PRZEDWOJENNY PROCES BUDOWY AKORDEONU

Transkrypt

1 PRZEDWOJENNY PROCES BUDOWY AKORDEONU 1. STRONA MELODYCZNA a) obróbka mechaniczna elementów drewnianych Jednym z najważniejszych materiałów do budowy akordeonów było drewno rezonansowe iglaste świerk, jodła. Używano go przede wszystkim do wyrobu głośnic. Aby zadość uczynić wymaganiom sztuki, pracownik obrabiający elementy akordeonu, prócz zachowania należytych wymiarów, musiał pamiętać przy każdej czynności o przydatności obrabianego przez siebie kawałka drewna, gdyż każde niewłaściwe dobranie surowca mogło wpłynąć ujemnie na jakość instrumentu. Wykonywane elementy obrabiano w niektórych wypadkach z dokładnością do 0,1 mm. b) obróbka elementów metalowych Do produkcji akordeonów używano przede wszystkim stopów aluminium, z których wykonywano płyty rezonansowe, szkielety mechanizmów. Do produkcji stroików używano stali specjalnie wysokiej jakości i dużej twardości. Podstawowymi czynnościami przy obróbce stroików było szlifowanie i tłoczenie języczków stroikowych. Po obróbce mechanicznej stroików następowała obróbka ręczna, do której należało: nitowanie wyregulowanie, strojenie wstępne, przycięcie i przyklejenie zaworów skórzanych. Po całkowitym wykonaniu głośnic następowało strojenie, czyli: piłowanie, skrobanie, sprawdzanie, porównywanie metodą słuchową i wzorcową. Jedną z pierwszych czynności strojenia była regulacja języczków w stroikach. Miała ona na celu takie ustawienie języczka w jego spoczynku, aby nie opóźniał się on w chwili pobudzenia strumieniem powietrza, nie wydawał szmerów podczas przepływu strumienia powietrza, nie dławił się i nie zacinał w kanale powietrznym stroika. Strojenie stroików było regulacją fizycznych wielkości masy i sprężystości języczków oraz kontrolą częstotliwości drgań za pomocą słuchu. Zwiększenie częstotliwości drgań języczka dokonywało się przez zmniejszenie się masy języczka w jego swobodnie drgającym końcu, natomiast zmniejszenie częstotliwości drgań języczka przez zmniejszenie sprężystości języczka w okolicy 1/3 jego podziału /mierząc od strony nitu/. Do obróbki masy języczków używano małych pilników drobnoziarnistych o drobnym nacięciu. W procesie obróbki bardzo małych ilości mas i języczka korzystano ze specjalnych skrobaków w postaci pręcików. Nastrojone stroiki przymocowywano do głośnic za pomocą mieszaniny o stosunkowo dużej temperaturze topliwości. W skład tej mieszaniny wchodziły zazwyczaj następujące składniki: wosk pszczeli, kalafonia, szerlak, olej i parafina. Zalewanie stroików w głośnicach odbywało się za pomocą roztopionej mieszanki. Po zmontowaniu akordeonu następowało ostateczne strojenie stroików, mające na celu usunięcie wszelkich niedokładności stroju, powstałych na skutek zmian warunków akustycznych przy połączeniu mas: stroiki + głośnice + obudowa. Na fotografiach pokazano proces wykonywania oraz strojenia stroików, wykonawstwo głośnic oraz przyrządy.

2 Pilniki, skrobaki, dźwignie do strojenia głosów Stroiki różnej wielkości Stół stroikowy

3 Nity, narzędzia do obcinania nitów, nitownik Przyrząd do nitowania stroików na płytce głosnicowej. W górnej jego części znajduje się otwór, w który wchodzi nit Obróbka stroików

4 Płytki głośnicowe ze stroikami Wzorcowe kamertony do strojenia Strojenie głośnic na miechu z wzorcową głośnicą

5 Przyrząd do wykonywania sprężynek pod klawisze oraz drut do sprężynek Ostatnia korekta stroju w instrumencie

6 2. STRONA BASOWA Montaż zespołu basowego przebiegał dwóch zasadniczych fazach: I - montaż zespołu dolnego z klapami i płytą montażową Klapy strony basowej II- montaż zespołu górnego ze szkieletem, popychaczami i płytą z otworami prowadzącymi guziki basowe. Każdy z tych dwóch zespołów stanowi całość. Dopiero po wmontowaniu obydwu zespołów do obudowania stanowiły one kompletnie działający mechanizm basowy. W toku mechanizmu basowego nie ma tu żadnych zależności akustycznych, jak przy głośnicach i obudowaniach. Warunkiem jest jednak ścisła dokładność i bezszelestne działanie mechanizmu, co wymaga dużej precyzji wykonania.

7 Wnętrze strony basowej 3. WYKONANIE MIECHA. Ramki sporządzono z tarcicy liściastej na frezarce za pomocą specjalnie w tym celu opracowanych szablonów, następnie wykonano celoloidowe obrzeża ramek przyklejane specjalnym klejem. Miech wykonano z tektury, do pierwszej czynności należało cięcie i karbowanie tektury na specjalnie w tym celu skonstruowanej maszynie. Dalej następowało sprasowanie pokarbowanej tektury, obcięcie ukosów i oklejenie wewnętrznych grzbietów pokarbowanej materii. Następnie za pomocą specjalnego szablonu przyklejano pofarbowane boki miecha do ramek, sklejając równocześnie boki szkieletu miecha trójkątnymi narożnikami tektury, następnie sklejano wierzchołki końców karbów miecha. Po szczepieniu wierzchołków naklejano skórki narożnikowe, a w ślad za tym płócienną lub jedwabną tkaninę okleiny zewnętrznej miecha. Z kolei następowało zaokrąglenie narożników i odłącznie ramek od korpusu miecha. Do oklejania miecha używano kleju mącznego lub skórnego. Po przeschnięciu i prasowaniu naklejano na klej kauczukowy metalowe ochraniacze narożników miecha, a po ich zaciśnięciu oklejano zewnętrzne karby miecha płótnem introligatorskim. Teraz następowało powtórne przyklejenie ramy do miecha, która nie była już zdejmowana. W międzyczasie miech przechodził kilka faz stopniowego suszenia. Omówiona technologia była podobna do światowej w tym okresie czasu.