Rekomendacja U Prognoza 2014

Transkrypt

1 Rekomendacja U Prognoza 2014

2 Spis treści Magnes numeru Prognoza 2014 Krótko i na temat Polski węgiel znów podbije świat? Wkrótce znów kolejki pod sklepami Apple Ekspertyza Tomasz Frączek: Wyniki mówią same za siebie Dobra moneta Assistance trafia pod strzechy Rekomendacja U budzi emocje EkoMondial Eko na afiszu 16 Jak WWF Polska pomaga niedźwiedziom Odpowiedzialnie Sprawniwpracy.pl ten serwis to strzał w dziesiątkę Kluski w gębie Wojenna ekonomia As serwisowy A co gdybyś to ty był Schumacherem albo Merkel? Wybierasz się do Rosji? Sprawdź, co z twoim ubezpieczeniem Dialogi Tomasz Kuchar: Jestem świrem MA styl Rodzina, ach rodzina Do biegu gotowi, start-up! Blippy: Rachunki na pokaz MAGnes Dwumiesięcznik Mondial Assistance 1 (29)/2014 Wydawca: Mondial Assistance sp. z o.o., ul. Domaniewska 50B, Warszawa, , magnes@mondial-assistance.pl. Kierownictwo publikacji: Rafał Mrozowski. Redakcja, koncepcja i realizacja: Content Zone, Redaktor naczelny: Rafał Modzelewski. Zespół: Krzysztof Kluska, Piotr Kowalski, Beata Krowicka, Krzysztof Ostrowski, Rafał Skórski, Elżbieta Woźniak. DTP: Maciej T. Krawczyński. Magazyn jest drukowany na papierze Cocoon Silk w 100% pochodzącym z recyklingu i mającym certyfi kat FSC w drukarni posiadającej certyfi kat FSC. Ilustracja na okładce: Wavebreakmedia Ltd. / Thinkstock

3 Szanowni Państwo! Rok 2014 się zaczął, a my zbieramy wypowiedzi czołowych postaci świata ubezpieczeń i bankowości dotyczące tego, jak bieżący rok będziemy żegnać. Podsumujmy ogólnie: panuje większy optymizm niż przed rokiem, choć nasi rozmówcy wskazują kilka obszarów, na które należy zwrócić uwagę i które ich zdaniem stanowić będą czynnik wyhamowujący rozwój ekonomiczny. Dla Mondial Assistance poprzedni rok to kolejny rok sukcesów. Z badania zrealizowanego na zlecenie Mondial Assistance przez agencję Nielsen wynika, że Polacy coraz bardziej cenią usługi assistance. Znają się na nich, wiedzą, że to działa, chcą korzystać i korzystają. Oczywiście, przed nami jeszcze wiele do zrobienia, ale świadomość konsumentów jest dużo większa niż przed dekadą. Ta różnica jest fenomenalnie pozytywna! O tej tendencji mówi Tomasz Frączek, prezes Mondial Assistance. Wywiad z nim zamieściliśmy w tym numerze. Życzymy Państwu miłej lektury. Redakcja Magnesu 3

4 Magnes numeru Prognoza 2014 W 2014 r. polska gospodarka ma odnotować wzrost na poziomie około 3 proc, co będzie miało wpływ na rynek pracy, rynek kapitałowy i inflację. Mimo zdecydowanie lepszych widoków na przyszłość niż w 2013 r. nadal musimy zwracać uwagę na aspekty takie jak chociażby pogarszająca się sytuacja geopolityczna. Podobnie jak w ubiegłym roku, Magnes postanowił sprawdzić, jaki będzie rok Zapytaliśmy przedstawicieli czołowych instytucji finansowych i ubezpieczeniowych o to, co czeka nas w tym roku w gospodarce, na rynku bankowym i ubezpieczeniowym. Nastroje są o wiele lepsze niż rok temu. Eksperci finansowi zwracają uwagę na wzrost gospodarczy. Marcin Mrowiec, główny ekonomista Banku Pekao Bieżący rok przyniesie stopniowe zwiększenie dynamiki wzrostu kredytów. Powinno to być szczególnie widoczne w przypadku kredytów hipotecznych oraz w przypadku kredytów dla przedsiębiorstw. + Wzrostowi dynamiki kredytowej sprzyjać będzie stopniowe łagodzenie warunków udzielania kredytów. Depozyty gospodarstw domowych powinny rosnąć wraz z poprawą sytuacji na rynku pracy, jednak ryzykiem będą niskie stopy procentowe, ograniczające atrakcyjność depozytów w bankach. Zyski banków będą pod presją obniżek opłat interchange. Dodatkowym obciążeniem będzie nowa opłata na Bankowy Fundusz Gwarancyjny. Otoczenie regulacyjne będzie czynnikiem utrudniającym utrzymanie rentowności banki muszą dostosowywać się do coraz nowszych wymogów. Rok 2014 będzie pierwszym, kiedy wchodzą w życie przepisy ograniczające dostępność kredytów mieszkaniowych. Środowisko niskich stóp procentowych wywiera presję na marże odsetkowe, a więc negatywnie przekłada się na wyniki banków. Paweł Muciek, zastępca dyrektora Pionu Zarządzania Finansowego, Santander Consumer Bank Kluczowe kwestie w 2014 r. to budżet unijny i zmiany w systemie otwartych funduszy emerytalnych. + Rekordowy dla Polski budżet unijny na lata , który wesprze inwestycje rządowe już w drugiej połowie roku i ma być wykorzystany również na długoterminowe projekty służące rozwojowi Polski. Stopniowa poprawa wzrostu gospodarczego, która, niewykluczone, że już w 2014 r., przyczyni się do spadku bezrobocia. Wciąż nie do końca znany i wyceniony wpływ wprowadzonych zmian w systemie otwartych funduszy emerytalnych na rynki kapitałowe i gospodarkę w dłuższym okresie. 4

5 Piotr Kuczyński, główny analityk Xelion W 2014 r. polska gospodarka rozpędzi się wzrost PKB w końcu roku przekroczy 3 proc. + Pomogą gospodarce: ożywienie na świecie, inwestycje rządowe, środki unijne i działalność Polskich Inwestycji Rozwojowych. Dzięki temu ożywieniu stopa bezrobocia spadnie w Polsce poniżej 12 proc. GPW powinna zachowywać się dużo lepiej niż w 2014 r. mimo, że reforma OFE zmarginalizowała wpływ tych funduszy. Banki chętniej będą udzielały kredytów, bo ożywienie gospodarcze zmniejszy ryzyko ich niespłacenia. W 2014 r. Fed nadal będzie ograniczał skup aktywów, czyli druk dolarów, co może szkodzić cenom akcji na rynkach rozwijających się. Ale uwaga jeśli rynki zaczną się korygować, to Fed znowu zwiększy zakupy. Będzie rosła inflacja. Im lepiej będzie wyglądała sytuacja na rynku pracy, tym większy będzie nacisk na wzrost płac, co podniesie również ceny. Będą rosły ceny mieszkań. Okres ich spadku zakończył się w 2013 r. Polska w 2014 r. wchodzi w dwuletni cykl czterech wyborów, co zmusi polityków do szastania nierealnymi obietnicami. Paweł Durjasz, główny ekonomista PZU Rok 2014 będzie w gospodarce lepszy niż poprzedni. Wzrost PKB w Polsce może przekroczyć 3 proc. i co ważne po dwóch latach spadku wzrośnie w końcu popyt krajowy. Nie będzie to może oszałamiający wynik, ale poprawa będzie odczuwalna. + Stabilizacja światowych cen surowców i paliw będzie sprzyjać także u nas utrzymaniu stosunkowo niskiej inflacji. Pozwoli to na podtrzymanie solidnego wzrostu siły nabywczej dochodów gospodarstw domowych, nawet przy stosunkowo umiarkowanej nominalnej dynamice płac. Poprawa sytuacji na rynku pracy powinna przełożyć się na lekkie przyspieszenie tempa wzrostu wynagrodzeń. Poprawi się sytuacja finansowa przedsiębiorstw. Wobec odradzającego się popytu krajowego i dobrych perspektyw eksportu powinny one zwiększać wydatki inwestycyjne. Proces normalizacji polityki pieniężnej w USA może sprzyjać odpływowi kapitału z rynków wschodzących i związanym z tym zaburzeniom na rynkach finansowych. Szansę na uniknięcie takich problemów będą mieć najbardziej dynamiczne i stabilne finansowo gospodarki do których Polska na szczęście się zalicza. Spadek cen obligacji wydaje się jednak nieunikniony. Jarosław Sadowski, główny analityk Expander Advisors Rok 2014 upłynie pod znakiem podwyższania stóp procentowych. + Wyższe stopy procentowe spowodują wzrost oprocentowania depozytów bankowych. Nie należy jednak liczyć na oferty znaczące lepsze od obecnych. W ciągu najbliższych 12 miesięcy z pewnością wzrosną stopy procentowe NBP. W tym czasie mogą one zostać podwyższone o 0,25 pkt proc. lub o 0,5 pkt proc. Choć pierwsza podwyżka zostanie ogłoszona najprawdopodobniej dopiero pod koniec roku, to WIBOR zacznie rosnąć kilka miesięcy wcześniej. Od niego jest natomiast uzależnione oprocentowanie kredytów hipotecznych w złotych. W rezultacie w ciągu najbliższych 12 miesięcy na pewno wzrosną raty tego rodzaju kredytów. Na szczęście dla zadłużonych wciąż będą one istotnie niższe, niż wynosiły w 2012 r. Spis treści 5

6 Piotr Kalisz, główny ekonomista Citi Handlowy W 2014 r. polska gospodarka powinna wyraźnie przyspieszyć w porównaniu z 2013 r. i to zarówno dzięki silniejszemu popytowi krajowemu, jak i poprawie sytuacji w Niemczech. Niestety może to być jednocześnie bardzo niespokojny okres dla rynków finansowych. + Stopy procentowe w Polsce utrzymują się na historycznie niskim poziomie, a polityka fiskalna jest mniej restrykcyjna, co powinno pozwolić na stopniowy wzrost konsumpcji oraz inwestycji. Wśród zagranicznych inwestorów mamy opinię stabilnego i wiarygodnego kraju, dzięki czemu ryzyko gwałtownego odpływu kapitału jest mniejsze niż w niektórych innych gospodarkach wschodzących. Jeżeli amerykański bank centralny będzie kontynuował proces normalizacji polityki pieniężnej, Polsce będzie trudniej przyciągnąć nowy kapitał. Napięta sytuacja geopolityczna nie polepsza nastrojów przedsiębiorców. Dariusz Winek, główny ekonomista BGŻ Rok 2014 powinien przynieść kontynuację ożywienia gospodarczego widoczną w większości sektorów gospodarki. Średnioroczny wzrost gospodarczy prawdopodobnie przekroczy 3 proc., zwiększając swoją dynamikę z kwartału na kwartał. Poprawa koniunktury będzie się stopniowo przekładać na wzrost inflacji, ale początkowo będzie on powolny i do celu inflacyjnego RPP prawdopodobnie zbliży się ona dopiero w czwartym kwartale. Dlatego stopy procentowe mogą pozostać bez zmian co najmniej do listopada br. + Ożywienie gospodarcze powinno przekładać się na dalszą poprawę wyników finansowych spółek, a tym samym spadek ich problemów z obsługą zobowiązań, a zatem i mniejsze odpisy impermentowe po stronie banków. Stopniowa poprawa sytuacji na rynku pracy w środowisku niskich stóp procentowych powinna prowadzić do dalszego wzrostu popytu na kredyt dla osób prywatnych, w szczególności mieszkaniowy. Poprawa koniunktury powinna przekładać się na wzrost popytu na kredyt obrotowy po stronie przedsiębiorstw, a oczekiwane od drugiego kwartału wyraźniejsze przyspieszenie dynamiki inwestycji powinno stopniowo prowadzić również do wzrostu zainteresowania kredytem inwestycyjnym. Środowisko niskich stóp procentowych może oznaczać dla banków w pierwszej połowie roku niższe w relacji rocznej przychody odsetkowe. Ograniczanie programu skupu aktywów przez amerykański Fed oraz perspektywa wzrostu stóp procentowych w Polsce przełożą się na spadek cen obligacji skarbowych, a tym samym niższe dochody banków z operacji finansowych. Ze względu na dalsze obniżki opłat interchange niższe będą też przychody z operacji kartami płatniczymi. Wreszcie nowe wytyczne regulatora w zakresie sprzedaży produktów bancassurance i księgowania przychodów z nich mogą mieć negatywny wpływ na wyniki z opłat i prowizji. + Jan Grzegorz Prądzyński, prezes zarządu PIU W roku 2014 przede wszystkim czeka nas opracowywanie modelu Bezpośredniej Likwidacji Szkód, czyli systemu, w którym osoba poszkodowana będzie mogła zgłaszać szkodę u swojego ubezpieczyciela OC. W ubezpieczeniach komunikacyjnych mamy utrzymującą się tendencję coraz wyższej przeciętnej wypłaty i nic nie wskazuje na to, aby ten stan rzeczy miał się zmienić. Rynek OC pozostaje w związku z tym w nierównowadze. W 2014 r. zacznie obowiązywać Karta Produktu UFK, co pozwoli klientom wybierającym tzw. polisy inwestycyjne na uzyskanie lepszej informacji o ryzyku związanym z produktem. PIU będzie też pracować nad wdrożeniem Bazy Szkód i Zdarzeń, która ma ograniczyć przestępczość ubezpieczeniową w ubezpieczeniach majątkowych oraz życiowych. +/ Rok 2014 r. będzie prawdopodobnie czasem ogłoszenia przez Ministerstwo Zdrowia projektu dodatkowych ubezpieczeń zdrowotnych. Czekamy na ten projekt z niecierpliwością. Mamy nadzieję, że ułatwi on wszystkim pacjentom lepszy dostęp do świadczeń medycznych. 6

7 Witold Jaworski, prezes Allianz Polska To będzie rok zmian przede wszystkim w naszym systemie emerytalnym. Decyzja rządu, która nie tylko wpłynie na firmy działające na rynku ubezpieczeniowym, zmusi Polaków do zastanowienia się nad stabilnością i niezależnością ich przyszłych emerytur od bieżącej sytuacji politycznej i gospodarczej w kraju. + Liczę na powrót gospodarki na ścieżkę koniunkturalnego wzrostu. Rynek ubezpieczeń jest ściśle związany z kondycją gospodarki, więc każde ożywienie przekłada się na wzrost rynku wynikający nie z ruchów cenowych, ale z większej skali biznesu. Poza tym po uregulowaniu zasad bancassurance szansę na rozwój widzę we współpracy ubezpieczycieli z bankami. Wojna cenowa na rynku ubezpieczeniowym. Co jakiś czas pojawiają się pojedyncze deklaracje wycofania się z rywalizacji cenowej, z drugiej strony działania wielu firm wciąż temu zaprzeczają. Konkurencja cenowa ma tylko pozornie same korzyści dla klientów. Aby bowiem móc w pełni realizować coraz szerszy katalog świadczeń dla poszkodowanych klientów, ubezpieczyciele muszą odpowiedzialnie kształtować ceny polis. Jarosław Parkot, prezes TUiR Warta S.A. i TUnŻ Warta S.A. W 2014 r. z jednej strony będziemy obserwowali dalszy rozwój rynku w zakresie oferty i procesów obsługi klienta. Z drugiej strony mamy do czynienia z bardzo ostrą konkurencją cenową. Mam nadzieję, że 2014 r. przyniesie urealnienie cen ubezpieczeń w segmencie majątkowym, zarówno w ubezpieczeniach indywidualnych, jak i korporacyjnych. + Dyskusja związana ze zmianami w OFE będzie sprzyjała większemu popytowi na ubezpieczenia pozwalające gromadzić oszczędności w długim terminie. Równocześnie powinniśmy obserwować pozytywne trendy zarówno w gospodarce krajowej, jak i światowej, co powinno się przełożyć pozytywnie na rynki kapitałowe. To będzie sprzyjać wzrostowi popularności ubezpieczeń inwestycyjnych, zarówno strukturyzowanych, jak i z ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi. Z analiz PIU wynika, że w kluczowym na naszym rynku segmencie, czyli OC komunikacyjnym, aż 19 zakładów ubezpieczeń zanotowało po trzech kwartałach 2013 r. stratę techniczną, a zysk tylko cztery. W mojej ocenie sprzedaż ubezpieczeń, na których się traci, nie jest racjonalna. Spodziewam się, że w przyszłym roku wielu graczy poprosi właścicieli o dodatkowy kapitał na pokrycie strat. Warta nie ma takich problemów, zgodnie ze strategią rentownego wzrostu po prostu nie sprzedajemy ubezpieczeń, na których tracimy. + Janusz Szewczak, główny ekonomista SKOK W przypadku gospodarki będzie to rok szczególnego rozdźwięku między danymi makroekonomicznymi a odczuciami zwykłych obywateli, zarówno pracowników, jak i konsumentów. W zestawieniach statystycznych będziemy mieli do czynienia ze wzrostem wskaźników, a w odczuciu społecznym ze zbiednieniem i wzrostem kosztów utrzymania. Wielce prawdopodobne, że uda się dokończyć inwestycje drogowe, których oddanie do użytku było planowane na zeszły rok. Istnieje szansa, że pełną parą ruszą inwestycje związane z poszukiwaniem gazu łupkowego. To ostatni dzwonek, by te działania zainicjować. Jeśli potwierdziłyby się wyniki ekspertyz mówiące o dużych jego zasobach, byłby to wielki pozytyw dla naszej gospodarki. Wzrost gospodarczy, którego poziom jest przewidywany na od 2,5 do 3,5 proc., nie przełoży się na spadek bezrobocia. Jeśli będzie ono niższe, to raczej z powodu nowej fali emigracji. Jeśli negatywnie rozwinie się sytuacja na Ukrainie pojawi się problem z polskim eksportem nie tylko do tego kraju, ale także do Rosji. To by oznaczało straty idące w dziesiątki miliardów złotych. Foto: Darek Iwański, Piotr Waniorek, Piotr Guzik / Fotorzepa Spis treści Opr. Rafał Skórski 7

8 Krótko i na temat Agencje tworzą zapiski na temat naszych codziennych czynności, nawet jeśli nie robimy nic złego. Jeśli chociaż raz wpadniesz w oko agencji bezpieczeństwa, to mają bardzo dokładny zapis tego, co robiłeś przez ostatnie 5 lat. Nie będziesz pamiętał każdego dnia z ostatnich 5 lat, ale rząd będzie pamiętał. Edward Snowden 500% O tyle został przekroczony planowany budżet w ramach przygotowania tegorocznych igrzysk olimpijskich w Soczi. W sumie na ich organizację Rosja wydała ponad 50 mld USD, co jest równe 2,5 proc. PKB i rocznemu budżetowi rosyjskiej armii USD Co najmniej tyle str aciły amerykańskie linie lotnicze w wyniku spowodowanych złą pogodą opóźnień i odwołanych lotów. Do tego dodajmy nawet 3,5 mld USD tyle bowiem straciły amerykańskie fi rmy transportowe z powodu nieprzejezdnych dróg lub opóźnień w przewozach. Polski węgiel znów podbije świat? 500-krotnie szybszy komputer, elastyczne kamizelki kuloodporne ważące mniej niż 1 kg, dotykowe wyświetlacze zwijane w rolkę, akumulatory do smartfona ładowane w 5 s czy lżejsze samochody o nietłukących się szybach. Już wkrótce to wszystko będzie do kupienia. Dzięki polskim naukowcom. Tak rewolucyjne zastosowania może mieć grafen płaski surowiec składający się z atomów węgla połączonych w sześciokątne figury. Niemal nieskończenie trwały i odporny, przy tym lekki, elastyczny, do tego świetny przewodnik. Choć brzmi to jak wynalazek z książek Lema, to ma z nim wspólnego tylko tyle, że zaawansowane badania nad nim prowadzone są właśnie w naszym kraju. Jeśli nie pozwolimy się ubiec konkurencji (np. nowojorskim inżynierom IBM), może się okazać, że podobnie jak 50 lat temu, polski węgiel znowu podbije świat. W grę wchodzą spore pieniądze. Według szacunków BCC Research w ciągu kilku lat rynek produktów z zastosowaniem grafenu będzie wart 67 mln dolarów, a w 2020 r. aż 675 mln dolarów. Sporo z tych pieniędzy może wpłynąć na polskie konta. Nowością nie jest to, że po raz pierwszy wyprodukowaliśmy grafen. Innowacyjność polega na tym, że nauczyliśmy się z niego robić większe elementy. Jako jedyni mamy oficjalnie opracowaną metodę do produkcji większych kawałków grafenu tłumaczył w TVN24 dr Tomasz Rożek, fizyk i dziennikarz naukowy. W grudniu 2013 r. ruszyła produkcja i sprzedaż internetowa polskiego grafenu. Po raz pierwszy tak szybko potrafiliśmy spiąć potęgę wynalazku, energię finansistów oraz pomoc państwa mówił podczas uroczystości w Agencji Rozwoju Przemysłu premier Donald Tusk. To znakomity przykład dobrej i skutecznej współpracy nauki i gospodarki podkreślała minister nauki prof. Lena Kolarska-Bobińska. Foto: Glenn Greenwald + Laura Poitra; Marcin Kempski / I Like Photo Group 8

9 36% 30% 31% 40% 29% 28% 10 Jakość Innowacyjność Satysfakcja klienta Know-how 21% 16% Sukces 18% 11% najpopularniejszych wartości biznesowych Odpowiedzialność społeczna 17% 10% Polska Świat Zaufanie 16% 11% Profesjonalizm 13% 8% Środowisko 13% 17% Uczciwość 13% 20% Źródło: Źódł Proto.pl 1,5 mln USD To kwota, którą zaoszczędziła amerykańska fi rma ubezpieczeniowa Esurance, emitując swoją reklamę po fi nale Super Bowl, a nie w jego trakcie, jak pozostali reklamodawcy. Firma ogłosiła, że kwota ta trafi do jednej z osób, która na Twitterze użyje hashtagu #EsuranceSave30, co uczyniło go najdroższym hashem w historii. Dotychczas ten znacznik został użyty już ponad milion razy. Wkrótce znów kolejki pod sklepami Apple Nie minęło zbyt dużo czasu od udanego debiutu iphone a 5s, a już pojawiły się plotki o kolejnej wersji telefonu z jabłkiem. Udokumentowane zdjęciami. Portal Mashable zacytował wpis blogera Sonny ego Dicksona. A dokładnie odniósł się do zdjęć tylnej obudowy nowego iphone a 6, które się u niego pojawiły. Wtedy się zaczęło. Czy to prawdziwe zdjęcia, czy to rzeczywiście nowy projekt, a nie jakaś odrzucona wcześniejsza wersja, kiedy wejdzie do sprzedaży, jak będzie się nazywał, jakie będą parametry? Blogosfera i portale zajmujące się nowinkami technicznymi puchną od plotek i domysłów, Apple nie reaguje na prośby o komentarz. Model zawiera wszystkie elementy projektowe iphone a, takie jak kamery i port flash, a także znajome logo Apple. Na tym podobieństwa się kończą. Ma większy rozmiar oraz ramki o zaokrąglonych krawędziach. Przed wpisem Dicksona South China Morning Post opublikował raport opisujący kolejnego iphone a w podobny sposób. Powołując się na znawców branży, gazeta doniosła, że iphone będzie dostępny w dwóch rozmiarach (4,7 cala i 5,5 cala) i trafi do sklepów we wrześniu. Podobno Apple zaprzestanie wytwarzania tańszego iphone a 5c, ale nadal będzie produkować iphone a 5s (przy użyciu tańszych materiałów). Jeśli ta część raportu okaże się prawdziwa, tym samym Apple przyzna się do błędu. Ściągnięcie iphone a 5c z rynku tak szybko po premierze będzie oznaczało, że wprowadzenie tańszych urządzeń obok swojego flagowego smartfona było pomyłką. Krótki wpis Pierwszy numer w nowym roku wydajemy z niejakim opóźnieniem, ale przecież spóźnienie to nic złego, a nawet może okazać się zjawiskiem pozytywnym. Nie trzeba tłumaczyć, jak wiele oszczędziliśmy dzięki temu, że zima opóźniła się ze swoim nadejściem. Potem za szybko uciekła, ale to już inna sprawa. Ileż osób dziękuje losowi, że spóźniło się na pociąg lub samolot, który uległ wypadkowi. O niebywałym farcie mogą mówić hazardziści, którzy spóźnili się z postawieniem wszystkiego na konia, który przegrał. Warto też niekiedy spóźnić się na pociąg w odległym od naszego miejsca zamieszkania miasteczku. Ileż to można zwiedzić i nawiązać nowych kontaktów przez cztery godziny oczekiwania na kolejny odjazd. Spóźnić się do kina? Niektórzy robią to specjalnie. Po co przez pół godziny oglądać nudne reklamy? Jest też aspekt filozoficzny. Gdyby tak wszyscy i wszystko zaczęło się spóźniać, moglibyśmy na nowo określić definicję punktualności. Mówilibyśmy o tzw. punktualności kontrolowanej, a i szalone tempo życia nareszcie trochę by opadło, czego Państwu bardzo w marcu na resztę roku życzę. Rafał Modzelewski Kolumnę opracowali: Piotr Kowalski, Rafał Modzelewski, Daniel Trzaskoś / Brandscope Spis treści 9

10 Ekspertyza Wyniki mówią same za siebie Tomasz Frączek pełni funkcję dyrektora generalnego AGA International S.A. Oddział w Polsce. Jest również prezesem zarządu Mondial Assistance Sp. z o.o. Większą część życia zawodowego związał z rynkiem turystycznym. Karierę rozpoczął w Polskich Liniach Lotniczych LOT, gdzie pracował przez 14 lat, w tym ostatnie 4 lata jako prezes barcelońskiego biura LOT. Następnie pracował jako Zastępcą Dyrektora w IATA BSP Polska, a od 1994 r. był dyrektorem naczelnym American Express Polska. W 1999 r. rozpoczął tworzenie struktur Mondial Assistance w Polsce (wówczas jeszcze pod marką Elvia), której przewodzi do dziś. Od 2012 pełni w Mondial Assistance także funkcję dyrektora Regionu Europy Wschodniej, odpowiadającego za Polskę, Czechy, Słowację i Rosję. 10

11 W 2013 r. z usług assistance zamierzało skorzystać aż ośmiu na dziesięciu Polaków. Klienci bowiem oceniają je pod względem jakości najwyżej spośród wszystkich dostępnych usług ubezpieczeniowych. O bieżących trendach na rynku assistance rozmawiamy z Tomaszem Frączkiem, prezesem zarządu Mondial Assistance. Już po raz trzeci na zlecenie Mondial Assistance przeprowadzono badanie Rynek usług assistance widziany oczami klientów. Jakie wnioski można wyciągnąć na podstawie jego wyników? Według naszego badania, realizowanego wspólnie z firmą Nielsen, w 2013 r. ponad 1,1 mln osób skorzystało z usług assistance. Jeśli wziąć pod uwagę ich rodziny, to faktycznie około 4 milionów ludzi w gospodarstwach domowych korzysta z usług firm assistance, wie o takiej możliwości i zna ich jakość. Dlatego możemy śmiało powiedzieć, że usługi assistance w Polsce spowszedniały. Jaki stosunek mają Polacy do firm assistance i jak oceniają świadczone przez nie usługi? W ubiegłym roku potrzebę skorzystania z usług takich firm wyraziło 80 proc. badanych wobec 60 proc. w 2011 r. Te wyniki mówią same za siebie. Usługi assistance są oceniane jakościowo najwyżej spośród wszystkich dostępnych usług ubezpieczeniowych i okołoubezpieczeniowych. Prawie 95 proc. ludzi, którzy skorzystali z usług assistance, wyraża duże zadowolenie z tego faktu. Najwięcej wśród nich jest chyba zadowolonych kierowców. Faktycznie, wciąż najwięcej klientów korzysta z usług komunikacyjnych, czyli adresowanych do zmotoryzowanych. To są zdecydowanie najbardziej popularne usługi, które stały się standardem. Większość kierowców nie wyobraża sobie by mieć polisę OC czy AC bez pakietu assistance. Nic w tym dziwnego, skoro np. w Mondial Assistance interweniujemy nawet wtedy, gdy samochód nie może odpalić rano z powodu mrozu. Systematycznie rośnie również popularność assistance domowego. Co jest przyczyną tego wzrostu? Ludzie powoli, ale konsekwentnie przekonują się, że wszystko, co im się w domu przydarza, może mieć swojego opiekuna. Tym opiekunem jest firma asystencka, która wyśle hydraulika, ślusarza, elektryka czy specjalistę od sprzętu RTV i AGD. Ze wspomnianego badania wynika, że postrzeganie wartości poszczególnych usług assistance istotnie różni się ze względu na płeć. Kto jest zatem do nich bardziej przekonany: mężczyźni czy kobiety? Usługami assistance bardziej zainteresowani są mężczyźni. Również oni są ich głównymi użytkownikami. W przypadku Mondial Assistance typowym konsumentem usług jest mężczyzna w wieku lat, mieszkający w mieście powyżej 200 tys. osób, nieźle wykształcony i przyzwoicie zarabiający. Mondial Assistance posiada w swojej ofercie także produkty, które są skierowane wyłącznie do kobiet. To prawda. Takim produktem jest wprowadzone do oferty w październiku zeszłego roku ubezpieczenie damskiej torebki. Jego charakter jest niezwykle innowacyjny, podobnie jak forma sprzedaży w niespotykanej jak dotąd formule samodzielnego ubezpieczenia, a nie jako dodatek do innych produktów finansowych. Zakres ochrony w ramach tej propozycji obejmuje zwrot kosztów torebki w razie jej utraty, zwrot kosztów wyrobienia dokumentów i usługę ślusarską. Polisa gwarantuje nawet zwrot utraconych wraz z torebką pieniędzy, a w rozszerzonym pakiecie także ochronę telefonu. O tej propozycji możemy powiedzieć, że jest bardzo kobieca i prawdziwie przyjazna kobietom. Łatwo wybrać właściwy produkt, brak w nim kruczków i zapisów z gwiazdką. Jeśli już jakieś ograniczenia się pojawiają, prezentowane są na równi z benefitami. 95% osób, które korzystało z usług assistance pozytywnie je ocenia Jakie inne rynkowe nowości, jeśli chodzi o assistance, cieszą się wśród użytkowników największą popularnością? Wymieniłbym tu w pierwszej kolejności ubezpieczenie smartfona oraz usług związanych z odzyskiwaniem danych oraz zabezpieczaniem telefonu. Są one niezwykle kosztowne, dlatego assistance jest w tym przypadku szczególnie przydatne. Poza tym telefon komórkowy służy nam także jako karta płatnicza, a ponieważ usługi związane z płatnościami zbliżeniowymi coraz szybciej się rozwijają, wzrasta też liczba zagrożeń. W porównaniu z ubiegłym rokiem notujemy spadek odsetka osób, które skorzystały z assistance w ramach produktów bankowych. Czy dla ich posiadaczy usługi pomocowe nie są wystarczająco interesujące? Badania wskazują, że assistance jest produktem lojalizującym, docenianym przez klientów w bankach, nawet bardziej niż u ubezpieczycieli. Banki obecnie w nie dość wystarczający sposób informują swoich klientów o możliwościach, jakie daje im assistance, gdyż czekają na ostateczny kształt rekomendacji U i nie wiedzą, z jakich usług będą musiały się wycofać. Ta rekomendacja KNF dotyczy bancassurance, czyli styku ubezpieczeń i bankowości. Banki i ubezpieczyciele na tym kanale dystrybucji zarabiają, w związku z tym, jeśli ubezpieczenia nie będą mogły być w takim wymiarze dołączane do produktów bankowych, na pewno ich penetracja i dystrybucja przez kanał bankowy może być mniejsza. Rafał Skórski Więcej na temat rekomendacji U można przeczytać na str. 14 i 15. Spis treści 11

12 Dobra moneta Assistance trafia pod strzechy Coraz częściej korzystamy z usług assistance. Już drugi rok z rzędu liczba klientów wynosi ponad milion. Rośnie rola usług realizowanych w domu i w podróży, chociaż wciąż dominuje pomoc udzielana kierowcom w ramach ubezpieczenia. Klienci coraz częściej właściwie definiują usługi assistance i są świadomi ich posiadania. Tak wynika z badania przeprowadzonego przez Nielsen Polska na zlecenie Mondial Assistance w styczniu 2014 r. Możemy śmiało powiedzieć, że te usługi trafiły już pod strzechy i zdążyły się zadomowić. Patrząc na popularność poszczególnych rodzajów usług pomocowych, zauważamy dominację assistance samochodowego, które zna najwięcej Polaków. Jest ono rynkowym standardem dostępnym w ramach ubezpieczeń komunikacyjnych. Klienci uważają, że te usługi im się po prostu należą w pakiecie z OC czy AC podkreśla Tomasz Frączek, prezes zarządu Mondial Assistance. Coraz więcej osób umie właściwie zdefiniować usługi assistance. Jedynie 3 proc. ankietowanych nie potrafiło tego zrobić. Dla porównania w 2012 r. takich respondentów było aż 19 proc. W porównaniu z rokiem ubiegłym rośnie świadomość rozumienia usług assistance w zakresie usług ubezpieczeniowych (o 12 proc.), turystyki (o 3 proc.) oraz usług pomocowo-ratunkowych (o 2 proc.). Jednocześnie zmalała świadomość istnienia usług domowych/ concierge z 3 proc. do zaledwie 1 proc., co stanowi powrót do wyniku z 2012 r. Świadomość usług medycznych pozo- 12

13 Świadomość i rozumienie usług assistance 2011 vs vs % 49% 47% samochodowe / komunikacyjne 32% 22% 5% usługi ubezpieczeniowe (rodzaj ubezpieczenia) 24% 22% 22% usługi pomocowe / ratunkowe 2% 4% 1% ochrona / zabezpieczenia 1% 3% 1% dom / concierge 5% 2% 2% usługi turystyczne 1% 1% 1% usługi medyczne 3% 5% 19% nie wiem, co to jest, ale wiem z czym się łączy (ubezpieczenia na życie, usługi bankowe, rachunki) staje na nieniezmienionym, niskim poziomie 1 proc. Co mówią klienci? Jak już wspomnieliśmy, w ramach badania poproszono respondentów o zdefiniowanie usług assistance. Ankietowane osoby charakteryzowały usługi assistance jako ubezpieczenie, które chroni przed mało fajnymi przygodami, pomoc przy karcie kredytowej lub usługi dodatkowe i większy wariant ubezpieczenia. Zdarzały się odpowiedzi bardziej precyzyjne, np.: w związku z ubezpieczeniem mam dowóz do lekarza, ślusarza, czyli są to dodatkowe usługi dodatkowo odpłatne lub nie, z których można skorzystać w miarę potrzeby. Jednocześnie wyraźnie widać przewagę korzystania z assistance w ramach usług ubezpieczeniowych (wzrost o 22 proc.) nad usługami realizowanymi za pośrednictwem banków (ostry spadek z 30 do 6 proc.) Wynika to z faktu, że ubezpieczyciele bardziej intensywnie i skutecznie informują o wartości dodanej, jaką są usługi assistance. Wymowna jest zeszłoroczna wypowiedź jednego z respondentów: pan w banku, co prowadzi te usługi, powiedział, że nie ma tyle czasu, aby mi powiedzieć wszystko. Jednocześnie, jak przypomina prezes Tomasz Frączek, assistance jest produktem budującym lojalność, docenianym przez klientów w bankach nawet bardziej niż u ubezpieczycieli. Aż 68 proc. użytkowników usług assistance posiadających je w ramach usług bankowych uważa, że takie dodatki podnoszą atrakcyjność produktów, którym towarzyszą. To, nad czym banki i firmy assistance powinny mocniej pracować, to budowanie świadomości wśród klientów przekonuje prezes zarządu Mondial Assistance. Doceniamy assistance domowe Przytoczone wyniki świadomości i rozumienia usług assistance korelują z poczuciem wartości poszczególnych Wartość usług assistance ze względu na sposób opłacania (%) bezpłatne usługi assistance 52 płatne usługi assistance 43 Top 5 usług assistance o największej wartości 2011 vs vs % 62% 60% samochodowe / komunikacyjne, np. holowanie, pomoc przy zepsutym samochodzie 43% 52% 49% medyczne, np. domowa wizyta lekarska w ramach ubezpieczenia pomocowego assistance 36% 31% 37% turystyczne / podróżne, np. wizyta lekarska za granicą lub zagubiony bagaż 29% 28% 22% domowe np. pomoc hydraulika lub elektryka 12% 8% 10% żadne usług wśród respondentów. Assistance samochodowe, choć wciąż najwyżej oceniane, notuje zauważalny spadek w porównaniu z ubiegłymi latami. Może to oznaczać, że inne usługi assistance będą coraz bardziej zyskiwać na znaczeniu. Widać obecnie, że usługi związane z turystyką i podróżami notują wzrost w porównaniu z rokiem ubiegłym. Coraz wyżej cenione jest assistance domowe (wzrost o 1 proc. w stosunku do 2012 r., ale aż o 7 proc. w stosunku do 2011 r.). Co ciekawe, coraz częściej przyznają się do tego mężczyźni. Najprawdopodobniej wynika to z faktu maskulinizacji assistance. W odbiorze kobiet te usługi wydają się adresowane przede wszystkim do mężczyzn. Chociaż intuicja podpowiada, że pomoc hydraulika czy elektryka może mieć większą wartość dla kobiet, badanie pokazuje, że to mężczyźni są nią bardziej zainteresowani komentuje prezes Tomasz Frączek. Wojciech Kwilecki Badanie zostało zrealizowane na zlecenie Mondial Assistance przez Nielsen Polska w dniach 7-26 stycznia 2014 r. metodą wywiadów ilościowych przeprowadzonych techniką CATI. Badanie przeprowadzono na ogólnopolskiej próbie miejskiej reprezentatywnej ze względu na płeć, wiek i wielkość miejscowości. Wielkość próby badawczej N = Foto: IvonneW / Thinkstock Spis treści 13

14 Dobra moneta Rekomendacja U budzi emocje Po kilkunastu miesiącach prac 30 grudnia 2013 r. Komisja Nadzoru Finansowego przedstawiła projekt Rekomendacji U dotyczący dobrych praktyk w zakresie bancassurance. Zawarte w niej ograniczenia przedstawiciele sektora bankowo-ubezpieczeniowego określają jako drastyczne i restrykcyjne. Komisja Nadzoru Finansowego zakłada, że Rekomendacja U dotycząca bancassurance, czyli produktów ubezpieczeniowych powiązanych z produktami bankowymi wejdzie w życie do 1 listopada br. Do 24 stycznia swoje uwagi do projektu mogły zgłaszać banki. Większość bankowców i ubezpieczycieli nie kryje, że ma do niego szereg zastrzeżeń. Uważają oni, że Rekomendacja U pogorszy ich pozycję konkurencyjną względem innych podmiotów oferujących ubezpieczenia takich jak brokerzy czy SKOK-i. W zaproponowanej przez KNF formie ma ona też spowodować spadek sprzedaży ubezpieczeń i wzrost kosztu kredytów. Zastrzeżenia zainteresowanych podmiotów dotyczą głównie określenia roli ubezpieczyciela i banku na rynku oraz charakteru relacji między nimi, np. kontroli umów i wzajemne rozliczanie. Szczegółowego charakteru swoich uwag przedstawiciele sektora bankowo- -ubezpieczeniowego nie chcą na razie zdradzać. Wszelkie wątpliwości zostały zgłoszone do Komisji Nadzoru Finansowego i chcielibyśmy o nich najpierw porozmawiać bezpośrednio z urzędem nadzoru. Polska Izba Ubezpieczeń poprosiła już KNF o ustalenie harmonogramu wspólnych spotkań, tak by omówić wątpliwości związane z projektem mówi Marcin Tarczyński, analityk Polskiej Izby Ubezpieczeń. Termin polisolokata jest nadużywany Czym jest Rekomendacja U i dlaczego wzbudza takie kontrowersje? Otóż dokument ten to zbiór wskazań, które według KNF mają stanowić ramy poprawnej identyfikacji, nadzoru i zarządzania ryzykiem związanym z oferowaniem ubezpieczeń przez banki oraz stać się listą zaleceń w stosunku do polityki rachunkowości banku, wewnętrznych systemów kontroli i funkcji compliance. Przyczyną opracowania dokumentu były analizy KNF mające na celu dokonanie oceny zidentyfikowanych podczas bieżących działań nadzorczych praktyk stosowanych przez banki w zakresie oferowania produktów bancassurance. Analizy te ujawniły występowanie nieprawidłowości w postępowaniu banków. Równolegle artykuły prasowe o relacjach bank klient w zakresie bancassurance wskazywały wiele negatywnych przykładów, w których stroną pokrzywdzoną był klient banku przyznaje Andrzej Jakubiak, przewodniczący Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego. W ostatnich kilkunastu miesiącach w prasie rzeczywiście pojawiło się sporo publikacji dotyczących głównie tzw. polisolokat. Prowadząc dyskusję na ten temat, należy w pierwszym rzędzie Foto: Stefan Romanik / Agencja Gazeta, Gunnar Pippel / Thinkstock 14

15 wyjaśnić kwestie definicyjne związane z nadużywanym przez media oraz populistycznych prawników terminem polisolokata twierdzi Norbert Jeziolowicz, dyrektor Zespołu Bankowości Detalicznej i Rynków Finansowych Związku Banków Polskich. I tłumaczy, że generalnie można przyjąć, że polisolokata to w rzeczywistości polisa ubezpieczeniowa, a bank występuje jedynie w roli pośrednika. Środki wpłacane przez klienta nie wpływają więc 47,8% ubezpieczeń na życie sprzedano w trzech kwartałach 2013 r. w ramach bancassurance (według PIU) Andrzej Jakubiak, przewodniczący Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego, przyznaje że artykuły prasowe o relacjach bank klient w zakresie bancassurance wskazywały wiele negatywnych przykładów, w których stroną pokrzywdzoną był klient banku. na rachunek bankowy, ale bezpośrednio do ubezpieczyciela. To ważna informacja, ponieważ dotyczą ich odmienne zasady gwarantowania. O ile BFG gwarantuje lokatę w 100 proc. do kwoty 100 tys. euro, to UFG wypłaci z tytułu ubezpieczenia na życie mniejszą kwotę, tj. 50 proc. wierzytelności, nie więcej jednak niż 30 tys. euro dodaje Norbert Jeziolowicz. Czas na konsultacje Innym popularnym produktem pochodzącym z rynku ubezpieczeniowego jest ubezpieczeniowy fundusz kapitałowy, który, jak wyjaśnia Norbert Jeziolowicz, działa z kolei na zasadach podobnych do jednostek funduszy inwestycyjnych i tak jak w ich przypadku, głównym powodem popularności UFK są atrakcyjne stopy zwrotu. Wydaje się, że zdecydowana większość sporów z udziałem konsumentów spowodowana jest samą naturą UFK, a właściwie brakiem odpowiedniej informacji o tym instrumencie przyznaje dyrektor Zespołu Bankowości Detalicznej i Rynków Finansowych ZBP. Z tego właśnie powodu związek oraz Polska Izba Ubezpieczeń już w 2011 r. opublikowały rekomendację dotyczącą dobrych praktyk na polskim rynku bancassurance w zakresie ubezpieczeń z elementem inwestycyjnym lub oszczędnościowym. Większość zaleceń tego dokumentu odnosi się do obowiązków w zakresie przekazywania klientom odpowiedniej informacji dotyczącej sprzedawanych produktów, tak aby podejmowali oni ryzyko świadomie. Obowiązki banku sprzedającego daną polisę dotyczą w szczególności dokumentów związanych z zawarciem umowy ubezpieczenia oraz warunków ubezpieczenia, które powinny obejmować m.in. informacje o kosztach ponoszonych przez klienta i sposobie ich obliczania, zasady ustalania wysokości świadczeń należnych konsumentowi oraz informacje o możliwości wystąpienia ryzyka związanego z daną inwestycją wylicza Norbert Jeziolowicz. KNF wspólną inicjatywę ZBP i PIU uznała za cenną, jednak dokonana przez sektor samoregulacja okazała się zdaniem komisji nieskuteczna. W rezultacie podjęto decyzję o przygotowaniu rekomendacji dotyczącej dobrych praktyk w zakresie bancassurance na podstawie założeń zaakceptowanych przez KNF. Teraz pozostaje czekać na wyniki rozpoczynających się właśnie konsultacji obu stron. Rafał Skórski Spis treści 15

16 EkoMondial Eko na afiszu Filmy o tematyce ekologicznej nie zawsze są dziełami zaangażowanymi. W naszej subiektywnej selekcji chcemy pokazać, że obraz dotyczący matki natury może być przede wszystkim piękny i świetnie nakręcony. 1Ścigając arktyczny lód (Chasing Ice), 2012 To zjawiskowa i monumentalna podróż w poszukiwaniu lodu na Ziemi. Młody reżyser Jeff Orlowski doskonale wiedział, kogo zaangażować do pracy za kamerą, by efekt wizualny sam promował temat znikającego z naszej planety lodu. Doświadczony fotograf National Geographic, James Balog, wraz ze swoją ekipą z projektu Extreme Ice Survey rozstawił na Islandii, Grenlandii i Alasce ponad dwadzieścia aparatów fotograficznych, które przez trzy lata rejestrowały zmiany, jakie zaszły w tamtejszej przyrodzie. Trudno polemizować z wnioskami, naoczna dokumentacja filmowa pozostawia niewielkie pole do dyskusji o tym, czy globalne ocieplenie to fakt, czy tylko bohater ekologicznych bajek. To właśnie za zdjęcia film otrzymał główną nagrodę w swojej kategorii na festiwalu Sundance w 2012 r. Warstwa muzyczna filmu także została doceniona przez międzynarodowych krytyków w zeszłym roku film dostał nominację do Oscara za najlepszą piosenkę, Before My Time, którą wykonywał nie lada duet: Scarlett Johansson i Joshua Bell. Ścigając arktyczny lód to przede wszystkim kawał świetnie nakręconego kina dokumentalnego, z zapierającymi dech w piersiach ujęciami topniejących lodowców. To daje do myślenia! 2 S.O.S. Ziemia! (Home), 2009 Wspólny projekt Luca Bessona i fotografa Yanna Arthusa-Bertranda to piękne i poruszające obrazy Ziemi, nakręcone z lotu ptaka. Ten ponaddwugodzinny film przybliża każdy z siedmiu kontynentów naszej planety w celu zwrócenia uwagi na istniejące tam problemy środowiska naturalnego. Są to głównie: globalne ocieplenie, umierające lasy, wymieranie gatunków zwierząt, a także roślin oraz kończące się zasoby naturalne. Motywem przewodnim dokumentu jest zachwiana symbioza wszystkich żywych organizmów, a jego intencją uświadomienie nam skali jej kruchości. S.O.S. Ziemia! ukazuje cudowną różnorodność organizmów ziemskich w kontekście równowagi ekologicznej zagrożonej ze strony ludzi jako dominującego gatunku. Francuska produkcja zachwyciła krytyków na całym świecie, głównie dzięki spektakularnym zdjęciom, dokumentującym wszystkie szerokości geograficzne. Każde ujęcie zostało sfilmowane z powietrza, co nadaje filmowi wyjątkowy charakter i status największego na świecie multimedialnego wydarzenia proekologicznego. Warto dodać, że premiera S.O.S. Ziemia! odbyła się 5 czerwca 2009 r. (Dzień Ziemi) równocześnie w 85 krajach, w kinach, telewizji, na DVD i w internecie. 3 Jądro wieczności (Into Eternity), 2010 Pełnometrażowy film dokumentalny jest koprodukcją czterech europejskich krajów i opowiada o bardzo kontrowersyjnej koncepcji Onkalo. To fińskie słowo oznaczające jaskinię jest także nazwą składowiska odpadów radioaktywnych wewnątrz systemu podziemnych tuneli, wykutych w litej skale na głębokości 400 metrów pod poziomem morza na terenie Finlandii. Toksyczny mate- 16

17 riał, którego jest na świecie 250 tys. ton, pozostanie tam aż do momentu, gdy przestanie być niebezpieczny. Jak zakładają twórcy konceptu, potrzeba na to 100 tys. lat. Tak długo nie przetrwała jeszcze żadna budowla wzniesiona przez człowieka, nawet egipskie piramidy. Czym jest ich wiek wobec posępnej trwałości radioaktywnego śmiecia? Jądro wieczności zmusza do myślenia o sile odpadów radioaktywnych w perspektywie czasu znacznie dłuższego niż nasze życie. To próba podróży w daleką przyszłość, gdy nasza cywilizacja przeminie. Film stawia także pytanie, czy mamy prawo testować trwałość Onkalo na przyszłych pokoleniach. Czy pozbywanie się współczesnego brudu na rzecz przyszłych pokoleń jest moralne? Obraz wyjątkowy w sferze koncepcyjnej, gdyż skłania odbiorcę do poszukania odpowiedzi na te pytania. 4 Last Call at the Oasis, 2011 Woda, coraz częściej nazywana niebieskim złotem, jest niezwykle istotna dla gospodarki i niezbędna dla naszego życia. Niestety, świat w zawrotnym tempie dąży do jej wyczerpania. Niektórzy futuryści mówią nawet o wodnym kryzysie, którego nasze dzieci doświadczą jeszcze w tym stuleciu. Możemy stawić czoła temu problemowi, pod warunkiem że zaczniemy działać teraz! Doceniona przez Akademię Filmową reżyser, Jessica Yu rozkłada ten problem na czynniki pierwsze, kreśląc realne scenariusze przyszłości, w której brakuje wody. Na tym jednak nie poprzestaje, bo w dokumencie przywołuje wiele twórczych rozwiązań, które już teraz proponują ekolodzy. Problem dotyczy całego świata, na co przykłady są przywoływane w filmie, choć mocno przebija się amerykańska perspektywa z takimi aktywistkami jak Erin Brockovich w tle. Last Call at the Oasis jest obrazem o silnej mocy, który poprzez cudowne zdjęcia obala wiele mitów o najcenniejszym zasobie ludzkości, jakim jest woda. Ewa Chmielarz Spis treści 17

18 EkoMondial Jak WWF Polska pomaga niedźwiedziom Niedźwiedzie brunatne są największymi drapieżnikami w Polsce. Najwięcej niedźwiedzi zamieszkuje Bieszczady, ale można je spotkać również w innych rejonach polskiej części Karpat. Na skutek polowań obszar występowania niedźwiedzi obejmuje jedynie tereny górskie. Niedźwiedzie są objęte ochroną. Nie oznacza to jednak, że nie zagrażają im już żadne niebezpieczeństwa. Największym zagrożeniem dla niedźwiedzi jest nieodpowiednie zachowanie ludzi. Ekspansywne i nieprzemyślane działania, takie jak budowa kompleksów turystycznych czy niewłaściwie rozplanowane sieci dróg prowadzą do tego, że środowisko naturalne niedźwiedzi drastycznie się kurczy. Powoduje to ograniczenie możliwości znalezienia pokarmu. Z kolei coraz częstsza obecność człowieka na terenach zamieszkiwanych przez niedźwiedzie prowadzi do sytuacji konfliktowych, które mogą zakończyć się negatywnie zarówno dla zwierząt, jak i ludzi. Z informacji zebranych w ciągu ostatnich kilku miesięcy dowiedzieliśmy się, że jadłospis niedźwiedzia, w zależności od pory roku, składa się z owoców jagód, gruszy, jabłoni, jak również kłączy roślin, ale też gniazd os. Zwierzęta korzystają też z żerowisk dla dzików. Dlatego odnawiamy i pielęgnujemy stare sady jabłoniowe i gruszowe, dosadzamy nowe drzewa. Zabezpieczyliśmy pasieki górskie, które często są celem łakomych niedźwiedzi. Obejmujemy ochroną 100 niedźwiedzi żyje w Polsce strefy gawrowania niedźwiedzi, aby zapewnić zwierzętom w trakcie zimy spokój i bezpieczeństwo. Ponadto dzięki przeprowadzonym badaniom genetycznym udało się ustalić, że około 80 osobników niedźwiedzia brunatnego żyje na terenie Bieszczadów. Przysługa dla niedźwiedzia Edukujemy turystów. Dlatego też od lat in- formujemy o tym, jak należy zachowywać się na górskich szlakach. Naszą broszurę Oto niedźwiedź rozdano w ponad 40 tys. egzemplarzy osobom odwiedzającym schroniska górskie Jak co roku zachęcamy do wsparcia naszych działań i przekazania 1% podatku na rzecz WWF Polska. Nasz KRS: Dziękujemy! i parki krajobrazowe. Można w niej znaleźć wiele pożytecznych informacji o tym, jak postąpić w razie bezpośredniego kontaktu z niedźwiedziem. Ponieważ to właśnie kontakt z człowiekiem jest największym zagrożeniem dla dzikich zwierząt, podkreślamy, by nie zostawiać resztek jedzenia, które dla niedźwiedzi stanowią łatwe źródło pokarmu i odzwyczajają je od żerowania w środowisku naturalnym. Należy również pamiętać, że choć niedźwiedzie to łagodne i spokojne zwierzęta, w sytuacji zagrożenia mogą zaatakować. Istotne jest zatem, aby nie zbaczać z wyznaczonych szlaków i unikać bliskiego kontaktu z dzikimi zwierzętami. Nie zapominajmy, że nasze działania mogą pomóc zabezpieczyć przyszłość tego gatunku. Zachowujmy się odpowiedzialnie i szanujmy dziką przyrodę, która jest domem dla wielu gatunków zwierząt. Foto: SANCHEZ & LOPE / WWF-Canon 18

19 Ten serwis to strzał w dziesiątkę osób w wieku produkcyjnym w Polsce ma prawne orzeczenie o niepełnosprawności Cztery miesiące funkcjonowania platformy Sprawniwpracy.pl przyniosły pożądane efekty. Zarejestrowało się na niej aż 771 kandydatów i 36 pracodawców. Fundacja Integracja otrzymuje wiele pozytywnych sygnałów dotyczących istoty i funkcjonalności stworzonego we współpracy z Mondial Assistance serwisu Sprawniwpracy.pl. Wpływ na to ma zapewne fakt, że tak nowatorskiego rozwiązania dla osób z niepełnosprawnością do tej pory w Polsce po prostu nie było. Osoby z niepełnosprawnością potrzebowały skutecznego i dostępnego narzędzia, które wspomagałoby ich w procesie poszukiwania pracy. Przyglądając się wielu istniejącym portalom rekrutacyjnym, można zauważyć, że brakuje w nich ogłoszeń sprofilowanych pod kątem osób z niepełnosprawnością przyznaje Piotr Pawłowski, prezes Fundacji Integracja. Pozytywnie od samego początku W serwisie rejestrują się osoby z niepełnosprawnością z całego kraju. Wśród nich jest wiele takich, które ze względu na miejsce zamieszkania nie mają możliwości skorzystania z działań aktywizacyjnych prowadzonych przez Centra Integracja (punkty konsultacyjne zlokalizowane w pięciu miastach w Polsce). Serwis Sprawniwpracy.pl daje im możliwość dotarcia do sprofilowanych ofert pracy oraz bezpośrednio do pracodawców zainteresowanych zatrudnieniem osób z niepełnosprawnością. Z kolei pracodawcom pozwala na precyzyjne przedstawienie ofert osobom z niepełnosprawnością. Zgadza się z tym Sebastian Mergalski, dyrektor ds. rozwoju w firmie Coniveo. Przedsiębiorstwo to należy do grona największych dystrybutorów wykładzin obiektowych w Polsce. Pozytywne wrażenie odnieśliśmy już na etapie kontaktu z konsultantem serwisu Sprawniwpracy.pl. Spośród zaproponowanych przez niego kandydatów spełniających niezbędne kryteria kilku zaprosiliśmy na rozmowy kwalifikacyjne. W ich efekcie wyłoniliśmy osobę, która w marcu zaczęła pracę mówi Sebastian Mergalski. Szereg rozmów z kandydatami zarejestrowanymi w portalu ma za sobą także Janusz Łuczka z zielonogórskiej Agencji Ubezpieczeń Allianz. My co prawda na razie nikogo nie zatrudniliśmy, ale jest jeszcze na to pewna szansa przyznaje szef agencji. Rekrutacja i edukacja Twórcy serwisu zdają sobie sprawę, że w kwestii jego rozwoju jest jeszcze wiele do zrobienia. Cały czas staramy się wraz z firmą Mondial Assistance doprowadzić do tego, aby dysproporcja w liczbie kandydatów w porównaniu z liczbą firm zmniejszała się, a może w pewnym momencie zainteresowanie pracodawców przekroczyło liczbę kandydatów mówi Piotr Pawłowski. Sprawniwpracy.pl to nie tylko narzędzie pomocne w rekrutacji, ale także platforma edukacyjna, której celem jest obalanie stereotypów na temat pracy osób z niepełnosprawnością. Dzięki publikowanym w serwisie materiałom pracodawcy będą mogli dostrzec ich rzeczywisty potencjał. Trzeba wiedzieć, że niepełnosprawność nie określa człowieka i nie warunkuje jego wyników w pracy. Pracownik z niepełnosprawnością w środowisku różnych firm może radzić sobie równie dobrze jak osoba pełnosprawna zapewnia prezes Fundacji Integracja. To wymaga jednak właściwego przygotowania i zapewnienia przez pracodawcę odpowiednich warunków pracy. Rafał Skórski Foto: Thinkstock Spis treści 19

20 Kluski w gębie Wojenna ekonomia Krzysztof Kluska Wojny i konflikty zbrojne to praktycznie codzienność. Mają one także aspekt ekonomiczny. Koszty przewrotów czy wojen domowych ponoszą nie tylko kraje, w których się one odbywają. Czasami wiele lat po wojnie widać jej skutki. Nie chcę, ale muszę. Trudno było w ostatnich dniach odciąć się od tego, co działo się na Ukrainie. Kijów i Krym to najczęściej wymieniane nazwy w mediach. Gdy u naszych wschodnich sąsiadów wojna domowa wisiała na włosku, wszystkie inne konflikty na świecie zostały nieco zapomniane. Nie chcę się zbyt długo rozwodzić nad dramatyzmem sytuacji na Ukrainie. Dzieje się tam tragedia i to na oczach świata. Współczuć należy i trzeba. Mnie jednak zastanowiło coś, o czym praktycznie się nie mówi, i to nie tylko w kontekście Ukrainy, ale większości wojen czy konfliktów zbrojnych na świecie. Za nimi zawsze stoją pieniądze i ekonomia. Upadek czy powstanie dyktatury zawsze oznacza poważne konsekwencje ekonomiczne dla danego kraju, jego sąsiadów, a czasami także dla świata. Bieda i jeszcze raz bieda Nie tak dawno miałem okazję spotkać się z człowiekiem bardzo zaangażowanym naukowo w kwestie polityczne i ekonomiczne Azji. Oczywiście szybko przeszliśmy do kwestii Korei Północnej. Usłyszałem wtedy coś, co resztkę włosów postawiło mi na baczność. Nie można obalić reżimu w Korei tak po prostu, bo nikogo na to nie stać stwierdził mój rozmówca. Nikogo, znaczy przede wszystkim południowego sąsiada, jego partnerów handlowych i pozostałych państw w regionie. Największym problemem, na jaki zwrócono mi uwagę, jest to, że sąsiednie państwa nie wytrzymają ekonomicznie zalewu uchodźców, którzy za wszelką cenę będą chcieli się wyrwać ze swojego kraju. Całej biedy, która rozejdzie się po świecie. Korea daleko od nas, nie produkujemy już nawet Daewoo. Jednak Kijów to bliski sąsiad. Zacząłem rozmyślać, jakie konsekwencje dla Europy, dla Polski mogłaby mieć sytuacja na Ukrainie. Największym partnerem handlowym Ukrainy była, jest i będzie Rosja, i to właśnie ten kraj najbardziej odczuwa załamanie się systemu Ukrainy. Polska oczywiście także handluje z Kijowem i dla nas też to kłopot, ale znacznie mniejszy. Mówimy tu tylko o kwestiach rozliczeń i wymiany handlowej. Pytanie: jak Polska jako kraj graniczny Unii Europejskiej wytrzymałaby napływ emigrantów? Podczas konfliktów w Afganistanie kraje ościenne postawiły na granicach swoje armie. Nie po to, żeby angażować się w konflikt, ale żeby afgańscy uchodźcy nie mogli się w liczbie dziesiątek tysięcy przedostać na ich tereny. Lata przeminą W wielu miejscach na świecie wojna to historia. Jednak konsekwencja wojny są widoczne przez lata po jej zakończeniu. Irak, wspomniany Afganistan czy choćby Europa, która po II wojnie światowej potrzebowała dziesięcioleci na ekonomiczną stabilizację. Światowa ekonomia trochę się już przyzwyczaiła do funkcjonowania w ciągłym napięciu. Rynki światowe boją się wojen, terroru, ale potrafią racjonalnie ocenić ryzyko i po krótkiej korekcie wrócić do normy. Pisaliśmy o branżach i krajach, które na lokalnych społecznych niepokojach ucierpiały. Są branże czy firmy, które na takich wydarzeniach rosną i zyskują. Ekonomia przede wszystkim nie lubi próżni. Na zgliszczach starego zazwyczaj powstaje nowe, czasami lepsze, czasami inne. Zawsze jednak jakieś. W przypadku naszego wschodniego sąsiada nie będzie łatwo. Kraj działał, mimo że bratobójczo walczył. Wierzę jednak w to, że pokój i rozwój tego kraju są możliwe. Niekoniecznie w granicach Rosji. 20