W Y R O K W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie:

Transkrypt

1 Sygn. akt VI ACa 356/06 W Y R O K W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 28 kwietnia 2006 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie: Przewodniczący Sędzia SA Sędzia SA Sędzia SO (del.) Protokolant Regina Owczarek-Jędrasik Krystyna Bilewicz Teresa Mróz sekr. sąd. Agnieszka Prokopiuk po rozpoznaniu w dniu 28 kwietnia 2006 r. w Warszawie na rozprawie sprawy z powództwa J. U. przeciwko [ ] Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. o zapłatę na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 10 lutego 2004 r. sygn. akt IIIC 512/03 uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Okręgowemu w Warszawie do ponownego rozpoznania pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego i kasacyjnego.

2 2 Sygn. akt VI ACa 356)06 U z a s a d n i e n i e Powód J. U. wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego [ ] Spółka z o.o. w W. kwoty ,80 złotych tytułem dodatkowego wynagrodzenia za wykonanie przez powoda na rzecz pozwanego umowy zawartej w dniu [ ].III.2001 r. Wyrokiem z dnia 10.II.2004 r. Sąd Okręgowy w Warszawie oddalił powództwo zasądzając od powoda na rzecz pozwanego kwotę złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, koszty nieuiszczonego wpisu sądowego przejmując na rachunek Skarbu Państwa. U podstaw wydanego przez Sąd Okręgowy wyroku legły następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne. W dniu [ ].III.2001 r. powód zawarł z pozwanym umowę, w której zobowiązał się do wykonania i dostarczenia pozwanemu odbitek i diapozytywów do przewodnika [ ] oraz do przeniesienia na pozwanego wyłącznego prawa ich używania we wszystkich publikacjach pozwanego. Strony ustaliły cenę za zdjęcie 40 zł, a za diapozytyw 50 złotych. Wynagrodzenie za wykonaną pracę określone w wystawionych przez powoda fakturach zostało przez pozwanego zaliczone na poczet zadłużenia powoda wobec pozwanego za zakupione u pozwanego książki w związku z prowadzoną przez powoda działalnością gospodarczą polegającą na dystrybucji książek. W momencie ostatecznego wezwania powoda do uiszczenia zaległej na rzecz pozwanego ceny za dostarczone mu książki, powód zaproponował, by zadłużenie to pokryte zostało poprzez

3 3 zwiększenie wynagrodzenia powoda wynikającego z umowy z dnia [ ].III.2001 r. Pozwany jednak odmówił. Sąd Okręgowy w Warszawie uznał, że nie zasługuje na uwzględnienie roszczenie powoda. Powód zdaniem Sądu Okręgowego nie wykazał, by spełnione zostały przesłanki określone w art. 388 kc, nie istniała bowiem rażąca dysproporcja między świadczeniami powoda i pozwanego, powód nie znajdował się w przymusowym położeniu. Sąd Okręgowy doszedł również do wniosku, że nie zasługuje na uwzględnienie zarzut powoda naruszenia przez pozwanego praw autorskich poprzez zaniżenie w umowie stawek za wykonanie zdjęć i diapozytywów. W ocenie Sądu Okręgowego nie jest uprawnione domaganie się przez powoda zastąpienie stawek określonych w umowie stawkami przewidzianymi w Tabelach Wynagrodzeń zatwierdzonych przez Polski Związek Fotografików, ponieważ tabele ustalane w trybie art. 108 ust. 3 prawa autorskiego mają zastosowanie jedynie do umów zawieranych przez organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi z podmiotami zainteresowanymi korzystaniem z tych praw. Apelację od powyższego orzeczenia złożył powód wnosząc o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie na jego rzecz kwoty ,80 złotych. Powód zarzucił Sądowi naruszenie art. 109 ustawy prawo autorskie poprzez błędną jego wykładnię poprzez przyjęcie, że ma on zastosowanie jedynie do umów zawieranych przez organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi oraz art. 388 kc poprzez przyjęcie, że nie zachodzą w sprawie przesłanki przepisem tym określone. Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 27.I.2005 r. oddalił apelację powoda jako pozbawioną uzasadnionych podstaw prawnych. Sąd Apelacyjny podzielił stanowisko Sądu I instancji tak co do ustalonego przez ten sąd stanu faktycznego, jak również jego oceny prawnej.

4 4 Sąd Apelacyjny zwrócił uwagę, że nie znajdują oparcia w materiale dowodowym zgromadzonym w sprawie twierdzenia powoda o trudnej sytuacji finansowej, która zdaniem powoda została wykorzystana przez pozwanego zmuszającego go niejako do zaakceptowania w umowie z [ ].III.2001 r. wynagrodzenia w rażący sposób zaniżonego. Sąd Apelacyjny podniósł, że stawki ustalone między stronami w przedmiotowej sprawie były w tym czasie powszechnie stosowane w umowach z innymi autorami zdjęć, a wiarygodności umów na tę okoliczność złożonych przez pozwanego powód nie kwestionował. W ocenie Sądu Apelacyjnego nie jest również zasadny zarzut powoda dotyczący bezpodstawnego braku dokonania korekty należnego mu wynagrodzenia na podstawie art. 109 prawa autorskiego przy zastosowaniu stawek wskazanych w tabelach wynagrodzeń zatwierdzonych przez Związek Polskich Artystów Fotografików. W ocenie Sądu Apelacyjnego nie mogą powołać się na omawiany przepis twórcy i artyści wykonawcy zawierający umowy bezpośrednio z korzystającymi z utworów. Tabele nie mają bowiem zastosowania do indywidualnie zawieranych umów, w relacjach między działającymi we własnym imieniu i na własny rachunek twórcą a podmiotem zainteresowanym nabyciem praw autorskich. Sąd Apelacyjny podniósł ponadto, że o prawidłowości tego poglądu przekonuje systematyka treści ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, w której art. 109 zamieszczony został w rozdziale 12 poświęconym organizacjom zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi, a także sposób tworzenia tabel oraz ich przeznaczenie do stosunków umownych między taką organizacją a korzystającym. Wyrok Sądu Apelacyjnego zaskarżył powód kasacją. Jako podstawę kasacyjną wskazał naruszenie art. 109, 104 ust. 1, 105 ust. 1, 106 ust. 3 oraz art. 43 w zw. z art. 17 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych,

5 5 ponadto naruszenie przepisów prawa procesowego, które miały wpływ na treść orzeczenia. Wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 3.II.2006 r. wydanym w sprawie I CK 334)05 uchylony został wyrok Sądu Apelacyjnego i sprawę przekazano temu sądowi do ponownego rozpoznania. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu swego rozstrzygnięcia podniósł, że nie jest zasadny pogląd Sądu Apelacyjnego, że przepis art. 109 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych nie znajduje zastosowania do umów zawartych bezpośrednio przez samego twórcę z korzystającym z utworu, jednakże pogląd ten nie jest uprawniony wtedy, gdy twórca zawarł wprawdzie bezpośrednio umowę z korzystającym z utworu, lecz chodzi o twórcę należącego lub reprezentowanego przez organizację zbiorowego zarządzania. Wobec tego, że u podstaw oddalenia apelacji legło odmienne stanowisko w tej kwestii, zarzuty kasacji okazały się być zasadne. Sąd Najwyższy podkreślił, że przynależność powoda do organizacji zbiorowego zarządzania nie była zakwestionowana jak również bezsporne jest, że w sprawie przedstawiono zatwierdzono tabele wynagrodzeń. Dlatego też zdaniem Sądu Najwyższego nie jest zasadny pogląd, że w sprawie niniejszej powód nie miał możliwości powołania się na treść art. 109 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. W uzasadnieniu orzeczenia Sąd Najwyższe wskazał nadto, że gdyby okazało się przy ponownym rozpoznaniu sprawy, że organizacja zbiorowego zarządzania, której powód jest członkiem nie ma zatwierdzonych tabel wynagrodzeń, a takie tabele ma inna organizacja zbiorowego zarządzania, działająca w tym samym polu eksploatacji, zastosowanie tych tabel jest możliwe w drodze analogii. Po ponownym rozpoznaniu sprawy niniejszej Sąd Apelacyjny zważył co następuje: Apelacja powoda zasługuje na uwzględnienie.

6 6 Ze sformułowania zawartego w hipotezie artykułu 109 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych - postanowienia umowne mniej korzystne dla twórców..., wynika, że obejmuje ono zarówno umowy zawierane przez podmioty praw autorskich lub pokrewnych, jak i umowy zawierane przez organizacje zbiorowego zarządzania tym prawami, jeżeli ich przedmiotem jest wynagrodzenie należne twórcom i artystom wykonawcom. W istocie tabele ustalane są przez konkretną organizację zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i pokrewnymi i odnoszą skutek w stosunku do tej organizacji. Analiza przepisu artykułu 109 prowadzi do wniosku, że będzie on miał zastosowanie zarówno do umów zawartych przez organizację zbiorowego zarządzania jak i bezpośrednio przez samego twórcę należącego lub reprezentowanego przez taką organizację z podmiotami korzystającymi z utworów. Nie jest zatem możliwe stosowanie ich do osób w ogóle nie zrzeszonych w jednej z takich organizacji lub należących do organizacji nie mającej zatwierdzonych tabel wynagrodzeń. Tacy jedynie twórcy nie mają możliwości powoływania się na powyższy przepis. W sprawie niniejszej bezsporne jest, że powód J. U. jest członkiem Stowarzyszenia Autorów ZAiKS, a nadto do akt sprawy powód złożył Tabele Wynagrodzeń Związku Polskich Artystów Fotografików. Jak wynika z powyższych rozważań, powód należąc do organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi ma możliwość powoływania się na przepis art. 109 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Co za tym idzie, w centrum zainteresowania Sądu winna być kwestia, czy organizacja, do której powód należy ma tabele wynagrodzeń oraz czy są one zatwierdzone. W takiej bowiem sytuacji do umowy zawartej przez samego powoda z pozwanym miałyby zastosowanie postanowienia tychże. Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że w przypadku odmiennych ustaleń możliwe jest zastosowanie do twórcy w drodze analogii zatwierdzonych tabel innej

7 7 organizacji zbiorowego zarządzania działającej w tym samym polu eksploatacji. Jak wynika z postępowania dowodowego przeprowadzonego przez Sąd Okręgowy w niniejszej sprawie kwestie te w ogóle przez Sąd nie były badane i poddane pod jego rozwagę. Sąd I instancji bowiem stanął na stanowisku, że postanowienia art. 109 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych co do zasady nie mają zastosowania do powoda jako zawierającego z pozwanym umowę bezpośrednio, nie poprzez organizację zbiorowego zarządzania. Dla dokonania ustaleń, czy organizacja, której członkiem jest powód ma zatwierdzone tabele wynagrodzeń, które można byłoby do umowy zawartej przez powoda zastosować niezbędne jest przeprowadzenie postępowania dowodowego niemalże w całości. W zależności od wyniku tego postępowania możliwa będzie ocena, czy zastosowanie mieć będą tabele organizacji, do której należy powód, czy też innej mającej zatwierdzone tabele wynagrodzeń i działające na tym samym polu eksploatacji w drodze analogii. Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny z mocy art. 386 paragraf 4 kpc uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania pozostawiając temu rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego i kasacyjnego.