40 2= CONFERENCE ATOMIQUE Ii. Im. Im AkAll

Transkrypt

1 9 9 DWUTYGODNIV POLSKIEGO ZWIĄZKU FlIATELISTOW Znayzi'k LIR wydany z rikazj' kongreim Pokoju w Sztokholmie 0~111~~ ~ ~~111~/~9.~1 ULA c 40 2= CONFERENCE ATOMIQUE Ii. Im. Im AkAll Znaczek Szwajcarii wydany na otwarcie II-ej Międzynarodowej Konferencji Atomowej w Genewie NR 17 ROK V WARSZAWA 1 WRZESIEŃ 1958

2 DRUGIE WYDANIE PROWIZORYCZNE DLA B. OKUPACJI NIEMIECKIEJ W serii artykułów ogłoszonych w r w Filateliście" w n-rach 5, 6 i 7 omówiłem znaczki tego wydania, opierając się głównie na pracy prof. Stanisława Miksteina. W ostatnim z tych artykułów opisałem błędy i usterki tego wydania. Zachęcony zainteresowaniem z jakim artykuły te spotkały się zarówno w kraju jak i za granicą, pragnę podzielić się z Czytelnikami dalszymi, częściowo nigdzie jeszcze nie ogłoszonymi szczegółami o błędach i usterkach, występujących na tych znaczkach. Nie będę powtarzał tego, co o tydi błędach pisałem uprzednio. Dla ułatwienia jed- (błędy i usterki) nak zbieraczom zrozumienia niniejszego artykułu, zamieszczam tabelę błędów, która wskazuje charakterystyczne cechy błędów i usterek oraz ich położenie w arkuszu. Ponadto reprodukowane są wszystkie błędy i usterki w dwukrotnym powiększeniu (wykonane graficznie przez kol. St. Babińskiego). Przy ustalaniu prawdziwości znaczków tego wydania z błędami czy usterkami niezbędne jest uwzględnienie następujących o- koliczności: A. Charakterystyczna dla znaczków tego wydania i omówiona już uprzednio cecha a Bl e d li i usterki Oznaczenie błędów Na jakim znaczku lo arkuszu na formie I na formie II B1 B2 B3 B4 B5 B6 B B9 BIO BII I BI2 313 B14 1 BI Odmiana formy c, B :e3 5 o O. B 3t F. < u O 1:,, I- N L' b ih i m o..., ffi e-. O gl, Brak 3-i:iti poziomej kreski POCZTA (kropka w P") POLSKA ( S" wyżej) 2ij < M o O Q. O t, O. POLSKA większy odstęp między O-L-S POLSKA (kropka in P") POLSKA (litery LiK z góry ścięci POLSKA (uszkodzona litera O" uiygisda jak E." POLSKA: (dwukropek) 2 S (cyfry szeroko rozstawione) 2 A a I b I I B b bxixx 3 C A 2 I 2 B C D - ti, h _ k \ k I m 3 E n 322

3 Pocata Polska Puzta Polska (ic osc ot OZ G! Ge RozilE. formy B 1 15 G B Poczta Poiska Poczta Polska P P P P P P Rożno forniv B 4 B 't Poczta Polska 5 ReVine formy B 5 Poczta Polska Poczta Palla MINIMI 111=MW B b B 7 323

4 mianowicie przerwy w 1 i 2 poziomej kresce (p. tablica str. 111 nr 6/IV) występują i na niektórych znaczkach z błędami lub usterkami, a mianowicie na: B 2 (kropka między literami o" c"), B 5 (kropka w lit. P" w słowie Poczta") B 6 (litera s" położona wyżej), B 8 (litera o" zamiast a" w słowie Poczta"), B 10 (kropka w literze P" w słowie Polska"), B 11 (ścięte litery Isk" w słowie Polska"), B 12 (uszkodzona litera,,o" w słowie Polska" wygląda jak litera e"), B 13 (dwukropek po słowie Polska"), B 14 (mniejszy odstęp między 3 i 4 kreską), B 15 (zwiększony odstęp między cyframi 2" 5"). Stwierdzenie tych przerw na. badanych znaczkach stanowi bardzo ważny element ekspertyzy. Niestety praktyczne znaczenie tych przerw zmniejsza bardzo wydatnie okoliczność, że przerwy te są widoczne tylko wtedy, jeżeli nie wypadają na literach uprzedniego również czarnego nadruku Gen. Gouv. Warschau". Ponadto i z innych przyczyn przerwy te często są niewidoczne np. wskutek zalania farbą itd. Ponieważ błędy na znaczkach tego wydania zbierane są bardzo często w parkach lub blokach (co niewątpliwie podwyższa znacznie ich wartość filatelistyczną) znaczenie mają nie tylko przerwy w kreskach na znaczkach z błędami czy usterkami, lecz gdy takich nie ma również przerwy na znaczkach z nimi sąsiadujących. I tak np.: B I ( Pocata" zamiast Poczta") znajduje się na znaczku drugim w formie I, na którym przerw w kreskach nie ma, ale sąsiednie znaczki, zarówno z lewej strony (1-szy znaczek w arkuszu), jak i z prawej strony (3-ci znaczek w arkuszu) mają przerwy w pierwszej kresce. O ile więc tylko przerwy te są widoczne stanowią one wielką pomoc w ekspertyzie. B. Bardzo ważną dla ekspertyzy znaczków tego wydania jest charakterystyczna cecha, która umożliwia nawet na pojedynczych znaczkach bez bocznych marginesów stwierdzenie ich pochodzenia ze skrajnych szeregów (I-go t 10-go pionowego). Stwierdzenie to możliwe jest na podstawie położenia na znaczkach kresek poziomych, których jest 4. Pierwsze dwie kreski przekreślają nadruk Gen. Gouv. Warschau", zaś kreski 3 i 4 Deutsches Reich". Kreski 1 i 2 są odmiennie zbudowane jak 3 i 4. Kreski I i 2 przekreślają całą szerokość znaczków i ciągną się z nielicznymi i bardzo wąskimi przerwami przez całą szerokość arkusza. Kreski te są jednak nieco krótsze niż cała szerokość arkusza i dlatego na skrajnych zarówno lewych jak i prawych znaczkach kreski te nie dochodzą do samych brzegów znaczków. Wskutek tego zostaje wąska 11/2 2 mm przestrzeń nie zadrukowana 1 i 2 kreską na znaczkach skrajnych z lewej i prawej strony. (O ile naturalnie cały nadruk jest przesunięty). Natomiast na wszystkich nie skrajnych znaczkach kreski 1 i 2 przebiegają przez całą szerokość znaczka aż do samych jego brzegów. W odróżnieniu od I i 2 kreski, kreski 3 i 4 nie przebiegają nieprzerwanie przez cały arkusz, lecz kreski te zaczynają się i kończą na każdym poszczególnym znaczku, w odległości około 2 mm od zarówno lewego jak i prawego brzegu znaczka. Z powyższego wynika, jak łatwo jest stwierdzić, czy znaczek pochodzi ze skrajnie lewego, czy prawego, tj. 1 lub 10 szeregu. Na znaczkach skrajnie lewego tj. I-go szeregu I i 2 pozioma kreska z lewej strony nie dochodzą do brzegów znaczka o 11/2 do 2 min i obie te kreski położone są z lewej strony na tym samym pionie co kreski 3 i 4. Na znaczkach skrajnie prawego, tj. 10 szeregu rzecz ma się odwrotnie, a mianowicie I i 2 pozioma kreska z prawej strony nie dochodzą do brzegu znaczka o 11/2 2 mm i obie te kreski położone są z prawej strony na tym samym pionie co kreski 3 i 4. Natomiast na wszystkich innych, tj. nie skrajnych znaczkach, a więc znaczkach z szeregów 2 9, kreski I i 2 przebiegają przez całą szerokość znaczka, zaś kreski 3 i 4 zaczynają i kończą się I1/1 do 2 mm od brzegów znaczka a więc w innym pionie niż kreski 1 i 2. Istniejąca możliwość stwierdzenia na znaczkach tego wydania, czy pojedynczy znaczek pochodzi z pierwszego lub dziesiątego szeregu ma bardzo duże znaczenie, przede wszystkim dla ekspertyzy tych błędów i usterek, które występują na znaczkach położonych w tych właśnie szeregach. Najczęściej bowiem fałszerze tej charakterystycznej cechy znaczków skrajnie położonych nie zauważali i nie uwzględniali. Odnosi się to do następujących błędów czy usterek: B 6 (znaczek 11-ty, litera s" położona wyżej), B 9 (znaczek 80-ty większy odstęp między literami o-1-s' w słowie Polska"), i B 12 (znaczek 41 litera o" w Polska" wygląda jak litera e"). Cecha ta ma często również znaczenie dla ekspertyzy błędów i usterek na znaczkach sąsiadujących ze znaczkami skrajnymi, a więc położonych w szeregach 2 9, o ile znaczki z tymi błędami czy usterkami są w parkach lub blokach ze znaczkami skrajnymi; umożliwia to stwierdzenie, że 324

5 Poczto Polska Poczta Pol ska Poczta Po 1 ska Po czta r15 Pol ska B 9 Poczta Po ska bo-- - Poczta polska Poczta Poisita Różne orny B9 B 10 B 1I R..> 61-7: o formy Poczta Polska PSI Pei Pel KOznc l'ormy. u1 Poczta Polska' B V% B Poczta Polska P o ls ka poczta Polska D t4 Pry wxt t na vobot E 15 a wie B

6 znaczek z błędem, czy usterką pochodzi z właściwego szeregu znaczków, co przy ekspertyzie ma również duże znaczenie. Wypadki te zachodzą przy błędach: B 1 (2-gi znaczek Pocata" zamiast Poczta"), B 7 (49-ty znaczek litera k" odwrócona), B 15 (82-gi znaczek, cyfry 2" i 5" rozsunięte). C. Cecha omówiona uprzednio (B) dająca możność ustalenia, że znaczek pochodzi ze skrajnego szeregu ma duże znaczenie przy ekspertyzie znaczków z usterką B 12, która występuje na 41 znaczku tych arkuszy, które przedrukowano formą II z ugrupowaniem błędów k - n. Usterka polega na tym, że w słowie Polska" litera o" została uszkodzona tak, że przypomina literę e". Należy jednak zwrócić uwagę, że przy B 12 choć litera o" przechodziła różne stopnie uszkodzenia (z których przykładowo kilka pokazano na rysunku), to jednak zawsze jest oczywiste, że jest to uszkodzona. czcionka o", a nie omyłkowo wstawiona czcionka e". Spotyka się jednak znaczki z najzupełniej wyrażną literą e" (np. na znaczku 25/71/2 fen.). Znaczki z taką wyraźną literą e" nie są usterką katalogowaną pod B-12, gdyż nie są 41 znaczkami w arkuszu. Zasadniczym zaś warunkiem autentyczności usterki B 12 jest ustalenie, że znaczek pochodzi z pierwszego skrajnie lewego szeregu w arkuszu. Znaczki z normalną literą e" (Polska) należy uważać za prywatną robotę, ponieważ nie udało się stwierdzić ani pozycji takiego znaczka w arkuszu, ani stałego występowania. D. Osobną, nader ciekawą grupę stanowią usterki: B 2 (kropka między literami o" c"), B 5 (kropka w P" w słowie Poczta"), B 10 (kropka w P" w słowie Polska"), B 12 (litera o" w słowie Polska" wskutek uszkodzenia przypomina literę e"). Usterki te bowiem nie mają formy stałej, ponieważ w trakcie druku zmieniały swój wygląd. Reprodukowane dla przykładu różne rysunki tych zmian, nie wyczerpują wszystkich ich wariantów. Dlatego stwierdzenie na znaczku innej nieco niż reprodukowana forma usterki, nie jest dowodem nieprawdziwości nadruku. Podobnie przedstawia się sprawa przy błędzie B 4 (brak 3-ej poziomej kreski). Z reguły kreska ta nie znika całkowicie z nadruku i ślad jej jest widoczny, najczęściej nie w całej jej normalnej długości (18 mm). Widocznie czcionka tej kreski nie wypadła całkowicie ze składu formy drukarskiej, lecz z powodu usunięcia się podkładu wgłębiła się tylko i przechyliła, tak, że ślad jednej z jej krawędzi jest prawie zawsze widoczny. Różne formy tych śla- dów są przykładowo reprodukowane, nie wyczerpują jednak wszystkich spotykanych wariantów tego błędu. Siady tej kreski widoczne są na wszystkich wartościach znaczków przedrukowanych formą I (na 97 znaczku), z wyjątkiem znaczka wartości 25/71/2 fen., na którym najczęściej (ale nie zawsze) brak zupełnie 3-ej kreski i nie ma jej śladu. Wytłumaczyć to można tym, że znaczki 71/2 fen. z nadrukiem cyfry 25" były ostatnimi, które przedrukowano formą I, a mianowicie jej odmianą C" ugrupowanie błędów c". Widocznie w tym ostatnim okresie kreska ta albo zupełnie wypadła ze składu, albo tak się zagłębiła, że nie zostawiała już śladu na przedrukowanych znaczkach. Przy wszystkich ostatnio omówionych usterkach (B 2, B 4, B 5, B 10 i B 12), przy których wygląd uszkodzonych liter, kropek czy kresek nie zawsze jest identyczny lecz zmienia się, narzucała się myśl, czy nie można by ustalić w jakiej kolejności w obrębie tego samego ugrupowania błędu poszczególne wartości zostały przedrukowane. Wzorując się na prof. Miksteinie który na podstawie zmian w ugrupowaniach błędów (a n) zdołał ustalić jakie wartości znaczków zostały przedrukowane każdym z 12-tu (a n) ugrupowań błędów (p. tablice str. 127 nr 7/IV) wydawało się, że po ewentualnym ustaleniu jakiejś kolejności w ewolucji tych usterek i ustaleniu wartości znaczków, na których pewne stadia tych zmian występują, będzie można ustalić także kolejność przedruku poszczególnych wartości w obrębie poszczególnych ugrupowań błędów. Okazało się to jednak niewykonalne, nie tylko z powodu szczupłości dostępnego materiału porównawczego, ale z dwóch jeszcze przyczyn: a) uszkodzenia liter, kropek i kresek nie zawsze tylko kolejno się w czasie druku zwiększały, ale czasem i zmniejszały (np. przez oczyszczenie formy drukarskiej). Wskutek tego ustalenie ścisłej kolejności uszkodzeń nie zawsze jest możliwe; b) w czasie druku nie przedrukowano widocznie kolejno całego zapasu jednej wartości znaczków, potem drugiej, trzeciej itp., lecz przedrukowano zapasy znaczków nie zwracając uwagi na ich wartość nominalną. Skutkiem tego jedną i tę samą wartość przedrukowano w obrębie jednego ugrupowania błędów w kilku partiach, a więc i z różnymi stadiami uszkodzeń. E. Na osobne omówienie zasługuje usterka B 9 (większy odstęp między literami o-1-s" w słowie Polska"). Usterka ta ma 3 różne formy. Różnice jednak nie polegają jakby z dotychczasowych opisów można oczekiwać na różnych odstępach liter o-1-s" w słowie Polska", ale na co dotąd nie zwrócono uwagi na różnych od- 326

7 stępach liter P-o-c" w słowie Poczta". Te różne odstępy powodują, że długość słowa Poczta" w jednym wypadku wynosi 7 mm, w innych 71/2 mm, przy czym w drugim wypadku są jeszcze dwa odmienne odstępy między literami P-o" oraz o-c", łącznie więc są trzy formy tej usterki u- widocznione na rysunku. Według dotychczasowych ustaleń, opartych na szczupłym materiale i dlatego prawdopodobnie niekompletnym, usterka B 9, na której długość słowa Poczta" wynosi: a) 7 mm występuje na znaczkach wartości nominalnej 5 pf i 20 pf; b) 71/2 mm, a odstęp zwiększony jest zarówno między literami P-o", jak i o-c" występuje na znaczkach wartości nominalnej 3, 15 i 30 pf; c) 71/2 mm, a zwiększony jest odstęp tylko między literami P-o" (natomiast normalny między o-c") występuje na znaczkach wartości nominalnej 10, 15, 30 i 40 pf. F. Nie mniejsze znaczenie dla ekspertyzy mają i inne drobne, lecz stale występujące usterki, np. Szczerby" w 4-tej poziomej kresce na B 6 (litera S" wyżej) i B 11 (ścięte litery Isk"), lub uszkodzenie główki cyfry 2" na B 15 (większy odstęp między cyframi 2 i 5). Są to cechy bardzo charak- terystyczne dla tych błędów, które ułatwiają znacznie ich ekspertyzę, zwłaszcza że są z reguły dobrze widoczne. G. Wreszcie należy jeszcze wspomnieć o jednej usterce, a mianowicie braku litery o" w słowie Poczta", przy czym litera o" albo całkowicie zanika, albo widoczny jest jej ślad. Podpisany stwierdził, że usterka ta występuje na znaczkach wartości nominalnej 3, 5, 10, 20, 30 i 40 pf przedrukowanych formą II na 41 znaczku, a więc na tej formie i na tym znaczku, na którym później pojawia się usterka B 12 (uszkodzone o" w Polska"), która występuje tylko w ugrupowaniu błędów k-n". Usterka brak o" w Poczta" może zatem występować w ugrupowaniu błędów d-h". Ponieważ, jednak nie udało się dotąd ustalić, w którym z tych ugrupowań błąd ten występuje i czy tylko częściowo czy też w ciągu całego jednego lub kilku ugrupowań, usterki tej na razie nie skatalogowano. Być może, że uwagi powyższe umożliwią zbieraczom w niektórych wypadkach stwierdzenie autentyczności nadruku, bez uciekania się do pomocy ekspertów i pozwolą im w ten sposób zapoznać się ze smakiem" samoistnych badań filatelistycznych. Józef Tislowitz JESZCZE O POCZCIE INTERNOWANYCH W SZWAJCARII Wymowa znaczków, nalepek i stempli o- brazujących koleje losu jakie przechodziliśmy w 2-giej wojnie światowej to temat niezwykle obszerny i pasjonujący. Polonica pocztowe z tego okresu opowiadają o tym co się działo w kraju (nalepki poczty tajnej", znaczki powstańcze), w obozach jenieckich (znaczki i poczta międzyobozowa) i wszędzie tam, gdzie przeciwstawialiśmy się orężem lub propagandą najeźdźcy. W krajach Europy Zachodniej jak i na dalekim Wschodzie (w dzisiejszym Pakistanie, w Karaczi stacjonowały jednostki polskie), w Związku Radzieckim, w Stanach Zjednoczonych, wszędzie tam natrafiamy na polonica pocztowe, wydania nalepek, kart okolicznościowych protestujących przeciwko przemocy hitlerowskiej lub sławiących wyczyny oręża polskiego. Wnikliwe badania pozwalają. stopniowo wyłuskać i rozgraniczyć wydania urzędowe podyktowane koniecznością pocztową, wydania miejscowe wprawdzie nie urzędowe ale usprawiedliwione okolicznościami miejsca i chwili, wreszcie wydania czysto spekulacyjne, bo i takie istnieją. Każdy ukazujący się w FILATELIŚCIE" artykuł omawiający ten obszerny temat witamy z ciekawością i w przeświadczeniu, że drobne nawet wzmianki dotyczące tematu polonica w okresie wojny światowej" w większym lub mniejszym stopniu rejestrują fakty pocztowe, które z biegiem czasu ulec mogą zapomnieniu, a odpowiedni materiał rozproszeniu i zniszczeniu. Toteż z wielkim zainteresowaniem przestudiowałem w nr 6 z 15 marca br. FILATELISTY" artykuł kol. Perzyńskiego o poczcie Obozów Internowanych w Szwajcarii. Po artykule opublikowanym w nr 20 z 15 października 1957 r. dotyczącym poczty międzyobozowej w Niemczech jest to już druga udana próba systematycznego ujęcia, tym razem historii pocźty obozów internowanych na obszarze Szwajcarii. Przypuszczam, że podanie garści wiadomości o poszczególnych obozach zainteresuje Czytelników FILATELISTY". Jak wiadomo oddziały polskie wchodzące w skład II-giej Dywizji Strzelców Pieszych, przeszły w 1940 r. granicę Szwajcarii, gdzie zostały internowane w poszczególnych obozach. Duża ilość tych obozów daje ciekawy temat do zbiorów specjalizowanych stempli z poszczególnych miejscowości. I. Uzupełniając listę podaną w FILATE- LIŚCIE" z 15 marca 1958 r. podaję następujące obozy (w cudzysłowie oznaczono 327

8 w skrócie w jakiej wersji językowej zredagowany jest stempel: fr" po francusku, n" po niemiecku, i wł" po włosku). Bussnang fr", Ennetmoos n", Gebenstorf fr", Granges pres-sion fr", Herisau fr", Holderbank (Aarg) Lostallo fr", Massagno fr", Schangnau fr", Slon fr", Tobel fr", Vico Marcole fr". Być może, że niektóre z tych nazw pokrywają się z nazwami podanymi w sposób zniekształcony w wymienionej wyżej liście (Gelbensdorf, Herissu). 2. Stempel obozu Arcona fr" mam w wersji francuskiej, a nie włoskiej, zaś stemple Niederrohrdorf fr", Oberegg fr", Riniken fr" w wersji francuskiej zamiast nięmieckiej. W formie uzupełnienia listy podaję, że napisy obozów: Eriswil fr", Gudo fr", Lommis fr", Nusshof fr" i Zollbrńck fr" są w wersji francuskiej. 3. W formie uzupełnienia zdjęć podaję: nr 13 bis Legenda jak na stemplu nr 13 jednak wyraz Portofrei" umieszczony półkolisto nad krzyżem. Posiadane przeze mnie stemple wykonane są przeważnie tuszem czarnym, rzadziej fioletowym, zdarzają się również w kolorze ciemnoniebieskim. Stempel Tobel fr" mam na pocztówce typ 3 ze znaczkiem nr 2. Odnośnie znaczka nr 1 to istnieje on podobnie jak znaczek 2-gi w formie małych arkusików-czworobloków. A oto garść szczegółów dotyczących poszczególnych obozów: W obozie Elgg a później Meilen przebywał dowódca internowanej dywizji wraz ze swoim sztabem. W obozie Thórigen znajdowało się dowództwo 6-go pułku. W PfMfikon (Zch) i Lommis czynne były wewnętrzne obozy szkoleniowe, w Wetzikon (Zch) działało gimnazjum polskie dla internowanych. Z wyższych uczelni szwajcarskich korzystali uczestnicy obozów w St. Gallen (Wyższa Szkoła Handlowa), Winterthur (Politechnika) i Fribourg (Uniwersytet). W obozie Wiesendangen był polski szpital, a obóz Leysin przeznaczony był dla internowanych zagrożonych gruźlicą. Burgdorf miał charakter obozu gospodarczego (magazyny, warsztaty) a Oberegg był obozem karnym. Na zakończenie zwracam się do Czytelników FILATELISTY" z prośbą o podzielenie się dalszymi uwagami i szczegółami na temat poczty obozów internowanych w Szwajcarii. Stanisław Kossobudzki W uzupełnieniu artykułu kol. Macieja Perzyńskiego z nr 6/8 Filatelisty" podaję, iż cenzura szwajcarska posiadała poza wymienionymi już stempelkami zawierającymi numery, również inne stempelki. Załączona ilustracja w pierwszym pionowym rzędzie pokazuje stempelki opisane przez kol. Perzyńskiego. Drugi rząd pionowy zawiera typ II, Trzeci rząd pionowy pierwsze dwa stempelki przedstawiają typ III, następne dwa stempelki typ IV oraz ostatnie dwa stempelki typ V. Stempelki te mam z korespondencji, którą otrzymywałem od swego brata. Wymiary typów: I wysokość 5,5, długość 11,5 mm II wys, ramki 5,5 mm, dł ramki 9 mm III wysgkość 5 mm, długość 18,5 mm IV wysokość 5-5,5 mm, długość ca 8 mm V wys. ramki 8,5 mm, dł. ramki 11-11,5 mm. Roman Winiarek Wszyscy filateliści biorą udział w organizacji Wystawy stulecia znaczka polskiego POLSKA 1960" 328

9 NO W O :C ZAGRANICZNE ARGENTYNA. Z okazji 100-lecia pierwszych znaczków Argentyny oraz wystawy filatelistycznej Eficon" wydano serię z 8 znaczków, na których część rysunków przedstawia reprodukcje znaczków argentyńskich z r BERLIN ZACHODNI. Z okazji 78-go Zjazdu Niemieckich Katolików, który odbył się w Berlinie sierpnia, berlińska dyrekcja pocztowa wydała w I-szym dniu zjazdu 2 znaczki: 10 Pf zielony/czarny i 20 Pf czerwony/czarny w nakładzie tys. szt. Rysunek wzorowany jest na oficjalnych plakatach, propagujących ten zjazd i przedstawia postać Chrystusa na tle orbit symbolizujących kosmos. Znaczki mają wprawdzie moc obiegową poza Berlinem zachodnim na terenie całej NRF, z wyjątkiem terytorium Saary, nie będą jednak sprzedawane w okienkach urzędów pocztowych NRF, lecz wysyłane na zamówienie tylko przez obsługujące zbieraczy Biuro Pocztowe we Frankfurcie. w owalu z lewej strony oraz flagami USA i Ekwadoru z prawej strony. O podobnym rysunku wydano jeszcze dalsze 2 znaczki: jeden dla upamiętnienia wizyty w Ekwadorze prezydenta Hondurasu dr Ramona Villeda Morales (wartości nominalnej Sucres 2 ) i drugi z okazji wizyty ministra spraw zagranicznych Kolumbii (wartości nomin. S 1,80).... ecuador 5/ e«,.0 urk+,11iluunk..».1...s:i,u241,214 Di las 111/ł ~MIRKA AL "J. &A. a... J -,-..'.. N k. ON..kl I, 0,5,11.'e GRECJA. 1 lipca wydano serię lotniczą o wysokich nominałach. Każdy ze znaczków ma odmienny rysunek i przedstawia jedno z miast portowych Grecji: Drs 10 Pireus (port Aten), Drs 15 Saloniki, Drs 20 Patras, Drs 25 Hermupolis (na wyspie Syra), Drs 30 Volos (Tessalia), zniszczony kilka lat temu przez wybuch wulkanu, a obecnie odbudowany, Drs 50 Kawala i Drs 100 Heraklejon (Kandia) na Krecie. lub 1r, ar w ww./ CORREOS Dł G1JATIMAIA.0 BRAZYLIA. Z okazji 100-leda otwarcia I-szej Centralnej Linii Kolejowej, wydano znaczek $ 2,50 brunatny, na którym reprodukowana jest lokomotywa z czasów otwarcia linii kolejowej na tle drapacza chmur. DOMINIKAŃSKA REP. W związku z apelem ogólnego zebrania ONZ o zwiększenie pomocy dla uchodżców palestyńskich, wydano specjalną serię znaczków. Przedrukowano mianowicie 8 trójkątnych znaczków różnych wartości serii olimpijskiej, (w łącznej ilości 400 tys. szt. oraz bloki składające się z 80 tys. znaczków), dodatkową opłatą +2 c" względnie + 5 c" oraz czerwonym półksiężycem i gwiazdą Dawida. EKWADOR wydał z okazji wizyty wiceprezydenta USA R. Nixona znaczek wartości nominalnej Sucres 2 z portretem Nixona... AUL AIL-a AL 11b."..."... GWATEMALA wydała serię lotniczą Czerwonego Krzyża, składającą się z 4-ch znaczków: 1, 2, 3 i 4 c. Na znaczku 1 c z lewej strony emblemat Czerwonego Krzyża, z prawej mapa Gwatemali, na znaczku 2 c u góry owalny portret Jose Rinz Angelo a na dole Czerwony Krzyż i matka z chorym dzieckiem, na znaczku 3 c Pedro de Bethamcourt udziela pomocy choremu na tle dymiącego wulkanu i 4 c portret Rafaela Ayan i emblemat Czerwonego Krzyża. 329

10 dwa znaczki wartości 1 sunkami kwiatów. INDIE. Dla uczczenia 100-lecia urodzin dr D. K. Karwe znanego pedagoga i pioniera kształcenia kobiet indyjskich, wydano znaczek 15 np w kolorze jasno/brunatnym z jego portretem. ISLANDIA. W lipcu ukazały się Kr i 2,50 Kr z ry- JUGOSLAWIA. 5 maja z okazji Tygodnia Czerwonego Krzyża ukazał się znaczek z rysunkiem znaczka 15 Din ONZ z roku 1953 (Kat. Zumstein 766). Zamiast wartości 15 Din umieszczono w prawym górnym rogu emblemat Czerwonego Krzyża, a z lewej strony cyfrę 2" (Din). W czasie trwania Tygodnia Czerwonego Krzyża znaczek ten musiał obowiązkowo być umieszczany na wszelkich przesyłkach pocztowych jako dodatkowa opłata. W razie braku tej dopłaty na przesyłce ponosił ją odbiorca. W tym celu część nakładu wyżej opisanego znaczka zaopatrzono nadrukiem,,porto" w lewym górnym rogu znaczka, pod nadrukiem cyfry 2". czątkiem VIII w. pierwszy przeszedł te okolice, które dziś nazywają Kanadą Zachodnią". KOLONIE FRANC. Dla kilku kolonii francuskich wydano znaczki z rysunkami kwiatów. I tak: dla FRANC. AFRYKI RÓW- NIKOWEJ wydano znaczek 10 fr (Euadania), 25 fr (Spathodea), dla FRANC. AFRY- KI ZACH. znaczki 10 fr (Gloriosa), 30 fr (Cystoperma) i 65 fr (Crinum moorei), dla franc. SOMALI znaczek 10 fr (Haemantus); dla NOWEJ KALEDONII 4 fr (anthoslemon) i 15 fr (Hihiscus) oraz dla VALLIS i FUTUNY znaczek 15 fr (Montrouziera). KOLUMBIA. 13 maja wydano z okazji Międzynarodowego Roku Geofizycznego serię składającą się z 3 znaczków: 10 c czarny, 25 c zielony i $ 1 purpurowy. Na znaczkach jest portret Francisco Diose de Caldas wynalazcy hepsometru, tj. przyrządu określającego wysokość położenia przez temperaturę kipienia wody. Wynalazca był znanym matematykiem oraz odegrał również wybitną rolę w walkach o niezależność Kolumbii. 2 czerwca wydano znaczek 5 ctv w nakładzie 7 mln na rzecz Czerwonego Krzyża. Na znaczku przedstawiona jest karetka sanitarna, do której pielęgniarki wnoszą chorego. Z lewej strony emblemat Czerwonego Krzyża. KANADA. 4 czerwca wydano znaczek 5 c niebieski dla uczczenia słynnego francuskiego odkrywcy Pierre Gauthier de Varenne Sieure de la Verendrije, który z po- KUBA. Z podwójnej okazji 1) Dnia Znaczka oraz 2) Krajowej Wystawy Filatelistycznej wydano 24 kwietnia 2 znaczki, oba w kolorze niebieskim/żółtym. Na znaczku 4 c przedstawiona jest starodawna mapa Kuby, zaś na znaczku lotniczym 29 c mapa z częś- 330

11 cią Środkowej Ameryki i zachodnich brzegów Europy i Afryki, na której nakreślona jest morska droga z 1756 r., która prowadziła przez Kubę. Na obu znaczkach jest napis, wskazujący na Dzień Znaczka oraz na wystawę filatelistyczną. Towarzystwo Filatelistyczne, organizujące wystawę wydało z tej okazji 2 bloczki, na których oprócz napisów propagujących wystawę umieszczone są te same znaczki (na jednym 4 c, na drugim 29 c.), lecz w innych kolorach (zielonym/różowym). Bloczki te nie miały charakteru urzędowego i nie mia ły mocy obiegowej. Ponieważ jednak wydano je na podstawie specjalnego dekretu rządowego i drukowano identycznymi kliszami, nie można odmówić im półoficjalnego charakteru. PERU. Z okazji wystawy, którą Republika Peru urządziła w Paryżu, wydano serię z 4-ch znaczków, które wykonane były we Francji; na znaczku 65 c kobieta w narodowym peruwiańskim stroju na tle katedry w Limie, 1,50 s jeździec na tle peruwiańskiego krajobrazu i znaczek 25 s mapa Peru i produkty tego kraju. POS fa R. P R 1 A NAS O /b~ ( Z7,c/ERACOVITA NATURALIST POSTA. R. P. ROM I NAWA c cc O O W c_ -LiE.RACOVITA CREATORUla RUMUNIA. W najbliższym czasie ukażą się 2 znaczki dla uczczenia rumuńskiego badacza jaskiń Emila Racowita ( ). Znaczek wartości 55 bani w dwóch odcieniach koloru niebieskiego przedstawia portret uczonego i mapę Antarktyki, zaś znaczek wartości 1,20 lei fioletowy/oliwkowy portret tegoż uczonego na tle groty. SAN MARINO. 23 lipca wydano 2 znaczki lotnicze o rysunku podobnym lecz nie identycznym: 200 Lir brunatno/niebieski z widokiem góry Monte Titano z miastem San Marino na szczycie i 300 Lir fioletowy/czerwony z widokiem tej samej góry z wędrowcem i mułami na pierwszym planie. Znaczki te drukowane są parami i przedzielone wąskim białym paskiem, na którym reprodukowany jest herb Republiki San Marino. SOMALI FRANC. 7 lipca ukazała się seria składająca się z 4 znaczków z rysunkami zwierząt: 30 c dzik, 40 c lampart, 50 c gazela i lotniczy 100 fr - stado gazeli. CHAMPION pf LI BERTY ; -, kf) \friria united STATES POSTAGE USA. W zainaugurowanej w r wydaniem znaczka z portretem zmarłego tragicznie prezydenta Filipin Ramona Magsaysay obliczonej na szereg lat serii Champion of Liberty" (bojownicy o wolność) pojawią się w tym roku 4 znaczki: 2 z portretem Simona Boliwara i 2 z portretem Lajosa Kossutha. 21 lipca br. ukazały się znaczki 4 c i 8 c z portretem Simona Boliwara ( ), bohatera południowo amerykańskiego, który walczył o wolność i niepodległość Wenezueli, Kolumbii, Peru i Boliwii (nazwa tej ostatniej pochodzi właśnie od jego nazwiska). Rysunek znaczków identyczny jak na znaczku z 1957 r., zmieniony jest tylko portret i tekst podpisu. 1 sierpnia wydano nowy znaczek z portretem Abrahama Lincolna (reprodukcja porretu Douglasa Volka z narodowej galerii sztuki w Waszyngtonie) wartości 4 c w związku z podwyższeniem opłaty pocztowej z 3 c na 4 c. T k_*" TILItti LAM ri t: rut CóW. NciutP VIETNAM. W czerwcu br. wydano dalsze 2 znaczki w związku z wystawą wyrobów rękodzielniczych i drobnego przemysłu, która odbyła się w Chanoi w styczniumarcu br. Jeden zaczek wartości 150 ddng niebieskozielony/bnunatny, drugi wartości dóng fioletowy/ciemnoszary. Na znaczku przedstawiony jest koszyczek z trzciny, rzeżbiona waza srebrna i koronkowa robótka. 331

12 Z okazji I-go światowego kongresu Związku Młodych Robotników, który odbył się w Pradze lipca, wydano znaczek 150 diing zielony/czerwony z emblematem kongresu i odpowiednim napisem. WŁOCHY. Leoncavallo i Puccini, dwaj słynni włoscy kompozytorzy o- per zostali uczczeni wydaniem dwóch znaczków po Lir 25. Jeden ze znaczków w kolka r z e czerwonym/niebieskim przedstawia prolog do o- pery Pajace", drugi w kolorze niebieskim - scenę z opery Cyganeria". CO W ROKU 1888 PISANO O POLSKIEJ FILATELISTYCE Niemieckie Stowarzyszenie Filatelistyczne Philatelia" obchodziło uroczyście w r jubileusz swego istnienia. Z tej okazji wydano biuletyn, w którym niemiecki filatelista Ryszard Wagner zamieścił artykuł na temat: Filatelistyka w Polsce" (die Philatelie in Polen). Artykuł o polskich filatelistach wzbudził duże zainteresowanie. Ponieważ biuletyn stowarzyszenia Philatelia" miał bardzo ograniczony nakład - szybko się wyczerpał. Poruszone w nim zagadnienie filatelistyki na terenach polskich było tematem wielu dyskusji w klubach filatelistycznych większych miast w Europie. Dlatego też _redakcja jednego z największych pism filatelistycznych Illustrierłe Briefmarken Zeitung" przedrukowała w nr 3 z dnia r. in extenso artykuł R. Wagnera Filatelistyka w Polsce". Pismo Illustrierte Briefmarken Zeitung", założone w początkach 1888 r., wychodziło 2 razy w miesiącu i było oficjalnym organem wielu stowarzyszeń filatelistycznych z większych miast Europy lak: Berlina, Brna, Kopenhagi, Zeitzu, Rygi, Stuttgartu, Brugii, Hanoweru, Giesen, Hamburga, Dortmundu i Reichenbergu. Ryszard Wagner, bezwiedny propagator polskiej filatelistyki, mia ł okazję odwiedzić podczas swych częstych podróży ośrodki filatelistyczne w kilku miastach polskich. Wrażenia z tych podróży, dotyczące specjalnie filatelisłyki, przedstawił we wspomnianym artykule. Wypowiedzi jego biorąc pod uwagę narodowość autora, są tym bardziej interesujące, że aczkolwiek w tym okresie Ojczyzna nasza nie posiadała niepodległości, dał on artykułowi tytuł Filatelistyka w Polsce" i wykazał, że charakter tej kulturalnej rozrywki miał za podłoże kultywowanie odrębności narodowej i krzewienie uczuć patriotycznych. R. Wag- ner tak wprowadza czytelników w nieznany dotychczas filatelistom niemieckim temat:.na życzenie Stowarzyszenia Philatelia", bym do jubileuszowego zeszytu napisał coś bardzo ciekawego, doszedłem do wniosku, że dobrze będzie, jeżeli czytelnikom przedstawię zupełnie nieznane zagadnienie: Ruch filatelistyczny w Królestwie Jagiellonów w Polsce". Po krótkim rysie historycznym z epilogiem 3 zaborów stwierdza dalej:...podczas moich podróży przez kraj polski miałem możność poznać wielu polskich filatelistów i byłem zaskoczony ich znajomością zagadnienia". Zauważa, że polscy filateliści choć nie mają żadnej organizacji, ponieważ zaborcy nie zezwalają im na tworzenie stowarzyszeń, reprezentują całkiem odrębny kierunek zbierania. Katalogami Polacy nie interesują się specjalnie. Większość zbiera raczej to, co jest łatwe do osiągnięcia. Spotyka się wielu filatelistów, którzy układają swe zbiory nie na podstawie nazw krajów na znaczkach, a raczej według stempli miejscowości, gdzie dany znaczek był użyty. Z tej też przyczyny niektóre znaczki umieszczane są w innych krajach zamiast macierzystych np.: austriackie pod Liechtenstein, angielskie w Irlandii, hiszpańskie pod Maroko etc. W tych wypadkach o kwalifikowaniu znaczka do danego kraju decyduje miejscowość stempla. Naturalnie stempel musi być wyraźnie czytelny. Zauważył, że Polacy nie są skłonni do poświęcenia zbyt wielu pieniędzy na nabywanie rzadkości filatelistycznych. Po przeczytaniu cenników z ofertami różnych rarytasów, Polak rzuca ofertę do kosza, a album odkłada na spód szafy. Woli czas wolny przepędzić z flintą na polowaniu, niż denerwować się trudnymi do zdobycia rzadkościami". Niechętnie zbierane są znaczki z godłami zaborców. Wagnerowi wydaje się dziwne, 332