Martwe drzewa a bezpieczeństwo prac w lesie

Transkrypt

1 Martwe drzewa a bezpieczeństwo prac w lesie Puszczykowo, 27 kwiecień 2011 Jacek Wiekiera, RDLP Poznań

2 Cele ochrony przyrody związane z martwymi drzewami stają się sprzeczne z wymaganiami bezpieczeństwa pracy w lesie. Zwłaszcza że jedno prawo zobowiązuje do preferowania ochrony przyrody, drugie zaś wymaga od pracodawcy ochrony pracowników, bezpiecznych miejsc pracy i zminimalizowania ryzyka. 2

3 Wypadki śmiertelne i ciężkie w latach w PGL LP związane z występowaniem martwych drzew. RDLP Krosno, Nadleśnictwie Komańcza, Leśnictwo Prełuki, oddz. 47 a W dniu r. podczas prac w trzebieży, przy pozyskaniu drewna wypadkowi śmiertelnemu uległ drwal. Prace przy pozyskaniu surowca drzewnego prowadzone były w drzewostanie bukowym. 3

4 Prace wykonywane były przez dwóch pracowników leśnych: -drwala (ofiara wypadku) -pomocnika syn drwala Po obaleniu przez drwala w dół stoku, częściowym okrzesaniu z gałęzi i przerzynce drewna bukowego, pomocnik przystąpił do łupania wałków na szczapy. W tym czasie drwal niosący piłę łańcuchową oddalił się na odległość ok. 30 m od miejsca zakończonej pracy przy ściętym i obalonym drzewie. 4

5 W tym momencie nastąpiło złamanie przy odziomku (na wys. 1 m) i przewrócenia się złomu drzewa martwego Jd. Upadająca w górę stoku na przechodzącego drwala odłamana część pnia martwego drzewa (wym. dł.13 m i grub. 30 cm), uderzyła go w ramię, powodując upadek do pozycji siedzącej. W tym czasie odwrócony plecami syn, pracujący przy łupaniu drewna, po usłyszeniu odgłosu upadku drzewa odwrócił się i zobaczył ojca, siedzącego pod kłodą leżącą na innym spróchniałym pniu. 5

6 Zanim nastąpił zgon, ofiara wypadku zdążyła wymienić jeszcze kilka zdań z synem. Widocznym błędem, było nie usunięcie wcześniej zagrożenia stworzonego przez stojące martwe drzewo. Do akcji ratowniczej natychmiast przystąpiły powiadomione wcześniej służby GOPR i pogotowia lotniczego z Sanoka. 6

7 Pień złamanej jodły 7

8 8

9 9

10 10

11 RDLP Białystok, Nadleśnictwo Drygały, Leśnictwo Wilczy Las, oddz. 595 b W dniu r. podczas prac trzebieżowych przy pozyskaniu drewna wypadkowi ciężkiemu (pęknięta podstawa czaszki i złamanie otwarte podudzia) uległ pracownik Zakładu Usług Leśnych. Rozpoczęcie prac na powierzchni nastąpiło około godziny 7:40. Przed przystąpieniem do prac przy pozyskaniu drewna Podleśniczy wskazał drwalowi wyznaczone drzewa do ścinki, następnie oddalił się ze strefy niebezpiecznej. Pracownik przystąpił w tym czasie do prac przygotowawczych. 11

12 12 Podleśniczy z dalszej odległości usłyszał zatrzymanie pracy pilarki i trzask obalanego drzewa. Obrócił się w kierunku w którym pracował drwal i zobaczył leżącego pracownika w bliskiej odległości od ścinanego drzewa (+ -2,5m). Natychmiast podbiegł do miejsca zdarzenia i stwierdził, iż poszkodowany ma przygniecioną kończynę dolną lewą przez złamaną część posuszu jałowego stojącego wcześniej w sąsiedztwie ścinanego drzewa ( Brz o średnicy około 20 cm w odległości około 8m od drzewa ścinanego).

13 13 Podczas ścinki i obalania wyznaczonego drzewa jedna z gałęzi zaczepiła o górną część stojącego w bliskim sąsiedztwie posuszu jałowego i rozbujała je. W ruchu zwrotnym drzewo posuszowe pękło (na wysokości około 1,6-1,9m) i przygniotło poszkodowanego próbującego oddalić się na bezpieczną odległość, po ścieżce oddalania.

14 14 Poszkodowany krwawił z nosa i ucha, miał ciężki oddech oraz wysunięty, zaciśnięty zębami język. Podleśniczy udzielił pomocy doraźnej poprzez udrożnienie dróg oddechowych ( czynności życiowe były zachowane ale nastąpiła utrata przytomności - wsunął pomiędzy zaciśnięte zęby średnicomierz co zapobiegło odgryzieniu języka i ułatwiło oddychanie)

15 Zorganizowano akcje ratowniczą w krótkim czasie. Do wypadku doszło najprawdopodobniej o godz. 8:05. Zespół ratowniczy przejął poszkodowanego około 8:40. Poszkodowany odzyskał przytomność w karetce. Odwieziony został do szpitala powiatowego w Piszu. 15

16 16

17 17

18 RDLP Białystok, Nadleśnictwo Borki, Leśnictwo Zielonka, oddz. 221 a W dniu roku miał miejsce wypadek ze skutkiem śmiertelnym, któremu uległ drwal. Do wypadku doszło podczas prac trzebieżowych. W momencie przechodzenia w pobliżu martwego drzewa (osika) spadł niej fragment wierzchołka ( gruby konar), który uderzył pracownika w okolice szyi i głowy, co spowodowało zgon. Do zdarzenia doszło w słoneczny, bezwietrzny dzień. 18

19 Jedno z kilku zaleceń wydanych przez nadleśniczego do realizacji. Dokonania weryfikacji i oceny pozostawionych ekologicznych drzew stojących i ścięcia drzew zagrażających życiu i zdrowiu ludzi. 19

20 20

21 21

22 22

23 Niemcy Badenia-Wirtemergia Martwe drzewa w lasach państwowych Badenii- Wirtembergii są sprawcą rosnącej liczby wypadków, w tym także śmiertelnych. Państwowe gospodarstwo leśne Badenii-Wirtembergii (ForstBW) wprowadza więc w życie Koncepcję starego i martwego drewna (AuT-Konzept: Alt- und Totholzkonzept). 23

24 Koncepcja Najogólniej mówiąc polega ona na łącznym rozpatrywaniu przestrzennej koncentracji wszystkich martwych drzew zamiast koncentrowania uwagi na wielu pojedynczych martwych drzewach. 24

25 Strefy zagrożeń Z każdym drzewem tej grupy wiążą się dwie strefy zagrożeń. Pierwsza strefa obejmuje powierzchnię mieszczącą się w polu poziomego rzutu korony drzewa (zagrożeniem są opadające gałęzie), druga zaś w polu, którego promień jest równy wysokości (zagrożeniem są przewracające się drzewa). Rozmieszczenie tych drzew powinno zapewnić, przy żądanej ich liczbie oraz powierzchni danego lasu, maksymalne zredukowanie sumy stref zagrożeń. Autorzy omawianego problemu przedstawiają stosowny przykład ograniczony do 5 martwych drzew na 1 ha lasu przy jego powierzchni wynoszącej 1 ha i 3 ha. 25

26 Wynik Wynika z niego, że rozmieszczenie 15 drzew na powierzchni 3 ha lasu zmniejsza sumę strefy zagrożeń o połowę w stosunku do rozmieszczenia 5 drzew na 1 ha. Źródło: AFZ - Der Wald, Nr 1/2010 IBL, Doniesienie z Leśnego Świata nr 2/

27 Podsumowanie Zgodnie z obowiązującymi przepisami dotyczącymi bezpieczeństwa prac leśnych można je wykonywać po usunięciu wszelkich zagrożeń dla zdrowia i życia pracowników i innych osób. Drzewa martwe stojące, jako drzewa niebezpieczne winny być uprzednio obalone (z pozostawieniem ich w lesie), jeżeli występują w strefie niebezpiecznej ścinanego drzewa, lub prowadzone są jakiekolwiek inne prace leśne w odległości równej lub mniejszej od wysokości drzewa ekologicznego. 27

28 Rozważyć należy i ewentualnie przyjąć w pracach leśnych dodatkowe strefy niebezpieczne związane z obecnością stojących drzew martwych tj. określenie zakazu zbliżania się, przebywania oraz prowadzenia wszelkich prac związanych z gospodarką leśną w strefie równej lub mniejszej od min. jednej wysokości drzewa martwego przed jego obaleniem. Przyjęcie powyższej zasad w praktyce pozwoli na pogodzenie zasad ochrony przyrody z bezpieczeństwem pracy w lesie. 28

29 Dziękuję za uwagę Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Poznaniu ul. Gajowa Poznań sekretariat@poznan.lasy.gov.pl tel , fax