Przedsiębiorcy. w Świętokrzyskiem. Biznes Dobry. Fakty, liczby, przykłady. konkursu. wybór. Zwycięzcy

Transkrypt

1 Przedsiębiorcy w Świętokrzyskiem Fakty, liczby, przykłady Zwycięzcy konkursu Biznes Dobry wybór 1

2 Uwagi metodologiczne do części Przedsiębiorcy w Świętokrzyskiem : 1. w kilku miejscach podano liczbę przedsiębiorstw wpisanych do rejestru REGON. Aktywna jest tylko połowa z nich, co zostało zaznaczone zarówno w tekstach wprowadzających, jak i na karcie Wszyscy jesteśmy przedsiębiorcami. W przypadku danych powiatowych dostępne są tylko informacje z REGON, dlatego na karcie tej pokazano przede wszystkim firmy zarejestrowane w 2011 roku. Z badań GUS wynika, że większość z nich (75 80 procent) nadal działa po roku od rejestracji. Podano także liczbę firm zarejestrowanych w REGON w działach informatyka i komunikacja oraz ochrona środowiska, gdyż nie ma danych, ile z nich jest aktywnych. 2. Jako zasadę przyjęto jednakowe traktowanie przedsiębiorstw prywatnych i publicznych każde z nich kierowane jest bowiem przez menedżera przedsiębiorcę. Jednak na karcie Płaca ważniejsza od świadczeń ze względu na dostępność danych skoncentrowano się na firmach prywatnych. 3. na karcie Miejsca pracy są w przedsiębiorstwach, zgodnie ze stanem faktycznym i dostępnością danych, podając informacje działowe, zastosowano określenie głównie sektor publiczny i głównie sektor prywatny. 4. starano się podawać informacje dotyczące całej populacji przedsiębiorstw, włącznie z mikrofirmami. Tam, gdzie nie było to możliwe, wykorzystano dane o firmach zatrudniających powyżej dziewięciu osób. Zostało to zaznaczone w tekście. 5. w kilku przypadkach badań ogólnopolskich (karty: Tysiące przedsiębiorczych kobiet i Odpowiedzialny biznes to my ) dostępne są tylko dane dotyczące makroregionów, a nie poszczególnych województw. Takie dane zostały tam przedstawione. 6. raport przedstawia stan danych dostępnych na koniec października 2012 r. Raport został przygotowany w oparciu o następujące źródła: GUS, Eurostat, Centrum Badania Opinii Społecznej (badanie dla PKPP Lewiatan), GfK Polonia (badanie dla PKPP Lewiatan), materiały Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, MillwardBrown SMG KRC (badanie dla PARP), własne ankiety rozsyłane do urzędów i przedsiębiorstw. Te instytucje i firmy wykonały w dużej mierze obliczenia specjalnie dla nas, za co gorąco dziękujemy. Wykorzystano również m.in. listy 500 i 2000 Rzeczpospolitej, raporty Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości i Instytutu Badań nad Gospodarka Rynkową, rankingi międzynarodowe, strategie województw, dane warszawskiej Giełdy Papierów Wartościowych, raporty instytucji, stowarzyszeń i fundacji. W informacjach historycznych dotyczących dziejów gospodarczych podstawowym źródłem była Encyklopedia Historii Gospodarczej Polski (Wiedza Powszechna), a w opisaniu walorów turystycznych pomogły przewodniki Polska Niezwykła (Demart). Uwagi do danych zawartych w raportach prosimy kierować na adres p.a.aleksandrowicz@gmail.com. Zostaną one sprawdzone, a ewentualne poprawki naniesione w raportach udostępnionych elektronicznie. Uwaga do części Biznes. Dobry wybór. Przygotowując sylwetki nagrodzonych przedsiębiorców staraliśmy się zawsze dotrzeć bezpośrednio do osób nagrodzonych przez Kapituły. Nie w każdym przypadku się to udało, ale w takich sytuacjach laureaci wskazywali osobę, z którą rozmawialiśmy na temat firmy i zwycięzcy/ów konkursu Biznes. Dobry wybór. W kilku przypadkach sylwetki zostały opracowane na podstawie powszechnie dostępnych informacji, m.in. publikacji prasowych i stron internetowych firm. Przedsiębiorcy w Świętokrzyskiem Raport na temat wkładu przedsiębiorców w rozwój województwa świętokrzyskiego Prezentacje laureatów konkursu Biznes. Dobry wybór ISBN Copyright PKPP Lewiatan Wersję elektroniczną publikacji można pobrać ze strony Publikacja przygotowana w ramach projektu Poprawa wizerunku przedsiębiorców współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Autorzy Zespół PKPP Lewiatan: Kuba Giedrojć (redaktor prowadzący), Joanna Zaręba, Zbigniew Gajewski. Raport Przedsiębiorcy w Świętokrzyskiem : Beata Gąsiorowska (infografika), Anna Rejer (gromadzenie i przetwarzanie danych, zarządzanie ankietami), Grzegorz Brodowski (projekt okładki, layout, DTP), Lech Mazurczyk (koncepcja i wykonanie modelowych infografik), Piotr Aleksandrowicz (koncepcja całości, teksty i kierownictwo zespołu). Biznes. Dobry wybór oraz opracowanie publikacji: Wydawnictwo Tartak Wyrazów ( Magdalena Tokarska-Romańska (redakcja), Krzysztof Machocki, Anna Maria Sobocińska (teksty), Radosław Pasterski (zdjęcia laureatów), Aneta Siwiec (fotoedycja), Adam Dziewicki (layout, skład folderu), Wojciech Romański (koordynacja produkcji). Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego g rudzień 2012 r. 2 3

3 Fakty, liczby, wnioski OD WYDAWCY 1. Założycielką lub szefową co trzeciej firmy jest kobieta 2. Panie dominują w ochronie zdrowia, edukacji, gastronomii, części usług 3. Polki są bardziej przedsiębiorcze niż panie w Europie 1. Majątek firm w woj. świętokrzyskim wzrósł o 25 proc. w ciągu 8 lat 2. Wynosi 22,7 tysiąca złotych w przeliczeniu na każdego mieszkańca regionu 3. W woj. świętokrzyskim mamy ponad 4 grosze zysku z każdej złotówki sprzedaży 1. Większość miejsc pracy jest w przedsiębiorstwach 2. W sektorze prywatnym pracuje cztery razy więcej ludzi niż w publicznym 3. W 2010 roku to głównie przedsiębiorcy stworzyli 14,7 tys. miejsc pracy 1. Co tydzień w regionie rejestrowanych jest 170 firm 2. Po trzech latach połowa nowych firm w Polsce nadal istnieje i się rozwija 3. W regionie jest 31 razy więcej podmiotów prywatnych niż publicznych 1. W innowacje inwestujemy w regionie ok. 0,4 mld złotych rocznie 2. W przemyśle 16,5 procent świętokrzyskich firm GUS uznaje za innowacyjne 3. W sferze badań i rozwoju w przedsiębiorstwach regionu pracują tylko 364 osoby 1. Od debiutu na giełdzie Echo Investment dało 1019 proc. zysku 2. Wartość giełdowa świętokrzyskich firm to 3,5 mld zł 3. 5 firm z regionu weszło na giełdowy parkiet NewConnect 1. W firmach powstaje trzy czwarte produktu krajowego proc. osób w woj. świetokrzyskiego docenia wkład przedsiębiorców w zamożność kraju 3. Produkt krajowy przypadający na mieszkańca wzrósł o 10 procent w ostatnich trzech latach 1.Przychody firm w woj. świętokrzyskim wzrosły o 39 procent w ciągu siedmiu lat 2.Blisko 80 procent firm przynosi zyski 3.84 procent mieszkańców regionu uważa, że jesteśmy pożyteczni dla społeczeństwa mln zł wyniosły w regionie inwestycje w środowisko i gospodarkę wodną w 2010 r. 2. Przedsiębiorcy woj. świętokrzyskiego sfinansowali 33 proc. z nich 3. Mamy 363 firmy zarejestrowane w tym sektorze Szanowni Czytelnicy, Oddajemy w Państwa ręce wyjątkowe wydawnictwo pierwsze w Polsce opracowanie na temat roli przedsiębiorstw i przedsiębiorców w rozwoju województwa. Dane w raporcie zostały zaprezentowane w prosty i bardzo obrazowy sposób. Ich analiza nie wymaga wykształcenia ekonomicznego. Mówimy o rzeczach kluczowych dla gospodarki, ale przede wszystkim ważnych dla mieszkańców o płacach, miejscach pracy, ochronie środowiska itd. Wreszcie każdy mieszkaniec Polski ma dostęp do materiału, który może samodzielnie analizować i wyrobić sobie zdanie, jaką rolę pełnią przedsiębiorcy w Polsce. Raport został opracowany przez czołowych dziennikarzy ekonomicznych. Zespół pod przewodnictwem red. Piotra Aleksandrowicza wykonał ogromną pracę. Powstało łącznie 17 raportów dla każdego województwa oraz zbiorczy raport ogólnopolski. Łącznie wykorzystano w nich ponad 30 tysięcy danych! Prace nad nimi trwały pół roku. Myślę, że efekt jest imponujący. Choć od transformacji gospodarczej minęło już ponad 20 lat, nikt dotychczas nie pokusił się o przygotowanie takiego opracowania. Tym bardziej jego znaczenie jest ogromne. Zachęcam media, samorządy i polityków do wykorzystywania zawartych w raporcie danych i analiz, a także nauczycieli do propagowania tej wiedzy wśród uczniów. Drugą część tego wydawnictwa stanowią sylwetki laureatów konkursu Biznes. Dobry wybór, zorganizowanego przez Polską Konfederację Pracodawców Prywatnych Lewiatan. Wśród nich odnajdą Państwo twarze biznesu swojego regionu. Ich dokonania i sukcesy pokazują, że bycie przedsiębiorcą to dobry wybór. Im więcej takich prężnych firm w województwie, tym większe szanse na jego rozwój, a w konsekwencji korzyści dla mieszkańców. Warto zatem wspierać przedsiębiorców w ich rozwoju, bo to inwestycja, która opłaca się każdemu. Zapraszam do lektury! Henryka Bochniarz Prezydent Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych Lewiatan 4 5

4 Przedsiębiorcy największe ośrodki przemysłowe lotniska muzeum muzeum, skansen związane z gospodarką, przedsiębiorczością, rolnictwem podziemna trasa turystyczna (kopalnie, jaskinie, fortyfikacje, lochy) zamek, pałac świątynia uzdrowiska inne atrakcje turystyczne w Świętokrzyskiem woj. łódzkie Maleniec 42 Małogoszcz woj. małopolskie 74 Jaskinia Raj Chęciny Tokarnia Pińczów Busko-Zdrój S7 Solec-Zdrój Wiślica Bodzentyn Szydłów Wąchock Starachowice Świętokrzyski P. N. Święty Krzyż GÓRY Nowa Słupia Kielce ŚWIĘTOKRZYSKIE 74 Sitkówka-Nowiny Kurozwęki 73 woj. mazowieckie Ujazd Bałtów Krzemionki Ostrowiec Świętokrzyski Opatów 9 77 woj. podkarpackie Sandomierz 74 Gospodarka to, po pierwsze, przedsiębiorcy. To oni tworzą miejsca pracy, płacą większość podatków, inwestują. Państwo nie mogłoby realizować swoich celów, gdyby nie było biznesu. I choć brzmi to może górnolotnie, jest faktem, że Polska rozwija się dzięki przedsiębiorcom. W województwie świętokrzyskim aktywnych przedsiębiorców jest ponad 50 tysięcy. Atlas ten zawiera 16 kart, na których setki informacji, map, liczb i wykresów pokazują, jaka jest skala ich działania. Popatrzmy najpierw, jak sytuuje się województwo świętokrzyskie na mapie Polski. Przemysł jest umiarkowanie wydajny, natomiast budownictwo ma dobre wyniki. Mamy bardzo rozdrobnione rolnictwo, ale sporo efektywnych specjalistycznych gospodarstw sadowniczych i warzywniczych oraz rozwinięty przemysł spożywczy.mało jest natomiast spółek z kapitałem zagranicznym. Mamy natomiast wiele atrakcji turystycznych, od zabytków Sandomierza i Opatowa, przez Kielce, po gołoborza w Górach Świętokrzyskich i Parku Jurajskim w Bałtowie. I wszędzie tysiące przedsiębiorczych ludzi. Ale przedsiębiorczość na tym terenie nie zaczęła się w III Rzeczypospolitej. Przeciwnie, to region o niezwykle silnych tradycjach przemysłowych Zagłębia Staropolskiego. Począwszy od paleolitycznych kopalni hematytu, używanego do produkcji barwnika do malowania ciała, przez neolityczne kopalnie krzemienia i warsztaty krzemieniarskie, gdzie produkowano noże, groty do oszczepów i gładzone siekierki, przez starożytne hutnictwo datowane na II III wiek, na Centralnym Okręgu Przemysłowym II Rzeczpospolitej i jego fabrykach zbrojeniowych kończąc. W II połowie XVI wieku pracowało tu ponad 140 kuźnic. Tu też na początku XVII wieku powstały pierwsze wielkie piece. Wydobywano także rudy miedzi i ołowiu, przetapiano je na metale, odciągano srebro. Produkowano wyroby z me- Świętokrzyskie w pigułce Polska województwo świętokrzyskie Przyrost naturalny na 1000 ludności 0,3-1,7 Produkt krajowy brutto na mieszkańca w 2009 roku, w zł Produkcja sprzedana przemysłu na 1 zatrudnionego, w zł Produkcja sprzedana budownictwa na 1 zatrudnionego, w zł Przeciętne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw Przeciętna powierzchnia użytków rolnych w gospodarstwie, w ha 6,8 3,9 Podmioty gospodarcze w rejestrze Regon na 10 tys. ludności Spółki handlowe z udziałem kapitału zagranicznego na 10 tys. ludności 19 5 ŻrÓdło: gus, dane za 2011 r. 6 7

5 tali, od gwoździ do szabli, broni palnej i armat. Eksploatowano złoża kamienia, wapieni, marmurów. Zakłady hutnicze i kopalnie zaczęły podupadać dopiero w II połowie XIX wieku, gdy konkurencyjne okazały się nowe technologie stosowane w Zagłębiu Dąbrowskim.Takie są tradycje. W 1990 roku do Polski powrócił system rynkowy. Mamy od 20 lat bezprecedensowy wzrost gospodarczy, powstały tysiące firm, dziesiątki tysięcy ludzi stały się przedsiębiorcami. Z jakim efektem? Popatrzmy na początek XXI wieku. W latach wynagrodzenia realne zwiększyły się Polsce o 32,9 procent, a liczba bezrobotnych zmniejszyła z 2,7 mln do 2,0 mln. Sprzedaż detaliczna wzrosła o 30,7 procent. Przybyło 2,4 miliona mieszkań (mamy ich 13,4 miliona). Eksport wzrósł sześciokrotnie do prawie 190 mld dolarów. Produkt krajowy brutto jest o ponad połowę wyższy niż w 2000 roku i ponad 2 razy wyższy niż u progu przemian. A w poszczególnych regionach? Posłużymy się tylko jedną liczbą. W 2000 roku produkt krajowy brutto na mieszkańca wynosił w województwie świętokrzyskim zł. W minęło lat Krzysztof Klicki z bagażnika 1995 sprzedaje Gazetę Wyborczą w Kielcach. Dziś jest właścicielem ogólnopolskiej grupy Kolporter SA 1991 Denominacja złotego je tu duch przedsiębiorczości. Wystarczy spojrzeć, ile firm działa w obszarze telekomunikacji i Informatyki. Ponad 1300! Rozszerza się zasięg szerokopasmowego internetu dziś ma do niego dostęp 30 procent gospodarstw domowych. Wskaźnik jest niski, ale szybko rośnie. Za tym procesem też stoją przedsiębiorcy i ich firmy. Dodajmy, że również w rolnictwie mamy setki nowoczesnych gospodarstw rodzinnych, które są równie efektywne jak mikrofirmy przemysłowe czy usługowe. Województwo świętokrzyskie ma szereg silnych stron: dobrze rozwinięte rolnictwo i sadownictwo oraz przemysł rolno- -spożywczy złoża kopalin i wód mineralnych tradycje przemysłowe, dobrze rozwinięty przemysł materiałów budowlanych i maszynowy silne firmy budowlane, także z udziałem kapitału zagranicznego względnie tania siła robocza Są również słabe strony np. ujemne saldo migracji, zwłaszcza ludzi młodych i dobrze wykształconych, bardzo niskie nakłady inwestycyjne, Bogdan Panhirsz i Mirosław Lubarski zakładają w Busku- -Zdroju grupę Polskie Składy Budowlane, czołową firmę handlu hurtowego i detalicznego materiałami budowlanymi 1999 (ostatnie dostępne dane) zł, czyli był o 84 proc. wyższy. Wzrost bardzo duży, nawet jeżeli uwzględnić ok. 28-procentową inflację w tym czasie. Przedsiębiorcy i firmy mają w tym decydujący udział. Niektóre wydarzenia gospodarcze regionu w czasach III Rzeczypospolitej przedstawiamy poniżej w kalendarium. Województwo świętokrzyskie nie jest dziś w czołówce gospodarczej Polski, ale jego przedsiębiorcy mają tu wiele powodów do dumy. Rozwija się rolnictwo i sadownictwo, przemysł metalowy i materiałów budowlanych. Kielce konkurują z Poznaniem o miano najważniejszego ośrodka wystawienniczego w kraju. Kielecki Kolporter stał się jedną z największych firm dystrybucyjnych i handlowych w Polsce, w Kielcach mają też siedzibę firmy miliardera Michała Sołowowa. Choć brakuje kapitału, rozwija się przemysł turystyczny i uzdrowiskowy; mało jest regionów z taką liczbą parków narodowych i krajobrazowych oraz zabytków. Co roku też kilka zagranicznych firm lokuje tu swoje inwestycje, a tysiące innych zakładają i rozwijają polscy przedsiębiorcy. To pokazuje, że panuograniczona liczba szkół wyższych, skromne zaplecze badawczo-rozwojowe. Gdzie zatem są szanse na rozwój gospodarczy? Zapewne w obszarach, które już są mocną stroną województwa: w rosnącym popycie na produkty żywnościowe wysokiej jakości i ekologiczne, w silnym przemyśle materiałów budowlanych i wykończeniowych dla budownictwa oraz metalowym, w walorach turystycznych i uzdrowiskowych (Busko i Solec-Zdrój). Szansą dla przedsiębiorczych jest też ciągle niski udział usług w produkcie krajowym regionu. W rankingu atrakcyjności inwestycyjnej województw Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową świętokrzyskie jest dopiero na 13. miejscu, ale silnym punktem jest bezpieczeństwo powszechne. Przed nami dużo pracy. Nasz region może rozwijać się dalej głównie dzięki przedsiębiorcom, których dotychczasowe osiągnięcia i znaczenie dla regionu pokazujemy na kartach naszego atlasu. Zapraszamy do lektury. PKPP Lewiatan Reforma Balcerowicza. Początki go- z pierwszych pięciu koncern cementowy Powstaje Exbud jest jedną Do Polski wchodzi Skanska Hiszpańska grupa spodarki rynkowej spółek wprowadzonych na giełdę ciel cementowni świętokrzys- Lafarge, dziś właści- województwo przejmuje Celsa kupuje Hutę w Polsce Exbud Ostrowiec 8 w Warszawie Małogoszcz kie Michał Sołowow, kielecki biznesmen, przejmuje upadające Barlineckie Przedsiębiorstwo Przemysłu Drzewnego, dziś czołowego w Europie producenta deski podłogowej. Sołowow kontroluje także m.in. Rovese (dawny Cersanit) i Echo Development; wiele firm rozwinął i sprzedał (m.in. Mitex i Nomi) 2000 Electrabel zostaje inwestorem strategicznym w Elektrowni Połaniec 2000 Skarby i biznes Turystyka jest jedną z największych szans dla ludzi przedsiębiorczych i całego regionu. Według danych GUS zakwaterowanie i gastronomia przynoszą 1,2 proc. wartości dodanej wytworzonej w dużych firmach w województwie świętokrzyskim. Ten wskaźnik zapewne byłby wyższy, gdyby uwzględnić setki małych pensjonatów czy kwater agroturystycznych. Turyści przyjeżdżają tu przede wszystkim ze względu na unikatowe zabytki m.in. w Sandomierzu (Stare Miasto), Opatowie i Wiślicy (kolegiaty), Wąchocku (opactwo cystersów) czy Świętym Krzyżu W Bałtowie zostaje otwarty Park Jurajski. Ojcem przedsięwzięcia jest Piotr Lichota, miejscowy biznesmen działający w branży mięsnej i handlowej Sandomierz (sanktuarium benedyktynów). Innymi znakomitymi obiektami, uznanymi przez prezydenta RP za pomnik historii, są częściowo zrekonstruowane kopalnie krzemienia z okresu neolitu w Krzemionkach. Są też obiekty historyczne i turystyczne, których źródła tkwią głęboko w gospodarce i przedsiębiorczości. Znane jest Muzeum Starożytnego Hutnictwa Świętokrzyskiego w Nowej Słupi. Mało kto wie, że kilkadziesiąt kilometrów na zachód znajduje się Maleniec, gdzie w kształcie XIX-wiecznym zachowały się walcownia i gwoździarnia, oraz wieś Stara Kuźnica, gdzie znajduje się jedyna w Polsce kuźnica z miechami i młotem, które napędzane są przez czynne koło wodne. Jedną z najnowszych atrakcji, świadczącą o zmyśle przedsiębiorczości, jest Park Jurajski w Bałtowie, bodaj pierwszy w Polsce, gdzie można obejrzeć świetnie wykonane modele prehistorycznych gadów, a także odbyć spływ tratwami, a w zimie pojeździć na nartach. Atrakcją stał się także pałac w Kurozwękach, gdzie Jean Martin Popiel po odzyskaniu rodzinnej własności odrestaurował go, a ponadto urządził m.in. hodowlę bizonów do oglądania i do zjedzenia w miejscowej restauracji Otwarcie kolejnego odcinka drogi szybkiego ruchu S7 na terenie województwa. Kielce mają szybsze połączenie drogowe z Warszawą Fot. Grzegorz Brodowski

6 Rozwijamy Wciągu ostatnich trzech lat produkt krajowy wzrósł o blisko 10 proc. Trzy czwarte z niego powstaje w gospodarce, w sferze budżetowej jedna czwarta. Dostrzegają to mieszkańcy województwa świętokrzyskiego, aż 84 proc. z nich zgadza się ze stwierdzeniem, że to przedsiębiorcy wytwarzają większość dochodu Polski. W naszym województwie powstaje 2,6 proc. polskiego PKB. Województwo świętokrzyskie nie jest tak bogate jak Mazowsze z Warszawą, ale nasz dystans do Europy stale się zmniejsza. W 2003 roku produkt krajowy w Polsce na głowę mieszkańca, liczony według siły nabywczej, wynosił mniej niż 50 procent średniej w Unii Europejskiej. W 2011 roku już 65 procent i można być pewnym, że w 2012 roku wskaźnik ten znowu się zwiększy. Produkt krajowy jest bardzo ważny, ale dla jakości życia istotne są także walory natury czy bezpieczeństwo. W tych kategoriach woj. świętokrzyskie ma dobrą pozycję na tle innych regionów. Nasz produkt krajowy wart jest tyle co W woj. świętokrzyskim w latach PKB wzrósł o: 40,0 25,0 17,5 Produkt krajowy brutto (w mld zł) 32,5 17,6 34,7 10, mld zł to równowartość: autobusów miejskich Solaris Urbino 12 (koszt 1 autobusu to około 700 tys. zł) mieszkań w Kielcach (cena 60-metrowego mieszkania to 271 tys. zł) się 97,1proc najtańszych biletów lotniczych dookoła świata (cena biletu: 4 tys. zł) 27,3 3/4 tys. zł Produkt krajowy na mieszkańca w woj. świętokrzyskim wynosi już (1 tona złota mln zł) Przedsiębiorcy wypracowują Świętokrzyski PKB stanowi 2,6 całego produktu krajowego Mamy na ogół podobny produkt krajowy brutto jak w sąsiednich województwach, ale niższy niż w podobnym regionie na Słowacji (Stredné Slovensko) woj. mazowieckie 56,4 tys. zł Czy przedsiębiorcy wytwarzają większość dochodu Polski? nie wiem zdecydowanie 5 42 nie 0 11 tony złota i wyniósł 34,7 mld zł w 2009 r.* * DANE DLA WOJ. ŚWIĘTOKRZYSKIEGO proc. PKB Polski Wartość dodaną, która jest liczbowo zbliżona do PKB, wypracowują przede wszystkim przedsiębiorcy rolnictwo, leśnictwo i rybactwo woj. łódzkie woj. lubelskie przemysł 32,2 tys. zł 27,4 23, tys. zł budownictwo ale mniej niż koszt pierwszej elektrowni atomowej podregion kielecki! w Polsce, który wyniesie około handel, naprawa mln 42 mld zł pojazdów, transport 9,5 butelek piwa 29,5 tys. zł i gospodarka magazynowa, (cena butelki: 3 zł) zakwaterowanie 1. W firmach powstaje trzy i gastronomia, informacja czwarte produktu krajowego i komunikacja 28, proc. osób w woj. świetokrzyskiego docenia wkład obsługa rynku podregion sandomiersko- finanse woj. śląskie -jedrzejowski i ubezpieczenia, przedsiębiorców nieruchomości samochodów Opel Astra 37,8 23,9 tys. zł 6,5 w zamożność kraju tys. zł (sztuka za zł) pozostałe usługi, m.in. administracja 3. Produkt krajowy przypadający Słowacja publiczna, obrona 23,2 na mieszkańca wzrósł - Stredné Slovensko woj. małopolskie woj. podkarpackie narodowa, edukacja, nauka, opieka zdrowotna, o 10 procent w ostatnich kultura trzech latach ŹRÓDŁO: OBLICZENIA WŁASNE 40,3 tys. zł 30,2 tys. zł 24,1 tys. zł ŹRÓDŁO: GUS, EUROSTAT raczej nie raczej tak 42 % ŹRÓDŁO: GFK POLONIA DLA PKPP LEWIATAN, 2012 zdecydowanie tak 5,1

7 Wszyscy jesteśmy przedsiębiorcami W naszym województwie codziennie Czy poparlibyście decyzję swojego dziecka, gdyby zamierzało zostać prywatnym przedsiębiorcą? zdecydowanie nie wiem zdecydowanie tak bym się 7 sprzeciwił raczej bym się % sprzeciwił 40 ani nie, ani tak raczej tak ŹRÓDŁO: BADANIA OPINII O PRZEDSIĘBIORCACH. GFK POLONIA DLA PKPP LEWIATAN STYCZEŃ 2012 rejestrowane są Województwo świętokrzyskie ma ogromny potencjał przedsiębiorczości: 4,8 tys. Firmy z sektora prywatnego spółek prawa handlowego i 7,1 tys. w powiatach (2011 r.) cywilnych, prawie 83,4 tys. osób fizycznych, które zarejestrowały działalność gospodarczą. W 2011 roku ok. skarżyski 213 nowo rejestrowane konecki (2259) w nawiasie podano liczbę firm ogółem starachowicki 8,8 tys. osób rozpoczęło swoją przygodę z biznesem. 540 powierzchnia koła (5986) proporcjonalna (7152) Nie zawsze odnoszą sukces. Działalność gospodarcza z natury zwią- nowo rejestrowanych do liczby firm (6736) ostrowiecki zana jest z ryzykiem. Błędy w zarządzaniu, nietrafiony produkt, zbyt (10 262) 814 silna konkurencja, która nie wpuści na rynek debiutanta wszystko 2174 kielecki włoszczowski Kielce Czyli jeden to sprawia, że co druga nowa firma 296 (27 568) (3075) zamyka działalność w ciągu pierwszych trzech lat istnienia opatowski podmiot gospodarczy (13 373) 205 Co wtedy? Jak powiedział Henry (3017) powstaje co 14 minut * sandomierski Ford: Porażka to po prostu okazja, jędrzejowski by zacząć od początku, tym razem 385 * zakładając, że rejestracja jest możliwa 5 dni w tygodniu, 8 godzin dziennie (5919) inteligentniej. 521 W tym: (5503) Mimo problemów działalność staszowski w sektorze w biznesie jest dobrze postrzegana. publicznym 3,3 tys. Większość mieszkańców woj. świętokrzyskiego chciałaby, aby ich syn (4913) pińczowski 411 buski czy córka zostali przedsiębiorcami ,6 tys. (2259) podmiotów gospodarczych w prywatnym 380 (5264) Z badań GUS wynika, że aktywnych Mamy 37 aktywnych firm Średnio każda firma firm jest ponad 49 procent. na 1000 mieszkańców. miała w 2010 roku przychody W 2011 r. było ich , We wszystkich pracuje ludzi,! 1,4 kazimierski 96 procent z nich to mikrofirmy, średnio ponad 4 osoby w firmie. najczęściej jedno- i dwuosobowe. 1. Co tydzień w regionie 157 Firmy prywatne w województwie (1567) Firmy aktywne Struktura pracujących rejestrowanych jest świętokrzyskim w 2011 r. w firmach aktywnych 170 firm mln zł, mikroprzedsiębiorstwa 2. Po trzech latach połowa nowo rejestrowane w 2011 r. ogółem stan na 31 XII 2011 r. (do 9 pracujących) pozostałe przemysł transport nowych firm w Polsce nadal małe (10-49) i magazyny 17,8 34,9 od 0,4 mln zł istnieje i się rozwija * ,9 w firmach mikro 3. W regionie jest 31 razy średnie (50-249) % więcej podmiotów * ,1 prywatnych niż do duże (powyżej 249) 292,8 mln zł 12,3 * publicznych ŹRÓDŁO: GUS -BANK DANYCH LOKALNYCH, DZIAŁALNOŚĆ 74 handel i naprawa budownictwo w dużych przedsiębiorstwach PRZEDSIĘBIORSTW NIEFINANSOWYCH W 2010 ROKU *DANE ZA 2010 R. ŹRÓDŁO: GUS firmy W sumie na koniec 2011 r. w woj. świętokrzyskim zarejestrowanych było

8 Zaskakujące, jak mało jest danych o firmach zarządzanych przez kobiety bądź których właścicielkami są panie. Dlatego obok prezentujemy porównanie firm kobiecych i męskich w makroregionie wschodnim (woj. lubelskie, podkarpackie, podlaskie i świętokrzyskie; danych dla poszczególnych województw niestety nie ma). Różnice między wspomnianymi rodzajami firm nie wynikają jedynie z różnic w charakterach. Faktem jest bowiem, że mężczyźni częściej zakładają firmy w przemyśle, budownictwie i transporcie, a kobiety w sektorze opieki zdrowotnej, edukacji, gastronomii, obsłudze rynku nieruchomości czy innych usługach, gdzie np. o innowacje trudniej, podobnie jak o ekspansję w kraju czy międzynarodową. Ponadto obecne spowolnienie gospodarcze jest silniejsze w męskim transporcie i budownictwie niż w usługach, co rzutuje na strategie tych firm. W efekcie okazuje się, że choć zagrożonych jest więcej firm kobiecych niż męskich, to jednak wskaźniki przeżywalności są podobne. Tysiące Przedsiębiorczych Kobiet- szefów firm jest Firmy zarządzane przez kobiety w porównaniu z męskimi...są ostrożniejsze przy przyjmowaniu nowych pracowników (proc.) 16,7 13,2 13,4 12,7 wzrost zatrudnienia w 2011 r. (fakt) wzrost zatrudnienia w 2012 r. (prognoza)...ostrożnie oceniają i prognozują wzrost zysków i sprzedaży (proc.) 33, ,9 42 prognoza wzrostu zysku w 2012 r. prognoza wzrostu sprzedaży w 2012 r....planują niższe inwestycje w innowacje, nowe technologie, ale zapowiadają więcej nowych produktów (proc.) 16,9 29,1 4,2 1,9 kobiet 21,4 prognoza wzrostu udziału w rynku w 2012 r. 10,7 razy więcej niż pielęgniarek W woj. świętokrzyskim w zakładach opieki zdrowotnej i prywatnych praktykach pracuje 6755 pielęgniarek (GUS, Zdrowie i ochrona zdrowia w 2010 r.). Z kolei z danych Eurostatu i GUS wynika, że na terenie woj. świętokrzyskiego ponad 16,2 tys. kobiet kieruje przedsiębiorstwami, choćby jednoosobowymi. Podobnie zaskakujące jest porównanie z nauczycielkami. Otóż jest ich na ziemi świętokrzyskiej mniej niż przedsiębiorczych kobiet*. 2* NAUCZYCIELI JEST W WOJ. ŚWIĘTOKRZYSKIM PONAD 16 TYS., A PONIEWAŻ W EDUKACJI 3 NA 4 ZATRUDNIONE OSOBY TO KOBIETY, MOŻNA PRZYJĄĆ, ŻE NAUCZYCIELEK JEST OKOŁO 12 TYS. (GUS, OŚWIATA I WYCHOWANIE W ROKU SZKOLNYM 2010/2011)....są również bardziej ostrożne w inwestycjach 26,7 6,7 Unikatowe badania CBOS dla PKPP Lewiatan przeprowadzono w 2012 r. Próba obejmowała w całej Polsce 1500 przedsiębiorstw mikro, małych i średnich, w których wyodrębniono firmy kobiece (ich szefami lub właścicielami są kobiety) i męskie....są też bardziej niż męskie zorientowane na jakość obsługi klienta, mniej zaś na jakość produktu lub usług i cenę. Najważniejszy czynnik konkurencyjny w horyzoncie dwóch, trzech lat: (proc.) 12,5 13,4 53,6 60,5 modernizujących i zwiększających moce produkcyjne (proc.) 13,2 26,3 wzrost nakładów na inwestycje w 2011 r. (fakt) 3,6 13,6 wzrost nakładów na inwestycje w 2012 r. (prognoza) Wprowadzają znacznie mniej innowacji (procent firm, które wdrożyły innowacje w latach ) 21,8 Udział kobiet wśród pracujących na własny rachunek w Polsce 34,2 30,6 38,5 17,8 3,9 % % % % % 31,1 10,7 19,3 Udział kobiet wśród pracodawców w Polsce* * KOBIETY PRACUJĄCE NA WŁASNY RACHUNEK, ZATRUDNIAJĄCE PRACOWNIKÓW...są mniej zorientowane na ekspansję międzynarodową i ogólnopolską niż męskie. Odsetek firm wskazujących jako priorytet biznesowy: (proc.) 1,8 działanie w Unii Europejskiej i świecie 8,9 6,7 7,3 25,8 20,2 działanie w skali całej Polski 16,4 Udział kobiet wśród zakładających firmy w 2010 r. 31,1 Procent kobiet pracujących na własny rachunek powyżej 50 godzin tygodniowo Procent kobiet-pracowników najemnych pracujących powyżej 50 godzin tygodniowo ŹRÓDŁO: GUS, AKTYWNOŚĆ EKONOMICZNA LUDNOŚCI POLSKI, IV KW. 2011; DANE OGÓLNOPOLSKIE W zestawieniu z naszymi sąsiadami mamy najwyższe odsetki kobiet-pracodawców i pań pracujących na własny rachunek w jednoosobowych firmach. 5,1 ŹRÓDŁO: EUROSTAT Odsetek kobiet samozatrudnionych mających pracowników wśród kobiet pracujących ogółem (pracodawcy) Odsetek kobiet samozatrudnionych pracujących na własny rachunek (bez pracowników) wśród kobiet pracujących ogółem Odsetek kobiet samozatrudnionych mających pracowników wśród kobiet samozatrudnionych ogółem Szwecja Niemcy 2,5 32,8 29,3 Czechy 1,7 4,1 1,8 10,1 15,3 W 7 świętokrzyskich spółkach giełdowych w zarządzie zasiadają 2 kobiety, jedna pełni funkcję prezesa. Polska 2,9 11,5 19,9 2,1 7,5 21,9 Litwa 1,3 5,9 18,2 Słowacja W ich radach nadzorczych zasiadają 2 kobiety.! wzrost inwestycji w badania wzrost liczby nowych produktów i rozwój w 2012 r. (prognoza) w 2012 r. (prognoza) jakość obsługi klienta cena jakość produktu (usługi) produktowe procesowe organizacyjne marketingowe ŹRÓDŁO: GPW - WYLICZENIA WŁASNE...są bardziej zorientowane na utrzymanie się na rynku, mniej na wzrost zysku, sprzedaży I korzystają częściej Efekt - wśród firm kobiecych więcej jest firm zagrożonych, mniej dynamicznych i innowacyjnych. Wskaźniki przeżywalności dla firm założonych przez kobiety i udziału w rynku. Cel strategiczny: (proc.) z kredytów Podział firm według typów: (proc.) i mężczyzn są podobne (proc.) 1. Założycielką lub szefową (proc.) 26,9 co trzeciej firmy jest kobieta 23,7 11,1 13,4 13,4 11,1 16,8 22,8 Firmy założone w 2009 r. aktywne nadal w 2011 r. Firmy założone w 2006 r. aktywne nadal w 2011 r. 21,9 2. Panie dominują w ochronie zdrowia, edukacji, 53,7 44,5 55,8 31,6 3,7 9,1 gastronomii, części usług 8,5 9,6 7,7 3. Polki są bardziej 76,3 76,7 43,8 46,1 przedsiębiorcze niż panie utrzymanie się na rynku wzrost sprzedaży wzrost zysku wzrost udziału w rynku zagrożony (przewidują spadek na rozdrożu (spadek przychodów, stabilny innowator (przewidują dynamiczny innowator (wzrost w Europie przychodów, zatrudnienia, zysku, zatrudnienia, zysku, nadal wzrost przychodów, zysku, przychodów, zysków, inwestycji, brak inwestycji i innowacji) inwestują, ale brak innowacji) inwestycji, nowe produkty) zatrudnienia, dużo nowych produktów) ŹRÓDŁO: GUS, 14 DANE OGÓLNOPOLSKIE 15

9 18 Pomnażamy Czy typowy przeciętny przedsiębiorca jest osobą zamożną? nie wiem zdecydowanie tak zdecydowanie nie 0 nasz majątek raczej nie % 66 raczej tak ŹRÓDŁO: GFK POLONIA DLA PKPP LEWIATAN, 2012 Majątek firm w regionie dziś jest wart tyle co Stadionów Wwojewództwie świętokrzyskim środki trwałe brutto miały w 2010 roku wartość 65 mld Narodowych zł. Ponad połowa tego majątku należy do przedsiębiorców i przedsiębiorstw oraz rolników. Pozostała część to drogi, mosty, linie kolejowe, budynki publiczne, szkoły, szpitale, mieszkania. skarżyski konecki 17,1 starachowicki Pewnie dlatego przedsiębiorców 8,8 22,2 17,7 20,0 9,1 uważa się za zamożnych tak sądzi 90 procent mieszkańców naszego regionu. To pogląd uprawniony w odniesie- 17,9 ostrowiecki 20,2 niu do średnich i dużych firm. Jednak znakomitą większość polskich przedsiębiorstw ponad 95 procent stano- włoszczowski 40,8 Kielce 36,2 wią małe firmy, których majątek to często tylko komputer, biurko i samochód. 18,6 8,8 (wartość Stadionu Narodowego: 1,6 mld zł) Średnio majątek brutto mikrofirmy (do kielecki opatowski dziewięciu zatrudnionych) w Polsce wynosi 101 tys. zł. Środki trwałe w przedsiębiorstwach* maszyny, 8 lat wcześniej wartość środków Przez 8 lat wzrosły o: 10,8 5,1 6,4 budynki, urządzenia są warte w naszym województwie trwałych wynosiła tylko 19,4 28,7 25 Jest zatem dość skromny, ale przedsiębiorcy stale starają się go powięk- jędrzejowski 25,2 sandomierski 16,3 15,6 szać. Jak mówi właściciel Getin Holding 10,3 Leszek Czarnecki: Pieniądze są jedynie mld zł 23mld zł proc. miernikiem skali sukcesu, a liczą się ambicja, porównywanie się do innych i in- pińczowski staszowski * tylko firmy zatrudniające powyżej 9 pracowników 63,9 24,4 buski westowanie w firmę. 50,0 Ponad Aktywa trwałe netto tylko Te aktywa to: środki trwałe 11,0 środki trwałe w budowie 11,0 10,7 5 w firmach składających bilans w tym: grunty 0,8 3,1 5,9 20,1 i rachunek wyników mają wartość wartości budynki 5,4 niematerialne i prawne Środki trwałe na mieszkańca urządzenia mld zł 1,3! (w tys. zł) techniczne i maszyny długoterminowe w 2010 r. w 2002 r. mld zł 3,9 aktywa finansowe 3,6 kazimierski warte są środki środki transportu 0,6 1. Majątek firm w woj. 2,6 trwałe w rolnictwie mld zł pozostałe 0,2 pozostałe 1,1 świętokrzyskim wzrósł 2,8 Aktywa obrotowe W tym: Kapitały własne to już Można by za nie zbudować o 25 proc. w ciągu 8 lat mają wartość należności Środki trwałe na mieszkańca krótkoterminowe w ciągu ośmiu lat wzrosły o Wartość brutto 28,2 środków trwałych proc. 15, Wynosi 22,7 tysiąca złotych w przeliczeniu na każdego 6,8 mld zł inwestycje finansowe mld zł 11Stadionów Narodowych mieszkańca regionu krótkoterminowe 3. W woj. świętokrzyskim mamy w przedsiębiorstwach 4,3 Z każdej złotówki kapitału Wskaźnik rentowności ponad 4 grosze zysku z każdej złotówki sprzedaży * CZARNYM KONTUREM w 2010 r. (w tys. zł na mieszkańca)* zapasy własnego wypracowujemy obrotu wynosi 4,3 proc. 4,2 przychody 2,5 zł Mamy więc 4,3 grosza zysku pozostałe i 11 groszy zysku netto. z każdej złotówki sprzedaży. I MNIEJSZĄ LICZBĄ POKAZANO WARTOŚCI ŹRÓDŁO: GUS, DANE DOTYCZĄ PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH, W KTÓRYCH LICZBA Z ROKU 2002 PRACUJĄCYCH PRZEKRACZA DZIEWIĘĆ OSÓB mld zł 0,4 ŹRÓDŁO: GUS, DANE ZA 2010 R ,7 17,7

10 Więksi niż fiat i PZU Cywilizacja i zysk idą ręka w rękę powiedział kiedyś prezydent USA Calvin Coolidge. To prawda. Bez zysków firm nie byłoby rozwoju gospodarczego. Z zysków finansowane są innowacje i inwestycje, z zysków rodzą się nowe miejsca pracy. A skąd biorą się zyski? Oczywiście, to nadwyżka przychodów nad kosztami, ale żeby uzyskać przychody, potrzebne są towary lub usługi, na które jest popyt. Wówczas konsumenci oceniają, że przedsiębiorcy są pożyteczni. W woj. świętokrzyskim tak właśnie uważa 84 proc. mieszkańców. Ale też, by pojawiły się przychody i zyski, potrzebna jest praca samych przedsiębiorców. Dużo pracy. Cieszy, że ten wysiłek jest dostrzegany. 65 proc. mieszkańców naszego województwa i dwie trzecie w całej Polsce uważa, że przedsiębiorcy pracują więcej niż inni. Przychody firm w naszym regionie są W większości powiatów woj. świętokrzyskiego produkcja sprzedana przemysłu jest wielokrotnie większa niż dochody samorządów. Tylko w 2 powiatach mniejsza - tam, gdzie nie ma dużych przedsiębiorstw. włoszczowski (8 razy) Czy przedsiębiorca pracuje więcej niż inni? zdecydowanie nie wiem tak zdecydowanie nie 24 % raczej nie 52 raczej tak ŹRÓDŁO: GFK POLONIA DLA PKPP LEWIATAN, 2012 R. konecki (5 razy) Kielce (4 razy) ,4 mld zł wyniosły przychody firm w woj. świętokrzyskim skarżyski (4 razy) PKO starachowicki (5 razy) BP (16,2 mld zł) 4 razy kielecki (3 razy) ostrowiecki (11 razy) 1,4 1,9 * firmy zatrudniające 9 osób Są 80 mld zł 3,0 dochody firm zysk netto 70 65,4 2,5 razy większe 60 2,0 niż w 2004 r ,1 1,5 1,1 40 1, razy większe niż dochody gmin Są także większe od dochodów wielu firm znanych z działalności w całej Polsce Grupa PZU (18,6 mld zł) 4 razy Fiat Auto Poland (16,5 mld zł) 4 razy Orange Polska (14,9 mld zł) 4 razy Przedsiębiorcy wypracowali* 77 Zyski są o jędrzejowski (6 razy) sandomierski (4 razy) Auchan Polska (6,5 mld zł) 10 razy staszowski (11 razy)! Przychody firm w woj. świętokrzyskim pińczowski (2 razy) wzrosły o 39 procent Grupa Empik Media & Fashion (3,2 mld zł) 20 razy w ciągu siedmiu lat buski 2. Blisko 80 procent firm przynosi zyski procent mieszkańców kazimierski dochody gmin (w mln zł) regionu uważa, że jesteśmy pożyteczni produkcja sprzedana przemysłu dla społeczeństwa w mln zł i jako wielokrotność dochodów gmin ŹRÓDŁO: LISTA 500 RZECZPOSPOLITA, OBLICZENIA WŁASNE opatowski mld zł zysków 1,9 procent większe niż w 2005 r. ŹRÓDŁO: GUS ŹRÓDŁO: LISTA 500 RZECZPOSPOLITA, GUS, OBLICZENIA WŁASNE

11 Wartość giełdowa naszych spółek jest razy większa niż ich kapitał akcyjny Przychody ze sprzedaży wybranych firm giełdowych z woj. świętokrzyskiego 30 czerwca 2012 r. wartość giełdowa spółek (w mln zł) Rovese Echo Investment ZPUE Ceramika Nowa Gala z woj. świętokrzyskiego na WGPW wynosiła , mln zł ŹRÓDŁO: RAPORTY SPÓŁEK Zysk/strata netto Tymczasem ich nominalny kapitał akcyjny tylko (w mln zł) 322,8 Rovese Echo Investment ZPUE Ceramika Nowa Gala mln zł ŹRÓDŁO: RAPORTY SPÓŁEK r. Stopa zwrotu (w proc.) Rovese Echo Investment ZPUE Ceramika Nowa Gala 94 32,5 40,8 19,4 15,1 12,1 13, , ,3-9, , Pączkowanie kapitału Na giełdę zdecydowało się wejść tylko siedem firm z województwa świętokrzyskiego. Ostatnie lata były szczególnie trudne dla firm z sektora budownictwa, materiałów budowlanych i wyposażenia wnętrz, a takie z woj. świętokrzyskiego dominują na giełdzie. Nawet jeśli Rovese (dawny Cersanit) czy Ceramika Nowa Gala mają zyski, to ich notowania spadają (patrz wykres notowań). Te spadki to efekt kryzysu w budownictwie, ale i mniejszej skłonności inwestorów do ryzyka. Obroty na giełdzie akcjami świętokrzyskich spółek są niskie. Świetnie trzyma się natomiast inna spółka Michała Sołowowa deweloper Echo Investment, notująca stały wzrost zysków. Obok rynku podstawowego na warszawskiej giełdzie istnieje także rynek NewConnect, przeznaczony dla młodych firm działających przede wszystkim w sektorach tzw. nowych technologii. Ich aktywa to -61,6-52, ,5-70 ŹRÓDŁO: GPW głównie walory intelektualne założycieli, pomysły i patenty. W woj. świę- Obrót akcjami Liczba transakcji Stopa dywidendy Najwyższą wartość rynkową Na rynku NewConnect spółek (w szt.) (w proc.) ze spółek giełdowych regionu notowanych jest giełdowych tokrzyskim jest już pięć spółek notowanych na NewConnect. Rovese Echo Investment (dane za rok 2011) z regionu (w mln zł) Zmiana kursu 56,9 (w proc., =100)! Ceramika Nowa Gala 2,0mld zł Indeks sektora materiałów Od debiutu na gieł- ŹRÓDŁO: GPW ma Echo Investment spółek z regionu budowlanych 591 dzie Echo Investment Rovese Kalendarium spółek zysk strata dało 1019 proc. zysku Zmiana kursu od debiutu do r., w proc., Polcolorit powierzchnia koła proporcjonalna do zysku (straty) z inwestycji DEBIUT: r. 2. Wartość giełdowa 32,3 DEBIUT: r. ZPUE świętokrzyskich firm DEBIUT: r. Echo Investment +895,4% Odlewnie Polskie DEBIUT: r. to 3,5 mld zł 25, ,6% -67,4% Ceramika DEBIUT: r. DEBIUT: r firm z regionu weszło DEBIUT: r. Nowa Gala Barlinek ZUK Stąporków na giełdowy parkiet Rovese -67,1% -88,8% -40,5% NewConnect +22,9% 20,8 ŹRÓDŁO: GPW r.

12 Naprzód Czyli inwestycje Inwestycje są najważniejsze dla rozwoju. Dlatego co roku przedsiębiorcy prywatni inwestują w województwie świętokrzyskim 3 4 mld zł. Ktoś powiedział, że droga do sukcesu w biznesie jest zawsze w budowie. To trafne powiedzenie, dosłownie i w przenośni. Dlatego każdy przedsiębiorca inwestuje na miarę swoich możliwości finansowych. Przeciętna duża firma (powyżej 249 zatrudnionych) zainwestowała w Polsce w 2010 roku 22,3 mln zł, firma mikro (do 9 zatrudnionych) 15,1 tys. zł. Prywatny przedsiębiorca inwestuje, ile może, w firmę, nawet kosztem własnej konsumpcji (w proc.) nie wiem zdecydowanie tak zdecydowanie nie 39 raczej nie 40 raczej tak ŹRÓDŁO: GFK POLONIA DLA PKPP LEWIATAN, STYCZEŃ 2012 Mieszkańcy regionu doceniają to zaangażowanie. Jak widać na wykresie powyżej, 46 proc. z nich uważa wręcz, że prywatny przedsiębiorca inwestuje w firmę, ile może, nawet kosztem własnej konsumpcji. kilometrów dróg (koszt budowy drogi gminnej to 2 mln zł za kilometr) kilometrów wodociągów (60 tys. zł za kilometr sieci w terenie wiejskim) , , mld złotych to równowartość: Nakłady inwestycyjne według liczby pracujących (mld zł) Nakłady inwestycyjne w środki trwałe (mld zł) mld złotych zainwestowali w 2010 r. przedsiębiorcy w woj. świętokrzyskim* * Tylko sektor prywatny, wszystkie sekcje PKD, według lokalizacji inwestycji Nakłady inwestycyjne firm Na jednego mieszkańca (w mld zł, sektor prywatny) wyniosły w 2010 r. 4,05 3,77 1,99 1,90 2,01 2,86 3,59 zł To więcej o 131 proc. 47 proc. inwestowanych niż inwestycje przez firmy pieniędzy samorządów: pochodzi z ich 1555 własnych środków mln zł zainwestowały najmniejsze firmy 1300 mln zł (poniżej 10 osób zatrudnionych) 970 włoszczowski Kielce kielecki opatowski 3004 kilometrów chodników17! 2310 (200 zł za metr bieżący 1897 chodnika o szerokości 1,5 metra) miejskich latarni 1600 sandomierski (koszt latarni to 7 tys. zł) 1. Inwestycje biznesu jędrzejowski są ponad dwa razy staszowski 1673 większe niż samorządów proc. inwestycji krytych basenów pińczowski (koszt budowy kompleksu basenów to 20 mln zł) kilometrów kanalizacji buski przedsiębiorcy finansują 5103 (200 tys. zł za kilometr 1069 ze środków własnych małych wiejskich sieci w terenie wiejskim) woj. mazowieckie 1045 oczyszczalni ścieków Świętokrzyskie mikro- (koszt to 500 tys. złotych) kazimierski firmy w 2010 r. zainwestowały 1,3 mld zł ŹRÓDŁO: GUS, PARP, MF, INFORMACJE WŁASNE W KTÓRYCH LICZBA PRACUJĄCYCH PRZEKRACZA 9 OSÓB DANE DOTYCZĄ PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH, kilometrów światłowodu (40 tys. zł za kilometr sieci głównej) boisk piłkarskich Orlików (koszt budowy Orlika to 1,1 mln zł) 250 osób osób 1,3 1,3 ogółem 3,8 0,9 0,3 do 9 osób osób TYLKO PRZEDSIĘBIORSTWA NIEFINANSOWE, WEDŁUG SIEDZIBY FIRMY ŹRÓDŁO: GUS środki transportu maszyny, urządzenia techniczne i narzędzia budynki 0,1 0,6 ogółem 2,0 1,1 W FIRMACH ZATRUDNIAJĄCYCH POW. 49 OSÓB, WYBRANE SEKCJE ŹRÓDŁO: GUS Nakłady inwestycyjne (w zł na mieszkańca w 2010 r.) woj. świętokrzyskie woj. lubelskie woj. podkarpackie woj. łódzkie woj. małopolskie woj. śląskie konecki 1770 skarżyski 1281 starachowicki 2500 ostrowiecki 3081

13 Budujemy Przedsiębiorcy konstruują i produkują urządzenia chroniące ziemię, wodę i powietrze, budują instalacje zmniejszające zanieczyszczenia. W województwie świętokrzyskim w tym sektorze zarejestrowanych jest ponad 350 firm. Na dodatek to przedsiębiorcy finansują ochronę środowiska. Płacą większość podatków i zasilają w ten sposób budżet państwa i samorządów, które za te środki budują oczyszczalnie ścieków, ujęcia wody, sieci kanalizacyjne itd. Równocześnie przedsiębiorcy sami, z własnych środków, finansują instalacje w swoich firmach. W poszczególnych województwach od 20 do nawet ponad 60 procent nakładów na ochronę środowiska i gospodarkę wodną stanowią bezpośrednie wydatki przedsiębiorców (średnio w Polsce 44 proc.). Dlatego błędna jest opinia, że przedsiębiorcy nie zwracają uwagi na to, jaki wpływ na otoczenie ma ich działalność, a tak twierdzi, niestety, 54 proc. mieszkańców regionu. Zielona Polska powstaje w dużej mierze dzięki przedsiębiorcom. Zieloną polskę Inwestycje w ochronę środowiska w skarżyski 30,5 konecki 26,5 kielecki 264,6 Kielce 13,5 starachowicki 61,5 ostrowiecki 13,1 włoszczowski 34,8 procentach finansowane są w naszym województwie przedsiębiorców Znaczna część nakładów Podobnie jest z nakładami na ochronę środowiska to środki na gospodarkę wodną. własne przedsiębiorców Prawie 25 proc. pochodzi od przedsiębiorców struktura nakładów struktura nakładów (w proc.) (w proc.) środki kredyty inne środki inne i pożyczki (821 tys. zł) ( tys. zł) własne własne ( tys. zł) krajowe ( tys.zł) 0,7 2,5 (8 147 tys. zł) 24,5 34przez 34,4 6,7 opatowski 56,4 4 oczyszczalnie oraz instalacje do redukcji zanieczyszczeń pyłowych o zdolności 100* ton/rok pińczowski * dane z 2009 r. WOJEWÓDZTWO 11,8 Inwestycje na jednego mieszkańca wyniosły (w zł) to znaczy ŚWIĘTOKRZYSKIE ! ,5 mln zł 400 sandomierski mln zł wyniosły 29, proc. w regionie inwestycje Nakłady zł na inwestycje więcej niż 5 lat wcześniej w środowisko i gospodarkę wodną w 2010 r. w ochronę środowiska 173 W naszym regionie działa Przedsiębiorcy woj. świętokrzyskiego sfinansowali wodną 27,1 i gospodarkę buski w 2010 r. kazimierski 33 proc. z nich (w mln zł) 0,6 3. Mamy 363 firmy zarejestrowane w tym firm zajmujących się recyklingiem rekultywacją poborem, uzdatnianiem ściekami ŹRÓDŁO: GUS i dostarczaniem wody sektorze PODREGION KIELECKI 409,7 PODREGION SANDOMIERSKO- -JĘDRZEJOWSKI 296,8 staszowski 97,2 jędrzejowski 39,2 kredyty i pożyczki krajowe ( tys. zł) 24,5 fundusze ekologiczne ( tys. zł) 7,7 Tylko w 2010 roku przybyły: środki z zagranicy ( tys. zł) 27,1 = 5 ton/rok środki z budżetu ( tys. zł) 3,9 Przedsiębiorcy nie zwracają uwagi na to, jaki wpływ na otoczenie ma ich działalność nie wiem 1 zdecydowanie nie raczej nie ŹRÓDŁO: GFK POLONIA DLA PKPP LEWIATAN, 2012 fundusze ekologiczne ( tys. zł) 19, % zdecydowanie tak 8 46 środki z zagranicy ( tys. zł) 15,6 raczej tak środki z budżetu ( tys. zł) 33,10

14 5 Miejsca pracy W 2010 r. przedsiębiorcy przyjęli Głównie to przedsiębiorcy Wskaźnik zatrudnienia A liczba pracujących rośnie W 2011 r. zatrudniliśmy do pracy w woj. świętokrzyskim stworzyli w regionie doszedł już do 500 w tys. osób ,5 475 * 458 osób niepełnosprawnych Pracujący do 2009 r. W 2010 przyjęliśmy do pracy (bez rolnictwa) są w przedsiębiorstwach osób nowych miejsc pracy proc * absolwentów ŹRÓDŁO: GUS; * 2011 WSKAŹNIK WG BAEL W GRUPIE LAT, ** DANE PO AKTUALIZACJI SPISU ROLNEGO Z 2010 R. W regionie na każde 6 osób pracuje w firmach i gospodarstwach rolnych Większość mieszkańców województwa świętokrzyskiego pracuje w przedsiębiorstwach oraz gospodarstwach rolnych. Struktura pracujących Pracujący - według branży, dane za 2010 r. głównie sektor prywatny głównie sektor publiczny W sektorze prywatnym takich osób w powiatach w regionie jest 360 tys. Do tego należy doliczyć ponad 18 tys. pracujących prywatny publiczny leśnictwo, sektor sektor przemysł - ogółem rolnictwo, w przedsiębiorstwach publicznych, Według faktycznego miejsca pracy; łowiectwo i rybactwo głównie w przemyśle i transporcie. bez podmiotów gospodarczych zatrudniających do 9 osób Dlatego mieszkańcy naszego województwa uważają (89 proc.), że to przedsiębiorcy dają zatrudnienie większości Polaków. Niestety częściej słyszymy w mediach nie o tworzonych miejscach pra- i detaliczny; handel hurtowy cy, lecz o zwolnieniach. Zwolnienie to naprawa konecki skarżyski samochodów zawsze trudna decyzja dla przedsiębiorcy, tym trudniejsza, im bardziej budownictwo i motocykli uwarunkowana czynnikami zewnętrznymi, na przykład pogorszeniem ko ostrowiecki niunktury. Dane GUS na temat płac starachowicki i zatrudnienia wskazują jednak, że w kryzysie przedsiębiorcy starają się chronić miejsca pracy, a jeśli to konieczne, ograniczają koszty, zmniej edukacja włoszczowski szając wynagrodzenia. Pamiętajmy Kielce opatowski też, że nawet jeżeli 5 proc. osób trzeba opieka zdrowotna i pomoc społeczna zwolnić, to dzięki poprawie konkurencyjności firmy 95 proc. pozostałych ma działalność związana kielecki administracja publiczna i obrona z zakwaterowaniem nadal pracę. sandomierski narodowa; działalność i usługami obowiązkowe wiązana! gastronomicznymi zabezpieczenia z obsługą rynku jędrzejowski 4715 społeczne nieruchomości informacja i komunikacja działalność w zakresie Większość miejsc pracy pińczowski staszowski usług administrowania pozostała 2792 Struktura pracujących jest w przedsiębiorstwach i działalność działalność w woj. świętokrzyskim wspierająca usługowa 2. W sektorze prywatnym sektor prywatny (razem z mikrofirmami) transport i gospodarka pracuje cztery razy więcej ludzi niż w publicznym magazynowa buski działalność działalność 3. W 2010 roku to głównie sektor publiczny profesjonalna, związana z kulturą, przedsiębiorcy stworzyli naukowa rozrywką i rekreacją 14,7 tys. miejsc pracy i techniczna działalność finansowa kazimierski 8376 i ubezpieczeniowa ŹRÓDŁO: GUS ŹRÓDŁO: GUS 26 27

15 z naszych podatków 1,5 W woj. świętokrzyskim o stwierdzeniu: Mieszkańcy woj. świętokrzyskiego typowy prywatny przedsiębiorca jest uczciwy doceniają, że podatki od biznesu finansują wobec państwa (płaci podatki i przestrzega np. budowę dróg czy administrację prawa), takie zebraliśmy opinie: zdecydowanie nie nie wiem nie wiem zdecydowanie zdecydowanie tak tak 5 zdecydowanie nie % % raczej tak ŹRÓDŁO: GFK POLONIA raczej nie raczej tak raczej nie DLA PKPP LEWIATAN, 2012 Przedsiębiorcy z regionu mld zł podatków CIT i VAT, 1,6 razy więcej, w 2011 r. wpłacili ok. niż kosztuje utrzymanie szpitali w naszym województwie To równocześnie: ,8 Świętokrzysk US 360,8 Świętokrzyski Urząd Skarbowy w Kielcach obsługuje tylko firmy - największych płatników w województwie i przynosi proc. proc. połowę dochodów z CIT i VAT. kosztu utrzymania szkolnictwa razy więcej niż wydatki razy więcej niż wydatki wydatków z budżetu podstawowego i średniego w naszym województwie w 2011 r. na policję w województwie świętokrzyskim w 2011 r. samorządów na kulturę w województwie w 2011 r. państwa na sądownictwo w Polsce w 2011 r. Końskie 23,4 37,6 Podatki płacone przez przedsiębiorców uwzględnione Wpływy z podatków na terenie Izby 2,3 w budżetach samorządów Skarbowej w Kielcach (w mln zł) 32,4 25,9 (w zł na osobę) 4000 Przedsiębiorcy płacą CIT i VAT. W skali kraju jest to kwota około 160 mld zł. W woj. świętokrzyskim wpływy te są niewielkie, ale to dlatego, że wiele ogólnopolskich firm płaci podatki w Warszawie. Również indywidualny podatek dochodowy PIT w części pochodzi od przedsiębiorców tak rozliczają się m.in. osoby prowadzące działalność gospodarczą. Znaczna kwota podatków zasila budżety lokalne. Samorządy mają udział w podatku CIT i PIT. Wpływy z VAT też w znacznej części wracają do regionów, jako dotacje dla samorządów np. na oświatę. Takie dotacje i subwencje stanowią ponad połowę dochodów gmin. Skarżysko- *podatek od czynności cywilnoprawnych Do tego dochodzą podatki -Kamienna 43,2 26,5 105,9 Starachowice i opłaty lokalne. Przedsiębiorcy płacą w miastach i gminach podatek od ,6 PCC * konecki 51,0 34,6 I US w Kielcach 2, ,9 skarżyski 2000 VAT 1086,6 300,1 nieruchomości i od środków transportowych oraz wnoszą liczne opłaty 66,6 36,6 14,7 Ostrowiec 258 starachowicki ,5 CIT 445,8 Świętokrzyski -10,2 9,9 ostrowiecki 1000 Włoszczowa 2,4 221 PIT wynikające z działalności. 64,5 proc. 1156,2 1319,8 0 ŹRÓDŁO: MF 1,8 wszystkich wpływów podatkowych 8,1 9,3 włoszczowski Kielce Opatów kielecki budżetu centralnego i samorządów 100,2 217,8 opatowski W porównaniu z sąsiadami podatki II US w Kielcach 205 pochodzi od pracodawców, głównie w Polsce są umiarkowanie wysokie 16,8 Sandomierz przedsiębiorców. jędrzejowski całkowite wpływy podatkowe i na ubezpieczenie społeczne (proc. PKB) 20,1 18,4-4,9 sandomierski Jędrzejów 206 udział podatków i składek od pracodawców 3,6 305 w całkowitych wpływach podatkowych (w proc.)! staszowski 1,4 27,2 20,6 pińczowski 350 Szwecja 7,9 Staszów 190 buski 46,3 Pińczów 20,4 214 Dania 64,6 Litwa 1. W 2011 roku Izba -8,9 48,5 2,3 1,4 3,2 27,4 1,8 40,6 Skarbowa w Kielcach 75,9 kazimierski Busko-Zdrój zebrała 446 mln zł podatku ,9 Polska od zysku CIT Wpływy 31,8 2. Dwie trzecie podatków z podatków 2,2 Na budżety samorządowe składają się podatki płacone przez przedsiębiorców, m.in. udział w 64,5 (dane za 2011 r., w mln zł) 5,2 Niemcy w Polsce płacą przedsiębiorcy 0,2 podatku CIT, podatek od środków transportowych, opłata targowa, podatek od nieruchomości, 39,5 osoby Kazimierza Wielka opłata za zezwolenie na sprzedaż alkoholu, opłata eksploatacyjna. Na mapie uwzględniliśmy tylko 51,6 Czechy 3. Jesteśmy najważniejszym Słowacja VAT prowadzące 33,8 część podatków stanowiących dochód samorządów, którą jednoznacznie można przypisać 28,3 źródłem dochodów dla działalność gospodarczą 72,8 70,0 samorządów CIT przedsiębiorcom. ŹRÓDŁO: MF ŹRÓDŁO: MF, MSW, OBLICZENIA WŁASNE ŹRÓDŁO: EUROSTAT 28 29

16 Płaca Ważniejsza od Świadczeń W przeciętnej rodzinie Zbadań gospodarstw domowych wynika, że w województwie świętokrzyskim 63 proc. dochodów z naszego regionu ponad 8000 mieszkańców stanowią wynagrodzenia, proc. świadczenia społeczne Wynagrodzenia wypłacają głównie przedsiębiorcy. Ponadto finansują oni 2000 w części emerytury i renty (poprzez 1742 wpłaty składek) oraz w całości zasiłki dla 1938 HOTELARSTWO I GASTRONOMIA bezrobotnych (poprzez składki do Funduszu Pracy). DZIAŁALNOŚĆ W ZAKRESIE USŁUG 2068 ADMINISTROWANIA TRANSPORT I DZIAŁALNOŚĆ WSPIERAJĄCA I GOSPODARKA Często można spotkać się z opinią, MAGAZYNOWA że prywatni przedsiębiorcy mało płacą 2118 HANDEL HURTOWY pracownikom, bo sami chcą więcej zarobić. I DETALICZNY; NAPRAWA POJAZDÓW Sprawa nie jest tak prosta. Płace I MOTOCYKLI SAMOCHODOWYCH w sektorze budżetowym są wyższe, bo 2349 BUDOWNICTWO tak chce parlament, rząd i samorządy. Przedsiębiorca prywatny jest natomiast DZIAŁALNOŚĆ 2564 PROFESJONALNA, zależny jedynie od uwarunkowań rynkowych NAUKOWA i poziom płac wyznacza rynek, I TECHNICZNA popyt i podaż pracy. Przedsiębiorcy włoszczowski PRZETWÓRSTWO 2816 zł dążą również do jak najwyższych dochodów, żeby mieć środki na rozwój 2673 PRZEMYSŁOWE firmy. Pracownicy w woj. świętokrzyskim rozumieją reguły prowadzenia biznesu i choć często są niezadowoleni z warunków pracy czy płacy, to jednak zapytani o swojego pracodawcę odpowiadają, że go szanują (90 proc.). * DOCHÓD ROZPORZĄDZALNY, ŹRÓDŁO: GUS, BUDŻETY GOSPODARSTW DOMOWYCH W 2011 R. 0 W 2011 r. miesięczny fundusz pracowniczy** W kolejnych latach rósł i wynosił: w przedsiębiorstwach powyżej 9 zatrudnionych wyniósł 5000 mln zł fundusz pracowniczy 3000 Przeciętne 2639 miesięczne mln zł ** PRZECIĘTNE WYNAGRODZENIE POMNOŻONE PRZEZ PRZECIĘTNE ZATRUDNIENIE wynagrodzenia starachowicki brutto w 2010 r. Przeciętne wynagrodzenie brutto Przeciętne wynagrodzenie brutto było o 42% w woj. świętokrzyskim rośnie co roku 2374 zł w powiatach* w branżach (w zł) (dla sektora (w zł) prywatnego) ostrowiecki 3200 zł SEKTOR 2546 zł PRZEDSIĘBIORSTW 3000zł SEKTOR BUDŻETOWY 2600 zł wyższy niż w 2005 r. konecki 2404 zł skarżyski 2024 zł Kielce 2835 zł kielecki 2294 zł opatowski 2248 zł 2400 zł * DANE DOTYCZĄ PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH, W KTÓRYCH LICZBA PRACUJĄCYCH PRZEKRACZA 9 OSÓB Typowy prywatny pracodawca troszczy się o swoich pracowników Polska woj. świętokrzyskie sandomierski wytwarzaniu i zaopatrywaniu w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze Najlepiej zarabia się w: DZIAŁALNOŚĆ 1600 zł ZWIĄZANA jędrzejowski 0 Z OBSŁUGĄ zł 3192 zł do układów klimatyzacyjnych RYNKU NIERUCHOMOŚCI ADMINISTRACJA 5198 zł staszowski PUBLICZNA DOSTAWA WODY; pińczowski 3165 zł I OBRONA NARODOWA; 3715 GOSPODAROWANIE OBOWIĄZKOWE ŚCIEKAMI I ODPADAMI 2467 zł buski ZABEZPIECZENIA ORAZ DZIAŁALNOŚĆ SPOŁECZNE 3017 ZWIĄZANA 2241 zł Z REKULTYWACJĄ EDUKACJA 3344 INFORMACJA kazimierski górnictwie i wydobywaniu! I KOMUNIKACJA OPIEKA zł 4113 zł ZDROWOTNA ROLNICTWO, I POMOC LEŚNICTWO, SPOŁECZNA 1. 4,2 mld złotych 3118 ŁOWIECTWO wynagrodzeń wypłaciły I RYBACTWO DZIAŁALNOŚĆ ZWIĄZANA firmy z naszego regionu 3774 DZIAŁALNOŚĆ Z KULTURĄ, FINANSOWA WYTWARZANIE ROZRYWKĄ swoim pracownikom* I UBEZPIECZENIOWA I ZAOPATRYWANIE I REKREACJĄ 2734 GÓRNICTWO W ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ, działalności finansowej i ubezpieczeniowej 2. Najlepiej płacimy energetykom brutto ponad I WYDOBYWANIE GAZ, PARĘ WODNĄ, 3954 GORĄCĄ WODĘ I POWIETRZE 3954 zł DO UKŁADÓW KLIMATYZACYJNYCH 5 tys. zł miesięcznie procent pracowników szanuje swojego 5198 pracodawcę * Dotyczy firm zatrudniających powyżej dziewięciu osób Źródło: GUS nie wiem zdecydowanie nie raczej nie % zdecydowanie tak raczej tak 90 procent pracowników w woj. świętokrzyskim zapytanych o ich pracodawcę odpowiedziało, że go szanuje proc. dochodu na osobę pochodzi z wynagrodzeń wypłacanych głównie przez firmy* ŹRÓDŁO: GFK POLONIA DLA PKPP LEWIATAN

17 2 Najwięksi Jakim poważaniem cieszą Na liście 500 największych Przychody Kolportera, największego dystrybutora Największym inwestorem regionu jest Elektrownia Najcenniejszą markę w województwie się właściciele dużych firm? polskich firm prasy, zwiększyły się w ciągu 5 lat półtoraraza Połaniec SA, obecnie Grupa GDF SUEZ Energia Polska, ma Cersanit, warta jest małym 11 która wydała na rozwój 4500 mln zł średnim i Najcenniejsi % 53 bardzo dużym mln zł 266mln zł 1500 dużym pochodzi z województwa w 2011 r. To dwa razy więcej niż budżet Starachowic ŹRÓDŁO: GFK POLONIA DLA PKPP LEWIATAN, 2012 świętokrzyskiego ŹRÓDŁO: LISTA 500, RZECZPOSPOLITA Wartość Elektrowni Połaniec jest razy większa niż budżet Kielc Na najnowszej liście wartości firm według Rzeczpospolitej Elektrownię Połaniec wyceniono na Najcenniejsze 1,8 mld zł, zaś hutniczą Celsę Ostrowiec na ponad 1 miliard. Do granicy marki (w mln zł) miliarda zbliża się Kolporter Krzysztofa Klickiego i Rovese Michała Sołowowa. Cieszy fakt, że wśród 44 firm z woj. świętokrzyskiego, obecnych na liście Opoczno Kolporter 2000 największych w Polsce, tak dużo 117 Cersanit 159 (19) jest przedsiębiorstw przemysłowych. Choć usługi tworzą już większość produktu krajowego, przed- 266 Rovese SA GK ŹRÓDŁO: RANKING MAREK, RZECZPOSPOLITA 2011 siębiorstwa przemysłowe stanowią Naj naj naj... ŹRÓDŁO: LISTA 500, RZECZPOSPOLITA 2012 jednak trwałą podstawę całej gospodarki. Cieszy również stały wzrost zy- Barlinek SA GK Największe przychody Najwyższa rentowność netto Największe zyski netto Najwyższe zatrudnienie Kolporter SA ze sprzedaży (w mln zł) (w proc.) (w mln zł) (w etatach) sków i przychodów dużych firm regionu W efekcie właściciele większych przedsiębiorstw cieszą się poważaniem wśród mieszkańców regionu ( Kolporter Grupa Ożarów Grupa Ożarów Rovese b.d. b.d. 932 Grupa Ożarów SA Najwyższa wydajność Najwyższy podatek dochodowy Najwyższa efektywność Najwyższy wzrost przychodów Nomi SA b.d. NSK Bearings (Ożarów) (przychody na zatrudnionego, w mln zł) (w mln zł) (zysk na zatrudnionego, w tys. zł) (2011/2010, w proc.) proc.), podobnie jak prezesi i dyrektorzy (72 proc.). Martwi, że na społecznej 352 b.d. Polska SA Kielce drabinie prestiżu znacznie gorzej od Celsa Huta Ostrowiec sp. z o.o (Ostrowiec szefów dużych przedsiębiorstw wypadają właściciele warsztatów i ma- (Małogoszcz) b.d. Grupa Polskie Składy Budowlane Elektrownia Połaniec Elektrownia Połaniec POWH Centrostal Lafarge Cement SA Świętokrzyski) b.d. b.d łych firm (25 proc.) oraz sklepów (zaledwie 4 proc.). A przecież oni także Polska sp. z o.o. Dyckerhoff ZPW Trzuskawica SA Rosną przychody, są zyski Na Liście 2000 Rzeczpospolitej są 44 firmy (Sitkówka-Nowiny) z woj. świętokrzyskiego z następujących branż: Kolporter tworzą produkt krajowy i miejsca pracy. NSG Group w Polsce 142 (Sandomierz) 285 przetwórstwo przemysłowe Dynamika 19! Elektrownia Połaniec przychodów od 2006 r. 195 (w proc.) Dynamika zysku handel hurtowy i detaliczny, naprawa samochodów i motocykli 1. Mamy 11 firm wśród 16 Rovese netto od 2006 r. 14 (w proc.) 500 największych w Polsce Największe firmy 215 budownictwo 2. Wartość Elektrowni Połaniec w województwie Elektrownia Połaniec SA Grupa Polskie Składy 60 6 lidera wartości w regionie Grupa GDF SUEZ przychody przeciętne Budowlane SA Energia Polska GK Grupa Polskie Składy Budowlane dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami wynosi 1,8 mld zł ze sprzedaży zatrudnienie (Busko-Zdrój) (Połaniec) 200 oraz rekultywacja; energia (w mln zł) (etaty) proc. mieszkańców woj. świętokrzyskiego Grupa Ożarów zysk/strata 149 pozostała działalność darzy szacunkiem właścicieli dużych firm netto 4 (w mln zł) 225 ŹRÓDŁO: LISTA 500, RZECZPOSPOLITA ŹRÓDŁO: LISTA 500, RZECZPOSPOLITA ŹRÓDŁO: LISTA 2000, RZECZPOSPOLITA , ,1

18 Jesteśmy Od stuleci handel zagraniczny jest źródłem dobrobytu. Umożliwia najlepsze wykorzystanie kapitału i pracy. Dzięki niemu konsumenci mają większy wybór towarów i niższe ceny. Natomiast zdolność do eksportu jest dowodem na konkurencyjność poszczególnych przedsiębiorstw i narodowej gospodarki. Województwo świętokrzyskie z 13-procentowym udziałem eksportu w przychodach ze sprzedaży jest poniżej średniej krajowej, ale ma tak znanych eksporterów jak Rovese (d. Cersanit) czy producent szkła NSG. Wyniki niektórych, także mniejszych, pokazujemy na mapie. Ich łączne przychody z eksportu stanowią ok. 40 proc. eksportu z regionu i to dzięki niemu powstały i istnieją w nich setki miejsc pracy. W sumie eksporterami jest ponad 250 firm z woj. świętokrzyskiego. Mieszkańcy naszego regionu doceniają fakt, że konkurencyjność na rynku globalnym i eksport wzmacniają prestiż kraju. Ze stwierdzeniem, że prywatni przedsiębiorcy budują siłę ekonomiczną Polski na świecie, zgadza się tu 69 proc. osób. 2,4 Eksport z woj. świętokrzyskiego jest konkurencyjni Liczba jednostek zagranicznych (filii, spółek i oddziałów) firm z woj. świętokrzyskiego ŹRÓDŁO: GUS, DANE ZA 2010 R. Cypr Rosja Liczba firm-eksporterów w Polsce (w tys.) Niemcy 12,4 ogółem Ukraina 13,8 ŹRÓDŁO: GUS, DANE OGÓLNOPOLSKIE Nie tylko wśród dużych, lecz także wśród MSP jest w Polsce wielu eksporterów. Najwięcej w (w proc.) przemyśle 53,3 handlu 26,8 transporcie 143 (85,3 %) 62 SKANDYNAWIA EUROPA WSCHODNIA EUROPA EUROPA ZACHODNIA AFRYKA Szwecja Finlandia Rosja Estonia Wielka Dania Litwa Łotwa Brytania Białoruś Niemcy Francja Czechy UE Słowacja Węgry Ukraina Rumunia Hiszpania Bułgaria Włochy W 2011 r. mieliśmy w woj. świętokrzyskim 274 6,2mld firmy-eksporterów Łączne przychody z eksportu w 2011 r. wyniosły* zł Co stanowiło 13,4proc. przychodów ogółem Coraz aktywniej penetrujemy świat 34 nasze firmy mają filie i spółki za granicą * DANE PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH SEKTORA PRZEDSIĘBIORSTW, W KTÓRYCH LICZBA PRACUJĄCYCH PRZEKRACZA 9 OSÓB. ŹRÓDŁO: GUS 2011, 2010 razy większy niż eksport warzyw z całej Polski Główne Wartość eksportu kierunki eksportu (mln zł) 2007 r r. Vive Textile AMERYKA 5,8 Recycling POŁUDNIOWA działalności profesjonalnej usługowej i technicznej Kielce 3,8 budownictwie! 3,0 ŹRÓDŁO: GUS, DANE OGÓLNOPOLSKIE 482 (74 %) Prywatni przedsiębiorcy budują siłę 131 (25,6 %) 1. Co szósta firma jest ekonomiczną Polski na świecie 312 eksporterem* (w proc.) 59 nie wiem 2. Średnio co siódma zdecydowanie tak (62 %) 674 złotówka sprzedaży (52,4 %) DS Smith pochodzi z eksportu raczej nie Barlinek Polska 3. Kierunki eksportu: Unia Kielce Kielce Europejska, ale również 97* NSG Group 48 raczej tak Ukraina i Ameryka Rovese * Dotyczy firm ŹRÓDŁO: GFK POLONIA w Polsce zatrudniających Kielce Południowa DLA PKPP LEWIATAN Sandomierz powyżej dziewięciu osób * 2008 r. ŹRÓDŁO: LISTA 500, RZECZPOSPOLITA, GUS, SPÓŁKI AZJA Japonia 35 (17 %) 35 Ceramika Nowa Gala Końskie (w nawiasie podano udział eksportu w sprzedaży ogółem, w 2011 r.)

19 95 budynki stado podstawowe Bilans Rolnik kapitał (w tys. zł) własny ziemia aktywa trwałe aktywa zobowiązania aktywa pasywa 88 obrotowe długoterminowe ogółem ogółem maszyny zapasy 75 i środki zobowiązania transportu stado krótkoterminowe obrotowe 44 prawdziwy mikroprzedsiębiorca 78 inne ŹRÓDŁO: FADN I POWSZECHNY SPIS ROLNY Przychody gospodarstwa rolnego to proc. obrotów mikrofirmy Wwojewództwie świętokrzyskim jest 141 tys. gospodarstw rolnych, w większości Dochód z rodzinnego z naszego województwa bardzo małych. Część z nich nie przynosi dochodu, bo nie sprzedaje swoich gospodarstwa rolnego 141 W woj. świętokrzyskim mamy 244 produktów. Nie oznacza to jednak, że nie ma wśród rolników prawdziwych Roczne przychody koszty 143tys. zł (w tys. zł) przedsiębiorców. Dochód na osobę Efektywność ekonomiczną gospodarstw rolnych bada Instytut Eko- dopłaty pełnozatrudnioną z rodziny 72 czynsze 4 nomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej. Obserwuje ponad 700 tys. 60 gospodarstwa rolne tys. zł Ale tylko Liczba gospodarstw pod względem obszaru gospodarstw rolnych w Polsce, a niektóre z nich (ponad 5 tys.) prowadzą przychody odsetki 5 żywiec wołowy rachunkowość rolniczą, dzięki czemu ogółem podatki możemy się dowiedzieć, jakie mają żywiec drobiowy wynagrodzenia 10 przychody i koszty. ma powyżej 15 ha powierzchni poniżej 1 ha 1-2 ha 2-3 ha 3-5 ha 5-10 ha ha 15 ha W woj. świętokrzyskim w badaniach tych w 2010 roku uczestniczyło W 2011 r. rolnicy sprzedali w skupie a zwierzęce za mleko i przetwory 46 amortyzacja 42 produkty roślinne za 97 efektywnych ekonomicznie rodzinnych gospodarstw rolnych. To mogą 99proc. koszty 682 ogółem pozostałe 5 być małe obszarowo gospodarstwa, użytków rolnych produkcja 274 usługi 3 to gospodarstwa ale całe pod szkłem, duże sadownicze czy wielkoobszarowe zorientowa- zwierzęca koszty utrzymania indywidualne 346mln zł mln zł żywiec wieprzowy maszyn i budynków W przeliczeniu ne na produkcję mięsa, mleka czy zboża. Ilustracja obok pokazuje przeciętne energia 23 na jednego mieszkańca kilogramów litrów dochody i koszty tych właśnie gospodarstw. Liczby dowodzą, że są to rze- pozostałe 12 regionu było to pozostałe 8 żywca rzeźnego 128mleka koszty czywiście mikroprzedsiębiorstwa. środki ochrony roślin 11 Rolnicza firma raportuje, ekonomiści obliczają (badania FADN) ziemniaki 5 ogólnogospodarcze 97 gospodarstw w woj. świętokrzyskim pod względem wartości ekonomicznej średnich i dużych 41 nasiona i sadzonki 10 prowadziło w 2010 r. rachunkowość rolniczą na potrzeby systemu FADN. Oto portret przeciętnego z nich: warzywa i kwiaty 12! buraki cukrowe 12 nawozy 23 Roczny czas pracy Czyli w każdym Do tego wykorzystują Czyli zatrudniają, własnej wynosi pracują, średnio licząc, , rośliny oleiste 12 średnio licząc, 1. 1,3 mln złotych wynoszą 0,67 średnio aktywa efektywnego gospodarstwa godziny rocznie owoce 19 rolnego w regionie produkcja koszty godzin osoby na pełny etat pracy najemnej osoby na pełny etat 2. Pracują w nim średnio roślinna bezpośrednie pasze 120 Zatem w takiej rolniczej Średnio gospodarują na Wartość jej prawie 3 osoby mikrofirmie pracują ,3 zboża produkcji wynosi zł w sumie 3. Ich produkcja wyniosła przeciętnie przeciętnie 357 tysięcy Wartość przychodów prawie ha ziemi własnej przeciętnej mikrofirmy złotych 3 osoby 436 tys. zł i dzierżawionej w woj. świętokrzyskim to* * DO 9 ZATRUDNIONYCH 36 37

20 177 Jesteśmy Innowacyjni 370 mln zł nakładów świętokrzyskich tysięcy Według badań GUS woj. świętokrzyskie ma dość niski odsetek przedsiębiorstw innowacyjnych wśród firm przemysłowych firm na innowacje to (cena: 2100 zł) 16,5 proc. Na najnowszej liście najbardziej innowacyjnych firm Rzeczpo- ( r., w proc.) Przedsiębiorstwa innowacyjne spolitej z regionu w czołówce znalazły wśród ogółu wśród ogółu się tylko Odlewnie Polskie ze Starachowic. Co nie oznacza, że nie ma tu in- przedsiębiorstw przemysłowych przedsiębiorstw usługowych nych innowacji, np. o pomysłach w zakresie marketingu firmy WiR piszemy obok. W sumie jednak, przedsiębiorcy b.d b.d. regionu w 2010 r. zainwestowali w innowacje tylko 370 mln zł. To zdecydowanie za mało. W Polsce nakłady na badania i rozwój jako odsetek PKB (0,74 proc.) są bardzo niskie. W jednostkach ,3 Nakłady firm 0,45 badawczo-rozwojowych w woj. świętokrzyskim 0,31 0,31 0,35 0,33 w przedsiębiorstwach na działalność A w woj. świętokrzyskim ten wskaźnik wynosi tylko 0,42 proc. (132 zł na woj. świętokrzyskiego o innowacyjną 0,04 0,02 0,03 0,04 b.d. konecki pracowały w 2010 r. osoby proc. więcej niż w 2005 r. wynosiły: (w mld zł) ŹRÓDŁO: GUS mieszkańca w 2010 r.). Według Adama Górala, twórcy Asseco, innowacyj- skarżyski Średnio nakłady w jednym a w usługowym 896 inwestującym w innowacje ność to doskonalenie produktu, a niekoniecznie wymyślenie tego, czego przemysłowym starachowicki przedsiębiorstwie ostrowiecki w 2010 r. wynosiły 3081tys. zł tys. zł nikt inny nie wymyślił. To daje szansę na sukces polskim kreatywnym przedsiębiorcom, także tym, którzy nie mają do sieci slow food Sprzedaż produktów Odsetek firm Od boczku innowacyjnych* innowacyjnych włoszczowski PRZEMYSŁ USŁUGI ( r.) wystarczających środków. Kielce Nagrodzona w konkursie na tytuł lidera innowacji 5,7 16,5 opatowski 0,6 Świętokrzyskie 11,4 i rozwoju firma WiR Szproch i Pietrusiewicz Zakłady 6 16,6 2,8 Dolnośląskie 13,3 Mięsne z Łopuszna istnieje na polskim rynku od 1994 roku. kielecki 14,7 Kujawsko-Pomorskie 17,9 0,5 9,4 Systematyczne inwestycje i wprowadzanie najnowszych 3,4 17,1 17,4 Lubelskie! 12 technologii sprawiły, że WiR w ciągu kilkunastu lat stał się 4,5 15,9 jędrzejowski sandomierski 0,8 Lubuskie 10,9 zakładem o europejskich standardach. Firma 6,7 Łódzkie 13,4 1,1 specjalizuje się nie tylko w wędlinach, lecz także 1. W innowacje inwes- 10,3 8,5 Mazowieckie 17,3 6,5 innowacjach marketingowych i organizacyjnych. tujemy w regionie 15,6 staszowski 10,6 Małopolskie 16,3 Sklepy premium, zorganizowane przez WiR pod marką ok. 0,4 mld złotych rocznie 1,1 12,8 5,3 19,3 0,6 Opolskie Specyjały świętokrzyskie, oferują od trzech lat to, 13,7 2. W przemyśle 16,5 procent 8,5 20,7 co najsmaczniejsze w regionie. Jak można przeczytać 0,7 Podkarpackie 12,8 świętokrzyskich firm GUS 5,0 Podlaskie 17,0 na stronie internetowej m.in. miód z Ciemiętnik, pińczowski 0,3 8,3 uznaje za innowacyjne dżemy i konfitury z Dankowa i Pińczowa, śliwki 43,4 15,3 2,4 Pomorskie buski 13,4 szydłowskie, fasolę korczyńską, krówki opatowskie, 3. W sferze badań i rozwoju 12,9 1,1 Śląskie 20,3 12,4 buncok strzałkowski, chleby z Pińczowa i Kurzelowa, w przedsiębiorstwach 10,7 Warmińsko-Mazurskie 18,6 0,9 8,7 przyprawy ze Złotej Pińczowskiej, jajka od kur regionu pracują tylko 11,2 Wielkopolskie 16,2 1,2 12,4 zielononóżek ze Słupi Koneckiej. W ladach chłodniczych 364 osoby 2,9 15,5 1,3 Zachodniopomorskie 11,9 królują rzecz jasna wędzonki i kiełbasy z Łopuszna. kazimierski * PRZYCHODY ZE SPRZEDAŻY PRODUKTÓW INNOWACYJNYCH - NOWYCH ALBO ISTOTNIE ULEPSZONYCH - JAKO ODSETEK PRZYCHODÓW ZE SPRZEDAŻY OGÓŁEM ŹRÓDŁO: GUS USŁUGI PRZEMYSŁ i-padów 3