WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Transkrypt

1 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 5 marca 2015 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie: Przewodniczący - Sędziowie: Protokolant: Sędzia SA Krzysztof Tucharz (spr.) SA Ewa Stefańska SO (del.) Marian Kociołek stażysta Izabela Nowak po rozpoznaniu w dniu 5 marca 2015 r. w Warszawie na rozprawie sprawy z powództwa ( ) spółki z o.o. w Sz. przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki o zmianę taryfy dla ciepła na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 27 stycznia 2014 r. sygn. akt XVII AmE 118/13 oddala apelację. U Z A S A D N I E N I E Wyrokiem z dnia 27 stycznia 2014 r. Sąd Okręgowy w Warszawie oddalił odwołanie ( ) Sp. z o.o. w Sz. od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 23 listopada 2010 r. nr ( ), w której organ regulacyjny odmówił powodowej spółce zmiany swojej decyzji z dnia 2 września 2010 r., zatwierdzającej XII taryfę dla ciepła, ustaloną przez to przedsiębiorstwo z okresem jej obowiązywania do dnia 30 września 2011 r. Powyższe rozstrzygnięcie zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne. Powodowa spółka prowadzi działalność gospodarczą, polegającą na sprzedaży ciepła i świadczeniu usług przesyłowych. Wśród odbiorców tych usług 5% stanowią podmioty, które otrzymują ciepło pochodzące ze spalania gazu ziemnego. W zatwierdzonej decyzją Prezesa URE z dnia 2 września 2010 r. XII taryfy dla ciepła z okresem jej obowiązywania od 1 października 2010 r. do 30 września 2011 r. uwzględniono w cenach i stawkach opłat ceny gazu ziemnego ustalone z kolei w taryfach dla ( ) S.A. i ( ) S.A. obowiązujących w dniu wydania decyzji dla powodowej spółki.

2 Następnie, w dniach: 16 września 2010 r. oraz 23 września 2010 r. Prezes URE wydał decyzję o zatwierdzeniu dla obydwu w/w dostawców gazu ziemnego nowych taryf, w których wprowadzone zostały nowe (wyższe) ceny gazu ziemnego, dostarczonego odbiorcom, w tym m.in. ( ) S.A. Sp. z o.o. w Sz., która z uwagi na powyższe zdarzenia złożyła do pozwanego wniosek o zatwierdzenie zmiany XII taryfy dla ciepła (zanim jeszcze taryfa ta zaczęła obowiązywać) poprzez podwyższenie cen wytwarzania ciepła oraz stawek opłat za usługi przesyłowe dla grup taryfowych odbiorców zasilanych ciepłem pochodzącym ze źródeł opalanych gazem, wskazując jako podstawę prawną tego wniosku przepis art. 155 k.p.a. oraz 27 ust. 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 9 października 2006 r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń z tytułu zaopatrzenia w ciepło (Dz. U. z 2006 r. Nr 193, poz. 1423). Według wyliczeń powodowego przedsiębiorstwa ogólne koszty zakupu gazu miały wzrosnąć o kwotę ,81 zł, czego nie mógł on przewidzieć przedstawiając wcześniej Prezesowi URE taryfę do zatwierdzenia. Pozwany Prezes URE, zaskarżoną decyzją negatywnie rozstrzygnął zgłoszone we wniosku żądanie wskazując, że jego uwzględnienie prowadziłoby do naruszenia interesów odbiorców ciepła z uwagi na nieuzasadniony poziom proponowanych cen. Zarówno w 2010 r. jak i w 2011 r. powodowa spałka osiągnęła zyski z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej, odpowiednio w kwotach: zł i zł. W ocenie Sądu Okręgowego, który ponownie rozpoznawał odwołanie powodowej spółki (po uchyleniu, korzystnego dla niej wyroku Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 15 października 2012 r. przez tut. Sąd Apelacyjny) brak było podstaw do wzruszenia zaskarżonej decyzji Prezesa URE, gdyż oprócz zaistnienia zdarzenia w postaci nieprzewidzianej dla tego przedsiębiorstwa zmiany kosztów zakupu gazu nie została spełniona przesłanka postaci słusznego interesu strony. Sąd Okręgowy wskazał, że w kalkulacji XII taryfy dla ciepła strona powodowa przyjęła wysokie wartości zwrotu kapitału zaangażowanego w działalność gospodarczą, nieadekwatne do poziomu ryzyka gospodarczego, na co zwrócił temu przedsiębiorcy uwagę organ regulacyjny w postępowaniu administracyjnym przed wydaniem decyzji z dnia 2 września 2010 r. Porównując z sobą dwie pozycje tj. przewidywany przez powódkę wzrost kosztów wynikających z podwyżki cen gazu zł oraz przyjętą do kalkulacji XII taryfy zwrot kapitału zł należało uznać, że nawet w przypadku zwiększenia kosztów prowadzenia działalności gospodarczej z w/w tytułu powódka i tak miała zagwarantowaną wysoką rentowność a ponadto wkrótce potem (w grudniu 2010 r.) doszło do obniżki cen gazu sprzedawanego przez ( ) S.A. o 3,2% co budzi wątpliwości odnośnie podanego przez powódkę wielkości wzrostu kosztów. Sąd podkreślił również, że powód zamknął rok obrotowy, w którym obowiązywała taryfa XII znaczącym zyskiem ( zł). W tej sytuacji dążenie tego przedsiębiorcy do zmiany przedmiotowej taryfy należy ocenić jako chęć przerzucenia na odbiorców ciepła ryzyka gospodarczego, co nie uzasadnia stanowiska skarżącego o istnieniu w sprawie słusznego interesu strony w żądaniu zmiany decyzji z dnia 2 września 2010 r.

3 Zdaniem Sądu, ewentualna strata powódki na działalności dotyczącej odbiorców ciepła zasilanych ze źródeł opalanych gazem ziemnym nie zmienia faktu, że powodowe przedsiębiorstwo zanotowało znaczące zyski, zarówno w roku 2010 jak i w 2011 r. W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy uznał, że nie doszło do istotnej zmiany warunków wykonywania przez to przedsiębiorstwo działalności gospodarczej. Prezes URE miał obowiązek dokonać oceny całej taryfy, a nie tylko tej jej części, która odnosiła się do wskazanej wyżej grupy odbiorców. Dodatkowo Sąd zwrócił uwagę na wyrażoną w art. 45 ust. 1 Prawa energetycznego zasadę, iż przedsiębiorstwo energetyczne nie powinno, kosztem interesów odbiorców osiągać szczególnych korzyści, wykraczających poza pokrycie uzasadnionych kosztów prowadzenia swojej działalności i uzasadniony zwrot kapitału, co odnosi się do wszystkich odbiorców. Z tych też względów Sąd oddalił wniosek powódki o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego celem ustalenia czy zmiana cen gazu stanowiła dla powoda istotną zmianę warunków wykonywania działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania ciepła i świadczenia usług dla obiorców zasilanych ze źródeł ciepła opalanych gazem ziemnym. Natomiast wyliczenia przedstawione przez powódkę nie były kwestionowane przez stronę przeciwną. Podniesione w odwołaniu zarzuty naruszenia art. 155 k.p.a. oraz 28 rozporządzenia taryfowego Sąd uznał za bezzasadne. Co się zaś tyczy zarzutu rzekomego naruszenia przez pozwanego zakazu subsydiowania skrośnego to również nie zasługiwał on na uwzględnienie, gdyż ów zakaz dotyczy kształtowania nowej taryfy i nie jest przesłanką do oceny czy istnieją okoliczności, o których mowa w 28 rozporządzenia taryfowego. Mając to wszystko na uwadze Sad Okręgowy oddalił odwołanie powódki, jako bezzasadne, w oparciu o art k.p.c. W złożonej od tego wyroku apelacji powodowe przedsiębiorstwo zarzuciło: 1) dokonanie błędnej oceny interesu społecznego oraz słusznego interesu strony (powódki) w rozumieniu art. 155 k.p.a. w stanie faktycznym ustalonym w sprawie; 2) sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, polegającą na przyjęciu, iż mimo, że zmiany cen gazu w taryfach zatwierdzonych przez Prezesa URE dla ( ) S.A. oraz ( ) S.A. były dla powoda nieprzewidywalnymi oraz istotnymi mianami warunków prowadzenia przez skarżącą działalności gospodarczej to jednak żądana zmiana decyzji organu regulacyjnego z dnia 2 września 2010 r. w części obejmującej ceny i stawki opłat dla źródeł opalanych gazem nie będzie w słusznym interesie powodowej spółki. Wskazując na powyższe zarzuty powódka wnosiła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uchylenie w całości decyzji Prezesa URE z dnia 23 listopada 2010 r. i zasądzenie od pozwanego powstałych w sprawie kosztów postępowania, a jako ewentualny zgłosiła wniosek o uchylenie w całości zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

4 Pozwany Prezes Urzędu Regulacji Energetyki wnosił o oddalenie apelacji. Sąd Apelacyjny zważył, co następuje: Apelacja powodowej spółki pozbawiona jest uzasadnionych podstaw prawnych i podlega oddaleniu. Jeżeli chodzi o zarzut, że Sąd Okręgowy dopuścił się sprzecznych ustaleń z treścią zebranych w sprawie dowodów przyjmując z jednej strony, że zmiana cen zakupionego przez powoda gazu, po zatwierdzeniu przez pozwanego taryfy dla ciepła stanowiła nieprzewidzianą i istotną zmianę warunków wykonywania przez przedsiębiorstwo energetyczne działalności gospodarczej, a z drugiej strony, że tego rodzaju sytuacja nie uzasadniała przyjęcia stanowiska o konieczności dokonania postulowanej przez powoda zmiany decyzji w trybie art. 155 k.p.a. z uwagi na słuszny interes strony to w rzeczywistości nie sposób dopatrzeć się takiej sprzeczności wobec sprostowania przez Sąd Okręgowy fragmentu uzasadnienia wyroku, na który powołuje się skarżący. Z treści prawomocnego postanowienia Sądu Okręgowego z dnia 18 marca 2014 r. (k. 170 a.s.) jednoznacznie wynika, że zmiana warunków wykonywania przez powódkę działalności gospodarczej nie była, w ocenie tego Sądu, istotna. Sąd Apelacyjny podziela pogląd Sądu I instancji, że nie została spełniona właśnie ta, spośród dwóch, kumulatywnych przesłanek, przewidzianych w 28 ust. 1 rozporządzenia taryfowego. W niniejszej sprawie powodowe przedsiębiorstwo przyjęło założenie, że nastąpi wzrost ogólnych kosztów zakupu gazu, wskutek zatwierdzenia przez pozwanego nowych taryf dla dwóch dostawców gazu o kwotę zł i że z powyższego tytułu poniesie ono w takim rozmiarze stratę na sprzedaży i dostarczaniu ciepła odbiorcom, wytworzone z tego surowca. Tymczasem Sąd musiał po pierwsze mieć, na uwadze cały okres w którym obowiązywała niezmieniona taryfa dla ciepła, zatwierdzona decyzją pozwanego z dnia 2 września 2010 r. Jest wysoce wątpliwe, czy zakładany przez powódkę wzrost kosztów rzeczywiście nastąpił, skoro jak słusznie podkreślił Sąd Okręgowy już w grudniu 2010 r. tj. w trzecim miesiącu obowiązywania tej taryfy nastąpiła obniżka cen gazu o 3,4%. Po drugie gołosłowne było twierdzenie powoda jakoby zanotował on w ogóle stratę w tej części swojej działalności gospodarczej, która polegała na sprzedaży pięciu procentom odbiorców ciepła pochodzącego ze spalania gazu. Wprawdzie powódka wnosiła o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego, ale sformułowana przez nią teza dowodowa (k. 145) była wadliwa, gdyż to nie biegły a Sąd władny jest ocenić czy podwyżka cen gazu stanowiła dla przedsiębiorcy istotną zmianę wykonywania przez niego działalności gospodarczej. Ponadto strona powodowa nie podniosła w apelacji zarzutu naruszenia art k.p.c., tj. że Sąd zaniechał dopuszczenia dowodu z opinii biegłego. W apelacji skarżący podnosi, że raz ustalona stopa zwrotu z kapitału nie może być wykorzystywana do rekompensowania wzrostu nieprzewidzianych kosztów działalności, gdy prowadziłoby to do obniżenia poziomu owej stopy.

5 Tego rodzaju argumentacja nie może być uznana za przekonującą w sytuacji, gdy istnieje hipotetyczna konieczność wykorzystania w minimalnym stopniu tego dodatkowego wynagrodzenia przedsiębiorstwa energetycznego z tytułu zaangażowania kapitału w prowadzenie działalności o czym świadczy porównanie z sobą dwóch pozycji: planowanego wzrostu kosztów ( zł) i rozmiaru zwrotu z kapitału ogółem zł. Przedsiębiorstwo energetyczne planując koszty prowadzenia działalności gospodarczej musi brać pod wagę możliwość wystąpienia w danym roku obrachunkowym pewnych niekorzystnych zjawisk ekonomicznych, gdyż jest to związane z ryzykiem gospodarczym, którego nie sposób wyeliminować. Należy jeszcze raz podkreślić, iż brak jest w sprawie dowodów świadczących o tym, że powodowa spółka musiała w ostatecznym wyniku uszczuplić środki pochodzące z przytoczonej wyżej pozycji. Nie było również podstaw do podzielenia zarzutu jakoby za zmianę zaskarżonej decyzji przemawiać miał ważny interes społeczny, który powódka upatrywała w tym, że pozwany usankcjonował taki stan rzeczy, w którym część odbiorców ciepła otrzymywała go po nieprawidłowo skalkulowanej cenie i naruszona została zasada równego traktowania wszystkich klientów. Gdyby rozpatrywać sprawę w powyższym aspekcie, to powód musiałby wykazać, że grupa odbiorców ciepła pochodzącego ze spalania gazu otrzymywała ten produkt poniżej kosztów jego wytworzenia i była subsydiowana dzięki wpływom, jakie skarżąca uzyskiwała ze sprzedaży swych usług pozostałym klientom, na co brak jest w sprawie dowodów. Z kolei ma rację Sąd Okręgowy wskazując, że postulowana przez powódkę zmiana taryfy skutkowałaby brakiem stabilności cen płaconych przez odbiorców za dostarczoną im energię cieplną, co odbiłoby się niekorzystnie na interesach klientów powodowego przedsiębiorstwa, zwłaszcza w sytuacji, gdy po grudniowej obniżce cen gazu uzyskałoby ono nieuzasadnione, zyski kosztem odbiorców ciepła. Reasumując, Sąd Apelacyjny podziela w całości ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd I instancji, jak również ich ocenę prawną. Z przytoczonych wyżej względów orzeczono jak w sentencji, na podstawie art. 385 k.p.c.