LABORATORIUM TECHNIKI CIEPLNEJ INSTYTUTU TECHNIKI CIEPLNEJ WYDZIAŁ INŻYNIERII ŚRODOWISKA I ENERGETYKI POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ

Transkrypt

1 LABORATORIUM TECHNIKI CIEPLNEJ INSTYTUTU TECHNIKI CIEPLNEJ WYDZIAŁ INŻYNIERII ŚRODOWISKA I ENERGETYKI POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ INSTRUKCJA LABORATORYJNA Temat ćwiczenia: ZASTOSOWANIE TECHNIKI TERMOWIZYJNEJ W POMIARACH CIEPLNYCH

2 1. WPROWADZENIE TEORETYCZNE Stosowane powszechnie metody pomiaru temperatury umożliwiają jej określenie w punkcie zainstalowania czujnika pomiarowego. Poprzez termowizyjny pomiar temperatury można określić jej rozkład na całej powierzchni badanego obiektu. Umożliwiają to kamery termowizyjne, które stają się coraz powszechniejszym narzędziem lokalizacji miejsc występowania oraz ilościowej oceny strat ciepła lub wykrywania nieprawidłowości w funkcjonowaniu różnorodnych urządzeń i instalacji energetycznych. W wyniku pomiaru otrzymywany jest tzw. termogram, czyli obraz na którym w wybranej palecie barw lub w odcieniach szarości odwzorowane jest pole temperatury. Wyniki termowizyjnych pomiarów temperatury są przydatne w badaniach różnych procesów cieplnych oraz przy ocenie stanu technicznego czy parametrów cieplnych urządzeń i instalacji energetycznych oraz innych obiektów. Pomiary termowizyjne polegają na pomiarze natężenia promieniowania cieplnego, które jest emitowane przez wszystkie ciała o temperaturze wyższej od temperatury 0 K (-273,15 o C) Rozwój techniki termowizyjnych pomiarów temperatury Pierwsze detektory w kamerach termowizyjnych wymagały schłodzenia ich podczas pracy do temperatury około minus 200 o C. Realizowano to poprzez napełnienie odpowiedniego pojemnika w kamerze ciekłym azotem, który powoli parując utrzymywał detektor w niskiej temperaturze. Kolejnym krokiem, który uczynił kamery termowizyjne mniej uciążliwe w użyciu, było zastosowanie do chłodzenia detektorów mikroziębiarek sprężarkowych w których czynnikiem roboczym był hel. Ziębiarki te umożliwiały również osiągnięcie temperatury około 200 o C. Ciągłe prace nad doskonaleniem technik termograficznego pomiaru temperatury doprowadziły do skonstruowania nowych typów detektorów pracujących zadowalająco już w temperaturze minus 70 o C. Do chłodzenia tego typu detektora wystarczające było zastosowanie chłodziarek termoelektrycznych wykorzystujących efekt Peltiera. Dalsze prace doprowadziły do opracowania konstrukcji współczesnych detektorów działających zadowalająco w temperaturze 30 o C. Równocześnie z doskonaleniem strony elektronicznej detektorów promieniowania zmieniała się zasada generacji obrazu termowizyjnego. Do niedawna dwuwymiarowy obraz termograficzny tworzono za pomocą precyzyjnego mechanicznego układu skanującego w którym obrót wielościanu z lustrzanymi ściankami bocznymi zsynchronizowany był z jego wahadłowym ruchem w drugiej płaszczyźnie. W efekcie, w sposób sekwencyjny, przeszukiwane było całe pole badane kamerą. Strumienie energii radiacyjnej pochodzące z kolejnych wycinków badanej powierzchni po przejściu przez soczewkę padały na jedną z lustrzanych ścianek obracającego się wielościanu. Po odbiciu się od układu ruchomych luster padały następnie na punktowy detektor gdzie były przetwarzane na sygnał elektryczny o wielkości stosownej do natężenia padającego promieniowania. Konstrukcja układu zapewniała zbadanie z dużą częstotliwością punkt po punkcie i linia po linii całego obiektu widzianego w obiektywie. Stosowane były też układy skanujące gdzie zamiast zwierciadeł używano obracających się wielościanów wykonanych z materiału przepuszczającego promieniowanie podczerwone. Innym rozwiązaniem były układy z detektorami liniowymi, gdzie w celu utworzenia dwuwymiarowego obrazu przeszukiwanie odbywało się tylko w jednym kierunku, linia po linii. Ciągłe doskonalenie detektorów doprowadziło do opracowania konstrukcji współczesnego detektora promieniowania podczerwonego w postaci dwuwymiarowej stałej 2

3 matrycy. Typowa matryca składa się z 240 x 320 pojedynczych mikrodetektorów. Obraz badanego obiektu padając przez obiektyw na matrycę powoduje wygenerowanie w każdym pojedynczym mikrodetektorze sygnału elektrycznego stosownego do natężenia padającego promieniowania. Sygnały te zbierane są z dużą częstotliwością przez układ odczytu i po obróbce elektronicznej służą do utworzenia obrazu termograficznego badanej powierzchni. Ciągły rozwój technologii wytwarzania detektorów umożliwiał stopniowe rozszerzanie zakresu pomiarowego urządzeń termowizyjnych. Rozszerzanie odbywało się zarówno w kierunku wysokich jak również niskich temperatur. Można się o tym przekonać analizując parametry techniczne kolejnych wersji kamer termowizyjnych [5]. Współczesne rozwiązania umożliwiają prowadzenie pomiarów za pomocą jednego urządzenia w zakresie temperatury 40 o C 2000 o C. Przy wysokich temperaturach stosowane są filtry optyczne ograniczające intensywność promieniowania przechodzącego przez układ optyczny i padającego na detektor. Równocześnie z rozszerzaniem zakresu pomiarowego temperatury poprawiana była czułość termiczna urządzeń termowizyjnych. Przy temperaturze 30 o C czułość termiczna współczesnych kamer termowizyjnych o ogólnym przeznaczeniu jest na poziomie 0,08 0,1K, natomiast kamery przeznaczone do badań naukowych osiągają poziom czułości równy 0,02K [5, 7]. Parametr ten informuje o tym jaką minimalną różnicę temperatury jest w stanie wykryć detektor kamery Zakresy spektralne kamer termowizyjnych Ciała stałe i ciekłe dają ciągłe widmo promieniowania cieplnego, natomiast gazy promieniują (i absorbują promieniowanie cieplne) selektywnie. Pochłanianie promieniowania wychodzącego z badanej powierzchni oraz przechodzącego przez warstwę powietrza (gazu) znajdującą się między badanym obiektem i obiektywem kamery może mieć wyraźny wpływ na wynik pomiaru. Głównymi gazami atmosferycznymi pochłaniającymi promieniowanie podczerwone jest para wodna i dwutlenek węgla. Gazy te pochłaniają promieniowanie cieplne tylko o określonych długościach fali. W tablicy 1 podano cytowane w [2] zakresy długości fali w których zachodzi pochłanianie promieniowania przez wymienione gazy. Równocześnie w tych pasmach gazy te są aktywne radiacyjnie i emitują własne promieniowanie. Podane granice są w pewnym stopniu umowne, ponieważ przejścia od przedziałów przeźroczystości do przedziałów pochłaniania nie mają charakteru skokowego lecz stopniowy [2]. Pasma promieniowania pary wodnej i dwutlenku węgla Tablica 1 Pasmo Zakresy długości fali, µm H 2 O CO 2 1 1,7 2,0-2 2,2 3,0 2,4 3,0 3 4,8 8,0 4,0 4, ,5 16,5 W kamerach termowizyjnych wykorzystywane są najczęściej dwa zakresy długości fali leżące w obszarze promieniowania podczerwonego, a mianowicie zakres 3 5 µm (kamery krótkofalowe) oraz zakres 7,5 13 µm (kamery długofalowe). Są to zakresy (tzw. okna) dla których w małym stopniu występuje pochłanianie promieniowania przez parę wodną oraz 3

4 dwutlenek węgla zawarte w atmosferze. Aby poprawić dokładność pomiaru termowizyjnego, szczególnie wykonywanego z dużej odległości, należy uwzględnić efekt pochłaniania promieniowania pochodzącego od badanej powierzchni i przechodzącego przez warstwę powietrza na swojej drodze do obiektywu kamery. Należy również uwzględnić efekt szczątkowego promieniowania cieplnego w obszarze wymienionych okien przez parę wodną i dwutlenek węgla zawarte w powietrzu które to promieniowanie jest rejestrowane przez detektor kamery. W celu wykonania tej korekty konieczna jest znajomość temperatury gazu oraz tzw. grubości optycznej ośrodka pochłaniająco-emitującego [2, 6]. Grubość optyczna ośrodka zależy od stężenia gazów aktywnych radiacyjnie w rozważanym ośrodku oraz od długości drogi promienia którą w tym przypadku jest odległość kamery od badanej powierzchni. W zakresie długości fal 3 5 µm znajduje się aktywne pasmo 4,0 4,8µm dla dwutlenku węgla. Zawartość CO 2 atmosferze jest jednak praktycznie stała i w związku z tym nie ma potrzeby określania tego parametru każdorazowo przy pomiarze. W przypadku pary wodnej sprawa wygląda inaczej, ponieważ jej zawartość w powietrzu zależy silnie od warunków atmosferycznych. W związku z tym każdorazowo przy pomiarze termowizyjnym potrzebne jest określanie wilgotności powietrza. Jeżeli przestrzeń pomiędzy badanym obiektem a kamerą wypełniona jest innym gazem niż powietrze, wówczas korekta wyników musi mieć indywidualny charakter Znaczenie emisyjności badanej powierzchni w pomiarach termowizyjnych Pojęcie ciała doskonale czarnego wprowadził Kirchhoff [2]. Jest to wzorzec ciała mającego doskonałe właściwości radiacyjne. Strumień energii emitowany na drodze promieniowania cieplnego przez ciała rzeczywiste jest mniejszy niż strumień energii wypromieniowany przez ciało doskonale czarne o tej samej temperaturze. Różnicę pomiędzy emisją promieniowania cieplnego ciała rzeczywistego i ciała doskonale czarnego ujmuje się za pomocą współczynnika proporcjonalności zwanego emisyjnością. Emisyjność ciał zależy od różnych czynników w tym od: rodzaju ciała (metal, ceramika, itp.), zakresu długości fali dla którego określana jest emisyjność, chropowatości powierzchni, temperatury powierzchni, kąta pod jakim emitowane jest promieniowanie. Emisyjność monochromatyczna powierzchni nie jest stała i dla metali zmniejsza się natomiast dla dielektryków rośnie przy zwiększaniu długości fali [2, 6]. Z kolei wraz z temperaturą emisyjność metali zwiększa się natomiast dielektryków maleje [2, 6]. Chropowatość powierzchni powoduje zwiększenie emisyjności. Emisyjności różnych materiałów dla wymienionych długości fali [5] Tablica 2 Materiał Temp., Emisyjność Emisyjność 1,6 o C 7,5 13µm µm Stal nierdzewna polerowana 20 0,16 Stal nierdzewna oksydowana 60 0,85 Stal węglowa polerowana 100 0,07 0,30 Stal węglowa utleniona 200 0,79 0,85 Miedź wypolerowana 100 0,04 0,05 Miedź mocno utleniona 20 0,78 0,80 Żelazo mocno utlenione 20 0,69-0,96 Cegła czerwona 20 0,93 Sadza węglowa 20 0,95 0,95 Uwagi 4

5 Beton 35 0,95 Farba olejna 20 0,94 Taśma elektrotechniczna 20 0,97 Papier biały 20 0,07-0,90 Gips 20 0,86-0,90 Skóra ludzka 32 0,98 Ziemia sucha 20 0,92 Ziemia wilgotna 20 0,95 Woda destylowana 20 0,96 Kryształki lodu -10 0,98 Śnieg -10 0,85 Tarcica dębowa 20 0,90 W termograficznych pomiarach temperatury konieczna jest znajomość średniej emisyjności badanej powierzchni w zakresie długości fali charakterystycznym dla danego przyrządu. Błąd termograficznego pomiaru temperatury wynikał będzie nie tylko z czułości termicznej kamery (we współczesnych kamerach już dość wysokiej) ale również z niedokładności w określeniu emisyjności badanej powierzchni. Błędy w ocenie emisyjności są jednym z głównych źródeł niedokładności pomiaru temperatury metodami termograficznymi. Inną przyczyną niedokładności termograficznych pomiarów temperatury jest wpływ warunków otoczenia na wynik pomiaru. Wpływ ten jest tym wyraźniejszy im niższa jest emisyjność badanej powierzchni Możliwości zastosowań badań termowizyjnych w energetyce Wyniki pomiarów termowizyjnych mają wiele zastosowań i mogą być wykorzystywane w ocenie obiektów energetycznych oraz w diagnostyce pracy urządzeń wszędzie tam gdzie na podstawie rozkładu temperatury na powierzchni można wnioskować o prawidłowym lub nieprawidłowym funkcjonowaniu urządzenia. W szczególności można wyróżnić następujące obszary zastosowań związane z energetyką: badania stanu izolacyjności cieplnej ścian i okien budynków, badania izolacji cieplnej rurociągów wodnych i parowych, badania izolacji cieplnej i szczelności elektrofiltrów, badania stanu cieplnego kominów i kanałów odprowadzających spaliny, badania ścian kotłów oraz innych urządzeń cieplnych, badania stanu izolacyjności ścian chłodni przemysłowych, badania rozpływu czynników w wymiennikach ciepła, skraplaczach i parowaczach urządzeń ziębiących, instalacjach doprowadzających czynniki robocze do tych urządzeń, badanie stanu ogniotrwałych wymurówek pieców i kadzi hutniczych, badania korpusów urządzeń energetycznych, lokalizacja pęknięć w sieciach grzewczych i wodociągowych, lokalizacja podziemnych sieci energetycznych i cieplnych, diagnostyka łożysk maszyn wirujących, badania układów chłodzenia urządzeń przemysłowych oraz instalacji wody chłodzącej, badania składów węgla dla zapobiegania powstawaniu ognisk samoczynnego zapłonu, wykrywanie miejsc połączeń dociskowych o pogorszonym kontakcie elektrycznym w sieciach i instalacjach elektrycznych, 5

6 diagnostyka pracy urządzeń elektrycznych w tym transformatorów, wyłączników, kondensatorów, bezpieczników, stanu izolatorów i innych urządzeń, diagnostyka stanu technicznego elektrycznych sieci kablowych i napowietrznych. Wyniki wymienionych badań mogą być wykorzystane do określenia strat ciepła z urządzeń energetycznych i innych obiektów lub do oceny stanu izolacji cieplnych. Wyniki tych badań mogą też służyć celom diagnostyki urządzeń, w tym do wykrywania nieprawidłowości w ich działaniu, do oceny stanu technicznego przed remontem lub do oceny jakości wykonanej naprawy remontowej. Różne przykłady wykorzystania wyników badań termowizyjnych wskazują, że obszar zastosowań badań termowizyjnych nieustannie się rozszerza i dawno wykroczył już poza zakres związany jedynie z termoizolacją. 2. CEL ĆWICZENIA Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z podstawami teoretycznymi i elementami z praktyki pomiarów termowizyjnych w podczerwieni, budową i parametrami kamer termowizyjnych, praktycznymi sposobami określania emisyjności badanej powierzchni, wpływem warunków otoczenia na wynik termowizyjnego pomiaru temperatury oraz zastosowaniami termowizji w technice cieplnej i energetyce. 3. OPIS STANOWISKA POMIAROWEGO Stanowisko pomiarowe stanowi kamera termowizyjna ThermaCAM SC2000 z wyposażeniem. Jest to urządzenie używane zarówno w badaniach podstawowych jak i w diagnostyce przemysłowej. Kamera ta wyposażona jest dodatkowo w funkcję ThermaCAM Researcher do cyfrowej ciągłej rejestracji obrazów. Podstawowe dane techniczne tej kamery są następujące: zakres pomiarowy o C, C czułość 0,08 K przy 30 o C, zakres spektralny 7,5 13 µm, matryca o rozmiarze 240x320 detektorów bolometrycznych, stabilizowana termicznie na poziomie temperatury 300K za pomocą modułu termoelektrycznego, rozdzielczość optyczna przy podstawowym obiektywie 1,3 mrad. Do obsługi kamery wykorzystywane są cztery przyciski oraz manipulator. Przyciski te spełniają różne funkcje w zależności od tego w jakim trybie pracy znajduje się kamera. Oprócz przycisków, do obsługi kamery używane jest rozwijane Menu gdzie znajdują się dalsze funkcje. Przycisk Enter słuzy do wywołania Menu lub zatwierdzania wybranych funkcji. Przycisk Auto służy do automatycznego dostrajania poziomu i zakresu temperaturowego stosownie do rozkładu temperatury na powierzchni widzianej w obiektywie. Przycisk Clear służy do kasowania wybranej funkcji lub do powrotu do głównego menu. Przycisk Save służy do zamrożenia obrazu lub do przełączenia na żywy obraz, przy naciśnięciu przez czas 1s następuje zapisanie obrazu na karcie PCMCIA w wybranym uprzednio katalogu. Piątym mechanizmem do sterowania jest manipulator (joystick). Poruszanie dźwignią joysticka w górę lub w dół powoduje zmianę ogniskowej obiektywu i dostrojenie ostrości. Poruszanie dźwignią w lewo lub w prawu uruchamia zoom elektroniczny. Po wejściu do Menu poruszanie w górę lub w dół powoduje zmianę funkcji w obszarze jednej grupy funkcji. Poruszanie w kierunku poziomym powoduje zmianę grupy funkcji. 6

7 W grupie funkcji Analysis znajduje się funkcja Profile. Funkcja ta umożliwia utworzenie przekroju temperaturowego. Linia ta może być pozioma lub pionowa. Rodzaj linii profilu wybiera się w menu Setup, podmenu Analysis/Profile. Jest to przekrój bez skali temperaturowej lecz umożliwiający zbadanie gdzie w danym przekroju temperatura jest najwyższa lub najniższa. W tej grupie funkcji znajduje się też funkcja Spot (punkt pomiarowy). Po wybraniu tej funkcji na wizjerze pojawi się znak krzyżyka który może być przemieszczany po ekranie za pomocą manipulatora. Jednocześnie w prawym górnym rogu ekranu pojawi się grupa danych dotyczących punktu w którym znajduje się znacznik punktu. Zawartość wymienionej grupy określa się w menu Setup, podmenu Analysis. Możliwe jest zdefiniowanie do 3 punktów pomiarowych. W tej samej grupie znajduje się też funkcja pomiarowe Area. Umożliwia ona naniesienie na obszar pomiarowy figury prostokąta lub okręgu. Kształt obszaru pomiarowego definiuje się w menu Setup, podmenu Area.. Dla powierzchni znajdującej się wewnątrz obszaru pomiarowego można określić temperaturę maksymalną (Amax), temperaturę minimalną (Amin) lub temperaturę średnią (Aavg). Aby wykonać zdjęcie termograficzne należy: a) Skierować kamerę na badaną powierzchnię, b) Dostroić ostrość obrazu, c) Dostroić poziom i zakres temperaturowy, najlepiej używając funkcji Auto, d) Wybrać katalog do zapisu termogramów lub utworzyć nowy katalog wybierając odpowiednią funkcję z Menu File, e) Z grupy funkcji Analysis wybrać funkcję Obj par (parametry obiektu), a następnie nastawić wartości: Emis- emisyjności, Dist-odległość kamery od badanego obiektu, Tamb-temperatura otoczenia o C, RelHum- wilgotność względna, RefT- temperatura odniesienia, f) Skierować obiektyw na badaną powierzchnię i nacisnąć przycisk Save na 1 sek, spowoduje to zapisanie termogramu w wybranym uprzednio katalogu na karcie PCMCIA. Oprócz standardowego wyposażenia kamery w skład stanowiska wchodzą elementy pomocnicze umożliwiające prezentację niektórych właściwości pomiarów w podczerwieni. Do elementów tych należą dwa podgrzewane panele do których na frontowej płycie naklejone są próbki różnych materiałów. Oprócz tego na płycie naklejone są paski taśmy elektrotechnicznej i papieru o różnych kolorach oraz namalowano różnokolorowe paski farbą olejną. Ponadto w skład stanowiska wchodzą dwie grubościenne podgrzewane płyty miedziane (ze względu na bardzo dobrą przewodność cieplną miedź zapewnia utrzymanie stałej temperatury na całej powierzchni płyty). Otwory wywiercone w głąb płyty umożliwiają pomiar temperatury płyt za pomocą włożonych do otworów termopar. Elementem wyposażenia jest również płyta z umieszczonymi w jednym szeregu otworami o różnych średnicach, a także prowadnica umożliwiająca przesłanianie nagrzanej płyty różnymi materiałami takimi jak szkło, materiałami półprzepuszczalnymi lub perforowanymi płytkami. 7

8 4. PRZEBIEG ĆWICZENIA W czasie ćwiczenia uczestnicy laboratorium zapoznają się z zasadami obsługi i wykonywaniem pomiarów temperatury za pomocą kamery termowizyjnej. Następnie wykonane zostaną eksperymenty mające na celu prezentację praktycznego sposobu określania emisyjności badanej powierzchni, prezentację wpływu otoczenia badanej powierzchni oraz wpływu częściowego przesłaniania badanego obiektu na wynik pomiaru. Zakres czynności i pomiarów wykonywanych w czasie ćwiczenia zostanie określony przez opiekuna ćwiczenia w oparciu o program ćwiczenia przedstawiony poniżej. 1. Na płycie panelu A naklejone są paski taśmy elektrotechnicznej o różnych kolorach. Jest to taśma jednego gatunku, wobec czego należy przyjąć, że rzeczywista temperatura każdego z pasków jest taka sama. Przetnij wszystkie paski poziomą linią profilu temperaturowego i zobacz jakie różnice temperatury wystąpią pomiędzy poszczególnymi paskami. Jaki wpływ ma kolor taśmy na zmierzoną za pomocą kamery wartość temperatury? 2. Podobne doświadczenie przeprowadź wykorzystując różnokolorowe paski namalowane farbą olejną na płycie panelu. 3. Na podgrzewaną grubościenną miedzianą płytę z zainstalowaną wewnątrz termoparą naklej w środkowej części kawałek taśmy elektrotechnicznej i białego papieru. Podgrzej płytę do zadanej temperatury wskazywanej przez termoparę. Kierując obiektyw na powierzchnię płyty nastaw taką emisyjność aby kamera wskazała temperaturę płyty zmierzoną termoparą. Nastawiona emisyjność jest emisyjnością płyty. Doświadczenie powtórz mierząc temperaturę powierzchni naklejonej taśmy i papieru. Wyznacz emisyjności naklejonych pasków taśmy i papieru. 4. Wykorzystując panel A z naklejonymi w górnej części próbkami różnych materiałów dokonać pomiaru temperatury próbek. W każdym przypadku przez próbkę poprowadzić poziomą linię profilu temperaturowego. Na próbkach naklejone są na jednym z końców paski taśmy elektrotechnicznej. Przyjmując, że każda z próbek ma wyrównaną temperaturę, wyciągnąć wnioski na podstawie kształtu profilu temperaturowego przechodzącego przez powierzchnię o naturalnym stanie i pasek taśmy elektrotechnicznej. 5. Przyjmij za znaną z poprzedniego pomiaru emisyjność taśmy elektrotechnicznej naklejonej na próbki różnych materiałów oraz załóż, że temperatura taśmy jest taka sama jak powierzchni próbki. Zmierz temperaturę próbki kamerą przez pomiar temperatury powierzchni naklejonej taśmy, a następnie wyznacz emisyjności badanych próbek w sposób przedstawiony w punkcie Powtórz te same eksperymenty z panelem B. Jakie różnice zaobserwowałeś? W jaki sposób je wytłumaczysz? 7. Ustaw płytę podgrzewaną pod wybranym kątem (ostrym, prostym, rozwartym) w stosunku do drugiej płyty zimnej. Przeprowadź kamerą obserwację zimnej płyty zmieniając w poziomie kąt pod jakim widziane są obie płyty. Co zaobserwowałeś? Odczytaj temperatury obu płyt zmierzone termoparami. 8. Przesłoń nagrzaną płytę kawałkiem blachy z nawierconymi w szeregu otworami o różnych, stopniowo wzrastających, średnicach. Przeprowadź przez otwory, przez które w głębi widoczna jest nagrzana płyta, linię profilu. W każdym z otworów powinna być wystąpić ta sama temperatura wskazywana przez termoparę (o ile dobrano właściwie emisyjność). Jak jest w rzeczywistości? Spróbuj zinterpretować to co zaobserwowałeś. 8

9 5. OPRACOWANIE WYNIKÓW POMIARÓW 5.1. Opracowanie wyników pomiarów i eksperymentów Opracowanie wyników nie ma charakteru obliczeniowego. Stosownie do zakresu pomiarów i eksperymentów określonego przez prowadzącego ćwiczenie przedstawić otrzymane wyniki oraz przeprowadzić ich dyskusję Sporządzenie sprawozdania Sprawozdanie powinno zawierać: 1. Krótkie wprowadzenie teoretyczne z objaśnieniem zasady pomiarów termograficznych. 2. Krótki opis aparatury pomiarowej oraz wyposażenia dodatkowego używanego w czasie pomiarów. 3. Opis przeprowadzonych pomiarów i eksperymentów oraz wartości wyznaczonej emisyjności próbek poszczególnych materiałów, interpretacja otrzymanych wyników. 4. Wnioski, spostrzeżenia i uwagi końcowe. Literatura cytowana i uzupełniająca [1] Domański R., Jaworski M., Wiśniewski T.: Wymiana ciepła laboratorium dydaktyczne. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa, [2] Kostowski E.: Promieniowanie cieplne, PWN, Warszawa, [3] Kruczek T.: Termowizja i możliwości jej zastosowań w audytingu energetycznym oraz w diagnostyce pracy urządzeń. Gospodarka Paliwami i Energią, nr 7, 2002, s [4] Kruczek T.: Analiza wpływu czynników zewnętrznych na wyniki termowizyjnego pomiaru temperatury. Mat. V Konferencji Termografia i Termometria w Podczerwieni, Łódź-Ustroń Jaszowiec, [5] Materiały firmy FLIR SYSTEMS AB, [6] Sala A.: Radiacyjna wymiana ciepła. WNT, Warszawa, [7] Silverman J., Mooney J., Shepherd F.: Kamery termowizyjne, Świat Nauki, Maj, 1992, s Opracował: Dr inż. Tadeusz Kruczek 9