Zapowiada się mniejsza pomoc unijna dla rolników!

Transkrypt

1 Zapowiada się mniejsza pomoc unijna dla rolników! Autor: Ewa Ploplis Data: 28 maja 2018 Trwa proces stopniowego, ale konsekwentnego ograniczania środków na rolnictwo w Unii Europejskiej. Jak duża ma być pomoc unijna dla rolników po 2020 r.? Jakie są planowane środki na wspólną politykę rolną (WPR), dopłaty bezpośrednie? O tym jak zmieni się finansowanie rolnictwa przez Unię Europejską, z Czesławem Siekierskim, posłem do Parlamentu Europejskiego, przewodniczącym Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi europarlamentu rozmawia Ewa Ploplis. Pomoc unijna dla rolnictwa zmniejsza się Projekt budżetu na lata EP: Komisja Europejska (KE) przedstawiła, 2 maja 2018 r., długo oczekiwany projekt budżetu UE na lata Jakie środki dla rolnictwa po 2020 r. zaproponowano w projekcie? Rolnicy zastanawiają się czy będzie więcej 1 / 8

2 pieniędzy czy mniej? fot. Ewa Ploplis Czesław Siekierski, poseł do Parlamentu Europejskiego, przewodniczącym Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi Europarlamentu Przewodniczący C. Siekierski: Unia stanęła w ostatnich latach przed wyzwaniami, pojawił się m.in. kryzys migracyjny, skutki kryzysu gospodarczego, bezrobocia, reforma strefy euro, potrzeba inwestycji w obronność. Sprawiły one, że już od pewnego czasu była duża presja na ograniczenie dwóch tradycyjnych składowych polityki unijnej, tj. WPR oraz polityki spójności, które obecnie stanowią ok. 80% budżetu Unii. W projekcie Komisja Europejska ogłosiła cięcia środków na rolnictwo na poziomie 5%, jednakże bez uwzględnienia inflacji. Rzeczywiste zaproponowane cięcia w budżecie WPR są jednak dużo większe. EP: Jak duże są te cięcia? Według moich wstępnych wyliczeń wynika, że realne zaproponowane cięcia środków na rolnictwo (z uwzględnieniem inflacji) wynoszą nie kilka a kilkanaście procent. To jest ponad 40 mld euro w okresie siedmiu lat. Potwierdza to analiza Komisji Budżetowej europarlamentu. Wykazała ona, że będzie to ok. 15% mniej. Jest to więc niedopuszczalna manipulacja ze strony Komisji Europejskiej, która w propozycji niejako ukryła prawdziwe cięcia nie uwzględniając inflacji. Zwróćmy uwagę, że w obecnej perspektywie finansowej , po zmniejszeniu środków na 2 / 8

3 WPR o 11%, tj. ok. 48 mld euro, wynoszą one ok. 38% całości budżetu UE, a kolejnym okresie będzie to już mniej niż 30%! Nadchodzą zmiany fot. pixabay Komisja Europejska ogłosiła cięcia środków na rolnictwo na poziomie 5%, w rzeczywistości mowa o kwotach większego rzędu. EP: Czy to oznacza w praktyce, że zmniejsza się pomoc unijna dla rolników? Z w/w danych widać, że trwa proces stopniowego, ale konsekwentnego ograniczania środków na rolnictwo, który jeszcze w latach 80. wynosiły ponad 70% budżetu Wspólnoty. Co gorsza, dzieje się to w czasach malejących dochodów rolniczych, coraz większej niestabilności na rynkach rolnych i postępującej depopulacji obszarów wiejskich, które wymagają inwestycji w poprawę poziomu życia przez rozwój infrastruktury technicznej i społecznej oraz zwiększoną dostępność usług. W Komisji Rolnictwa europarlamentu zrobimy wszystko, żeby to zatrzymać ale będzie to trudne. EP: Jakie są inne najważniejsze zmiany w projekcie budżetu na lata zaproponowane przez Komisję Europejską? Do najważniejszych zaproponowanych zmian należą: 3 / 8

4 fot. Ewa Ploplis KE planuje zmniejszenie środków dla dwóch tradycyjnie największych polityk wspólnotowych, tj. WPR oraz polityki spójności. znaczące zwiększenie, tj. o 109 mld euro, nakładów na tzw. nowe wyzwania i pozostałe obszary priorytetowe, tj. politykę badań i innowacji oraz cyfryzację, wsparcie osób młodych, zarządzanie granicami i migracje, bezpieczeństwo i obronę, środowisko i zmiany klimatu, działania zewnętrzne, reformę strefy euro, wspomniane zmniejszenie środków dla dwóch tradycyjnie największych polityk wspólnotowych, tj. WPR oraz polityki spójności, wprowadzenie nowych tzw. zasobów własnych, nie pochodzących ze składek państw, dla budżetu UE na poziomie 22 mld euro, uzależnienie wypłat z funduszy europejskich od wypełniania przez dane państwo tzw. zasad praworządności, co jest szczególnie niebezpieczne z punktu widzenia naszego kraju, gdyż nasz rząd jest uwikłany w spór z Komisją Europejską w tym obszarze, większa elastyczność wewnątrz i między funduszami, co pozwoli na przenoszenie środków w razie sytuacji nadzwyczajnych. Jaka pomoc unijna dla rolników wchodzi w grę EP: Jak duży jest planowany budżet na rolnictwo? Ile pieniędzy przypadnie na płatności bezpośrednie, a ile na wsparcie rozwoju obszarów wiejskich? Po odliczeniu alokacji brytyjskiej, tj. 27,7 mld euro, proponowany budżet na rolnictwo wynosi 365 mld euro. Z tego 286,2 mld przypadnie na płatności bezpośrednie dla rolników i 78,8 mld na wsparcie rozwoju obszarów wiejskich. Widać więc, że proponuje się zachowanie dotychczasowych proporcji między filarami przy zmniejszonym budżecie. Oczywiście są to kwoty przedstawione w cenach bieżących, tj. bez uwzględnienia inflacji. Jeśli podamy te wielkości w cenach stałych z 2018 r., to okaże się, że ogólne nakłady na WPR w latach wyniosą może ok / 8

5 mld euro. Trwa proces stopniowego, ale konsekwentnego ograniczania środków na rolnictwo C. Siekierski EP: Co oznacza takie zmniejszenie budżetu WPR dla unijnego i polskiego rolnictwa? Przy tak trudnej sytuacji w rolnictwie, gdy dochody rolnicze wynoszą niespełna 50% średniej dla pozostałych grup zawodowych, z czego dodatkowo połowa pochodzi ze środków unijnych, każde zmniejszenie budżetu WPR spowoduje niekorzystne zmiany. Z jednej strony, nasili się proces upadłości gospodarstw. Z drugiej będzie rozwijana intensywna produkcja rolna w dużej skali. Gospodarstwa, aby wytrzymać konkurencję będą powiększały swój obszar. W rezultacie będzie to prowadziło do dalszego wyludniania się wsi, braku osób chętnych do pracy w rolnictwie. Będzie zanikał europejski model rolnictwa, oparty na małych i średnich gospodarstwach rodzinnych, przyjazny dla środowiska oraz utrzymujący wysokie standardy produkcji, dobrostanu zwierząt, zdrowia roślin i zwierząt. Dlatego w swoim wystąpieniu podczas debaty plenarnej nad projektem budżetu ostro skrytykowałem jakiekolwiek próby ograniczania środków na rolnictwo, wskazując, że byłoby to niesprawiedliwe w świetle przedstawionych powyżej wyzwań dla sektora rolnego. EP: Czy będzie obowiązkowe ograniczenie dopłat dla dużych gospodarstw i czy są planowane płatności degresywne? 5 / 8

6 fot. Ewa Ploplis Jaka będzie pomoc unijna dla rolnictwa także zależy od przedstawicieli Polski w UE Komisja zapowiada, że w swoich propozycjach legislacyjnych w sprawie reformy WPR zaproponuje obowiązkowy capping, czyli ograniczenie dopłat na gospodarstwo na poziomie 60 tys. euro rocznie lub wprowadzenie tzw. płatności degresywnych, tj. zmniejszających się wraz z areałem. Komisarz ds. rolnictwa Phil Hogan chce, aby uzyskane w ten sposób środki uzupełniły system zwiększonego finansowania gospodarstw mniejszych i średnich oraz wsparły działania interwencyjne. Zakłada się również, że środki te mogą w części pokryć zaproponowane zmniejszenie płatności. Dobrze, że proponuje się, aby od kwoty cappingu można było odliczyć koszty zatrudnienia pracowników w danym gospodarstwie. Polski rząd negocjuje kwestie pomocy unijnej dla rolników EP: Komisja nie wyszła naprzeciw oczekiwaniom polskiego rządu, w obszarze wyrównywania płatności bezpośrednich, który domagał się pełnego wyrównania dopłat w Unii, a nawet obiecywał podwojenie dopłat dla polskich rolników Nasili się proces upadłości gospodarstw przy takiej polityce UE C. Siekierski Trudno było się tego spodziewać. Zaproponowano jedynie dalszą konwergencję stawek płatności, tak aby w kolejnej perspektywie zmniejszyć o 50% różnicę między krajami o najniższych dopłatach, a poziomem 90% średniej unijnej. Takie podejście sprawi, że istotny wzrost odczują jedynie rolnicy w krajach bałtyckich, gdzie płatności bezpośrednie wzrosną średnio o ok. 13%. W przypadku Polski Komisja prognozuje niewielki spadek rzędu 0,9%, co wynika z faktu, że nasze płatności zbliżają się już do 90% unijnej. Dla większości krajów członkowskich przewidziano jednak dużo większe cięcia w wysokości 3,9%. Swój sprzeciw wobec przedstawionej propozycji wyrównywania dopłat zgłosiły już m.in. Belgia, Cypr, Dania, Grecja, Holandia, Słowenia i Włochy, wskazując w swoim liście do Komisji, że jej realizacja prowadziła do wypaczenia konkurencji na jednolitym rynku w związku ze zróżnicowanymi kosztami siły roboczej i ziemi uprawnej oraz odmiennymi warunkami agronomicznymi. 6 / 8

7 Będzie rozwijana intensywna produkcja rolna w dużej skali. C Siekierski EP: Jak będzie wyglądać sprawa transferu między filarami? Komisja przewidziała transfer między filarami na poziomie 10%. W obecnej perspektywie przesunęliśmy na dopłaty aż 25% środków II filaru. Jednym z celów negocjacji będzie więc zwiększenie możliwości transferów miedzy filarami, aby zapobiec obniżeniu płatności bezpośrednich dla rolników. Przy znaczącym ubytku środków w II filarze WPR, Komisja jako zaproponowała zmniejszenie poziomu współfinansowania unijnego o 10%. Oznacza to, że aby utrzymać dotychczasowy poziom wydatkowania w ramach programów rozwoju obszarów wiejskich konieczny będzie dodatkowy wysiłek finansowy po stronie państw członkowskich. W rzeczywistości ta propozycja stwarza możliwość dofinansowania dopłat bezpośrednich, ponieważ można przesunąć 10% z II do I filaru, a II filar uzupełnić z budżetu krajowego o przesuniętą wielkość wykorzystując do tego otwartą furtkę zwiększonego współfinansowania krajowego w II filarze. Wyższe składki członkowskie, większy budżet Czy propozycje Komisji dotyczące nowego budżetu UE i składek członkowskich znajdują poparcie? fot. Daniek Bierant Propozycje nowego budżetu UE zostały ostro skrytykowane 7 / 8

8 Powered by TCPDF ( Szereg krajów członkowskich, np. Szwecja, Holandia, Dania, Finlandia i Austria sprzeciwia się zwiększeniu składek członkowskich. Z kolei podniesienia wpłat chcą takie kraje jak Niemcy, Francja czy Polska. Parlament Europejski tradycyjnie wezwał do zwiększenia budżetu UE. Propozycje nowego budżetu UE zostały ostro skrytykowane m.in. przez główne organizacje rolnicze zrzeszone w COPA-COGECA, czy Europejską Radę Młodych Rolników CEJA. Ze stolic europejskich najgłośniej swój sprzeciw wyraził Paryż tradycyjnie broniący WPR. Czy oznacza to, że jest jeszcze szansa na zmiany? Projekt Komisji dopiero otwiera negocjacje, których wynikiem będzie ostateczny kształt budżetu wieloletniego, z podziałem na koperty krajowe, poszczególne polityki i programy. Jest już tradycją, że Komisja i Parlament są zwolennikami większego budżetu, podczas gdy państwa członkowskie w Radzie, pod wpływem krajów płatników, przed tym się bronią. Rozwiązaniem zawsze jest kompromis i tak musi być tym razem. Należy jedynie mieć nadzieję, że przeszkodą nie okażą się istotne ograniczenia czasowe, przed jakimi stoi Unia w związku z Brexitem i wyborami europejskimi w przyszłym roku. Komisja przewidziała transfer między filarami na poziomie 10%. C. Siekierski Komisja zakłada, że budżet UE, a więc i plan finansowania rolnictwa po 2020 r. zostanie uchwalony przed wyborami do Parlamentu Europejskiego. Są one przewidziane w maju 2019 r. Czy realne jest uchwalenie w/w ram finansowych w tym terminie? Czy do tego czasu będzie wiadomo dokładnie jaka będzie pomoc unijna dla rolników po 2020 r.? Termin ten wydaje się mało realny, biorąc pod uwagę doświadczenia z negocjacji nad poprzednimi budżetami. Kluczową rolę do odegrania ma tutaj Rada Europejska, czy szefowie państw i rządów, którzy w razie konsensusu mogą podjąć decyzję na jednym szczycie. Niemniej jednak droga do porozumienia w gronie 27 państw, o tak rozbieżnych interesach wydaje się wyjątkowo długa. Dziękuję za rozmowę. 8 / 8