Nierówności społeczne a samoocena stanu zdrowia starszych mieszkańców Krakowa
|
|
- Łukasz Rudnicki
- 5 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Mirczak Probl Hig A Epidemiol i wsp. Nierówności 2010, 91(4): społeczne a samoocena stanu zdrowia starszych mieszkańców Krakowa 637 Nierówności społeczne a samoocena stanu zdrowia starszych mieszkańców Krakowa Social inequalities and health self-assessment of elderly residents of Cracow Anna Mirczak, Beata Tobiasz-Adamczyk, Piotr Brzyski Zakład Socjologii Medycyny, Katedra Epidemiologii i Medycyny Zapobiegawczej Uniwersytet Jagielloński, Collegium Medicum Wprowadzenie. Problem nierówności społecznych jest przedmiotem licznych badań podejmowanych w wielu krajach. Badając pozycje społeczną jednostki należy zwrócić uwagę przede wszystkim na jej zawód, dochód i poziom wykształcania. Wykształcenie jako główny wskaźnik nierówności społecznej decyduje o uprzywilejowaniu lub upośledzeniu społecznym. Im wyższe wykształceniem tym większa szansa na lepszą pracę, wyższe zarobki, wyższy standard życia oraz prestiż społeczny, a tym samym lepsze wyposażenie w zasoby psychospołeczne. Poziom uzyskanego wykształcenia kształtuje również postawy jednostki wobec zdrowia i choroby, a także system wartości i styl życia. Cel pracy. Ocena wpływu pozycji społecznej respondentów oraz jej zmiany w stosunku do pozycji społecznej rodziców badanych na samoocenę stanu zdrowia starszych mieszkańców Krakowa. Materiał i metody. Prezentowane wyniki stanowią część badań socjomedycznych nad jakością życia kobiet i mężczyzn przeprowadzonych w latach w Zakładzie Socjologii Medycyny Katedry Epidemiologii i Medycyny Zapobiegawczej Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum w Krakowie. Wywiady przeprowadzono w domach badanych z użyciem ustrukturyzowanych kwestionariuszy. Grupę badawczą stanowiło 733 osób (412 kobiet i 321 mężczyzn) w wieku 65 lat mieszkających w Krakowie. Wyniki i dyskusja. Analiza uzyskanych wyników wskazuje, że poziom wykształcenia, jako jeden z głównych wyznaczników nierówności społecznej, rozpatrywany w dwóch kategoriach (wykształcenie respondentów i ich rodziców) istotnie wpływa na samoocenę stanu zdrowia badanych osób starszych. Wnioski. Poziom wykształcenia badanych mężczyzn istotnie wpływa na ich samoocenę stanu zdrowia natomiast na samoocenę stanu zdrowia dokonywaną przez respondentki istotnie wpływa poziom wykształcenia uzyskany przez rodziców badanych kobiet. Zarówno w grupie kobiet jak i mężczyzn zaobserwowano zjawisko awansu edukacyjnego. Słowa kluczowe: osoby starsze, wykształcenie, nierówność społeczna, samoocena stanu zdrowia Background. The problem of social inequalities has been the subject of research in many countries. The three most commonly employed indicators of the socio-economic status in contemporary societies are income, education and occupation. Education is often regarded as an indicator of the first choice because the higher the education the greater chance for a better job, higher salary, higher living standards, and social prestige. The level of education also shapes the attitudes of individuals towards health and disease as well as value systems and lifestyles. Aim. To evaluate the impact of the respondents social position and its change in relation to the social position of their parents on the selfassessment of health of elderly residents of Cracow. Material and methods. The results of this analysis are a part of a wider socio-medical study on the quality of life of elderly people carried out between by the Department of Medical Sociology at Jagiellonian University Medical College in Cracow. A randomly chosen sample of the cohort of the citizens of Cracow, aged 65 years, was selected from the general population to participate in the socio-medical study. A baseline study was performed using interviews based on structured questionnaires. Personal interviews were conducted with house-to-house visits. The database consisted of 733 persons. Results and discussion. The analysis of the results indicates that the level of education as one of the main determinants of social inequality, considered in two categories (education of respondents and their parents), has significantly affected health self-assessment of the elderly subjects. Conclusions. The level of education of men considerably affects their health self-assessment while women s health self-assessment has been strongly affected by the level of education obtained by their parents. Both in the group of men and women the phenomenon of educational promotion has been observed. Key words: elderly people, level of education, social inequality, health self-assessment Probl Hig Epidemiol 2010, 91(4): Nadesłano: Zakwalifikowano do druku: Adres do korespondencji / Address for correspondence Mgr Anna Mirczak Zakład Socjologii Medycyny, Katedra Epidemiologii i Medycyny Zapobiegawczej UJ CM, ul. Kopernika 7a, Kraków tel. (12) , anna.mirczak@gmail.com Wprowadzenie Problem nierówności społecznych w relacji do uwarunkowań stanu zdrowia jest przedmiotem licznych badań podejmowanych w wielu krajach. Badając strukturę społeczną danego społeczeństwa, należy zwrócić uwagę na cechy demograficzne (wiek, płeć), cechy ekonomiczne (dochód, sytuacja materialna), polityczne (dostęp do władzy, stan uprzy-
2 638 Probl Hig Epidemiol 2010, 91(4): wilejowania pewnych osób, przynależność partyjną itd.), miejsce zamieszkania (miasto, wieś), wyznanie, przynależność etniczną, rasową, poziom wykształcenia oraz układ wartości i system normatywny (role i pozycje społeczne). Strukturę społeczną możemy rozpatrywać m.in. pod względem gradacyjnym, zwracając uwagę na hierarchię społeczną. Szanse życiowe jednostki zależą od jej pozycji zajmowanej w drabinie hierarchii społecznej, która wpływa na system jej wartości poprzez potrzeby, zwyczaje, wzory codziennych zachowań oraz relacje międzyludzkie. Najważniejsze czynniki generujące nierówności społeczne, poprzez selekcję społeczną, to ograniczony dostęp do społecznie cenionych dóbr takich jak: bogactwo, władza i prestiż, ale też wiedzy. Jak podkreślono, ważnym czynnikiem warunkującym nierówności społeczne, jest poziom wykształcenia, które było i jest jednym z najważniejszych mechanizmów decydujących o uprzywilejowaniu lub upośledzeniu społecznym. Im wyższe wykształceniem tym większa szansa na lepszą pracę, wyższe zarobki, wyższy standard życia oraz prestiż społeczny, a tym samym lepsze wyposażenie w zasoby psychospołeczne. Wykształcenie jest dobrem nierówno rozdzielanym w społeczeństwie, ponieważ jego zdobywanie nie jest wyłącznie sprawą indywidualną, ale zależy od regulacji kulturowej. W zależności od grupy społecznej, inna będzie wartość przypisywana wykształceniu. Francuski socjolog Pierre Bourdieu określił to mianem kapitału kulturowego (nawyki, zainteresowania, umiejętności itd. jakie zdobywa się w rodzinie), którego nabywanie jest uwarunkowane przynależnością do danej grupy [1]. Poziom uzyskanego wykształcenia, kształtuje również postawy jednostki wobec zdrowia i choroby a także system wartości i styl życia, który w koncepcji Lalonda [2], jest główną determinantą stanu zdrowia. Badania pokazują, że osoby z wyższym wykształceniem zdrowiej się odżywiają, są w większym stopniu aktywne fizycznie (największą aktywnością fizyczną odznaczają się mężczyźni pracujący umysłowo a najmniejszą niewykwalifikowani robotnicy), przejawiają większą aktywność w poszukiwaniu opieki medycznej (leczniczej i profilaktycznej), mają lepszy dostęp do opieki medycznej, w mniejszym stopniu stosują używki (im wyższe wykształcenie tym mniej osób regularnie palących papierosy) oraz ich warunki pracy mniej zagrażają zdrowiu. Wszystkie wymienione dobra: bogactwo, władza, prestiż, wykształcenie i zdrowie, mają charakter gradacyjny, a jednostki, grupy społeczne, posiadają je w różnym stopniu. Odmienne są również szanse dostępu do tych dóbr i wartości, co możemy określić mianem stratyfikacji społecznej. Jednym z podstawowych terminów, używanych właśnie do stratyfikacji społeczeństwa jest termin klasy społecznej lub warstwy społecznej. Klasy społeczne to nie tylko zbiór osób podobnych do siebie pod względem pewnych cech, ale społeczność silnie zintegrowana i ustrukturyzowana w nowe formy społeczeństwa [1]. Jako konsekwencja istnienia hierarchii stratyfikacyjnej społeczeństwa, pojawiło się zjawisko wertykalnej ruchliwości społecznej, czyli proces zmiany pozycji społecznej a także przynależności grupowej. Ruchliwość społeczna może także odbywać się w płaszczyźnie poziomej. Zmiany stratyfikacyjne mogą mieć charakter wewnątrzpokoleniowy (w obrębie jednego pokolenia) lub międzypokoleniowy. Postrzeganie zdrowia i jego samoocena są zależne od pozycji społecznej. Osoby z niższych klas społecznych postrzegają zdrowie głównie jako brak objawów chorobowych, uwarunkowanych szczęściem lub wiarą a tym samym ich oczekiwania względem zdrowia, są niewielkie. Natomiast oczekiwania zdrowotne osób z wyższych klas społecznych są dużo większe, co wynika z profesjonalnego podejścia do zdrowia oraz znajomości jego uwarunkowań. Wiedząc o tym, że zdrowie w dużej mierze zależy od stylu życia, poprawiając jego wymiar, jednostki mogą również poprawić stan swojego zdrowia. Samoocena stanu zdrowia może być dokonywana przez pryzmat modelu medycznego (obiektywna diagnoza lekarska) oraz przez pryzmat modelu społeczno-kulturowego, który uwzględnia status i czynniki społeczne jednostki (subiektywna ocena dokonywana przez samego zainteresowanego) [4]. W ocenie stanu zdrowia większego znaczenia nabiera jednak subiektywna ocena, ponieważ wpływa na poziom aktywności społecznej (relacje z innymi ludźmi), radzenie sobie ze stresem oraz na samoakceptację jednostki. Cel pracy Ocena wpływu pozycji społecznej respondentów oraz jej zmiany w stosunku do pozycji społecznej rodziców badanych na samoocenę stanu zdrowia starszych mieszkańców Krakowa. Materiał i metody Badania przeprowadzono w latach w Zakładzie Socjologii Medycyny Katedry Epidemiologii i Medycyny Zapobiegawczej Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum w Krakowie [5]. Grupę badawczą stanowiło 733 osób (412 kobiet i 321 mężczyzn) w wieku 65 lat mieszkających w Krakowie. Prezentowane wyniki stanowią część badań socjomedycznych nad jakością życia kobiet i mężczyzn na próbie wylosowanej przez Terenowy Bank Danych w Krakowie.
3 Mirczak A i wsp. Nierówności społeczne a samoocena stanu zdrowia starszych mieszkańców Krakowa 639 Narzędziem badawczym był ustrukturyzowany kwestionariusz wywiadu zawierający: informacje dotyczące danych społeczno demograficznych (płeć, wiek, stan cywilny, miejsce urodzenia, wykształcenie respondentów oraz ich rodziców), historię zatrudnienia, informacje o sytuacji rodzinnej, sposobie odżywiania, aktywności fizycznej, stosowaniu używek (tytoń, alkohol), strukturę gospodarstwa domowego, historię chorób oraz skalę ogólnej oceny stanu zdrowia SF-36 [6] z pytaniami o subiektywną ocenę stanu zdrowia, skalę depresji GDS (Geriatric Depression Scale) [7], skalę oceny stanu funkcjonalnego GARS (Groningen Activity Restriction Scale) [8] a także skali oceny satysfakcji życiowej LSA-A (Life Satisfaction Index A) [9]. Wszystkie powyższe skale zostały zwalidowane i zaadoptowane do polskich warunków kulturowych. Podstawą dokonanej przez respondentów samooceny stanu zdrowia było pytanie: Czy może Pan/i powiedzieć, jaki jest ogólnie Pana/i stan zdrowia?, na które respondenci odpowiadali wybierając jeden spośród pięciu dystraktorów: Doskonały, Bardzo dobry, Dobry, Średni, Zły. W dalszej analizie kategorie odpowiedzi: Doskonały, Bardzo dobry i Dobry połączono w kategorię Wysoka, natomiast kategorie odpowiedzi Średni i Zły na kategorię Niska. Jako wskaźnik pozycji społecznej, przyjęto poziom wykształcenia rozpatrywany w dwóch kategoriach tzn. ten, który uzyskali respondenci oraz poziom wykształcenia, który uzyskali rodzice badanych, jako czynnik znamiennie wpływający na zjawisko awansu społecznego. Analizę statystyczną zebranych wyników badań przeprowadzono za pomocą testu χ 2 oraz modelu regresji logistycznej z wykorzystaniem pakietu statystycznego SPSS 15 dla Windows. Jako poziom istotności dla testowanych hipotez zerowych przyjęto wartość 0,05. Wyniki Charakterystykę demograficzną badanej grupy, przedstawiono w tabeli I, z której wynika, że największą grupę osób stanowili żonaci mężczyźni (89%) oraz zamężne kobiety (61,8%). W grupie kobiet zaobserwowano duży odsetek kobiet owdowiałych (26,5%) natomiast w grupie mężczyzn, wdowieństwo dotyczyło tylko 6,2% osób (różnice istotne statystycznie). Analiza poziomu wykształcenia respondentów pokazała, że zarówno u kobiet jak i mężczyzn, największy odsetek stanowiły osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym lub niższym (odpowiednio: 43,7%; 49,2%), następnie osoby z wykształceniem średnim (35,2%; 26,5%) oraz najniższy odsetek stanowiły osoby z wykształceniem wyższym (21,1%; 24%). Jako miejsce urodzenia, badane kobiety podawały głównie wieś (51,4%), następnie Kraków (37%) oraz inne miasta (28,9%). W grupie mężczyzn zaobserwowano podobną strukturę. Tabela I. Charakterystyka demograficzno-społeczna badanej grupy (n=733) Table I. Socio-demographic characteristics of study group (n=733) Płeć /gender Kategoria /category Kobieta/woman Mężczyzna/man Test χ 2 n % n % Stan cywilny /civil status χ 2 =70,635 Zamężna/żonaty /married , Df=3 Wolny przez całe życie /always single 21 5,1 6 1,9 p<0,05* Wdowa/iec /widow/er ,5 20 6,2 Rozwiedziona/y /divorced 27 6,6 9 2,8 Wykształcenie /education χ 2 =6,229 Zasadnicze zawodowe lub niższe/vocational or primary , ,2 Df=2 Średnie /high school , ,5 p>0,05 Wyższe /university 87 21, Miejsce urodzenia/place of birth χ 2 =1,799 Kraków /Cracow , ,5 Df=2 Inne miasto/miasteczko /other city or small town 92 28, ,75 p>0,05 Wieś /village , ,0 Zamieszkiwanie /way of living χ 2 =71,749 Tylko z partnerem /only with a partner ,5 Df=3 Sam/a / alone 92 22,5 27 8,5 p<0,05* Z dziećmi/wnukami/with children/grandchildren 72 17, ,0 Z innymi osobami/with other persons 73 17,8 19 6,0
4 640 Probl Hig Epidemiol 2010, 91(4): Znacznie więcej kobiet zamieszkiwało samotnie (22,5%) w porównaniu do mężczyzn (8,5%) (różnice istotne statystycznie). Analiza poziomu wykształcenia rodziców respondentów pokazała, że zarówno w grupie kobiet jak i mężczyzn, struktura wykształcenia rodziców badanych była podobna. Najwięcej było osób, których rodzice uzyskali wykształcenie podstawowe lub niższe (68,55%; 71,8%), następnie wykształcenie gimnazjalne lub zasadnicze zawodowe (17,2%; 14,4%) oraz najmniejsza liczba osób, których rodzice uzyskali wykształcenie średnie lub wyższe (14,2%; 13,8%). Porównując wykształcenie respondentów i ich rodziców, wykazano, że większość badanych (66%) uzyskało poziom wykształcenia wyższy niż rodzice. Zarówno w grupie kobiet jak i mężczyzn, większość oceniła stan swojego zdrowia jako niski (63%; 58%), natomiast tylko 37% kobiet i 42% mężczyzn dokonało wysokiej samooceny swojego zdrowia. Czynniki społeczno demograficzne a samoocena stanu zdrowia z uwzględnieniem płci W tabeli II przedstawiono relację pomiędzy miejscem urodzenia respondentów a ich subiektywną oceną stanu zdrowia. Tylko w grupie kobiet stwierdzono istotnie statystycznie różnice w subiektywnej ocenie stanu zdrowia w zależności od miejsca urodzenia. Kobiety urodzone na wsi, w podobnym odsetku oceniały stan swojego zdrowia jako niski, podobnie jak grupa kobiet urodzona w Krakowie. Zarówno w grupie kobiet jak i mężczyzn zaobserwowano istotnie statystycznie różnice pomiędzy poziomem wykształcenia a subiektywną oceną stanu zdrowia. Grupa kobiet i mężczyzn z wykształceniem średnim i niższym, w większym stopniu oceniła stan swojego zdrowia jako niski, natomiast tylko osoby z wykształceniem wyższym częściej oceniły stan swojego zdrowia jako wysoki niezależnie od płci (tab. III). Analiza wielowymiarowego modelu regresji logistycznej, uwzględniającego tylko zmienne dotyczące poziomu wykształcenia badanych osób oraz ich rodziców, pokazała, że ryzyko niskiej samooceny stanu zdrowia, ocenianej za pomocą skali SF-36, w grupie mężczyzn z wykształceniem własnym wyższym, jest trzykrotnie niższe w porównaniu do mężczyzn z wykształceniem własnym zasadniczym zawodowym lub niższym (tab. IV). Ryzyko niskiej samooceny stanu zdrowia w grupie mężczyzn, którzy uzyskali wykształcenie wyższe niż rodzice, było dwa razy mniejsze niż u mężczyzn, którym nie udało się uzyskać wyższego wykształcenia od ich rodziców. W grupie kobiet, których rodzice uzyskali wykształcenie średnie lub wyższe, ryzyko niskiej Tabela II. Relacja pomiędzy miejscem urodzenia a subiektywną oceną stanu zdrowia Table II. Relationship between place of birth and self-assessment of health Subiektywna ocena stanu zdrowia/health self-assessment Płeć /gender Miejsce urodzenia /Place of birth Wysoka /high Niska/low Test χ 2 n % n % Kobieta/woman Kraków 55 35, ,1 χ 2 =9,918 Df=2 p<0,05 Inne miasto/other city 47 51, ,9 Wieś/village 52 31, ,5 Mężczyzna/man Kraków χ 2 =3,511 Df=2 p>0,05 Inne miasto/other city Wieś/village 52 36, ,1 Tabela III. Relacja pomiędzy poziomem wykształcenia a subiektywną oceną stanu zdrowia Table III. Relationship between level of education and self-assessment of health Subiektywna ocena stanu zdrowia/health self-assessment Płeć /gender Poziom wykształcenia/education level Wysoka/high Niska/low Test χ 2 n % n % Kobieta /woman Podstawowe lub niższe/primary or lower 30 27, ,5 χ 2 =18,226 Df=3 p<0,05 Zasadnicze zawodowe/vocational 26 36, ,4 Średnie /high school 40 32, ,7 Wyższe /university 58 53, ,3 Mężczyzna/man Podstawowe lub niższe/primary or lower 9 18, ,6 χ 2 =37,382 Df=3 p<0,05 Zasadnicze zawodowe/vocational 42 38, ,5 Średnie /high school 29 35, ,2 Wyższe /university 56 69, ,9
5 Mirczak A i wsp. Nierówności społeczne a samoocena stanu zdrowia starszych mieszkańców Krakowa 641 samooceny stany zdrowia było trzy krotnie niższe w odniesieniu do kobiet, których rodzice posiadali tylko wykształcenie podstawowe lub niższe (tab. IV). Według modelu standaryzowanego na samopoczucie psychiczne i stan funkcjonalny mierzony skalą GARS (tab. V) tylko zmienna wykształcenie wyższe niż rodziców straciła swój istotny wpływ na samoocenę zdrowia badanych mężczyzn, w porównaniu z modelem nie standaryzowanym na te zmienne. Dyskusja Analiza uzyskanych wyników wskazuje, że poziom wykształcenia, jako jeden z głównych wyznaczników nierówności społecznej, rozpatrywany w dwóch kategoriach (wykształcenie respondentów i ich rodziców) istotnie wpływa na samoocenę stanu zdrowia badanych osób starszych. W celu wykrycia zależności pomiędzy poziomem wykształcenia a samooceną stanu zdrowia badanych, analizie poddano dwa modele: pierwszy, nie standaryzowany na inne zmienne poza poziomem wykształcenia respondentów i ich rodziców oraz drugi, standaryzowany na samopoczucie psychiczne i niezależność funkcjonalną mierzoną za pomocą skali GARS. W obu modelach, w przypadku kobiet silniej zaznaczyła się zależność pomiędzy wykształceniem rodziców respondentek a ich własną samooceną stanu zdrowia, co może być traktowane jako oznaka dziedziczenia pozycji społecznej. W grupie mężczyzn natomiast, na dokonywaną samoocenę stanu zdrowia Tabela IV. Wpływ wykształcenia własnego i rodziców na ryzyko złej samooceny stanu zdrowia (Model 1 regresji logistycznej wielu zmiennych) Table IV. Impact of own and parents education on risk of poor self-assessment of health (Model 1 multivariate logistic regression) Kobiety/women Mężczyźni/men expb 95%CI expb 95%CI Miejsce urodzenia /place of birth Kraków 1 1 Inne miasto /other city 0,72 0,40 1,27 0,97 0,49 1,90 Wieś /village 1,16 0,71 1,91 1,12 0,65 1,93 Wykształcenie własne /own education Zasadnicze zawodowe lub niższe /vocational or lower 1 1 Średnie /high school 1,29 0,70 2,37 0,98 0,53 1,80 Wyższe /university 0,78 0,37 1,65 0,30 0,14 0,67 Wykształcenie rodziców /parents education Podstawowe lub niższe /primary or lower 1 1 Gimnazjalne lub zawodowe /junior high school or vocational 1,50 0,80 2,80 0,87 0,40 1,89 Średnie lub wyższe /high school or university 0,30 0,13 0,70 0,65 0,23 1,82 Wykształcenie wyższe niż rodziców (tak vs nie) /Education higher than the parents (yes vs. no) 0,65 0,36 1,17 0,50 0,26 0,97 Tabela V. Wpływ wykształcenia własnego i rodziców na ryzyko złej samooceny stanu zdrowia (Model 2 regresji logistycznej wielu zmiennych) Table V. Impact of own and parents education on risk of poor self-assessment of health (Model 2 multivariate logistic regression) Kobiety/ women Mężczyźni/ men expb 95%CI expb 95%CI Miejsce urodzenia Kraków/Cracow as place of birth 1 1 Miejsce urodzenia inne miasto /other city as place of birth 0,55 0,28 1,08 0,85 0,38 1,87 Miejsce urodzenia wieś /village as place of birth 0,95 0,55 1,66 1,19 0,64 2,18 Wykształcenie własne zasadnicze zawodowe lub niższe/own education 1 1 vocational or lower Wykształcenie własne średnie/own education high school 1,24 0,63 2,47 0,81 0,40 1,64 Wykształcenie własne wyższe/own education university 0,56 0,23 1,31 0,29 0,12 0,73 Wykształcenie rodziców podstawowe lub niższe/parents education 1 1 primary or lower Wykształcenie rodziców gimnazjum lub zawodowe/ parents education 1,27 0,61 2,62 1,14 0,44 2,95 junior high school or vocational Wykształcenie rodziców średnie lub wyższe/ parents education high 0,24 0,10 0,62 0,86 0,27 2,75 school or university Wykształcenie wyższe niż rodziców (tak vs nie)/ Education higher than the parents (yes vs. no) 0,67 0,35 1,29 0,54 0,26 1,12 (Model standaryzowany na samopoczucie psychiczne i stan funkcjonalny mierzony skalą GARS)
6 642 Probl Hig Epidemiol 2010, 91(4): wpływał głównie ich własny poziom uzyskanego wykształcenia. W modelu pierwszym, mężczyźni, którzy uzyskali wyższy poziom wykształcenia niż rodzice (awans edukacyjny) mieli dwukrotnie niższe ryzyko złej samooceny stanu zdrowia. W modelu drugim, ta zależność straciła swoją istotność co może wskazywać na to, że zmienna: wykształcenie wyższe niż rodziców wpływa na samoocenę stanu zdrowia także za pośrednictwem zmiennych takich jak samopoczucie psychiczne oraz stan funkcjonalny. Poziom wykształcenia wydaję się być czynnikiem, który bardzo silnie wpływa na stan zdrowia osób starszych. Wykształcenie bowiem wyznacza przynależność do danej klasy społecznej oraz wiąże się z określoną wiedzą i stylem życia jednostki. Badania prowadzone w Polsce a także w innych krajach Europy, potwierdziły zależność pomiędzy poziomem wykształcenia a umieralnością. Wykazano, że im niższe wykształcenie jednostki, tym większe ryzyko zgonu, niezależnie od płci [10]. Rodzaj czynników socjoekonomicznych wpływających na zdrowie osób starszych, zależy także od kraju i narodowości. Na przykład Grundy i Holt [11] podają, że na nierówności w zdrowiu wśród starszych mieszkańców Wielkiej Brytanii ma wpływ przede wszystkim poziom wykształcenia lub przynależność do danej klasy społecznej powiązana ze wskaźnikiem ubóstwa. Von dem Knesebeck uważa, że najlepszym wskaźnikiem zdrowia osób w wieku 60 lat w Niemczech jest wysokość dochodu, natomiast poziom wykształcenia, prestiż społeczny, aktywność finansowa (akcje, obligacje) oraz posiadanie nieruchomości, nie są bezpośrednio związane ze zdrowiem [12]. Badania, które zostały przeprowadzone w Wielkiej Brytanii nad zdrowiem (Black Report, 1980; The Health Divide, 1987), przyczyniły się do upowszechnienia wiedzy na temat skali klasowych nierówności w zdrowiu. W opublikowanych wynikach, wykazano związek pomiędzy liczbą zgonów i zachorowalnością a przynależnością klasową jednostki [13]. Wykazano również, że ogólny stan zdrowia ludności poprawia się, ale istnieją znaczące różnice pomiędzy poszczególnymi klasami. Osoby o wyższym statusie socjoekonomicznym są zdrowsze i żyją dłużej niż osoby z klas niższych. Jednostki z wyższym wykształceniem (urodzone w I klasie społecznej) żyją przeciętnie 7 lat dłużej w porównaniu do niewykwalifikowanych parowników fizycznych (urodzonych w V klasie społecznej). Podobne badania przeprowadzono w innych uprzemysłowionych krajach, potwierdzając zależność między stanem zdrowia a przynależnością klasową. Nie udało się jednak wyjaśnić mechanizmów, które warunkują tą korelację [1]. Prowadząc analizy porównawcze stanu zdrowia danych grup społecznych, obserwuje się zależność pomiędzy takimi zmiennymi jak: wiek, płeć, miejsce zamieszkania, stan cywilny, wykształcenie i dochód [14,15]. Niejednokrotnie jednak uchwycenie doświadczeń człowieka związanych z jego zdrowiem oraz chorobami i powiązanie tego z nierównością społeczną jest trudne, ponieważ zależy to od subiektywnej oceny danej osoby i jest uwarunkowane jej statusem socjoekonomicznym. Wnioski 1. Poziom wykształcenia istotnie wpływa na samoocenę stanu zdrowia badanych mężczyzn. 2. Poziom wykształcenia uzyskany przez rodziców badanych kobiet, istotnie wpływa na samoocenę stanu zdrowia dokonywaną przez respondentki. 3. Zarówno w grupie kobiet jak i mężczyzn zaobserwowano zjawisko awansu edukacyjnego (większość badanych uzyskało wykształcenie wyższe od swoich rodziców). Piśmiennictwo / References 1. Sztompka P. Socjologia. Analiza społeczeństwa. Znak, Kraków Bourdieu P. Outline of the Theory of Practice. Cambridge University Press Lalonde M. A new perspective on the Health of Canadians, W Working Document, Goverment of Canada. Ottawa, Tobiasz-Adamczyk B, Szafranie K, Bajka J. Zachowania w zdrowiu i chorobie. Opis przebiegu choroby z perspektywy pacjenta. CM UJ Tobiasz-Adamczyk B, Brzyski P, Bajka J. Społeczne uwarunkowania jakości życia kobiet u progu wieku starszego. UJ, Kraków Ware JE, Sherbourne CD. The MOS 36-item Short-Form Health Survey. Conceptual framework and item selection. Med Care 1992, 30: Yesavage JA, Brink TL, Rose TL, Lum O, Huanh V, Adey M. Development and validation of a geriatric depression screening scale: a preliminary report. J Psychiatr Res 1983, 17: Kempen GIJM, Miedema I, Ormel J, Molenaar W. The assessment of disability with the Groningen Activity Restriction Scale. Conceptual framework and psychometric properties. Soc Sci Med 1996, 40: Neugarten BL, Havighurst RJ, Tobin SS. The measurement of life satisfaction. J Gerontol 1961, 16:
7 Mirczak A i wsp. Nierówności społeczne a samoocena stanu zdrowia starszych mieszkańców Krakowa Synowiec-Piłat M. Zróżnicowanie i nierówności społeczne a zdrowie. [w:] Zdrowie i choroba wybrane problemy socjologii medycyny. Barański J, Piątkowski W (red). Atut, Wrocław Grundy E, Holt G. The socioeconomic status of older adults: How should we measure it in studies of health inequalities? J Epidemiol Community Health 2001, 55: Von dem Knesebeck O, Luschen G, Cockerham WC. Socioeconomic status and health among the aged in the United Stated and Germany: a comparative cross-sectional study. Soc Sci Med 2003, 57: Giddens A. Socjologia. PWN, Warszawa Mianowany ME, Drygas WK. Ocena zależności między wybranymi cechami społeczno-demograficznymi a samooceną stanu zdrowia starszych mieszkańców Łodzi. [w:] Nasze starzejące się społeczeństwo. Kowalewski JT, Szukalski P. UŁ, Łódź Marmot M, Wilkinson RG. Social determinants of health. The solid facts. Oxford University Press, Oxford 2006.
Kamil Barański 1, Ewelina Szuba 2, Magdalena Olszanecka-Glinianowicz 3, Jerzy Chudek 1 STRESZCZENIE WPROWADZENIE
Czynniki socjodemograficzne wpływające na poziom wiedzy dotyczącej dróg szerzenia się zakażenia w kontaktach niezwiązanych z procedurami medycznymi wśród pacjentów z WZW typu C Kamil Barański 1, Ewelina
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 317 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 317 SECTIO D 2005 Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie Academy of Physical Education, Krakow URSZULA MIĄZEK, MARIA
Unit of Social Gerontology, Institute of Labour and Social Studies ageing and its consequences for society
Prof. Piotr Bledowski, Ph.D. Institute of Social Economy, Warsaw School of Economics local policy, social security, labour market Unit of Social Gerontology, Institute of Labour and Social Studies ageing
Cz. II. Metodologia prowadzonych badań. Rozdz. 1. Cele badawcze. Rozdz. 2. Metody i narzędzia badawcze. Celem badawczym niniejszego projektu jest:
Cz. II. Metodologia prowadzonych badań Rozdz. 1. Cele badawcze Celem badawczym niniejszego projektu jest: 1. Analiza zachowań zdrowotnych, składających się na styl życia Wrocławian: aktywność fizyczna,
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 5 1 Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Białej Podlaskiej Instytut Pielęgniarstwa Higher State Vocational School
ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ I MASĄ CIAŁA RODZICÓW I DZIECI W DWÓCH RÓŻNYCH ŚRODOWISKACH
S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 1 2005 Władimir Bożiłow 1, Małgorzata Roślak 2, Henryk Stolarczyk 2 1 Akademia Medyczna, Bydgoszcz 2 Uniwersytet Łódzki, Łódź ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ
Barbara Adamczyk. Dzieci ulicy. w Polsce i na świecie. Definicja. typologia etiologia
Barbara Adamczyk Dzieci ulicy w Polsce i na świecie Definicja typologia etiologia Akademia Ignatianum Wydawnictwo WAM Kraków 2015 Spis treści Wstęp 13 Rozdział 1 Pojęciowe i kategorialne ustalenia fenomenu
530 Probl Hig Epidemiol 2009, 90(4): 530-535
530 Probl Hig Epidemiol 2009, 90(4): 530-535 Ogólnopolskie badania jakości życia związanej ze zdrowiem fizycznym i psychicznym kobiet w wieku 45-60 lat. Cz. 7. Badania kobiet z województwa łódzkiego Physical
Alicja Drohomirecka, Katarzyna Kotarska
ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 384 PRACE INSTYTUTU KULTURY FIZYCZNEJ NR 20 2003 ALICJA DROHOMIRECKA KATARZYNA KOTARSKA SPRAWNOŚĆ FIZYCZNA DZIECI PRZEDSZKOLNYCH ZE STARGARDU SZCZECIŃSKIEGO
STRUKTURA SPOŁECZNA Czynniki wpływające na kształt struktury społecznej
Czynniki wpływające na kształt struktury społecznej poziom rozwoju techniki wytwarzania dóbr poziom rozwoju gospodarczego zasady podziału dochodu stosunki własnościowe Warunki ekonomiczne Warunki ekonomiczne
Uwarunkowania rodzinne jako psychospołeczne zasoby jakości życia kobiet na początku wieku starszego
Beata Tobiasz-Adamczyk, Piotr Brzyski Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego Uwarunkowania rodzinne jako psychospołeczne zasoby jakości życia kobiet na początku wieku starszego Słowa kluczowe:
Maria Bartosińska 1/, Anna Bartosińska 2/
Bartosińska Probl Hig Epidemiol M i wsp. 2009, Ogólnopolskie 90(4): 501-505 badania jakości życia związanej ze zdrowiem fizycznym i psychicznym... cz. 2 501 Ogólnopolskie badania jakości życia związanej
/ Samodzielna Pracownia Informatyki Medycznej i Badań Jakości Kształcenia PAM w Szczecinie
Pastucha Probl Hig E Epidemiol i wsp. Ogólnopolskie 2009, 90(4): badania 495-500jakości życia związanej ze zdrowiem fizycznym i psychicznym... cz. 1 495 Ogólnopolskie badania jakości życia związanej ze
OCENA SATYSFAKCJI ŻYCIOWEJ I SAMOPOCZUCIA PSYCHICZNEGO PACJENTÓW PRZED OPERACJĄ TĘTNIAKA AORTY
OCENA SATYSFAKCJI ŻYCIOWEJ I SAMOPOCZUCIA PSYCHICZNEGO PACJENTÓW PRZED OPERACJĄ TĘTNIAKA AORTY EVALUATION OF LIFE SATISFACTION AND PSYCHOLOGICAL WELL-BEING OF PATIENTS BEFORE SURGERY AORTIC ANEURYSM Emilia
Ekonomiczne i społeczno-demograficzne czynniki zgonów osób w wieku produkcyjnym w Polsce w latach
UNIWERSTYTET EKONOMICZNY W POZNANIU WYDZIAŁ EKONOMII Mgr Marta Majtkowska Ekonomiczne i społeczno-demograficzne czynniki zgonów osób w wieku produkcyjnym w Polsce w latach 2002-2013 Streszczenie rozprawy
Geriatryczna Skala Oceny Depresji a sytuacja materialna i rodzinna osób starszych. Wstępne wyniki projektu PolSenior
Aleksandra Szybalska Katarzyna Broczek Warszawski Uniwersytet Medyczny Malwina Wawrzyniak Warszawski Uniwersytet Medyczny Małgorzata Mossakowska Geriatryczna Skala Oceny Depresji a sytuacja materialna
WPŁYW TECHNICZNEGO UZBROJENIA PROCESU PRACY NA NADWYŻKĘ BEZPOŚREDNIĄ W GOSPODARSTWACH RODZINNYCH
Inżynieria Rolnicza 4(102)/2008 WPŁYW TECHNICZNEGO UZBROJENIA PROCESU PRACY NA NADWYŻKĘ BEZPOŚREDNIĄ W GOSPODARSTWACH RODZINNYCH Sławomir Kocira Katedra Eksploatacji Maszyn i Zarządzania w Inżynierii Rolniczej,
WYKORZYSTANIE MODELU LOGITOWEGO DO ANALIZY BEZROBOCIA WŚRÓD OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POLSCE W 2010 ROKU
STUDIA I PRACE WYDZIAŁU NAUK EKONOMICZNYCH I ZARZĄDZANIA NR 31 Beata Bieszk-Stolorz Uniwersytet Szczeciński WYKORZYSTANIE MODELU LOGITOWEGO DO ANALIZY BEZROBOCIA WŚRÓD OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POLSCE W
Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją
234 Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją The effectiveness of local anesthetics in the reduction of needle
Praca a zdrowie i umiejętności poznawcze pokolenia 50+ Iga Magda współpraca: Aneta Kiełczewska
Praca a zdrowie i umiejętności poznawcze pokolenia 50+ Iga Magda współpraca: Aneta Kiełczewska Projekt: Wsparcie realizacji badań panelowych osób w wieku 50 lat i więcej w międzynarodowym projekcie Survey
Cracow University of Economics Poland. Overview. Sources of Real GDP per Capita Growth: Polish Regional-Macroeconomic Dimensions 2000-2005
Cracow University of Economics Sources of Real GDP per Capita Growth: Polish Regional-Macroeconomic Dimensions 2000-2005 - Key Note Speech - Presented by: Dr. David Clowes The Growth Research Unit CE Europe
URZĄD STATYSTYCZNY W BIAŁYMSTOKU
URZĄD STATYSTYCZNY W BIAŁYMSTOKU Opracowania sygnalne Białystok, marzec 2013 r. Kontakt: e-mail: SekretariatUSBST@stat.gov.pl tel. 85 749 77 00, fax 85 749 77 79 Internet: www.stat.gov.pl/urzedy/bialystok
Wiedza i zachowania zdrowotne mieszkańców Lubelszczyzny a zmienne demograficzno-społeczne.
Michał Nowakowski Zakład Socjologii Medycyny i Rodziny Instytut Socjologii Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej Luiza Nowakowska Samodzielna Pracownia Socjologii Medycyny Katedra Nauk Humanistycznych Wydziału
Wykłady: 20 godziny Seminaria: 10 godzin Ćwiczenia: 10 godzin
Jednostka prowadząca kierunek: Zakład Zdrowia Publicznego Kierunek: Zdrowie publiczne Promocja zdrowia i edukacja zdrowotna III rok I 0 studia stacjonarne Pedagogika zdrowia Punkty ECTS: Wykłady: 20 godziny
Wybór pomiędzy kohabitacją a małżeństwem - wpływ na relacje młodego pokolenia z rodzicami. Anna Baranowska-Rataj
Przemiany rodziny w Polsce z perspektywy demografa II Kongres Demograficzny Warszawa, 16.10.2012 Wybór pomiędzy kohabitacją a małżeństwem - wpływ na relacje młodego pokolenia z rodzicami. Anna Baranowska-Rataj
Ocena zachowań prozdrowotnych w zakresie higieny jamy ustnej obywateli
Uniwersytet Medyczny w Lublinie lek. dent. Adriana Kleinert Ocena zachowań prozdrowotnych w zakresie higieny jamy ustnej obywateli polskich przebywających za granicą Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych
Czynniki ryzyka zaburzeń związanych z używaniem alkoholu u kobiet
Czynniki ryzyka zaburzeń związanych z używaniem alkoholu u kobiet Risk factors of alcohol use disorders in females Monika Olejniczak Wiadomości Psychiatryczne; 15(2): 76 85 Klinika Psychiatrii Dzieci i
Subiektywna luka edukacyjna a aktywność edukacyjna dorosłych
Subiektywna luka edukacyjna a aktywność edukacyjna dorosłych Irena E. Kotowska, Barbara Minkiewicz, Katarzyna Saczuk, Wojciech Łątkowski Warszawa, 18 maja 2015 r. Cele analiz Zakres występowania subiektywnej
Jakość życia w koncepcji rozwoju regionalnego. prof. WSB, dr hab. Krzysztof Safin
Jakość życia w koncepcji rozwoju regionalnego prof. WSB, dr hab. Krzysztof Safin Jakość życia w koncepcji rozwoju Wytyczne polityki gospodarczej wymagają definiowania jej głównych celów (i środków realizacji).
Migracja powrotna korzyścią dla regionu. This project is implemented through the CENTRAL EUROPE Programme co-financed by the ERDF.
Migracja powrotna korzyścią dla regionu Regions benefitting from returning migrants 3CE346P1 www.re-migrants.eu Wyniki internetowych sondaży Thank you for your attention! przeprowadzonych wśród emigrantów
I nforma c j e ogólne. Socjologia medycyny
Kod modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Rok studiów S YL AB US MODUŁ U (PRZEDMIOTU) Nazwa modułu I nforma c j e ogólne Socjologia medycyny Obowiązkowy
ZASTOSOWANIE REGRESJI LOGISTYCZNEJ DO WYZNACZENIA CECH O NAJWIĘKSZEJ SILE DYSKRYMINACJI WIELKOŚCI WSKAŹNIKÓW POSTĘPU NAUKOWO-TECHNICZNEGO
Inżynieria Rolnicza 8(96)/2007 ZASTOSOWANIE REGRESJI LOGISTYCZNEJ DO WYZNACZENIA CECH O NAJWIĘKSZEJ SILE DYSKRYMINACJI WIELKOŚCI WSKAŹNIKÓW POSTĘPU NAUKOWO-TECHNICZNEGO Agnieszka Prusak, Stanisława Roczkowska-Chmaj
Lek. Ewelina Anna Dziedzic. Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych.
Lek. Ewelina Anna Dziedzic Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych. Rozprawa na stopień naukowy doktora nauk medycznych Promotor: Prof. dr hab. n. med. Marek Dąbrowski
ZAKŁAD UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH DEPARTAMENT STATYSTYKI
ZAKŁAD UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH DEPARTAMENT STATYSTYKI UBEZPIECZENI PO UPŁYWIE DWÓCH LAT OD ZAKOŃCZENIA REHABILITACJI LECZNICZEJ, KTÓREJ ZOSTALI PODDANI W 2003 ROKU W RAMACH PREWENCJI RENTOWEJ ZUS Warszawa
Promocja zdrowia: Modele, metody, badania socjomedyczne. Zofia Słońska. Szkoła Zdrowia Publicznego CENTRUM MEDYCZNE KSZTAŁCENIA PODYPLOMOWEGO
Promocja zdrowia: Modele, metody, badania socjomedyczne. Zofia Słońska 1 STAN ZDROWIA CZYNNIKI FIZJOLOGICZNE CZYNNIKI BEHAWIORALNE CZYNNIKI KULTUROWE, SPOŁECZNE SPOŁECZNO-EKONOMICZNE CZYNNIKI PSYCHOSPOŁECZNE
Jakość życia związana ze zdrowiem u bezrobotnych
498 Probl Hig Epidemiol 2008, 89(4): 498-503 Jakość życia związana ze zdrowiem u bezrobotnych Health-related quality of life in unemployed individuals PAWEŁ ZAGOŻDŻON, JAN EJSMONT Zakład Higieny i Epidemiologii,
SPOŁECZNE UWARUNKOWANIA ZDROWIA MŁODZIEŻY SZKOLNEJ (NA PODSTAWIE WYNIKÓW BADAŃ HBSC) Joanna Mazur Instytut Matki i Dziecka
SPOŁECZNE UWARUNKOWANIA ZDROWIA MŁODZIEŻY SZKOLNEJ (NA PODSTAWIE WYNIKÓW BADAŃ HBSC) Joanna Mazur Instytut Matki i Dziecka Informacje o badaniach HBSC 213/14 44 kraje członkowskie sieci HBSC (Health Behaviour
PRACE ORYGINALNE. Satysfakcja z życia starszych osób mieszkających w wybranych miejscowościach wiejskich województwa małopolskiego
PRACE ORYGINALNE Piel. Zdr. Publ. 2014, 4, 4, 321 326 ISSN 2082-9876 Copyright by Wroclaw Medical University Anna Mirczak A D, Norbert Pikuła E, F Satysfakcja z życia starszych osób mieszkających w wybranych
mgr Dorota Lasota Wpływ alkoholu etylowego na ciężkość obrażeń ofiar wypadków komunikacyjnych Streszczenie Wstęp
mgr Dorota Lasota Wpływ alkoholu etylowego na ciężkość obrażeń ofiar wypadków komunikacyjnych Streszczenie Wstęp Wypadki komunikacyjne są istotnym problemem cywilizacyjnym, społecznym i medycznym. Są jedną
Uczelnia Łazarskiego Wydział Medyczny Kierunek Lekarski
Uczelnia Łazarskiego Wydział Medyczny Kierunek Lekarski Nazwa przedmiotu SOCJOLOGIA MEDYCYNY Kod przedmiotu WL_PRZED36 Poziom studiów Jednolite studia magisterskie Status przedmiotu Obligatoryjny Rok i
3/23/2015 STRATYFIKACJA SPOŁECZNA SYSTEM KLASOWY STRATYFIKACJA I KLASY SPOŁECZNE
STRATYFIKACJA I KLASY SPOŁECZNE dr Agnieszka Kacprzak STRATYFIKACJA SPOŁECZNA Jest to struktura nierówności między grupami społecznymi, dotycząca dostępu do korzyści materialnych i symbolicznych. Cztery
Polskie Forum Psychologiczne, 2013, tom 18, numer 4, s. 441-456
Polskie Forum Psychologiczne, 2013, tom 18, numer 4, s. 441-456 Anna Ratajska 1 2 1 1 Instytut Psychologii, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego Institute of Psychology, Kazimierz Wielki University in Bydgoszcz
Socjoekonomiczne determinanty samooceny stanu zdrowia studentów bydgoskich uczelni
754 Probl Hig Epidemiol 2014, 95(3): 754-760 Socjoekonomiczne determinanty samooceny stanu studentów bydgoskich uczelni Socio-economic determinants of self-rated health status among students of universities
SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA: Wydział Medyczny, Uniwersytet Rzeszowski
Załącznik nr 4 do Uchwały Senatu nr 430/01/2015 SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA: 2018-2024 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Kod przedmiotu/ modułu* Wydział (nazwa
OCENA STANU WIEDZY UCZNIÓW SZKÓŁ POLICEALNYCH NA TEMAT DODATKÓW DO ŻYWNOŚCI
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLV, 2012, 3, str. 1055 1059 Aneta Kościołek 1, Magdalena Hartman 2, Katarzyna Spiołek 1, Justyna Kania 1, Katarzyna Pawłowska-Góral 1 OCENA STANU WIEDZY UCZNIÓW SZKÓŁ POLICEALNYCH
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 286 SECTIO D 2003
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 286 SECTIO D 2003 Zakład Zarządzania i Ekonomiki Ochrony Zdrowia Akademii Medycznej w Lublinie Department of Health
I nforma c j e ogólne. - zaliczenie
Załącznik Nr do Uchwały Nr S YL AB US MODUŁ U (PRZEDMIOTU) I nforma c j e ogólne Nazwa modułu Rodzaj modułu/przedmiotu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Rok, semestr
I nforma c j e ogólne
Załącznik Nr do Uchwały Nr S YL AB US MODUŁ U (PRZEDMIOTU) I nforma c j e ogólne Nazwa modułu Socjologia medycyny Rodzaj modułu/przedmiotu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 260 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 260 SECTIO D 2005 Katedra i Zakład Zarządzania w Pielęgniarstwie, Wydział Pielęgniarstwa i Nauk o Zdrowiu Akademii Medycznej
Czynniki wpływające na aktywność zawodową osób starszych. Analiza ekonometryczna
Czynniki wpływające na aktywność zawodową osób starszych Analiza ekonometryczna Problemy Polska należy do krajów o najmłodszym wieku wycofania się z rynku pracy Aktywność zawodowa osób starszych w Polsce
Jerzy Stockfisch 1, Jarosław Markowski 2, Jan Pilch 2, Brunon Zemła 3, Włodzimierz Dziubdziela 4, Wirginia Likus 5, Grzegorz Bajor 5 STRESZCZENIE
Czynniki ryzyka związane ze stylem i jakością życia a częstość zachorowań na nowotwory złośliwe górnych dróg oddechowych w mikroregionie Mysłowice, Imielin i Chełm Śląski Jerzy Stockfisch 1, Jarosław Markowski
DIAGNOZA SYTUACJI ZAWODOWEJ KOBIET WIEJSKICH W POLSCE
DIAGNOZA SYTUACJI SPOŁECZNO ZAWODOWEJ KOBIET WIEJSKICH W POLSCE Moduł III Kobiety wiejskie na rynku pracy Diagnoza, uwarunkowania, perspektywy Prof. dr hab. ElŜbieta Psyk - Piotrowska Plan Cel badań, zakres
Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego
Lek. Łukasz Głogowski Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Opiekun naukowy: Dr hab. n. med. Ewa Nowakowska-Zajdel Zakład Profilaktyki Chorób
I nforma cje ogólne. jednolite magisterskie * I stopnia II stopnia X stacjonarne/niestacjonarne (wybrać) rok 2, semestr I.
Załącznik Nr do Uchwały Nr S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Nazwa modułu Socjologia medycyny Rodzaj modułu/przedmiotu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów
Historia zatrudnienia i aktywność po zakończeniu kariery zawodowej. Leszek Morawski
Historia zatrudnienia i aktywność po zakończeniu kariery zawodowej Leszek Morawski Projekt: Wsparcie realizacji badań panelowych osób w wieku 50 lat i więcej w międzynarodowym projekcie Survey of Health,
SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA
Załącznik nr 1.5 do Zarządzenia Rektora UR nr 12/2019 SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2019-2025 Rok akademicki 2019/2020 1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE Nazwa przedmiotu Socjologia medycyny Kod
3/31/2016 STRATYFIKACJA SPOŁECZNA SYSTEM KLASOWY STRATYFIKACJA I KLASY SPOŁECZNE
STRATYFIKACJA I KLASY SPOŁECZNE dr Agnieszka Kacprzak STRATYFIKACJA SPOŁECZNA Jest to struktura nierówności między grupami społecznymi, dotycząca dostępu do korzyści materialnych i symbolicznych. Cztery
Ocena potrzeb pacjentów z zaburzeniami psychicznymi
Mikołaj Trizna Ocena potrzeb pacjentów z zaburzeniami psychicznymi przebywających na oddziałach psychiatrii sądowej Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: dr hab.n.med. Tomasz Adamowski,
Sustainable mobility: strategic challenge for Polish cities on the example of city of Gdynia
Katedra Rynku Transportowego Sustainable mobility: strategic challenge for Polish cities on the example of city of Gdynia dr Marcin Wołek Department of Transportation Market University of Gdansk Warsaw,
SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny. Wydział Zamiejscowy we Wrocławiu. Karolina Horodyska
SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny Wydział Zamiejscowy we Wrocławiu Karolina Horodyska Warunki skutecznego promowania zdrowej diety i aktywności fizycznej: dobre praktyki w interwencjach psychospołecznych
ubiektywna ocena pacjentów dotycząca postawy personelu medycznego podstawowej opieki zdrowotnej w świetle satysfakcji z usług medycznych
P R A C A O R Y G I N A L N A Agnieszka Strzelecka, Grażyna Nowak-Starz Instytut Zdrowia Publicznego, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach S ubiektywna ocena pacjentów dotycząca
Dane SHARE z perspektywy oceny jakości życia: osoby w wieku 50+ w Polsce na tle Europy
Dane SHARE z perspektywy oceny jakości życia: osoby w wieku 50+ w Polsce na tle Europy Michał Myck Projekt: Wsparcie realizacji badań panelowych osób w wieku 50 lat i więcej w międzynarodowym projekcie
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 386 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 386 SECTIO D 2005 Centrum Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie, Oddział Kraków; Instytut Ochrony Zdrowia, Państwowa
PLACE AND ROLE OF PHYSICAL ACTIVITY IN THE LIVES OF THE ELDERLY AND DISABLED PEOPLE. Barbara Bergier
PLACE AND ROLE OF PHYSICAL ACTIVITY IN THE LIVES OF THE ELDERLY AND DISABLED PEOPLE Barbara Bergier Place and role of physical activity in the lives of the elderly and disabled people. Summary: Key words:
CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ
CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-46 - 92, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl
DYSKRYMINACJA EKONOMICZNA KOBIET
DYSKRYMINACJA EKONOMICZNA KOBIET W WOJEWÓDZTWIE MAZOWIECKIM FORMY I ZRÓŻNICOWANIA Miasto -, listopad 2010 Jolanta Kalka 1 Co to jest dyskryminacja? Nie każde nierówne traktowanie, nie każda nierówność
Czynniki wpływające na wybór studiów technicznych przez kobiety
Ireneusz ZAWŁOCKI, Krzysztof NIEWIADOMSKI, Ewa NIEROBA Politechnika Częstochowska, Polska Czynniki wpływające na wybór studiów technicznych przez kobiety Wprowadzenie W roku 2006, jak podaje Bank Danych
OŚRODEK BADAŃ NAD RÓWNOŚCIĄ (K.E.TH.I) ROLA OJCÓW W RÓWNOWAŻENIU ŻYCIA ZAWODOWEGO, RODZINNEGO I OSOBISTEGO
OŚRODEK BADAŃ NAD RÓWNOŚCIĄ (K.E.TH.I) ROLA OJCÓW W RÓWNOWAŻENIU ŻYCIA ZAWODOWEGO, RODZINNEGO I OSOBISTEGO The program is co-funded by the European Commission and the General Secretariat for Gender Equality
Zofia Jacukowicz ANALIZA MINIMALNEGO WYNAGRODZENIA ZA PRACĘ
Zofia Jacukowicz ANALIZA MINIMALNEGO WYNAGRODZENIA ZA PRACĘ Warszawa 2007 SPIS TREŚCI WSTĘP...11 Część I ROLA WYNAGRODZENIA MINIMALNEGO I ANALIZA JEGO KSZTAŁTOWANIA SIĘ WEDŁUG DANYCH STATYSTYCZNYCH W POLSCE
Zaburzenia emocjonalne, behawioralne, poznawcze oraz jakość życia u dzieci i młodzieży z wrodzonym zakażeniem HIV STRESZCZENIE
Autor: Tytuł: Promotor: lek. Anna Zielińska Zaburzenia emocjonalne, behawioralne, poznawcze oraz jakość życia u dzieci i młodzieży z wrodzonym zakażeniem HIV dr hab. Anita Bryńska STRESZCZENIE WSTĘP: W
Joanna Rodziewicz-Gruhn Charakterystyka wysokości i proporcji wagowo-wzrostowych kobiet między 20 a 75 rokiem życia
Joanna Rodziewicz-Gruhn Charakterystyka wysokości i proporcji wagowo-wzrostowych kobiet między 20 a 75 rokiem życia Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna 7, 89-93 2007
KOMUNIKATzBADAŃ. Wydatki gospodarstw domowych na leki i leczenie NR 114/2016 ISSN
KOMUNIKATzBADAŃ NR 114/2016 ISSN 2353-5822 Wydatki gospodarstw domowych na leki i leczenie Przedruk i rozpowszechnianie tej publikacji w całości dozwolone wyłącznie za zgodą CBOS. Wykorzystanie fragmentów
DIALOG SPOŁECZNY W OŚWIACIE
DIALOG SPOŁECZNY W OŚWIACIE GRUPA ROBOCZA PLATFORMY EDUKACJI Gdańsk, 30.09-02.10.2016r. Analiza skutków niżu demograficznego w oświacie. Zdefiniowanie wyzwań stojących przed partnerami społecznymi Irena
Warszawa, grudzień 2014 ISSN 2353-5822 NR 167/2014 CO STANOWI O UDANYM ŻYCIU?
Warszawa, grudzień 2014 ISSN 2353-5822 NR 167/2014 CO STANOWI O UDANYM ŻYCIU? Znak jakości przyznany CBOS przez Organizację Firm Badania Opinii i Rynku 14 stycznia 2014 roku Fundacja Centrum Badania Opinii
Chłopiec czy dziewczynka? Polacy o dzieciach.
Chłopiec czy dziewczynka? Polacy o dzieciach. Warszawa, luty 2001 roku Ponad trzy piąte Polaków (62%) uważa, że idealna liczba dzieci w rodzinie to dwoje. Zdecydowanie mniej osób (niewiele ponad jedna
Determinants of unemployment of rural population in Poland
Determinants of unemployment of rural population in Poland Dorota Kmieć IAMO Forum 2016 Rural Labor in Transition: Structural Change, Migration and Governance 22-24 June 2016 Halle, Germany 1 Plan 1. Introduction
Wstęp ARTYKUŁ REDAKCYJNY / LEADING ARTICLE
Dzieciństwo w cieniu schizofrenii przegląd literatury na temat możliwych form pomocy i wsparcia dzieci z rodzin, gdzie jeden z rodziców dotknięty jest schizofrenią Childhood in the shadow of schizophrenia
Streszczenie mgr Agnieszka Kotwica
Streszczenie mgr Agnieszka Kotwica Słowa kluczowe: rehabilitacja uzdrowiskowa, dysfunkcje narządu ruchu, ból, jakość życia Zdrowie na podstawie definicji prezentowanej, przez WHO oznacza całkowity brak
Raport z badań preferencji licealistów
Raport z badań preferencji licealistów Uniwersytet Jagielloński 2011 Raport 2011 1 Szanowni Państwo, definiując misję naszej uczelni napisaliśmy, że Zadaniem Uniwersytetu było i jest wytyczanie nowych
536 Probl Hig Epidemiol 2009, 90(4):
536 Probl Hig Epidemiol 2009, 90(4): 536-541 Ogólnopolskie badania jakości życia związanej ze zdrowiem fizycznym i psychicznym kobiet w wieku 45-60 lat. Cz. 8. Badania kobiet z województwa śląskiego Physical
Komitet Nauk Demograficznych PAN
Komitet Nauk Demograficznych PAN Ewolucja badań procesów ludnościowych oraz relacji między demografią a naukami ekonomicznymi Irena E.Kotowska, Jolanta Kurkiewicz Ewolucja nauk ekonomicznych. Jedność a
Rozwój Edukacji i Aktywności Osób Starszych. Prof. dr hab. Beata Tobiasz-Adamczyk
Rozwój Edukacji i Aktywności Osób Starszych Prof. dr hab. Beata Tobiasz-Adamczyk Uniwersytet Jagielloński 20 listopada 2015 Populacja Polski Stan na dzień 31.12.2014 Liczba ludności: 38 478 602 osoby Miasto:
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 144 SECTIO D 2004
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 144 SECTIO D 2004 Zakład Pielęgniarstwa Psychiatrycznego Wydział Opieki i Oświaty Zdrowotnej Śląskiej Akademii Medycznej*
Nawroty w uzależnieniach - zmiany w kontaktach z alkoholem po zakończeniu terapii
Sabina Nikodemska Rok: 1998 Czasopismo: Świat Problemów Numer: 6 (68) Celem niniejszego opracowania jest próba przyjrzenia się populacji tych pacjentów, którzy zgłaszają się do ambulatoryjnych placówek
Mgr Paweł Musiał. Promotor Prof. dr hab. n. med. Hanna Misiołek Promotor pomocniczy Dr n. med. Marek Tombarkiewicz
Mgr Paweł Musiał Porównanie funkcjonowania podstawow-ych i specjalistycznych Zespołów Ratownictwa Medycznego na przykładzie Samodzielnego Publicznego Zespołu Zakładów Opieki Zdrowotnej w Staszowie Rozprawa
Ocena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży
Ewa Racicka-Pawlukiewicz Ocena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych PROMOTOR: Dr hab. n.
I nforma c j e ogólne. Socjologia medycyny
Kod modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Rok studiów S YL AB US MODUŁ U (PRZEDMIOTU) Nazwa modułu I nforma c j e ogólne Socjologia medycyny Obowiązkowy
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 318 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 318 SECTIO D 2005 Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie Academy of Physical Education, Krakow URSZULA MIĄZEK, MIROSŁAW
WYKLUCZENIE CYFROWE NA RYNKU PRACY. redakcja naukowa Elżbieta Kryńska i Łukasz Arendt
WYKLUCZENIE CYFROWE NA RYNKU PRACY redakcja naukowa Elżbieta Kryńska i Łukasz Arendt Warszawa 2010 SPIS TREŚCI WYKAZ UŻYWANYCH SKRÓTÓW 9 V WPROWADZENIE - ZARYS PROBLEMATYKI BADAWCZEJ (Elżbieta Kryńska,
CZYNNIKI WARUNKUJĄCE PALENIE TYTONIU WŚRÓD OSÓB DOROSŁYCH WYNIKI BADANIA WOBASZ W WOJEWÓDZTWIE ŁÓDZKIM
Medycyna Pracy 2008;59(2):143 148 Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi http://medpr.imp.lodz.pl Dorota Kaleta 1 Kinga Polańska 2 Magdalena Kwaśniewska 1 Elżbieta Dziankowska-Zaborszczyk
Warunki życia ludności Polski po akcesji do Unii Europejskiej
Warunki życia ludności Polski po akcesji do Unii Europejskiej dr Marta Pachocka Katedra Administracji Publicznej Kolegium Ekonomiczno-Społeczne Szkoła Główna Handlowa w Warszawie (KES SGH) Polskie Stowarzyszenie
Jak Polacy postrzegają szkoły publiczne i niepubliczne: preferencje dotyczące szkolnictwa w Polsce. Marta Piekarczyk
Jak Polacy postrzegają szkoły publiczne i niepubliczne: preferencje dotyczące szkolnictwa w Polsce Marta Piekarczyk Warszawa, 2014 Obecny raport oparty jest na wynikach ogólnopolskiego sondażu uprzedzań
Krytyczne czynniki sukcesu w zarządzaniu projektami
Seweryn SPAŁEK Krytyczne czynniki sukcesu w zarządzaniu projektami MONOGRAFIA Wydawnictwo Politechniki Śląskiej Gliwice 2004 SPIS TREŚCI WPROWADZENIE 5 1. ZARZĄDZANIE PROJEKTAMI W ORGANIZACJI 13 1.1. Zarządzanie
SUBIEKTYWNEJ JAKOŚCI ŻYCIA TOM II SZCZEGÓŁOWE WYNIKI BADAŃ WEDŁUG DZIEDZIN
RAPORT Z BADAŃ SUBIEKTYWNEJ JAKOŚCI ŻYCIA TOM II SZCZEGÓŁOWE WYNIKI BADAŃ WEDŁUG DZIEDZIN Lider projektu: Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Partner projektu: Uniwersytet Techniczny w Dreźnie Projekt:
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 300 SECTIO D 2003
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 300 SECTIO D 2003 Zakład Antropologii Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie Department of Anthropology Academy
STABILNOŚĆ MAŁŻEŃSTW A STATUS SPOŁECZNO-EKONOMICZNY KOBIET
Nowe wzorce formowania rodziny w Polsce Konferencja FAMWELL 18.06.2013 STABILNOŚĆ MAŁŻEŃSTW A STATUS SPOŁECZNO-EKONOMICZNY KOBIET MARTA STYRC & ANNA MATYSIAK Instytut Statystyki i Demografii Szkoła Główna
Polacy o ślubach i weselach
K.052/12 Polacy o ślubach i weselach Warszawa, sierpień 2012 roku Zwolenników poglądu, że pary po ślubie są szczęśliwsze od par, które żyją bez ślubu, jest znacznie mniej niż osób, które nie wierzą w ślub
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 175 SECTIO D 2004
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 175 SECTIO D 2004 Zakład Pielęgniarstwa Położniczo Ginekologicznego Katedry Macierzyństwa i Prokreacji Wydziału Pielęgniarstwa
ZGŁOSZENIE WSPÓLNEGO POLSKO -. PROJEKTU NA LATA: APPLICATION FOR A JOINT POLISH -... PROJECT FOR THE YEARS:.
ZGŁOSZENIE WSPÓLNEGO POLSKO -. PROJEKTU NA LATA: APPLICATION FOR A JOINT POLISH -... PROJECT FOR THE YEARS:. W RAMACH POROZUMIENIA O WSPÓŁPRACY NAUKOWEJ MIĘDZY POLSKĄ AKADEMIĄ NAUK I... UNDER THE AGREEMENT
Nierówności w zdrowiu
Nierówności w zdrowiu Kurs Zdrowie Publiczne cz I. 2015 1 Nierówności w zdrowiu Różnice w stanie zdrowia między grupami, które różnią się statusem społeczno-ekonomicznym 2 Health inequity niesprawiedliwość