Polaków cierpi na zaburzenia erekcji. Tylko 1 na 10 podejmuje leczenie. 18 ICE ratuje życie Noszenie przy sobie karty ICE daje ratownikom możliwość szybkiego powiadomienia o wypadku naszych bliskich. 20 Przychodzi lekarz do apteki... Pacjent, którego należy traktować jak partnera. Prowadzenie apteki 22 Apteka w sieci - jak założyć stronę WWW Praktyczny poradnik, który pomoże Państwa aptece zaistnieć w Internecie. 24 Zgrany zespół wróży sukces Budowanie zespołu to kluczowe zadanie dla menedżera apteki. 26 Poszukiwana tania apteka Strategia cenowa to najważniejszy element marketingu aptecznego. Nauka 28 Metamizol fakty i mity Najnowsze badania podważają dotychczasowe informacje na temat jednego z najpopularniejszych leków na świecie. 31 Rola suplementacji luteiny i mikroelementów w chorobach oczu Życie jest piękne 34 Metamorfozy 36 Przysmak z jaskiń Lombardii Doskonały ser gorgonzola wytwarza się według niezmienionej od IX w. receptury. 37 Kuchnia farmaceutyczna 38 Zdrowiej w biegu Jeśli jeszcze nie uprawiasz joggingu, to pora zacząć! 39 Z życia farmaceuty Zabawne historie z codziennej praktyki. 40 Recenzje książek, filmów i płyt 42 Krzyżówka Farmacja Praktyczna Redaktor merytoryczna: Barbara Misiewicz-Jagielak Redaguje zespół: Dominika Bandurska, Lilianna Bartowska -Lewicka, Marta Gawrylik, Justyna Grudniak, Maciej Jarosz, Monika Jasłowska, Magdalena Mikulska, Barbara Misiewicz-Jagielak, Joanna Ordańska, Bożenna Płatos, Artur Schab, Izabela Sundmann. Na zlecenie: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o., ul. Bobrowiecka 6, Warszawa Wydawca: Valkea Media S.A., ul. Elbląska 15/17, Warszawa Redaktor naczelny: Łukasz Kuźmiński Dyrektor projektu: Tomasz Opiela Projekt graficzny: Wojciech Jastrzębski zdjęcia: istockphoto/stocxpert/dreamstime/123rf 3

4 Edytorial mgr farm. Barbara Misiewicz-Jagielak Redaktor Merytoryczna Farmacji Praktycznej Szanowni Państwo! Działania kontrolne prowadzone w aptekach przez Narodowy Fundusz Zdrowia, choć nie są przecież niczym nowym, budzą ostatnio sporo emocji wśród farmaceutów. Kontrowersje wywołuje sprawa kwestionowanych przez Fundusz recept. NFZ stoi na stanowisku, że farmaceuci nie mogą realizować błędnie wystawionych recept i obciążają apteki kosztami refundacji za wydane leki. Praktyki Funduszu oburzają farmaceutów, którzy nie mogą zaakceptować obarczania ich finansową odpowiedzialnością za pomyłki lekarzy. Tym bardziej, że kwoty naliczane przez Fundusz idą często w dziesiątki tysięcy złotych, co wielokrotnie już doprowadzało apteki na skraj bankructwa. Do przeciwstawiania się praktykom NFZ namawia Prezes Rady Śląskiej Izby Aptekarskiej, który na łamach Farmacji Praktycznej przekonuje, że kontrole prowadzone przez Fundusz są niezgodne z prawem. Z lektury majowego wydania naszego magazynu dowiedzą się Państwo również, jak postępować w sytuacji, kiedy w aptece w charakterze pacjenta pojawia się lekarz. Podpowiadamy Państwu również, jak założyć stronę internetową apteki i jakie korzyści płyną z umieszczenia takiej witryny w sieci. Szefów aptek z pewnością zainteresuje artykuł, w którym wyjaśniamy, na czym polega prowadzenie skutecznej strategii cenowej, zaś menedżerom polecamy tekst pełen praktycznych porad dotyczących budowania zgranego zespołu. Jak zawsze zachęcamy do odwiedzenia naszej strony internetowej gdzie obok artykułów z drukowanej wersji naszego miesięcznika znajdą Państwo wiele interesujących tekstów na temat diety, stylu życia i kultury. Serdecznie zapraszamy do lektury! 4 Farmacja Praktyczna 5 / 2009

5 Informacje Farmaceuci najczęściej polecają Starazolin Produkowane przez firmę Polpharma krople do oczu Starazolin zdobyły tytuł Produkt Roku 2009, przyznany przez magazyn Świat Farmacji. Starazolin został nagrodzony w kategorii preparatów okulistycznych zewnętrznych, stosowanych do worka spojówkowego, wygrywając z 31 innymi produktami. Wyróżnione produkty wybierali farmaceuci z całej Polski. Uroczyste wręczenie nagród odbyło się 23 kwietnia 2009 r. we Wrocławiu. Krople do oczu Starazolin znalazły się wśród leków wydawanych bez recepty, które farmaceuci najchętniej poleciliby swoim pacjentom. Wszystkie nagrodzone leki i preparaty wyróżniono w publikacji Podręcznik najczęściej polecanych produktów OTC, opracowanej przez Świat Farmacji. Konkurs rozstrzygnięto na podstawie wyników ankiety opracowanej przez wydawnictwo Apteka. źródło: Polpharma Szczepienia przeciw pneumokokom za drogie dla resortu Sejmowa Komisja Zdrowia rekomenduje wprowadzenie obowiązkowych szczepień przeciw pneumokokom dla dzieci do drugiego roku życia czytamy w serwisie Rynekzdrowia.pl. Posłowie chcą, żeby były one finansowane z budżetu państwa. Komisja uchwaliła w tej sprawie dezyderat do minister zdrowia Ewy Kopacz. Wiceminister zdrowia Marek Twardowski oświadczył jednak, że w resorcie zdrowia brakuje środków na ten cel. Według szacunków finansowanie szczepień kosztowałoby rocznie mln zł. Wiceminister dodał że, w przyszłości wypełnienie dezyderatu będzie możliwe, ale terminu resort jeszcze podać nie może. źródło: Rynekzdrowia.pl Nowa lista leków refundowanych Od 16 marca br. obowiązuje nowa lista leków refundowanych. Po raz pierwszy na liście refundacyjnej umieszczony został preparat stosowany w terapii dzieci z ADHD. Nadal refundacją objęte są m.in. leki na astmę, przewlekłą obturacyjną chorobę płuc, eozynofilowe zapalenie oskrzeli, chorobę Alzheimera, chorobę i zespół Parkinsona, chorobę Leśniowskiego-Crohna, choroby psychiczne lub upośledzenia umysłowe, ciężką postać przewlekłej obturacyjnej choroby płuc, cukrzycę, gruźlicę, jaskrę, miażdżycę naczyń wieńcowych, mukowiscydozę, osteoporozę, padaczkę, schizofrenię, stwardnienie rozsiane, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, a także stan po zawale. Obowiązująca lista leków refundowanych ma być w tym roku minimum dwukrotnie aktualizowana. źródło: TVP info Polacy lekceważą zalecenia lekarzy Z badań naukowców z Łodzi wynika, że blisko połowa chorych w Polsce nie stosuje się do lekarskich zaleceń czytamy na łamach Dziennika. Największy problem to samowolne przerywanie terapii antybiotykowej przyznaje się do tego aż 40 proc. pacjentów. Chorzy odstawiają leki, kiedy tylko ustępują najostrzejsze objawy i nagminnie robią sobie dyspensę na czas hucznych zabaw. Przykładów na to, jak Polacy lekceważą zalecenia lekarzy, jest mnóstwo. Lekarze z Poznania do dziś wspominają staruszkę, która miała przyjmować trzy razy dziennie 12 różnych leków, w różnym zestawieniu. Starsza pani zmieliła wszystkie lekarstwa w młynku i jadła trzy razy dziennie łyżeczkę tego proszku. Innemu pacjentowi w ramach niskocholesterolowej diety zalecono spożywanie wyłącznie białego mięsa. Po pewnym czasie okazało się, że pacjent przez cały ten czas jadł... słoninę. źródło: Dziennik 5

6 Informacje Ibufen dla dzieci w nowym opakowaniu Proces zmiany opakowania Ibufenu dla dzieci, ze szklanej butelki na nowoczesne opakowanie typu PET, wyposażone w strzykawko-dozownik umożliwiający precyzyjne dawkowanie leku, został ukończony! Wprowadzone zmiany dotyczą opa-- kowań preparatów Ibufen i Ibufen D dla dzieci. Dokonano ich w celu podwyższenia jakości opakowań i zwiększenia wygody stosowania leku. Praktyczny dozownik w formie strzykawki pozwala w prosty i wygodny sposób odmierzyć i podać dawkę leku, co jest niezwykle istotne zwłaszcza w przypadku niemowląt. Preparat w nowym opakowaniu dostępny jest w sprzedaży już od 11 marca br. źródło: Polpharma Acidolac Baby otrzymał Laur Konsumenta Dziecięcy produkt Acidolac baby otrzymał tytuł LAUR KONSUMENTA Odkrycie Roku 2009 w 5. edycji programu Laur Konsumenta i Klienta! Głosowanie prowadzone było od listopada 2008 r. do stycznia 2009 r. za pomocą ankiet telefonicznych, elektronicznych, a także bezpośrednich. Oceniana była przede wszystkim jakość, innowacyjność oraz chęć rekomendacji znajomym danego produktu. Acidolac baby otrzymał aż 30 proc. głosów spośród 5 tys. ankietowanych osób! Kategoria Odkrycie Roku stworzona została z myślą o produktach innowacyjnych, nowych, będących aktualnie rynkowym hitem w swoim segmencie. źródło: Polpharma Fundacja przyznała granty Compliance współpraca, zgodność, wytrwałość podstawowy warunek sukcesu terapii to tytuł debaty naukowej zorganizowanej przez Fundację na rzecz Wspierania Rozwoju Polskiej Farmacji i Medycyny, z okazji wręczenia grantów laureatom 7. edycji konkursu na finansowanie projektów badawczych. Uroczystość odbyła się 2 kwietnia br. W tym roku konkurs przebiegał pod hasłem Prace oryginalne wnoszące istotne wartości do medycyny i farmacji. Nagrodzonych zostało 5 projektów. Łączna wartość przyznanych w tym roku grantów to ponad 1,5 mln zł. Od 2001 r. do Fundacji wpłynęło już ponad 300 projektów prac badawczych. Granty otrzymało dotąd 45 zespołów badawczych. Realizacja wybranych prac jest finansowana przez Fundację. Środki finansowe przeznaczone na działalność statutową Fundacji w całości pochodzą z budżetu Polpharmy. Firma przekazała na ten cel już 14 mln zł. źródło: Polpharma Farmaceuci nie chcą już emigrować Mimo spowolnienia gospodarczego rośnie sprzedaż leków i konkurencja na rynku pracy w sektorze farmaceutycznym. Nie brakuje ofert pracy zarówno w Polsce jak i poza granicami kraju. Rośnie też średnia liczba osób aplikujących na jedną ofertę pracy na takie stanowiska jak kierownik apteki, technik farmacji czy przedstawiciel farmaceutyczny. Jak wynika z analizy ofert opublikowanych w internetowej giełdzie pracy infopraca.pl, w pierwszym kwartale 2009 r. farmaceuci nadal chętniej wybierają pracę w kraju, niż poza jego granicami. Na 150 wakatów w farmacji 20 proc. to oferty z Norwegii i Francji, ale nie cieszą się dużym zainteresowaniem. O ile na jedno stanowisko aplikuje w Polsce średnio 15 osób, to na pracę poza krajem jest mniej chętnych niż ofert, mimo że zawierają one bezpłatne kursy językowe oraz często obietnicę szybkiego awansu. źródło: infopraca.pl 6 Farmacja Praktyczna 5 / 2009

7

8 Ciekawostki Groch pomocny w walce z nadciśnieniem Zawarte w grochu proteiny mogą być przydatne w walce z nadciśnieniem i przewlekłą chorobą nerek dowodzą badania, których wyniki zaprezentowano na 237. spotkaniu Amerykańskiego Towarzystwa Chemicznego. Jak donosi portal Onet.pl, odpowiedzialni za badania kanadyjscy uczeni dowiedli, że bogaty w proteiny, błonnik i witaminy groch zwyczajny może stać się wkrótce skutecznym suplementem diety dla osób cierpiących na nadciśnienie tętnicze lub przewlekłą chorobę nerek. Badacze podkreślają jednak, że samo spożywanie grochu nie przynosi pożądanych rezultatów. Kluczowe proteiny nie są aktywne w ziarnach i muszą zostać uaktywnione poprzez działanie specjalnych enzymów. Naukowcy pracują już nad specjalnym preparatem, który może trafić na rynek w ciągu dwóch, trzech lat. źródło: Onet.pl Sól działa antydepresyjnie Jeśli wierzyć najnowszym doniesieniom serwisu EurekAlert, dodawana do potraw sól poprawia nastrój i ma działanie przeciwdepresyjne. O odkryciu naukowców z Uniwersytetu Stanu Iowa przeczytamy w lipcowym numerze czasopisma Physiology & Behavior. Zdaniem uczonych odkrycie to pozwoli zrozumieć skłonność ludzi do nadużywania soli, o której wiadomo, że stosowana w nadmiarze szkodzi zdrowiu, prowadząc do nadciśnienia, chorób serca i nerek. Psycholodzy z Iowa zaobserwowali, że szczury, którym brakowało chlorku sodu, czyli zwykłej soli kuchennej, unikały zachowań, które zazwyczaj sprawiają im przyjemność (np. picie słodkich napojów czy wciskanie dźwigni stymulującej miłe doznania w mózgu. Na tej podstawie doszliśmy do wniosku, że niedobór soli i związane z nim pragnienie słonych rzeczy mogą być przyczyną jednego z podstawowych objawów depresji komentuje jeden z autorów pracy Alan Kim Johnson. źródło: EurekAlert Wiśnie łagodzą bóle stawów Pigułki sporządzone z cierpkich w smaku wiśni mogą pomóc w łagodzeniu bólu towarzyszącego chorobie zwyrodnieniowej stawów (osteoartrozie) czytamy w serwisie Newswise. Z powodu silnych dolegliwości bólowych, chorzy z osteoartrozą przyjmują często ogromne ilości leków przeciwbólowych. Nadużywanie ich może jednak powodować różne działania niepożądane, np. dolegliwości ze strony układu pokarmowego (zwłaszcza górnego odcinka), układu krążenia, nerek, wątroby, skóry, dróg oddechowych, czasem układu krwiotwórczego i krzepnięcia. Naukowcy z Baylor Research Institute w Dallas sprawdzali skuteczność pigułek z cierpkich wiśni w łagodzeniu bólów stawów u pacjentów z osteoartrozą. Po 8 tygodniach stosowania ponad połowa chorych odczuła zdecydowaną poprawę stanu zdrowia. Dolegliwości bólowe złagodniały, a pacjenci mieli bardziej sprawne stawy. źródło: Newswise.com Jarosze mniej narażeni na raka Wegetarianie zdecydowanie rzadziej zapadają na nowotwory niż osoby jedzące mięso dowodzą rozpoczęte w latach 90. ub.w. badania naukowców z Uniwersytetu w Oksfordzie, o których informuje American Journal of Clinical Nutrition. W testach uczestniczyło blisko 53 tys. osób w wieku lat. Badanych podzielono na cztery grupy: osoby jedzące mięso, osoby, w których diecie przeważają ryby, a także osoby stosujące dietę wegetariańską i wegańską. Analiza danych wykazała, że wegetarianie i ludzie jedzący dużo ryb chorowali na raka znacznie rzadziej niż osoby spożywające mięso. źródło: American Journal of Clinical Nutrition 8 Farmacja Praktyczna 5 / 2009

9 Ciekawostki Alergicy powinni tłusto jadać? Serwis Wirtualna Polska donosi, że z badań przeprowadzonych na myszach przez naukowców z brytyjskiego Edinburgh University oraz australijskiego University of Newcastle wynika, że zawarte w diecie nasycone tłuszcze mogą osłabiać reakcje alergiczne, związane z aktywnością w płucach wyspecjalizowanych komórek eozynofilów. Wyniki prac uczonych zostały opublikowane w fachowym czasopiśmie Clinical and Experimental Allergy. Czytamy w nim również, że z drugiej strony dieta obfitująca w tłuszcze może osłabiać układ immunologiczny. To oznacza, że w związku z odkryciem brytyjsko-australijskiego zespołu naukowców konieczne będą kolejne badania. Tymczasem naukowcy nie zalecają alergikom tłustej diety, która łatwo mogłaby doprowadzić do otyłości i związanych z nią schorzeń w rodzaju cukrzycy i chorób serca. źródło: Wp.pl Nadmiar kwasów tłuszczowych w chorobie Alzheimera Z badań, które amerykańscy naukowcy przeprowadzili na myszach, wynika, że przywrócenie prawidłowego metabolizmu kwasów tłuszczowych w mózgu gryzoni chorych na Alzheimera może złagodzić objawy związane z upośledzeniem pamięci. O wynikach testów opublikowanych w Nature Neuroscience czytamy w serwisie Niepelnosprawni.pl. Lennart Mucke wraz z zespołem z Gladstone Institute of Neurological Disease w San Francisco wykazał, że u chorych zwierząt poziom kwasu arachidonowego jest znacząco podwyższony. Poza tym naukowcy stwierdzili zwiększenie poziomu produktu metabolizmu tego kwasu u chorych myszy. Wiadomo, że amyloid-beta, którego złogi obserwuje się w mózgach pacjentów cierpiących na chorobę Alzheimera, wpływa na aktywację enzymu rozkładającego kwas arachidonowy. Badacze postanowili zablokować działanie tego enzymu. Myszy, którym zablokowano aktywność enzymu lepiej uczyły się i zapamiętywały. źródło: Niepelnosprawni.pl Sprawca schizofrenii zidentyfikowany Zmutowany gen DISC 1 jest głównym winowajcą schizofrenii wynika z badań opublikowanych na łamach czasopism PLoS One i Cell. Gen DISC 1 (z ang. disrupted in schizophrenia) zidentyfikowano po raz pierwszy w szkockiej rodzinie, jednak wówczas nie poznano dokładnie jego funkcji. Testy amerykańskich i szkockich uczonych budzą nadzieję na opracowanie efektywniejszych metod leczenia schizofrenii. Badacze z Howard Hughes Medical Institute ustalili, że wadliwie zmieniony DISC 1 powoduje zaburzenia w rozwoju komórek nerwowych, co wywołuje objawy schizofrenii. Naukowcy z Uniwersytetu w Edynburgu stwierdzili z kolei, że DISC 1 oddziałuje na inne geny, co stawia pod znakiem zapytania skuteczność niektórych metod leczenia. źródło: PLoS One/Cell Drzemka zwiększa ryzyko cukrzycy Regularna poobiednia drzemka wiąże się z podwyższonym ryzykiem cukrzycy typu 2 wykazały badania, o których donosi serwis Onet.pl. Testy zespołu doktora Iaina Frame z University of Birmingham oraz specjalistów z chińskiego szpitala w Guangzhou, obejmujące 16,4 tys. osób, wykazały, że amatorzy drzemek zapadali na cukrzycę o 26 proc. częściej, niż osoby nie praktykujące takiego zwyczaju. Budzenie się z drzemki aktywuje bowiem hormony i mechanizmy, które zakłócają działanie insuliny i sprzyjają rozwojowi cukrzycy. źródło: Onet.pl 9

10 Wywiad Kontrolami zajmie się Trybunał Europejski O działaniach kontrolnych Narodowego Funduszu Zdrowia w aptekach, z dr n. farm. Stanisławem Piechulą, Prezesem Rady Śląskiej Izby Aptekarskiej, rozmawia Łukasz Kuźmiński. Na stronie Śląskiej Izby Aptekarskiej pisze Pan o łamaniu prawa i zbójeckich praktykach NFZ. To dość mocne słowa... Jeżeli ktoś wykorzystuje kruczki prawne, by wydobyć pieniądze od aptek, to nie da się tego określić innymi słowami. Na czym miałyby polegać te zbójeckie, jak je Pan określa, praktyki NFZ? Fundusz ma prawo kontrolować działalność apteki nawet do 5 lat wstecz. Bywa, że kwestionuje zrealizowane przez aptekę recepty i z tego tytułu nalicza aptekom kwoty rzędu nawet stu tysięcy złotych. W Białymstoku NFZ naliczył aptece kwotę 130 tys. zł. Placówka zbankrutowała. Jej szef, który stracił swoją aptekę i pracuje dziś w placówce szpitalnej, próbuje dochodzić swoich praw w sądzie. Podobnie rzecz ma się w przypadku jednej z aptek w Kielcach, której szef również wytoczył proces NFZ. W przypadku kieleckiej placówki Fundusz naliczył aptece 70 tys. zł za leki wydane pacjentom na podstawie nieprawidłowo wypełnionych przez lekarzy recept. Oczywiste jest przecież, że za błędy na receptach winę ponoszą lekarze, a nie farmaceuci i to oni powinni być pociągani do odpowiedzialności 10 Dlaczego uważa Pan, że działania kontrolne NFZ przeprowadzane w aptekach, a przede wszystkim odbieranie im refundacji, jest niezgodne z prawem? Rozporządzenie w sprawie recept lekarskich wyraźnie mówi, że NFZ powinien kontrolować nie tylko apteki, ale również lekarzy. Sprawdzać, czy recepty są przez nich prawidłowo wystawiane. Bo przecież nie ulega wątpliwości, że za błędy na receptach odpowiadają lekarze, którzy je wypisują. Tymczasem NFZ omija gabinety lekarskie, za to idzie do apteki i tam oznajmia: nie powinniście tej źle wystawionej recepty realizować. I obciąża placówkę kosztami refundacji. To według mnie oznacza, że Fundusz nie przestrzega przepisów i traktuje prawo wybiórczo. Prosi Pan farmaceutów, którzy bezpośrednio doświadczyli w ostatnim czasie praktyk kontrolnych NFZ na własnej skórze, by opisywali te sytuacje i słali korespondencję na adres Śląskiej Izby Aptekarskiej. Dużo takich listów spływa do Pańskiego urzędu? Ponieważ kontrole NFZ nie są niczym nowym, mamy trochę tej korespondencji. Owszem, farmaceuci skarżą się na kontrole, ale niestety nad czym ubolewam w większości przypadków na listach do nas się kończy. Powód jest oczywisty. Jeśli Fundusz naliczył aptece zwrot kilku tysięcy złotych, to placówka potulnie reguluje należność i nie próbuje już walczyć o swoje prawa. Decyzję o dochodzeniu swoich praw na drodze sądowej podejmują tylko szefowie tych placówek, które Fundusz obciążył kwotą przekreślającą szansę na ich dalsze funkcjonowanie. Farmacja Praktyczna 5 / 2009

11 Wywiad Zachęca Pan również farmaceutów do wysyłania listów ze skargami na praktyki NFZ do Prezydenta RP, Premiera, resortu zdrowia, parlamentarzystów i mediów. Czy akcja przynosi jakieś rezultaty? Czy jest odzew ze strony adresatów tej korespondencji? Raczej znikomy. Od Prezydenta otrzymaliśmy odpowiedź, że nie ma on wpływu na działania resortu zdrowia i NFZ. Z kolei od Premiera dostaliśmy potwierdzenie, że dotarła do niego nasza korespondencja, ale nic poza tym. Resort zdrowia obiecał nam, że zajmie się rozdziałem odpowiedzialności za nieprawidłowo wypełnione recepty. Ale przecież taki rozdział jest już od dawna zapisany w ustawodawstwie. To co takiego, Pańskim zdaniem, należałoby zmienić w polskim ustawodawstwie, by wreszcie rozwiązać odwieczny problem z nieprawidłowo wypełnianymi receptami? Uważam, że wśród przepisów powinien znajdować się wyraźny zapis, mówiący o tym, że farmaceuta nie może odmówić pacjentowi zrealizowania recepty i wydania leku. Rzecz jasna, z kilkoma wyjątkami, np. w przypadku ewidentnego fałszerstwa recepty bądź w sytuacji, gdy po lek zgłasza się do apteki dziecko. Ale jak odmówić choremu emerytowi wydania insuliny na receptę, na której widnieją błędy, w sytuacji, gdy jest piątkowy wieczór? Owszem, zawsze można zakwestionować receptę i poprosić pacjenta o całkowitą odpłatność za lek. Ale proszę mi pokazać emeryta, którego stać na to, by za insulinę zapłacić nie 3,20 a 150 zł! Prawo powinno być tak skonstruowane, by służyć pacjentom, a nie utrudniać im życie. Czy w akcji wspiera Was Naczelna Rada Aptekarska? Nie w takim wymiarze, jak byśmy oczekiwali. Ale czy podjęła w ogóle jakieś kroki w związku z kontrolami NFZ w aptekach? Skierowała, co prawda, do Ministerstwa Zdrowia pismo z prośbą o zajęcie stanowiska, czy praktyki stosowane przez NFZ są zgodne z prawem. Ale właściwie podjęła temat dopiero po naszych działaniach. W naszym imieniu próbowali również interweniować parlamentarzyści. Posłance Danucie Pietraszewskiej obecny wiceminister zdrowia odpowiedział, że działania Funduszu są zgodne z prawem. Podobne odpowiedzi uzyskali dwaj inni posłowie że resort nie widzi nic niestosownego w praktykach NFZ, i że apteki nie powinny wydawać leków na nieprawidłowo wypisane recepty. A jeśli dotychczasowe próby zainteresowania opinii publicznej sprawą kontroli w aptekach nie przyniosą skutków i nie wpłyną na zmianę postępowania NFZ, to jakie jeszcze kroki zostaną przez Was w tej sprawie podjęte? Dr n. farm. Stanisław Piechula, Prezes Rady Śląskiej Izby Aptekarskiej Są w Polsce dwie apteki, które przegrały z Funduszem w sądach ostatniej instancji. Te sprawy zamierzamy skierować do Trybunału Europejskiego. Uważam, że kontrole Funduszu w aptekach są prowadzone niezgodnie z prawem. A oczywiste jest przecież, że za błędy na receptach winę ponoszą lekarze, a nie farmaceuci i to oni powinni być pociągani do odpowiedzialności. NFZ lubi powtarzać maksymę, że recepta to czek społecznego zaufania. Ale załóżmy taką sytuację, że wystawia pan swojemu przyjacielowi czek, wypisując go z błędem. Mimo to przyjacielowi udaje się jakoś zrealizować ten czek w banku. Czy poszedłby pan do tego banku i domagał się zwrotu pieniędzy, które ten wypłacił pańskiemu przyjacielowi? Mówiąc przy tym wprost, że wiedział pan o błędzie na czeku, a mimo to chce pan odzyskać pieniądze, których ten, pana zdaniem, nie powinien był pańskiemu przyjacielowi wypłacać? Podyskutuj o tym na forum!

12 Sonda Dlaczego mamy odpowiadać za błędy lekarzy? Kontrole Narodowego Funduszu Zdrowia w aptekach budzą kontrowersje i wywołują w środowisku farmaceutów coraz więcej emocji. W naszej kolejnej sondzie prezentujemy opinie szefów aptek na temat praktyk Funduszu. Wypowiedzi zebrała Lilianna Bartowska-Lewicka są anonimowe, na wyraźną prośbę naszych rozmówców. autor: Lilianna Bartowska-Lewicka redaktor Farmacji Praktycznej Pani Krystyna, farmaceutka z Częstochowy Zawsze wnikliwie analizujemy recepty, z którymi przychodzą do nas nasi pacjenci. Wszelkie uchybienia i błędy natychmiast wychwytujemy. Tymczasem nasze recepty są kwestionowane za brak podpisu lekarza, brak czytelnej pieczątki przychodni czy pieczątki lekarza. Jest to dla nas stresująca i bardzo nerwowa sytuacja, bo nie wynika z naszej złej woli. Recepty wystawiają lekarze. Rozumiem, że mają dziennie po 60 pacjentów, ale to my odpowiadamy za ich realizację, ponosząc odpowiedzialność finansową, często bardzo dotkliwą. Szkoda, że tylko niektórzy lekarze wystawiają recepty komputerowo. Z receptami wystawionymi w ten sposób nie mamy kłopotów. Ale tych wypisywanych ręcznie czasami po prostu nie da się odczytać. Nie rozumiem tylko jednego dlaczego to my, farmaceuci, mamy odpowiadać za niechlujstwo lekarzy?! Pani Urszula, farmaceutka z Sosnowca Podczas kontroli Funduszu karani jesteśmy nawet za skrót miejscowości zastosowany przez lekarza na recepcie. Proszę sobie wyobrazić, że po jednym tylko dniu mam w aptece nawet 200 recept do korekty. Część z nich poprawiam umawiając się z lekarzem, że naniesie je własnoręcznie, np. dawkowanie, czy pełną nazwę miejscowości, a potem sam je zaparafuje. Regularnie jeżdżę do przychodni z plikiem nieprawidłowo wystawionych recept a to z powodu nieczytelnej pieczątki, a to z powodu niewłaściwej dawki leku. Przyzwyczaiłam się już do tego, że takie wycieczki" wliczam w koszty funkcjonowania mojej 12 apteki. Nie będę ryzykowała kar. Nie jestem w stanie zapanować nad ilością błędów, które pojawiają się na receptach. A uchybienia z PESELAMI, o których ostatnio głośno zrobiło się w mediach, to zaledwie ułamek tego, czego na co dzień doświadczamy w pracy w aptece. Farmaceuta z Rudy Śląskiej Mimo złej famy, jaka niesie się w środkach masowego przekazu, lekarze współpracują z nami całkiem dobrze. Dostrzegają problem uchybień związanych z wystawianiem recept. Mam świadomość, że wszelkie popełniane przez nich błędy nie wynikają przecież z ich złej woli. Jesteśmy przecież tylko ludźmi, każdemu wolno się pomylić. Do tego dochodzi jeszcze wiele przepisów, których przestrzeganie może nastręczać wiele dodatkowych problemów. Ubolewam, że w naszym ustawodawstwie nie ma czytelnych aktów prawnych precyzyjnie określających granice odpowiedzialności za nieprawidłowo wystawioną receptę. W cywilizowanych krajach prawo jest skonstruowane w taki sposób, by farmaceucie pomóc, a nie obarczać odpowiedzialnością za coś, co ewidentnie nie jest jego winą, a tym Regularnie jeżdżę do przychodni z plikiem źle wypełnionych recept, od dawna wliczam te wycieczki w koszty funkcjonowania apteki Farmacja Praktyczna 5 / 2009

13 Sonda samym prowadzenie apteki zamienić w gehennę. W Polsce apteka nie może się bronić. Panuje monopol Narodowego Funduszu Zdrowia - to sędzia i egzekutor w jednym ciele. Są płatnikiem i natychmiast nakładają na nas kary. Na odwołania sądu można liczyć tylko wtedy, gdy w tak zwanym międzyczasie placówka nie zbankrutuje. A postępowanie trwa nieraz 2, 3 lata. Pani Monika, farmaceutka z Katowic W ubiegłym roku śląski oddział Narodowego Funduszu Zdrowia uruchomił tzw. linię faksową, za pośrednictwem której farmaceuci mają przysyłać recepty wystawione z błędami. Nie wiem, jak moi koledzy, ale ja nie zamierzam donosić na lekarzy. Przykro to mówić, ale tego typu działania Narodowego Funduszu Zdrowia odbieram jako ewidentną chęć skłócenia środowiska farmaceutów ze środowiskiem medycznym. W ten sposób tylko jeszcze bardziej pogłębia się przepaść między naszymi korporacjami. A niestety, przyznaję ze smutkiem, że relacje na linii Śląska Izba Aptekarska Śląska Izba Lekarska i tak do najlepszych nie należą. Nie ma między nami dobrej komunikacji, a takie działania z pewnością nie przyczynią się do poprawienia obecnego stanu rzeczy. Pan Władysław, farmaceuta z Bytomia Nie rozumiem rygorystycznych działań Narodowego Funduszu Zdrowia, których doświadczamy podczas kontroli naszych aptek. Przecież rozporządzenie o wystawianiu recept jest skierowane do lekarzy. To oni mają obowiązek nie tylko znać, ale i przestrzegać tego przepisu i w majestacie prawa poprawnie wypełniać druk, który dotyczy przecież obrotu społecznymi funduszami. Z drugiej strony wiem, że w innych częściach Polski można się porozumieć z lekarzami. Można bez problemów poprosić medyka o poprawienie błędu na recepcie. Są w kraju województwa, gdzie farmaceuci potrafią się dogadać nie tylko z Narodowym Funduszem Zdrowia, ale i z lekarzami. Również NFZ ma wypracowane sposoby współpracy z aptekami. U nas tymczasem nie ma miejsca na dyskusję czy konstruktywny dialog. U nas odpowiedzialność za nieprawidłowo wystawione recepty spada wyłącznie na barki farmaceutów prowadzących apteki. Pani Alina, farmaceutka z Katowic Obarczanie farmaceutów odpowiedzialnością za nieprawidłowo wystawione przez lekarzy recepty prowadzi do tego, że to właśnie my jesteśmy postrzegani przez naszych pacjentów jako ci najgorsi. W oczach naszych pacjentów jesteśmy ludźmi bez serca, którzy tylko żerują na ich nieszczęściu, po to tylko, by się dorobić. I to jest bardzo krzywdzące dla naszego środowi- W Polsce apteka nie może się bronić, panuje monopol Narodowego Funduszu Zdrowia to sędzia i egzekutor w jednym ciele ska, bo dla większości z nas dobro pacjenta jest ponad wszystkim. Tylko my, stykając się na co dzień w naszej pracy z pacjentami, wiemy, jakich obraźliwych i niesprawiedliwych uwag wygłaszanych pod naszym adresem musimy się nasłuchać, kiedy ze względu na błąd na recepcie jesteśmy zmuszeni do odmowy wydania leku. Pacjentów, którzy nie szczędzą nam w takich sytuacjach niegrzecznych uwag, najmniej obchodzą w tej sytuacji błędy na recepcie i to, kto jest ich winien. Całe zdenerwowanie odreagowują na nas. Ale czy to my jesteśmy winni nieprawidłowo wypełnionych recept? Podyskutuj o tym na forum!

14 Prawo Technicy też chcą się szkolić Prawo farmaceutyczne nie wymaga od technika farmaceutycznego ciągłego podnoszenia kwalifikacji, np. poprzez udział w szkoleniach zawodowych. Tymczasem ustanowienia takiego przepisu domagają się władze Związku Zawodowego Techników Farmacji i sami technicy. autor: Edyta Popiołek prawnik, dziennikarka związana z tytułami gospodarczymi, takimi jak: Businessman Magazine i Twój Pieniądz D Do redakcji Farmacji Praktycznej wpłynął list Czytelnika, który odbywa staż niezbędny do uzyskania prawa do wykonywania zawodu technika farmaceutycznego. W jaki sposób technik farmacji może podnosić swoje kwalifikacje? Czy wszystkie szkolenia są przeznaczone wyłącznie dla absolwentów studiów wyższych? pyta w swym liście technik farmaceutyczny. Rzeczywiście, prawo farmaceutyczne dba w tej materii przede wszystkim o magistrów farmacji. Przepisy dotyczące ustawicznego kształcenia motywują do doskonalenia zawodowego farmaceutów po studiach wyższych, pomijając przy tym techników farmacji. Właśnie w tej sprawie pod koniec marca br. Związek Zawodowy Techników Farmacji wystosował apel do Ministra Zdrowia z prośbą o uregulowanie kwestii doskonalenia zawodowego techników, poprzez usankcjonowanie i ułatwienie im dostępu do wiedzy zawodowej. W oczekiwaniu na ustawę Kształcenie techników farmacji odbywa się w szkołach o profilu medycznym, gdzie wykładane są przedmioty praktyczne i teoretyczne, dotyczące farmakologii, mikrobiologii czy przygotowania leków. Naukę teorii uzupełniają zajęcia laboratoryjne, a także praktyki zawodowe odbywane w aptekach. Po W resorcie zdrowia od lat czeka na uchwalenie gotowy projekt ustawy zakładającej obowiązek ciągłego doszkalania się techników farmacji uzyskaniu dyplomu technika farmacji absolwent przez 2 lata odbywa staż zawodowy w aptece otwartej. Po tym czasie prawo farmaceutyczne uważa go za osobę w pełni przygotowaną do pracy w aptece. O dalszym dokształcaniu przepisy nie wspominają. Technicy farmacji nie są objęci obowiązkiem ustawicznego kształcenia. Punkty edukacyjne przyznawane są jedynie farmaceutom za zrealizowanie określonej formy dokształcania zawodowego określonego przepisami prawa. Obecnie brak jest analogicznych norm nakładających obowiązek ustawicznego kształcenia techników farmacji. Stało się tak dlatego, ponieważ dyskutowana od kilku lat ustawa o niektórych zawodach medycznych wciąż nie została uchwalona. W projekcie tej ustawy, która określa wymogi dotyczące m.in. techników farmacji, przewidziano również obowiązek doszkalania. Ustawa nie może doczekać się jednak uchwalenia, głównie z winy nieustannych zmian ekip rządzących. Gdzie się szkolić? Organizowane dziś szkolenia dla techników farmacji to inicjatywa oddolna stowarzyszeń, związków zawodowych i samego środowiska techników farmaceutycznych. Lukę wypełniają też firmy farmaceutyczne, które chcą osobom zatrudnionym w aptece przekazać wiedzę o nowych produktach wprowadzanych na rynek, ich działaniu i skutkach ubocznych. Informacje potrzebne do podjęcia dodatkowych szkoleń można znaleźć między innymi na stronie Związku Zawodowego Techników Farmacji Technicy dzielą się też informacjami o możliwości zdobywania wiedzy zawodowej na stronie W sieci działa też portal który reklamuje się jako specjalistyczny portal dla farmaceutów i techników farmacji, dostarczający specjalistycznej wiedzy i profesjonalnych informacji szkoleniowych. Podyskutuj o tym na forum! 14 Farmacja Praktyczna 5 / 2009

15 Opieka farmaceutyczna Zaburzenia erekcji Około 1,5 mln mężczyzn w Polsce w tym ponad połowa populacji po 40. roku życia cierpi na zaburzenia erekcji. Zaledwie 1 na 10 mężczyzn podejmuje próby leczenia tego schorzenia. autor: dr med. Michał Lew-Starowicz I Klinika Psychiatryczna, Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie, Polskie Towarzystwo Medycyny Seksualnej Z Zaburzenia erekcji (ang. erectile dysfunction, ED) to niezdolność do osiągania lub utrzymywania erekcji (wzwodu) prącia, umożliwiającej odbycie satysfakcjonującego stosunku. Problem ten dotyczy około 200 mln mężczyzn na świecie. Istotne znaczenie w leczeniu zaburzeń erekcji ma ich rozpoznawanie. Pacjent zwykle oczekuje na inicjatywę ze strony lekarza, sam nie podejmuje tematu. Blisko 75 proc. pacjentów w Polsce nigdy nie zostało zapytanych przez lekarza o stan zdrowia seksualnego. W takiej sytuacji chory zostaje sam ze swoimi problemami. Pozostaje mu czekać, aż zaburzenia same ustąpią, zrezygnować z aktywności seksualnej lub prosić o poradę w aptece. Powody schorzenia Zaburzenia erekcji mogą pojawić się w życiu mężczyzny nagle spowodowane czynnikami psychogennymi, urazem lub jako następstwo zabiegu operacyjnego. Mogą też rozwijać się stopniowo, w następstwie przewlekłej, postępującej choroby tak dzieje się najczęściej. Wśród chorób powodujących wystąpienie zaburzeń erekcji wymienia się miażdżycę naczyń, nadciśnienie tętnicze, cukrzycę, zaburzenia hormonalne, choroby nerek, stwardnienie rozsiane czy zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa. Zaburzenia seksualne mogą pojawić się także w następstwie urazu kręgosłupa lub po zabiegu chirurgicznym (np. usunięcia gruczołu krokowego). Do innych czynników ryzyka należą palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu, narkotyków, a także przyjmowanie leków negatywnie wpływających na funkcje seksualne. Wśród czynników psychogennych wymienia się lęk przed niezdolnością do odbycia stosunku, niską samoocenę, stres czy sytuacje konfliktowe w związku. Wyżej wymienione czynniki często występują jednocześnie, składając się na obraz choroby o mieszanym podłożu somatycznym i psychogennym. Zaburzenia erekcji mogą pojawić się nagle wywołane czynnikami psychogennymi, urazem lub jako następstwo operacji Terapia zaburzeń erekcji Podjęcie terapii powinno być poprzedzone szczegółowym wywiadem lekarskim i wykonaniem podstawowych badań dodatkowych (krwi, moczu), ewentualnie dalszych szczegółowych badań lub konsultacji specjalistycznych, jeżeli sytuacja pacjenta tego wymaga. Optymalne leczenie zaburzeń erekcji powinno być nastawione na usuwanie przyczyn i modyfikowalnych czynników ryzyka (tam gdzie jest to możliwe np. przez odpowiednią kontrolę farmakologiczną ciśnienia, glikemii, substytucję hormonalną, zmianę diety, zwiększenie aktywności fizycznej) 15

16 Opieka farmaceutyczna Opieka farmaceutyczna w połączeniu z optymalnym leczeniem objawowym. Niżej omówiono najczęściej stosowane, specyficzne metody leczenia ED. Inhibitory fosfodiesterazy-5 (PDE-5) Są to doustne preparaty będące aktualnie lekami pierwszego rzutu w terapii zaburzeń erekcji członka. Bardzo wysoka skuteczność terapeutyczna tej grupy leków spowodowała przełom w leczeniu zaburzeń erekcji. Obecnie dostępne są trzy substancje z tej grupy chemicznej. W piśmiennictwie medycznym podkreśla się ich podobną efektywność, dobrą tolerancję, rosnącą skuteczność z czasem trwania terapii oraz podobne przeciwwskazania do stosowania. Syldenafil i vardenafil: optymalne działanie ujawnia się typowo po czasie 30 do 120 minut po przyjęciu tabletki (średnio 60 min.), czas działania wynosi 4 do 6 godzin (według najnowszych badań działanie może wystąpić nawet po kilkunastu minutach, a w przypadku syldenafilu ponadto utrzymywać się do 12 godzin). Tadalafil: optymalny efekt również między 30 a 120 min. po przyjęciu leku, zaleca się podawanie ok. 2 godzin przed planowanym stosunkiem. Skuteczne działanie może się utrzymywać do 36 godzin (wg niektórych badań nawet 48 godzin) od przyjęcia preparatu. Należy pamiętać, że do osiągnięcia erekcji w przypadku stosowania tych leków potrzebna jest stymulacja seksualna, nie jest zatem automatyczną reakcją po przyjęciu tabletki. Problemy z erekcją nie oznaczają odejścia na seksualną emeryturę właściwe leczenie pozwala na powrót do normalnej aktywności seksualnej Inne metody Ze względu na powszechną dostępność preparatów doustnych z grupy inhibitorów PDE-5, inne metody leczenia, takie jak iniekcje do ciał jamistych lub stosowanie pomp próżniowych, mają obecnie znacznie mniejszy udział w leczeniu dysfunkcji erekcyjnej u mężczyzn. Preparaty dostępne bez recepty oparte są przede wszystkim o składniki roślinne, mikroelementy, witaminy oraz antyoksydanty i donory tlenku azotu. Nie mają udowodnionej skuteczności działania w leczeniu zaburzeń erekcji zgodnie z kryteriami badań klinicznych i EBM (medycyna oparta na faktach), mogą być stosowane pomocniczo, jako suplementy diety. Istotne znaczenie ma uwzględnienie czynników psychogennych przyczyniających się do występowania i pogłębiania zaburzeń seksualnych. Najbardziej skuteczne metody farmakologiczne nie zastąpią odpowiedniego wsparcia terapeutycznego. Kluczowe znaczenie w terapii zaburzeń erekcji mają metody nastawione na eliminację błędnych przekonań i wzorców zachowań, zmniejszenie lęku, poprawę samooceny i rozwiązywanie problemów partnerskich. Rola farmaceuty Biorąc pod uwagę niski odsetek pacjentów trafiających do gabinetów lekarskich z problemami zdrowia seksualnego, farmaceuta bywa pierwszą osobą, z którą spotyka się chory. Z tego względu niezwykle istotne znaczenie ma udzielenie rzeczowych informacji, zachęcenie do wykonania diagnostyki i spotkania z lekarzem. Szczególnie, że diagnostyka zaburzeń seksualnych może ujawnić istnienie poważnych chorób systemowych oraz przyspieszyć rozpoczęcie ich leczenia i profilaktyki. W przypadku pacjenta przychodzącego do apteki z receptą na preparat stosowany w leczeniu zaburzeń erekcji istotne jest zapewnienie mu dyskrecji i poczucia bezpieczeństwa, mając na uwadze, że tego typu wizyta może wiązać się z uczuciami lęku, wstydu i zakłopotania. Problemy z erekcją nie stanowią już wyroku odejścia na seksualną emeryturę. Właściwe leczenie pozwala na powrót do normalnej, spontanicznej aktywności seksualnej. Jednak niezbędnym krokiem na tej drodze jest kontakt z lekarzem, który rozpozna przyczynę dysfunkcji i zaproponuje optymalną terapię. Podyskutuj o tym na forum! erekcja.indd 4 Farmacja Praktyczna 5 / :29:49

17

18 Opieka farmaceutyczna ICE ratuje życie W sytuacji zagrażającej naszemu życiu liczy się każda sekunda. Dlatego warto zawsze nosić przy sobie kartę ICE, zawierającą numery telefonów do naszych najbliższych. Dzięki niej ekipa ratownicza ma szansę szybciej powiadomić naszych bliskich o wypadku i uzyskać od nich informacje na temat naszego zdrowia. autor: Lilianna Bartowska-Lewicka redaktor Farmacji Praktycznej SSkrót ICE (z ang. In Case of Emergency) oznacza w nagłym wypadku. Pomysł kart ICE powstał we Włoszech z inicjatywy tamtejszych ratowników, którzy dostrzegli lukę informacyjną w kontaktach z rodziną i bliskimi poszkodowanych. Nasi bliscy nie zawsze wiedzą bowiem o tym, co się nam przydarzyło i gdzie się znajdujemy. 18 5zł tylko tyle kosztuje karta ICE, która w razie wypadku może uratować nasze życie Bezcenne źródło informacji W naszych dokumentach osobistych brakuje zazwyczaj telefonów do rodzin czy naszych lekarzy pierwszego kontaktu. Rzadko nosimy w portfelach dodatkowe kartki z numerami telefonów do najbliższych. Tymczasem najlepszym sposobem na zapisanie takiej informacji jest plastikowa karta ICE, umożliwiająca zapisanie trzech numerów telefonicznych do najbliższych osób. W dramatycznej sytuacji numery te mogą być pomocne w identyfikacji naszej tożsamości. Umożliwiają również powiadomienie naszych najbliższych o zaistniałej sytuacji oraz uzyskanie od nich informacji na temat naszego stanu zdrowia. Karta ICE nie zawiera jedynie informacji o grupie krwi jej właściciela, bo i tak nie zwalnia ona lekarza z obowiązku przeprowadzania próby krzyżowej przed konieczną transfuzją. Karta ICE wielokrotnie pomogła rodzicom w odnalezieniu dzieci, w pozyskaniu ważnych informacji na temat osoby nieprzytomnej, uwięzionej w aucie czy będącej w szoku i nie mogącej udzielić informacji na temat swojego wieku czy adresu mówi Daria Wierzba z Kujawsko- Pomorskiego Zarządu Okręgowego Polskiego Czerwonego Krzyża w Bydgoszczy. Gdzie zamówić kartę? Rozprowadzaniem kart ICE zajmuje się Polski Czerwony Krzyż, który w swoim sklepie internetowym na stronie sprzedaje zdrapkę ze specjalnym kodem. Kiedy już nabędziemy kod, logujemy się za jego pomocą na stronie internetowej PCK, wpisujemy swoje dane oraz wspomniane już trzy numery telefonów do bliskich osób. Zamówioną kartę otrzymamy pocztą. Za całą operację zapłacimy jedynie 5 zł. Zanim podamy numery telefonów, zastanówmy się jednak dobrze, które z osób mogłyby być poinformowane o wypadku czy nieszczęśliwej sytuacji, która się nam przydarzyła. Powinna to być osoba, która będzie dobrze poinformowana o naszym stanie zdrowia: przebytych urazach czy chorobach oraz przyjmowanych przez nas lekach. Podyskutuj o tym na forum! Farmacja Praktyczna 5 / 2009

19 T woje serce bije nie tylko dla Ciebie Chroni przed zawałem serca i udarem mózgu od 1 kwietnia Polocard dostępny w nowych opakowaniach po 30 i 60 tabletek Polocard 75 mg x 30 tabl. Polocard 75 mg x 60 tabl. Polocard 150 mg x 30 tabl. Polocard 150 mg x 60 tabl. 60 nowe tabletek opakowanie większe Polocard (acidum acetylsalicylicum); tabletki dojelitowe; 1 tabletka zawiera 75 mg lub 150 mg kwasu acetylosalicylowego. Wskazania: Hamowanie agregacji płytek krwi w pro laktyce chorób układu krążenia, które grożą powstaniem zakrzepów i zatorów w naczyniach krwionośnych (zawał serca, choroba niedokrwienna serca), w pro laktyce innych chorób przebiegających z zakrzepami w naczyniach. Dawkowanie: Najczęściej 1-2 tabletki 75 mg lub 1 tabletka 150 mg na dobę w czasie lub po posiłku, popijając niewielką ilością wody. W świeżym zawale serca lub u pacjentów z podejrzeniem świeżego zawału serca: początkowa dawka nasycająca mg kwasu acetylosalicylowego raz na dobę. Tabletki należy rozgryźć, aby uzyskać szybkie wchłanianie. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na substancję czynną lub którąkolwiek substancję pomocniczą oraz na inne niesteroidowe leki przeciwzapalne; astma oskrzelowa, przewlekłe schorzenia układu oddechowego, gorączka sienna lub obrzęk błony śluzowej nosa; czynna choroba wrzodowa żołądka i (lub) dwunastnicy oraz stany zapalne lub krwawienia z przewodu pokarmowego; zaburzenia krzepnięcia krwi oraz jednoczesne leczenie lekami przeciwzakrzepowymi; ciężka niewydolność serca, wątroby lub nerek; ostatnie 3 miesiące ciąży; niedobór dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej; u dzieci w wieku poniżej 12 lat ze względu na ryzyko wystąpienia zespołu Reye a; jednocześnie z metotreksatem w dawkach 15 mg/tydzień lub większych. Specjalne ostrzeżenia i zalecane środki ostrożności: Zachować ostrożność stosując produkt u pacjentów z: zaburzeniami czynności nerek oraz z przewlekłą niewydolnością nerek, młodzieńczym reumatoidalnym zapaleniem stawów i (lub) toczniem rumieniowatym układowym oraz zaburzoną czynnością wątroby (kontrolować czynność wątroby); stosujących ibuprofen; w przypadku: krwotoków z narządów rodnych, nadmiernego krwawienia miesiączkowego, stosowania systemu terapeutycznego domacicznego, nadciśnienia tętniczego oraz niewydolności serca; nie stosować u pacjentów przyjmujących: doustne leki przeciwcukrzycowe z grupy sulfonylomocznika, leki przeciw dnie; podczas stosowania leku nie należy spożywać alkoholu; u pacjentów w podeszłym wieku produkt należy stosować w mniejszych dawkach i w większych odstępach czasowych; bardzo ostrożnie stosować u pacjentek w I i II trymestrze ciąży i u kobiet karmiących piersią. Lek należy odstawić na 5 do 7 dni przed planowanym zabiegiem chirurgicznym. Zachować ostrożność podczas stosowania z metotreksatem w dawkach mniejszych niż 15 mg/tydzień. Zaleca się odstawienie salicylanów 24 do 48 godzin przed podaniem dużych dawek metotreksatu we wlewach dożylnych. Działania niepożądane: Niestrawność (zgaga, nudności, wymioty), bóle brzucha, brak łaknienia, rzadko stany zapalne błony śluzowej żołądka i jelit; choroba wrzodowa żołądka i (lub) dwunastnicy bardzo rzadko prowadzące do krwotoków i perforacji; rzadko przemijające zaburzenia czynności wątroby ze zwiększeniem aktywności aminotransferaz, fosfatazy alkalicznej i stężenia bilirubiny; może wystąpić także ogniskowa martwica komórek wątrobowych, tkliwość i powiększenie wątroby, szczególnie u pacjentów z młodzieńczym reumatoidalnym zapaleniem stawów, układowym toczniem rumieniowatym, gorączką reumatyczną lub chorobą wątroby w wywiadzie, zawroty głowy i szumy uszne, będące zazwyczaj objawami przedawkowania, zaburzenia słuchu, zwiększone ryzyko krwawień, wydłużenie czasu krwawienia, czasu protrombinowego, trombocytopenia, niewydolność serca, nadciśnienie tętnicze; reakcje nadwrażliwości: astma, odczyny skórne, wysypka, pokrzywka, obrzęk, świąd, zaburzenia sercowo-oddechowe. U pacjentów z niedoborem dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej może wystąpić niedokrwistość hemolityczna oraz leukopenia, agranulocytoza lub eozynopenia, rzadko martwica brodawek nerkowych i śródmiąższowe zapalenie nerek, białkomocz oraz obecność leukocytów i erytrocytów w moczu. Bardzo rzadko ciężkie reakcje włączając wstrząs ana laktyczny. Długotrwałe przyjmowanie leków zawierających kwas acetylosalicylowy może być przyczyną bólu głowy, który nasila się podczas przyjmowania kolejnych dawek. Podmiot odpowiedzialny: ZF Polpharma S.A. Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu: Polocard tabletki dojelitowe 75 mg i 150 mg odpowiednio R/7280 oraz R/7281 wydane przez MZ. Dodatkowych informacji o leku udziela: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o., ul. Bobrowiecka 6, Warszawa, tel ; fax Lek wydawany bez recepty. POLOC/303/

20 Opieka farmaceutyczna Przychodzi lekarz do apteki... Bywa, że w naszej placówce w charakterze pacjenta pojawia się lekarz. Warto wiedzieć, jak rozpoznać osobę z wykształceniem medycznym. Jest to bowiem pacjent, którego należy traktować jak partnera-profesjonalistę. Podczas wizyty pacjenta-lekarza w aptece, warto pamiętać, by traktować go jako partnera-profesjonalistę autor: Barbara Ochman trener-konsultant oraz menedżer projektów szkoleniowych współpracujący m.in. z INFOR Training Sp. z o.o. J Jak rozpoznać, że pacjent, który odwiedził naszą aptekę ma wykształcenie medyczne? Taka sytuacja nie nastręcza żadnych wątpliwości, jeśli pacjent ów w naszej obecności zacznie wypisywać receptę pro autore lub pro familia. Trzeba jednak przyznać, że podobne sytuacje zdarzają się raczej rzadko. Lekarze zwykli unikać ujawniania w aptece tego, 20 jaki zawód wykonują. Tu pozwolę sobie na przytoczenie historii, którą opowiedział mi jeden ze znajomych lekarzy. Otóż narzekał na wielokrotne nagabywania pacjentów o wypisanie im recept w sytuacji, kiedy przebywał akurat w aptece. Niemal za każdym razem, kiedy wyciągał bloczek ze swej torby, słyszał z kolejki mniej lub bardziej nieśmiało wyrażane prośby: Panie doktorze mógłby Pan także i mnie przy okazji wypisać receptę?. Sytuacje te zdarzały się na tyle często, że wypracował sobie dwie metody reagowania na Farmacja Praktyczna 5 / 2009