Repozytorium instytucjonalne i dziedzinowe jako główny kanał dystrybucji publikacji naukowych. Jak naukowiec może je wykorzystać?

Transkrypt

1 Repozytorium instytucjonalne i dziedzinowe jako główny kanał dystrybucji publikacji naukowych. Jak naukowiec może je wykorzystać? Małgorzata Rychlik Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu Centrum Promocji Informatyki XVIII seminarium w cyklu Badania Naukowe Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu

2 Plan prezentacji 1. Kilka faktów o repozytoriach 2. Repozytoria instytucjonalne definicja, typy archiwizowanych dokumentów, proces archiwizowania prac 3. Repozytoria dziedzinowe definicja, przykłady, typy archiwizowanych dokumentów 4. Korzyści płynące z archiwizowania prac (widoczność, cytowalność, statystyki użytkowania)

3 Repozytorium kilka faktów Repozytorium to platforma cyfrowa oferująca otwarty dostęp do pełnych tekstów, Repozytorium to doskonały sposób na upowszechnienie własnego dorobku, Repozytorium jest jedną z dróg prowadzących do otwartego dostępu, Repozytorium NIE jest substytutem publikowania, Repozytorium zawiera obiekty o WYSOKIEJ jakości, Repozytorium udostępnia publicznie publikacje, które zostały sfinansowane z publicznych pieniędzy, Repozytorium zaczyna pełnić ważną funkcję społeczną coraz więcej osób korzysta np. z otwartych zasobów medycznych, Każdy człowiek mający dostęp do Internetu może korzystać z zasobu repozytorium.

4 Repozytorium instytucjonalne Zespół usług, które uniwersytet oferuje członkom swojej społeczności, Usługi te służą zarządzaniu oraz upowszechnianiu cyfrowych dokumentów tworzonych przez instytucję i jej członków, Repozytorium jest zobowiązaniem instytucji do zarządzania materiałami cyfrowymi, z uwzględnieniem: - długoterminowego zabezpieczenia obiektów, - zorganizowania dostępu do nich, - oraz ich rozpowszechniania.

5 Repozytoria instytucjonalne na świecie

6 Jakiego typu obiekty są archiwizowane w repozytoriach instytucjonalnych?

7 Repozytoria instytucjonalne w Polsce Repozytorium AMUR - Repozytorium RUMAK - Repozytorium RUŁ - Repozytorium RUW - Repozytorium SUW - Repozytorium IBB PAN - Repozytorium WSB-NLU - Repozytorium erika - Repozytorium RePolis - Repozytorium RUB - Repozytorium PCSS - Repozytorium PJATK Repozytorium Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego Repozytorium Wiedzy Politechniki Wrocławskiej Repozytorium Uniwersytetu Wrocławskiego Repozytorium opub Repozytorium ENY Baza wiedzy Politechniki Warszawskiej Repozytorium RepoS

8 Jakie warunki należy spełnić, aby móc zarchiwizować pracę w repozytorium instytucjonalnym? Należy być autorem prac naukowych oraz posiadać autorskie prawa majątkowe do umieszczenia pracy w archiwum cyfrowym, Należy być pracownikiem naukowym lub doktorantem ewentualnie studentem, Należy założyć konto w repozytorium.

9 Zasady archiwizowania obiektów w - Zasada obligatoryjna - Zasada fakultatywna repozytoriach: Deponenci sami archiwizują swoje prace (samoarchiwizacja). Obiekty deponowane są przez osoby trzecie np. redaktorów repozytorium czy redaktorów czasopism (archiwizacja pośrednia).

10 Proces archiwizowania dokumentu Krok 1 Krok 2 Krok 3 Krok 4 Krok 5 Krok 6 Zaloguj się na platformie Rozpocznij deponowanie Wybierz odpowiednią kolekcję Podaj informacje bibliograficzne Załącz odpowiedni plik pdf Zatwierdź licencję

11 Rejestracja i logowanie Krok Udostępnianie publikacji w Internecie, czyli jak zwiększyć cytowalność prac naukowych

12 Rozpoczęcie procesu archiwizacji

13 Wybór odpowiedniej kolekcji

14 Wprowadzanie informacji bibliograficznych

15

16

17 Wybór odpowiedniego pliku

18 Wybór odpowiedniej licencji

19 Zatwierdzenie licencji wewnętrznej

20 Zakończenie procesu deponowania

21 Kiedy mamy obowiązek zarchiwizowania pracy w repozytorium? Gdy instytucja wprowadziła obligatoryjną archiwizację prac, Gdy korzystamy z funduszy unijnych.

22 Artykuł 29.2 Publikacje naukowe w trybie otwartym (H2020 Model Grant Agreement: December 2013)

23 Każdy beneficjent musi zapewnić otwarty dostęp (bezpłatny dostęp online dla każdego użytkownika) do wszystkich recenzowanych publikacji naukowych dotyczących wyników badań. W szczególności musi: a) tak szybko, jak to możliwe, a najpóźniej w dniu publikacji, zdeponować w repozytorium elektroniczny egzemplarz opublikowanego artykułu (pdf wydawcy) lub ostateczną wersję po recenzji ze wszystkimi naniesionymi poprawkami wynikającymi z procesu recenzji. b) zagwarantować poprzez repozytorium otwarty dostęp do zdeponowanej publikacji najpóźniej: I. w dniu publikacji gdy wersja elektroniczna jest udostępniana bezpłatnie przez wydawcę II. lub w ciągu 6 miesięcy od daty publikacji we wszystkich innych przypadkach (12 miesięcy dla publikacji reprezentujących nauki społeczne i humanistyczne)

24 Co zrobić, jeśli instytucja nie prowadzi własnego repozytorium?

25 Repozytorium dziedzinowe Repozytorium dziedzinowe (ang. subject repository) jest to archiwum, które gromadzi utwory spójne tematycznie np. utwory z dziedziny ekonomii, Repozytorium dziedzinowe jest niezależne od instytucji, Repozytoria te nazywane są zwykle repozytoriami międzynarodowymi, bowiem gromadzą dane z całego świata.

26 Repozytoria dziedzinowe na świecie

27 Jakiego typu obiekty są archiwizowane w repozytoriach dziedzinowych?

28 Repozytorium arxiv

29 Repozytorium Cogprints

30 Repozytorium SSRN

31 Repozytorium PubMed

32 Repozytorium ERIC

33 Repozytoria dziedzinowe w Polsce Repozytorium ECNIS Repozytorium historii sztuki Repozytorium Lectorium ireteslaw

34 Adresy repozytoriów dziedzinowych na świecie

35 Repozytorium instytucjonalne vs dziedzinowe Repozytorium instytucjonalne jest podstawowym instrumentem służącym upowszechnianiu dorobku naukowego w sieci, Repozytorium instytucjonalne wieczyście archiwizuje dorobek swoich naukowców, Repozytorium instytucjonalne maksymalizuje widoczność dorobku, Repozytorium instytucjonalne wprowadzając tzw. mandaty, czyli obligatoryjne archiwizowanie prac gromadzi możliwie najpełniej dorobek naukowy instytucji.

36 Dlaczego warto deponować prace w repozytoriach? Repozytorium zwiększa widoczność dorobku naukowego, Repozytorium potencjalnie zwiększa cytowalność dorobku, Repozytorium gwarantuje długotrwałe przechowywanie prac - tzw. wieczyste archiwizowanie, Repozytorium pozwala na deponowanie preprintów w dyscyplinach naukowych o wysokim tempie rozwoju pierwszeństwo uznania autorstwa! Repozytorium pozwala na tworzenie spersonalizowanych list publikacji, Repozytorium daje możliwość upowszechniania tzw. szarej literatury zasobu niepublikowanego (raporty, sprawozdania z badań, materiały dydaktyczne), Repozytorium daje możliwość śledzenia statystyk dotyczących zdeponowanych prac,...

37 Dlaczego prace zarchiwizowane w repozytorium są widoczne w sieci? OAI-PMH jest protokołem, który umożliwia agregatorom pobieranie metadanych wszystkich obiektów cyfrowych zgromadzonych w repozytorium. Repozytorium zapewnia doskonałą indeksację dorobku naukowego w Google Scholar.

38

39

40 Implementacja wtyczki społecznościowej możliwość dystrybucji treści na portalach społecznościowych

41 Czy praca zamieszczona w sieci może zginąć?

42 Handle System to system unikalnych identyfikatorów przypisywanych na stałe do obiektów cyfrowych. Repozytorium zapewnia wieczystą archiwizację dorobku naukowego.

43 Co wiemy o użytkowaniu prac zarchiwizowanych w repozytorium? Statystyki dostarczane przez repozytorium to bardzo ważne źródło danych mówiące o użytkowaniu zasobu repozytorium. Co statystyki użytkowania mówią o pojedynczym artykule?

44

45

46

47 Liczba pobrań z repozytorium AMUR lata ,

48 Średnia liczba pobrań w repozytorium AMUR Książki Prace doktorskie Rozdziały z książek Artykuły

49 Liczba prac i pobrań w repozytorium AMUR Liczba prac Liczba pobrań Średnia liczba pobrań Filozof Anglista Biolog

50 Udostępnianie prac w pełnych tekstach to wyższe wskaźniki bibliometryczne Liczba prac Liczba cytowań H-indeks Web of Science 4 Google Scholar ANGLISTA Web of Science 0 FILOZOF Google Scholar 5 4 Web of Science Google Scholar BIOLOG

51 Czy repozytoria zwiększają cytowalność prac?

52 Zdaniem poznańskiego (młodego) naukowca... Repozytorium jest dla mnie jednym z trzech miejsc (obok ResearchGate i Academia.edu) upubliczniania wyników moich badań. Po pierwsze, na świecie są państwa ze słabszym dostępem do literatury niż Polska (wow, co?;)). Powieszenie pdfa na takim serwerze zapewnia dostęp do pracy praktycznie wszystkim zainteresowanym. Po drugie, taki zabieg zwiększa widoczność tytułu w wyszukiwarkach Google i Google Scholar, a co za tym idzie - ogólną widoczność badań w świecie. Mam nadzieję, że pociągnie to za sobą cytowania i ubóstwiany w wielu kręgach indeks H :)

53 Małgorzata Rychlik