Co to znaczy. przetłumaczyć tekst? Maksi Kozińska

Transkrypt

1 Co to znaczy przetłumaczyć tekst? Tłumaczenie czynność przeniesienia tekstu w inny język traktuję jako czynność jego wyjaśniania, wyjaśnieniu opartego na rozumieniu i rozstrzyganiu ( )Gotowe tłumaczenie jest jak gdyby namacalnym, wymiernym dowodem, że się idealnie zrozumiało oryginał S Barańczak Przetłumaczyć tekst, to znaczy znaleźć optymalne ekwiwalenty w każdym z tych obszarów, jak najbliższe rozwiązaniom użytym w oryginale, ale zarazem nierażące polskiego odbiorcy obcością i nienaruszające reguł gramatycznych ani tradycji stylistycznych języka polskiego Innymi słowy, chodzi o to, by odgadnąć, jak najprawdopodobniej wyglądałby tekst, gdyby autor napisał go od razu po polsku A Belczyk Jakikolwiek język docelowy Co to znaczy Co to znaczy przetłumaczyć tekst? Przetłumaczyć tekst, to znaczy znaleźć optymalne ekwiwalenty w każdym z tych obszarów, jak najbliższe rozwiązaniom użytym w oryginale, ale zarazem nierażące polskiego odbiorcy obcością i nienaruszające reguł gramatycznych ani tradycji stylistycznych języka polskiego Innymi słowy, chodzi o to, by odgadnąć, jak najprawdopodobniej wyglądałby tekst, gdyby autor napisał go od razu po polsku A Belczyk maksikozinska@gmailcom Maksi Kozińska Nauczanie tłumaczenia- Jak pracować z kandydatami do egzaminu A-level z języka polskiego? Maksi Kozińska Dwa sposoby przeprowadzenia zajęć: 1 Cała lekcja ćwiczeniowa- polegająca na ćwiczeniach leksykalnogramatycznych przygotowujących do tłumaczenia 2 Lekcja, w której tematyka jest powiązana z tematem tekstu do tłumaczenia Innymi słowy, lekcja językowa na określony temat angażująca sprawność tłumaczeniową Lekcję tłumaczeniową możemy podzielić na trzy podstawowe części 1 Ćwiczenia przed tłumaczeniem tekstu przygotowujące do tłumaczenia Wzbogacają zasób leksykalny ucznia, rozwijają podsystem gramatyczny w danych językach Zachodzi nabywanie wiedzy związanej z np konwencją zapisu w danych językach, itd Służą ku temu tzw ćwiczenia wprowadzające, ćwiczenia rozwijające sprawność rozumienia tekstu pisanego, ćwiczenia leksykalnogramatyczne itd 2 Właściwe tłumaczenie 3 Przełożenie zdobytej wiedzy na innym polu językowym NIGDY LEKCJA Z ELEMENTAMI TŁUMACZENIA, NIE KOŃCZY SIĘ NA SAMYM PRZETŁUMACZENIU TEKSTU! Jakikolwiek język docelowy

2 Przykłady ćwiczeń (niewymagających produkcji językowej) Kategoryzacyjne odnajdywanie niepasującego wyrazu WSKAZÓWKI DLA UCZNIÓW 1 Przeczytaj uważnie CAŁY tekst oraz jego tytuł i wszelkie dopiski, znajdujące się przy tekście Czasami uwagi i dopiski znajdujące się w pobliżu tekstu mogą być źródłem ważnych informacji Upewnij się, że wiesz, o czym poddawany tłumaczeniom tekst traktuje 2 Podkreśl wyrazy kluczowe Jeśli nie znasz ich znaczeń zastanów się nad możliwościami znaczenia słowa wynikającymi z kontekstu Pomyśl nad ich synonimami 3 Tłumacz zdanie po zdaniu Nie tłumacz słowa po słowie Twoim zadaniem jest oddać sens tłumaczonego tekstu, a nie podawać odpowiedniki pojedynczych słów w języku docelowym 4 Zmieniaj struktury, nie obawiaj się zamieniać dwóch zdań w jedno lub jednego w dwa i więcej Ważne, by całość brzmiała naturalnie dla odbiorców tekstu w danym języku 5 Przeczytaj uważnie swoje tłumaczenie, czy brzmi ono naturalnie/poprawnie w danym języku 6 Czy w tekście występują stwierdzenia, które po dosłownym przetłumaczeniu na drugi język brzmią bezsensu? Może to wyrażenia idiomatyczne i nie należy ich tłumaczyć dosłownie Przyporządkowywanie słów do określonej kategorii/ Uzupełnianie luk, tabel, diagramów podanymi słowami/wyrażeniami Opisywanie ilustracji podanymi słowami/wyrażeniami Podporządkowywanie wyrazów według określonego kryterium Dopasowywanie słów i wyrażeń w jednym języku do ich odpowiedników w drugim języku Wybór poprawnej w danym kontekście formy leksykalnej/gramatycznej Ćwiczenia wymagające produkcji językowej Podpisywanie ilustracji Uzupełnianie luk, tabel, diagramów Układanie zdań z podanymi słowami/wyrażeniami (tzw tłumaczenie sterowane) Parafrazowanie i streszczanie zdań lub fragmentów tekstu Ćwiczenia typu odszukaj i popraw błędy 7 Jeszcze raz przeczytaj uważnie przetłumaczony tekst w poszukiwaniu wszelkiej natury błędów ortograficznych, gramatycznych, stylistycznych

3 Zidentyfikuj i popraw błędy w tłumaczeniach 1 Masz przed sobą całe swoje życie /fragment dialogów filmowych/ 2 Nie posługują się ani nie mają dostępu do internetu 3 Ta wiadomość nie posiada tematu/ komunikat w programie pocztowym/ 4 Przez całe wieki byli królami rzeki/mowa o przewoźnikach, którzy zmonopolizowali przeprawy przez Tamizę/ 5 To było jak uderzenie młotkiem z noskiem kulistym między oczy 6 Firma Microsoft ogłosiła, że ma zamiar sprzedawać nowe, a zarazem większe karty pamięci dla swojej konsoli XBOX Sygnał dźwiękowy z wyjścia musi zostać podłączony do wejścia karty dźwiękowej wykorzystując dodatkowy kabelek pochodzi z książki Arkadiusza Belczyka, Poradnik tłumacza Wskazówki Bardzo ciekawym rozwiązaniem jest użycie języka mówionego Wykorzystać można audycje radiowe lub lubiane przez uczniów krótkometrażowe filmy pochodzący z YouTube Nie więcej niż 5 do max 10 minut filmu!!! Zwracamy uwagę na szybkość mowy oraz na to, czy monolog lub dialog jest wygłaszany zrozumiale Zadaniem jest stworzenie napisów w języku docelowym Monolog jest lepszy do pracy indywidualnej, a dialog do pracy grupowej (każdy uczeń może otrzymać/ wybrać rozmówcę, którego wypowiedzi będzie tłumaczył)

4 Tekst do tłumaczenia na egzaminie A2 w 2014 roku Który z wyrazów nie pasuje? Skreśl niepasujący wyraz Pierwszy punkt jest przykładem 1 to divert - odwrócić, przewracać, zmieniać kierunek, przełączyć 2 to change- zmienić, przesiąść się, odwrócić, zmieniać się 3 to know- zaznać, poznać, wiedzieć, odgadywać 4 to believe- sądzić, wierzyć, uważać, nawracać 5 to remain- pozostawać, odczekiwać, przetrwać, zostać 6 to revolve (around)- ewoluować, obracać się, obiegać, kręcić się wokół 7 to affect- popierać, dotyczyć, wpływać, oddziaływać Uzupełnij kategorie podanymi wyrażeniami z ramki destiny, fate, workshop, apprentice, to divert, typewriter, to decide, training period, decydować, zawracać, staż, praktykant/ka, warsztat, los, przeznaczenie

5 Odpowiedz, na pytania Opowiedz, o czym jest przeczytany przez Ciebie fragment tekstu? 1 Jak nieobecność ojca bohaterki wpłynęła na nią samą? 2 Co zdaniem bohaterki tekstu zmieniło jej życie? 3 Dlaczego ojciec bohaterki nie mieszkał z nią? 4 Kim była matka bohaterki i z jaką klientelą miała do czynienia? 5 Czy matka była ważna dla bohaterki? Swoją wypowiedź uzasadnij Ciekawe pozycje książkowe: Arkadiusz Belczyk, Poradnik tłumacza,wydawnictwo Idea Robin Macperson, English for Writers and Translators, Wydawnictwo naukowe PWN Stanisław Barańczak, Ocalone w tłumaczeniu, Wydawnictwo A5