CERTYFIKACJA ZAWARTOŚCI ŹRÓDEŁ ODNAWIALNYCH W OPAKOWANIACH

Transkrypt

1 Sieć Badawcza Łukasiewicz COBRO Instytut Badawczy Opakowań Warszawa, ul. Konstancińska 11 ZAKŁAD EKOLOGII OPAKOWAŃ Krzysztof Wójcik CERTYFIKACJA ZAWARTOŚCI ŹRÓDEŁ ODNAWIALNYCH W OPAKOWANIACH Warszawa

2 Znakowanie opakowań związane z ochroną środowiska 1. Znaki identyfikujące materiał opakowaniowy 2. Znaki potwierdzające spełnienie określonych wymagań lub kryteriów związanych z ochroną środowiska: 2.1. znaki przydatności do recyklingu 2.2. znaki biodegradowalności i przydatność do kompostowania 2.3. znaki dla opakowań wielokrotnego użytku 2.4. znaki potwierdzające zawartość surowców odnawialnych 2.5. znak redukcji CO 2 3. Znaki określające zawartość w opakowaniu surowca wtórnego 4. Znaki przynależności do obowiązującego systemu organizacyjno-prawnego związanego z gospodarką odpadami opakowaniowymi 5. Znaki wskazujące na właściwe postępowanie z opakowaniem po jego wykorzystaniu 6. Inne, w tym stosowane przez producentów 2

3 Znaki związane z zawartością oraz jej użytkowaniem Znaki dotyczące opakowania, w tym znaki związane z ochroną środowiska u n Funkcja informacyjna opakowań realizowana w formie znaków i symboli graficznych oraz piktogramów Znaki związane z transportem towarów: etykiety logistyczne, znaki manipulacyjne i dotyczące warunków transportu 3

4 Przykłady znaków związanych z zawartością Znak potwierdzający spełnienie wymagań dyrektywy nowego podejścia UE, dotyczącej danego wyrobu Znak gwarantujący wskazaną na opakowaniu pojemność lub masę Znak umieszczany na opakowaniach kosmetyków, który informuje, po jakim czasie od otwarcia jest on przydatny do użycia Znak wskazujący na umieszczenie dodatkowej informacji o kosmetyku na dołączonej ulotce, nalepce, taśmie lub kartce 4

5 Przykłady znaków związanych z zawartością Znak Poznaj Dobrą Żywność informuje o wysokiej jakości produktów żywnościowych. Udział Programie jest dobrowolny. W programie mogą uczestniczyć przedsiębiorcy Państw Członkowskich Unii Europejskiej. Znak Polskiego Godła Promocyjnego Teraz Polska, dla produktów, usług o najwyższej jakości. Poza produktami i usługami Kapituła Godła Teraz Polska nagradza również gminy i przedsięwzięcia innowacyjne. W programie mogą uczestniczyć przedsiębiorcy Państw Członkowskich Unii Europejskiej. Znak jakości Q dla wyrobów o wysokich parametrach jakościowych (użytkowych, ergonomicznych, zdrowotnych) oraz niskiej materiało- i energochłonności 5

6 Przykłady znaków dotyczących opakowania Znak jaki powinien towarzyszyć materiałom i wyrobom przeznaczonym do kontaktu z żywnością Znak który jest potwierdzeniem świadectwa fitosanitarnego dla opakowań i palet drewnianych u n Znak bezpieczeństwa dla opakowań towarów niebezpiecznych 6

7 Przykłady znaków związanych z transportem towarów Znak kodu kreskowego w systemie EAN-13 Znak Chronić przed wilgocią. Umieszcza się go na opakowaniach transportowych z zawartością, w przypadkach gdy powinny one być chronione przed wilgocią Znak Dopuszczalna liczba warstw piętrzenia. Umieszcza się go na opakowaniach transportowych z zawartością, dla których powinna być ograniczona liczba warstw piętrzenia podczas przechowywania i transportu Znak Ostrożnie, kruche!. Umieszcza się go na opakowaniach transportowych z zawartością zawierających towary tłukące się, kruche, uszkadzające się przy wstrząsach i uderzeniach, które należy chronić przed uderzeniami, wstrząsami i spadkami podczas transportu i czynności manipulacyjnych 7

8 Przykłady znaków związanych z transportem towarów Znak Przestrzegać zakres temperatury. Umieszcza się go na opakowaniach transportowych, których zawartość w czasie transportu i składowania może ulec zniszczeniu, jeśli znajdzie się w temperaturze przekraczającej określone znakiem granice Znak Chronić przed nagrzaniem (ciepłem). Umieszcza się go na opakowaniach transportowych z zawartością, gdy podwyższenie temperatury otoczenia spowoduje uszkodzenie lub zmianę właściwości opakowania lub zawartości Znak Góra, nie przewracać Umieszcza się go na opakowaniach transportowych, których zmiana położenia spowoduje uszkodzenie opakowań lub zawartości 8

9 1. Znaki identyfikujące materiał Politereftalan etylenu (Polyethylene terephthalate) Symbol PETE jest zwyczajowo używany w USA dla opakowań przydatnych do recyklingu, a PET dla opakowań wykonanych z politereftalanu etylenu Polietylen dużej gęstości (High-density polyethylene) Drugi znak jest zwyczajowo stosowany przez producentów toreb z polietylenu dużej gęstości Polichlorek winylu (Polyvinyl chloride) Polietylen małej gęstości (Low density polyethylene) Znaki stosowane przez producentów toreb Znak dla opakowań z liniowego polietylenu małej gęstości Polipropylen (Polypropylene) Polistyren (Polystyrene) Znak dotyczy opakowań wykonanych z innych polimerów, niż wymienione wcześniej, oraz opakowań wykonanych z kilku polimerów System identyfikacji opakowań z tworzyw sztucznych wprowadzony przez Amerykańskie Stowarzyszenie Przemysłu Tworzyw Sztucznych - SPI (American Society of Plastics Industry) i jego modyfikacje 9

10 DECYZJA KOMISJI EUROPEJSKIEJ 97/129/EC Dobrowolny system identyfikacji materiału ANEKS I. Kod numeryczny i symbol dla tworzyw sztucznych Materiał Symbol Kod numeryczny Politereftalan etylenu PET 1 Polietylen wysokiej gęstości HDPE 2 Polichlorek winylu PVC 3 Polietylen niskiej gęstości LDPE 4 Polipropylen PP 5 Polistyren PS 6 7 do 19 ANEKS II. Kod numeryczny i symbol dla papieru i tektury Materiał Symbol Kod numeryczny Tektura falista PAP 20 Tektura inna niż falista PAP 21 Papier PAP do 39 10

11 ANEKS VI. Kod numeryczny i symbol dla szkła Materiał Symbol Kod numeryczny Szkło bezbarwne GL 70 Szkło zielone GL 71 Szkło brązowe GL do 79 ANEKS VII. Kod numeryczny i symbol dla wielomateriałowych Materiał Symbol* Kod numeryczny Papier i tektura/różne metale C/ 80 Papier i tektura/tworzywa sztuczne 81 Papier i tektura/aluminium 82 Papier i tektura/blacha stalowa ocynowana 83 Papier i tektura/tworzywa sztuczne/aluminium 84 Papier i tektura/tworzywa sztuczne/aluminium/blacha stalowa ocynowana 86 do 89 Tworzywa sztuczne/aluminium 90 Tworzywa sztuczne/blacha stalowa ocynowana 91 Tworzywa sztuczne/różne metale do 94 Szkło/tworzywa sztuczne 95 Szkło/aluminium 96 Szkło/blacha stalowa ocynowana 97 Szkło/różne metale * Opakowania wielomateriałowe: C plus symbol materiału dominującego (C/ ) 11

12 Pudełka z laminatu do płynnej żywności 75% tektura 20% LDPE 5% aluminium C/PAP 84 75% tektura 25% LDPE C/PAP 81 12

13 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 3 września 2014 r. w sprawie wzorów oznakowania opakowań (Dz. U. 2014, poz. 1298) obowiązuje od stycznia 2015 Tworzywa sztuczne 13

14 Układy wielomateriałowe 14

15 2.Znaki potwierdzające spełnienie określonych wymagań lub kryteriów związanych z ochroną środowiska 2.1. Znaki przydatności do recyklingu Znak wskazujący przydatność do recyklingu dla różnych wyrobów, w tym opakowań, został określony w normie EN ISO 14021:2016. Jest on znany pod nazwą Mobius loop. Znak ten jest graficzną formą deklaracji producenta o spełnieniu wymagań w zakresie możliwości wykorzystania materiału do recyklingu. ISO 14021:2016 Environmental labels and declarations - Self-declared environmental claims (Type II environmental labelling) Polska norma PN-EN ISO 14021: Etykiety i deklaracje środowiskowe - Własne stwierdzenia środowiskowe (Etykietowanie środowiskowe II typu) 15

16 W krajowym rozporządzeniu w sprawie wzorów oznakowania opakowań zamieszczono znak przydatności do recyklingu Znak dla opakowań przydatnych do recyklingu Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 3 września 2014 r. w sprawie wzorów oznakowania opakowań (Dz. U. 2014, poz. 1298) 16

17 W kraju od 1993 r. Sieć Badawcza Łukasiewicz COBRO Instytut Badawczy Opakowań prowadzi promocję opakowań przydatnych do ponownego przetwórstwa przez dobrowolny system ich certyfikacji. Jest to pierwsza w Polsce certyfikacja dotycząca oceny opakowań pod kątem jednego z kryteriów ekologicznych. Producent opakowania, który uzyskał certyfikat, jest uprawniony do nanoszenia na opakowaniu specjalnego znaku Znak przydatnych do ponownego przetwórstwa 17

18 The Triman recycling logo Znak wprowadzony w 2015 r. we Francji. Wskazuje przydatność do recyklingu 18

19 1.2. Znaki biodegradowalności oraz przydatności do kompostowania Dla opakowań biodegradowalnych stosowane są znaki informujące, że opakowanie spełnia wymagania przydatności do kompostowania (recykling organiczny), potwierdzone certyfikatem wydanym przez uprawnioną jednostkę certyfikującą. Największe znaczenie w Europie ma certyfikacja prowadzona w Niemczech przez DIN CERTCO w oparciu o normę EN W Polsce uprawnienia DIN CERTCO do prowadzania certyfikacji wyrobów przydatnych do kompostowania w warunkach przemysłowych oraz przyznawania znaku kompostowalny uzyskał Sieć Badawcza Łukasiewicz COBRO Instytut Badawczy Opakowań w Warszawie. Umieszczenie na opakowaniu znaku przydatności do kompostowania informuje, że powinno ono podlegać systemowi zbiórki razem z bioodpadami (odpadami organicznymi). 19

20 Znak informujący o tym, że opakowanie ulega biodegradacji i nadaje się do kompostowania oraz uzyskało certyfikat DIN CERTCO (polska i angielska wersja językowa) 20

21 21

22 BIOERG SA Pierwszy w Polsce certyfikat przydatności do kompostowania 22

23 System potwierdzeń biodegradowalności opakowań, ich przydatności do kompostowania w warunkach przemysłowych oraz kompostowania w kompostownikach przydomowych stosuje się w Belgii. Uzyskanie certyfikatu uprawnia do nanoszenia na opakowanich znaków OK biodegradable, OK compost oraz Home OK compost. Uprawnienia do stosowania takich znaków przyznaje AIB-Vinçotte Group. 23

24 Znak informujący o tym, że materiał opakowania ulega biodegradacji (AIB-Vinçotte Group) Znak informujący o przydatności opakowania do kompostowania (AIB-Vinçotte Group) Znak informujący o przydatności opakowania do kompostowania w kompostownikach przydomowych (AIB-Vinçotte Group) 24

25 Certyfikacja wyrobów biodegradowalnych w wodzie morskiej, wodzie, i w glebie prowadzona przez Vinçotte (BELGIA) 25

26 W USA przeprowadza się certyfikację przydatności do kompostowania w oparciu o normę ASTM D6400. Logo kompostowalności nadaje amerykańska Rada ds. Kompostowania oraz Instytut Produktów Biodegradowalnych w przypadku, gdy opakowanie spełnia wymagania ww. normy. 26

27 2.3. Znaki dla opakowań wielokrotnego użytku W krajowym rozporządzeniu w sprawie określania wzorów oznakowania opakowań zamieszczono znak dla opakowań wielokrotnego użytku Znak dla opakowań wielokrotnego użytku *Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 3 września 2014 r. w sprawie wzorów oznakowania opakowań (Dz. U. 2014, poz. 1298) 27

28 Certyfikacja wyrobów z udziałem surowców ze źródeł odnawialnych Obieg węgla 28

29 Certyfikacja wyrobów z udziałem surowców ze źródeł odnawialnych System ten może być stosowany do wielu produktów, w całości lub częściowo wykonanych z materiałów pochodzenia naturalnego / polimerów / zasobów naturalnych (z wyjątkiem paliw stałych, ciekłych i gazowych). Żeby ubiegać się o certyfikację, produkt musi zawierać co najmniej 30% węgla organicznego w przeliczeniu na suchą masę i co najmniej 20% węgla organicznego z zasobów odnawialnych. Analiza oparta jest o normę ASTM D6866, metody B lub C. 29

30 Certyfikacja wyrobów z udziałem surowców ze źródeł odnawialnych Kiedy produkt zrobiony jest z więcej niż jednego materiału, wtedy producent zabiegający o certyfikację ma obowiązek certyfikować każdy materiał osobno. Istnieje jednak możliwość certyfikacji grupy produktów, jeżeli wykonane są z jednego materiału, mają podobny kształt a jedyną różnicą jest ich rozmiar. 30

31 2.4. Znaki potwierdzające zawartość surowców odnawialnych Certyfikacja opakowań wytwarzanych z surowców odnawialnych >80% 20-40% 40-60% 60-80% 31

32 Certyfikacja wyrobów z udziałem surowców ze źródeł odnawialnych 32

33 Program certyfikacji zawartości surowców odnawialnych w wyrobach opakowaniowych W 2015 roku Sieć Badawcza Łukasiewicz COBRO Instytut Badawczy Opakowań wprowadził Program certyfikacji zawartości surowców odnawialnych w wyrobach opakowaniowych. Certyfikacja dotyczy wyrobów opakowaniowych wprowadzanych na rynek krajowy, które wytwarzane są z surowców odnawialnych lub z udziałem surowców odnawialnych. Celem certyfikacji jest określenie poziomu procentowego takich surowców a także udzielanie pozwolenia na stosowanie zarejestrowanych przez COBRO znaków towarowych. 33

34 Polska certyfikacja zawartości źródeł odnawialnych w opakowaniach Zakład Ekologii Opakowań w Sieci Badawczej Łukasiewicz COBRO Instytucie Badawczym Opakowań Do oceny materiałów opakowaniowych pod kątem udziału w nich surowców odnawialnych (biomasy) stosowane są badania w oparciu o metodę węgla 14 C (promieniotwórczy izotop węgla), zawartą w normie ASTM D

35 Przy certyfikacji wyrobów opakowaniowych stosowane są trzy graniczne przedziały procentowej zawartości źródeł odnawianych (biomasy) związane ze stosowaniem określonych znaków: od 20,00 do 50,00 % od 50,01 do 84,99 % powyżej 85,00% 35

36 Program certyfikacji zawartości surowców odnawialnych w wyrobach opakowaniowych W trakcie procesu certyfikacji uwzględniane są dwa wymagania dotyczące certyfikowanego wyrobu opakowaniowego. Pierwszy to minimalna zawartość całkowitego węgla organicznego - TOC, minimalna zawartość to 30 %. Drugi to zawartość węgla ze źródeł odnawialnych, która powinna przekraczać 20 % (pierwszy przedział graniczny). 36

37 Program certyfikacji zawartości surowców odnawialnych w wyrobach opakowaniowych Przy stosowaniu wymienionych powyżej znaków nie określa się ich wielkości, natomiast wymagane jest aby znak na wyrobie opakowaniowym był wyraźny, widoczny, czytelny i trwały nawet po otwarciu opakowania. Wymagane jest aby na znaku był naniesiony nr certyfikatu, który poprzedza symbol literowy określający wyrób opakowaniowy: A - dotyczy opakowania, B - elementu, C - materiału opakowaniowego. 37

38 Program certyfikacji zawartości surowców odnawialnych w wyrobach opakowaniowych Normy i dokumenty związane: PN-EN 13193:2002 Opakowania Opakowania a środowisko Terminologia. Ustawa z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (Dz. U poz. 888). ASTM D Standard Test Methods for Determining the Biobased Content of Solid, Liquid, and Gaseous Samples Using Radiocarbon Analysis. ISO :2015 Plastics -- Biobased content -- Part 2: Determination of biobased carbon content 38

39 2.5. Znak redukcji CO 2 Carbon Trust, organizacja finansowana przez rząd brytyjski, wprowadziła nowe znakowanie produktów etykietą redukcji węgla ( carbon reduction label ). Etykieta ta wskazuje całkowitą emisję CO2 i innych gazów cieplarnianych w przeliczeniu na CO2, towarzyszącą różnym procesom w całym cyklu życia danego produktu (produkcja, transport, dystrybucja, usuwanie i recykling odpadów) przy uwzględnieniu produkcji opakowania, w którym jest on wprowadzony do obrotu rynkowego 39

40 3. Znaki określające zawartość w opakowaniu surowca wtórnego Norma EN ISO 14021:2016 uwzględnia obok znaku przydatności do ponownego przetwórstwa możliwość zadeklarowania informacji mówiącej o zawartości w opakowaniu surowca wtórnego. Znak Mobius loop w przypadku zawartości surowców z recyklingu 40

41 Dla opakowań wyprodukowanych z udziałem surowców z recyklingu dobrowolną certyfikację prowadzą instytuty badawcze. Znak dla wyrobów papierniczych zawierających 100% makulatury wydaje German Quality Control Institute - RAL Deutsches Institut. 41

42 4. Znaki systemu organizacyjnoprawnego W wielu państwach Unii Europejskiej przedsiębiorcy wprowadzający do obrotu towary w opakowaniach zostali obciążeni obowiązkiem odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych. Obowiązek ten jest realizowany przez opłaty licencyjne, wpłacane do organizacji odzysku, za użytkowanie określonych znaków umieszczanych na opakowaniu. Przykładem takiego znaku jest zielony punkt stosowany przez organizacje odzysku zgrupowane w organizacji PRO EUROPE. Organizacje te, zgodnie z wprowadzonym systemem organizacyjno-prawnym przyjmują od przedsiębiorców wprowadzających na rynek wyroby w opakowaniach, opłaty związane z kosztami zbiórki odpadów opakowaniowych. Opłaty są uzależnione od masy wprowadzanych na rynek opakowań oraz od rodzaju materiałów, z jakich są one wykonane, a także od objętości lub powierzchni. 42

43 Forma graficzna znaku zielony punkt Umieszczony na opakowaniu oznacza, że producent wsparł finansowo budowę i funkcjonowanie systemu odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych. 43

44 W Niemczech Spółka RESY GmbH dla opakowań transportowych z tektury i papieru stosuje podobny jak w przypadku zielonego punktu system opłat licencyjnych. Przedsiębiorca, który zapłacił za opakowanie opłatę licencyjną jest uprawniony do nanoszenia na tym opakowaniu znaku RESY 44

45 5. Znaki wskazujące na właściwe postępowanie z odpadami W niektórych państwach, np. Czechach, producenci wprowadzający na rynek wyroby w opakowani byli zobowiązani do określenia sposobu postępowania z opakowaniami po ich wykorzystaniu. Dla opakowań, które podlegają systemowi odbioru zgodnie z systemami organizowanymi przez władze lokalne, wprowadzono znak zawarty w czeskiej normie CSN Znak wskazujący, że opakowanie podlega systemowi odbioru organizowanemu przez władze lokalne (wg CSN ) 45

46 Znaki podobne do znaku czeskiego są stosowane w Anglii w ramach akcji ekologicznej Keep Britain Tidy, która ma na celu przeciwdziałanie zaśmiecaniu ulic, propagowanie utrzymania czystości i umieszczania odpadów w pojemnikach ulicznych. Plakat akcji oraz znaki stosowane na opakowaniach Znaki umieszczane na opakowaniach w celu zachęcania konsumentów do utrzymania czystości oraz plakat akcji Keep Britain Tidy 46

47 6. Inne znaki, w tym stosowane przez producentów Znaki na pudełkach do płynnej żywności wskazujące jak postępować ze zużytym opakowaniem 47

48 Promocję zbiórki szkła opakowaniowego propaguje znak mający zachęcać konsumentów do umieszczania opakowań szklanych w pojemnikach przeznaczonych do tego celu (CEN Report CR 14311:2002) Wskazuje on, że opakowania szklane należy umieszczać w specjalnych pojemnikach 48

49 Znak informujący, że po zużyciu opakowania, należy oddzielić od niego etykietę, która może stanowić przeszkodę w recyklingu 49

50 Różne znaki informujące, że opakowanie nie zawiera chlorowcopochodnych chlorofluorowęglowodorów (CFC), powszechnie zwanych freonami, które niszczą powłokę ozonową, a tym samym przyczyniają się do globalnego ocieplenia klimatu Zazwyczaj użytkowaniem takich znaków zajmują się organizacje konsumenckie 50

51 Znak, który stosują producenci polietylenowych toreb handlowych 51

52 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ 52