Bieżące problemy z zakresu rozliczeń VAT

Transkrypt

1 Bieżące problemy z zakresu rozliczeń VAT Prowadząca: Joanna Rudzka (doradca podatkowy,

2 Plan prezentacji Podatkowe aspekty planowania nowych inwestycji w kontekście wytycznych odnoszących się do kwalifikowalności VAT w projektach UE. Korekta środków trwałych interpretacje organów podatkowych i orzecznictwo. Metodyka należytej staranności z 25 kwietnia 2018 r. Split payment (MMP) praktyczny wymiar stosowania nowych przepisów w pierwszych miesiącach ich obowiązywania. VAT w instytucjach kultury co robić wobec sprzecznych stanowisk organów i sądów.

3 VAT kwalifikowany wytyczne Wytyczne w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności na lata : 6.13 Podatek od towarów i usług (VAT) oraz inne podatki i opłaty 1) Podatki i inne opłaty, w szczególności podatek VAT, mogą być uznane za wydatki kwalifikowalne tylko wtedy, gdy brak jest prawnej możliwości ich odzyskania na mocy prawodawstwa krajowego. 2) Warunek określony w pkt 1 oznacza, iż zapłacony podatek VAT może być uznany za wydatek kwalifikowalny wyłącznie wówczas, gdy beneficjentowi ani żadnemu innemu podmiotowi zaangażowanemu w projekt oraz wykorzystującemu do działalności opodatkowanej produkty będące efektem realizacji projektu, zarówno w fazie realizacyjnej jak i operacyjnej, zgodnie z obowiązującym prawodawstwem krajowym, nie przysługuje prawo (tzn. brak jest prawnych możliwości) do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego lub ubiegania się o zwrot VAT.

4 VAT kwalifikowany warunek Posiadanie wymienionego prawa (potencjalnej prawnej możliwości) wyklucza uznanie wydatku za kwalifikowalny, nawet jeśli faktycznie zwrot nie nastąpił, np. ze względu na niepodjęcie przez podmiot czynności zmierzających do realizacji tego prawa.

5 VAT kwalifikowany ustawa o VAT Zgodnie z art. 86 ustawy o VAT w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. To podstawowe prawo podatnika. Wynika ono z zasady neutralności.

6 VAT kwalifikowany ustawa o VAT Zgodnie z regulacjami dotyczącymi VAT organy władzy publicznej oraz urzędy obsługujące te organy nie są traktowane jako podatnicy podatku w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane. Organy te powinny być jednak uznane za podatników w sytuacji, gdy działają na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych. Jako podatnicy VAT powinny mieć zatem prawo do odliczenia (częściowego) podatku VAT. Kwestie te budzą wiele wątpliwości w praktyce. W konsekwencji gminy często nie odliczają VAT w ogóle, mimo że są zobowiązane do odprowadzania go do budżetu państwa. Wątpliwości te są jednak coraz częściej rozwiewane przez sądy administracyjne w sposób dla jednostek korzystny.

7 VAT kwalifikowany wytyczne Sekcja 6.13 wytycznych 5) IZ może podjąć decyzję, zgodnie z którą VAT będzie kwalifikowalny jedynie dla części projektu. W takiej sytuacji beneficjent jest zobowiązany zapewnić przejrzysty system rozliczania projektu, tak aby nie było wątpliwości, w jakiej części oraz w jakim zakresie VAT może być uznany za kwalifikowalny. 6) Biorąc pod uwagę, iż prawo do obniżenia VAT należnego o VAT naliczony może powstać zarówno w okresie realizacji projektu, jak i po jego zakończeniu, właściwa instytucja będąca stroną umowy zapewnia, aby beneficjenci, którzy zaliczą VAT do wydatków kwalifikowalnych, zobowiązali się dołączyć do wniosku o dofinansowanie Oświadczenie o kwalifikowalności VAT, którego wzór opracowuje IZ PO.

8 VAT kwalifikowany wytyczne Oświadczenie składa się z dwóch integralnych części. W ramach pierwszej części beneficjent oświadcza, iż w chwili składania wniosku o dofinansowanie nie może odzyskać w żaden sposób poniesionego kosztu VAT, którego wysokość została określona w odpowiednim punkcie wniosku o dofinansowanie (fakt ten decyduje o kwalifikowalności VAT). W części drugiej natomiast beneficjent zobowiązuje się do zwrotu zrefundowanej ze środków unijnych części VAT, jeżeli zaistnieją przesłanki umożliwiające odzyskanie tego podatku. Oświadczenie o kwalifikowalności VAT podpisane przez beneficjenta powinno stanowić załącznik do zawieranej z beneficjentem umowy o dofinansowanie.

9 VAT kwalifikowany ustawa o VAT Ustawa nadaje pierwszeństwo alokacji bezpośredniej przyporządkowaniu wydatków do rodzaju obrotów. Na podstawie art. 90 ustawy o VAT w stosunku do towarów i usług, które są wykorzystywane przez podatnika do wykonywania czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, jak i czynności, w związku z którymi takie prawo nie przysługuje, podatnik jest obowiązany do odrębnego określenia kwot podatku naliczonego związanych z czynnościami, w stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego. Dopiero jeżeli nie jest możliwe wyodrębnienie całości lub części kwot, o których mowa powyżej, podatnik może pomniejszyć kwotę podatku należnego o taką część kwoty podatku naliczonego, którą można proporcjonalnie przypisać czynnościom, w stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego.

10 VAT kwalifikowany prewskaźnik W ustawie o VAT postanowiono, że w przypadku nabycia towarów i usług wykorzystywanych zarówno do celów wykonywanej przez podatnika działalności gospodarczej, jak i do celów innych niż działalność gospodarcza, z wyjątkiem celów osobistych, kwotę podatku naliczonego, oblicza się zgodnie ze sposobem określenia zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej. Sposób określenia proporcji powinien najbardziej odpowiadać specyfice wykonywanej przez podatnika działalności i dokonywanych przez niego nabyć. Warunki te są spełnione, jeżeli sposób ustalania proporcji: 1) zapewnia dokonanie obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego wyłącznie w odniesieniu do części kwoty podatku naliczonego proporcjonalnie przypadającej na wykonywane w ramach działalności gospodarczej czynności opodatkowane oraz 2) obiektywnie odzwierciedla część wydatków przypadającą odpowiednio na działalność gospodarczą oraz na cele inne niż działalność gospodarcza.

11 VAT kwalifikowany procentowe odliczenie Zgodnie z ustawą o VAT można wykorzystać następujące dane: 1) średnioroczną liczbę osób wykonujących wyłącznie prace związane z działalnością gospodarczą w ogólnej średniorocznej liczbie osób wykonujących prace w ramach działalności gospodarczej i poza tą działalnością; 2) średnioroczną liczbę godzin roboczych przeznaczonych na prace związane z działalnością gospodarczą w ogólnej średniorocznej liczbie godzin roboczych przeznaczonych na prace związane z działalnością gospodarczą i poza nią; 3) roczny obrót z działalności gospodarczej w rocznym obrocie podatnika z działalności gospodarczej powiększonym o otrzymane przychody z innej działalności, w tym wartość dotacji, subwencji i innych dopłat o podobnym charakterze, otrzymanych na sfinansowanie wykonywanej przez tego podatnika działalności innej niż gospodarcza; 4) średnioroczną powierzchnię wykorzystywaną do działalności gospodarczej w ogólnej średniorocznej powierzchni.

12 VAT kwalifikowany procentowe odliczenie Sposób obliczenia prewspółczynnika określa również rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 17 grudnia 2015 r. w sprawie sposobu określania zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej w przypadku niektórych podatników (DzU z 2015 r., poz. 2193). Co ważne, nie wyklucza to stosowania przez podatników innego sposobu określenia prewspółczynnika (art. 86 ust. 2h ustawy o VAT). W przypadku gdy podatnik, dla którego sposób określenia prewspółczynnika wskazują przepisy wykonawcze, uzna, że wskazany zgodnie z tymi przepisami sposób określenia prewspółczynnika nie będzie najbardziej odpowiadać specyfice wykonywanej przez niego działalności i dokonywanych przez niego nabyć, podatnik może zastosować inny, bardziej reprezentatywny sposób określenia preproporcji.

13 VAT kwalifikowany interpretacje i orzecznictwo Wyrok WSA w Bydgoszczy z 4 kwietnia 2017 r. (I SA/Bd 64/17) W przypadku jednostki samorządu terytorialnego, która wykonuje nałożone na nią zadania przy pomocy urzędu oraz powołanych w tym celu odpowiednich jednostek organizacyjnych, prewskaźnik służący do wyliczenia podatku naliczonego jest ustalany w sposób reprezentatywny dla każdego z tych podmiotów na podstawie wysokości zrealizowanego obrotu z działalności gospodarczej odniesionego do zrealizowanych dochodów (przychodów). Takie rozwiązanie zapewnia najpełniejszą realizację ustawowego wymogu, aby odliczenie podatku następowało wyłącznie w odniesieniu do opodatkowanej działalności gospodarczej.

14 VAT kwalifikowany interpretacje i orzecznictwo Wyrok WSA w Gliwicach z 1 czerwca 2017 r. (III SA/Gl 367/17) ( ) sytuacja prawna (a zwłaszcza finansowoprawna) zakładu budżetowego odbiega od pozycji klasycznego przedsiębiorcy, poddanego grze sił rynkowych. Dzieje się tak przez wzgląd na możliwość uzyskiwania przez zakład budżetowy maksymalnie 50% dotacji z budżetu (w przypadku gminnego zakładu budżetowego z budżetu gminy). Tego rodzaju «zabezpieczenia finansowego» źródła finansowania swoich wydatków nie ma bowiem przedsiębiorca, nawet jeśli wykonuje działalność identyczną jak zakład. To zaś sprawia, iż uzyskiwana dotacja powinna być uwzględniana podczas kształtowania prewspółczynnika proporcji odliczenia naliczonego podatku od towarów i usług. ( ) dla określenia proporcji odliczenia podatku naliczonego właściwa jest metoda ukształtowana w rozporządzeniu.

15 VAT kwalifikowany interpretacje i orzecznictwo WSA w Krakowie w wyroku z 20 października 2017 r. (I SA/Kr 670/17) uznał, że podstawowym aktem normatywnym dedykowanym jednostkom samorządu terytorialnego i uwzględniającym ich specyfikę działania jest rozporządzenie, co oznacza, że samorządy powinny obliczać prewspółczynnik wyłącznie na jego podstawie. WSA w Rzeszowie w wyroku z 5 października 2017 r. (I SA/Rz 492/17) wskazał, że z art. 86 ust. 2h ustawy o VAT wynika, iż ustawodawca pozostawił podatnikowi prawo wyboru w zakresie sposobu określenia proporcji właśnie w tym celu, aby można było wybrać sposób najbardziej reprezentatywny w odniesieniu do konkretnego wydatku. Bez znajomości wydatku, nie można z góry stwierdzić, że tylko metoda wskazana w rozporządzeniu najbardziej odpowiada specyfice wykonywanej przez podatnika działalności oraz dokonywanych przez niego nabyć. Tak też wskazał WSA w Łodzi w wyroku z 16 lutego 2017 r. (I SA/Łd 1014/16).

16 VAT kwalifikowany interpretacje i orzecznictwo Sądy stają również po stronie jednostek. W wyroku z 9 maja 2017 r. (I SA/Po 1626/16) WSA w Poznaniu jasno wskazuje, że nie ma w przepisach prawnych obowiązujących od 1 stycznia 2016 r. obligatoryjnego sposobu obliczania prewskaźnika, również dla podmiotów wymienionych w rozporządzeniu MF. Zatem podatnicy wymienieni w rozporządzeniu MF mają prawo zastosować inny sposób określenia proporcji, o ile wykażą, że ten inny sposób jest bardziej reprezentatywny dla całej działalności gospodarczej, a zaproponowana metoda będzie odpowiadała najbardziej specyfice prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej. (...) przepisy wskazują tylko na przykładowe sposoby jego obliczenia [obliczenia prewskaźnika]. O wyborze konkretnego sposobu, w odniesieniu do ściśle określonego podmiotu, zawsze jednak decyduje podatnik. WSA we Wrocławiu w wyroku z 15 lutego 2017 r. (I SA/Wr 1264/16) argumentuje podobnie: ustawodawca wskazanych w ustawie i rozporządzeniu sposobów określenia proporcji nie uznaje za obligatoryjne.

17 VAT kwalifikowany interpretacje i orzecznictwo WSA w Gorzowie w wyroku z 30 listopada 2016 r. (I SA/Go 318/16) wyjaśnił: Skoro gmina uważa, że w przypadku wydatków mieszanych typu III i IV najbardziej odpowiednim kluczem podziału kosztów będzie odpowiednio preproporcja godzinowa i metrażowa, to taki sposób odliczenia podatku VAT gmina powinna stosować. WSA w Łodzi w wyroku z 6 lutego 2017 r. (I SA/Łd 1014/16) wskazał: wybór konkretnego sposobu ustalenia proporcji jest możliwy dopiero w zestawieniu z konkretnym wydatkiem poniesionym przez podatnika. Należy zatem mieć wątpliwości, czy materia prewspółczynnika może być w ogóle skutecznie ujęta we wniosku o interpretację prawa podatkowego, bez badania konkretnego przypadku podatnika.

18 VAT kwalifikowany inwestycje wodno-kanalizacyjne Wyrok NSA z 26 czerwca 2018 r. (I FSK 219/18) Całokształt przepisów ustawy o VAT poświęconych określaniu proporcji odliczenia w przypadku wykonywania działalności o charakterze mieszanym wskazuje, że ustawodawca ( ) nie narzuca w tym względzie jakichkolwiek rozwiązań czy schematów, których stosowanie miałoby być obligatoryjne. Nawet tam, gdzie ustawodawca dopuszcza możliwość ustalenia konkretnego wzoru w drodze rozporządzenia, podatnikowi pozostawiono swobodę i możliwość rozliczenia podatku według proporcji bardziej reprezentatywnej dla prowadzonej przez niego działalności i dokonywanych nabyć. Innymi słowy, wybór metody kalkulacji został pozostawiony podatnikowi ( ) ( ) prewspółczynnik obliczony przez gminę opiera się na jednoznacznych i jasnych kryteriach (wielkość obrotu ustalona w oparciu o ilość zużytej wody i odprowadzonych ścieków) obrazujących specyfikę działalności wodno- -kanalizacyjnej i ( ) pozwala na obiektywne ustalenie struktury sprzedaży.

19 VAT kwalifikowany hala sportowa Wyrok WSA we Wrocławiu z 14 listopada 2017 r. (I SA/Wr 826/17) Jednostka budżetowa, której przedmiotem działalności jest prowadzenie hali sportowej, może, w odniesieniu do wydatków ponoszonych na ten obiekt, zastosować prewspółczynnik skalkulowany na podstawie ilości godzin, w których hala sportowa jest przeznaczona do działalności gospodarczej, w stosunku do sumy godzin, w których hala jest wykorzystywana do działalności gospodarczej i do czynności pozostających poza zakresem ustawy o VAT. Metoda wskazana w rozporządzeniu dla jednostek budżetowych, opracowana na podstawie kryterium dochodowego, byłaby trudna do zastosowania w praktyce, w szczególności jeśli weźmie się pod uwagę, że udostępnianie hali sportowej w celu realizacji zajęć szkolnych nie generuje dochodu.

20 VAT kwalifikowany moment Wypełniamy wniosek przed oddaniem inwestycji do użytkowania jak określić %? TSUE w wyroku z 28 lutego 2018 r. (w sprawie C-672/16 Imofloresmira Investimentos Imobiliários SA przeciwko Autoridade Tributária e Aduaneira) wskazał, że: państwa członkowskie nie mogą wymagać korekty wstępnego odliczenia podatku od wartości dodanej na tej podstawie, że nieruchomość, w stosunku do której skorzystano z prawa wyboru opodatkowania, jest uważana za niewykorzystywaną już przez podatnika na potrzeby jego opodatkowanych transakcji, jeżeli ta nieruchomość pozostawała niezajęta przez ponad dwa lata, nawet jeśli wykazano, że podatnik starał się ją wynająć w tym okresie ; ( ) status podatnika zostaje ostatecznie nabyty tylko wtedy, gdy oświadczenie o zamiarze rozpoczęcia planowanej działalności gospodarczej zostało złożone w dobrej wierze przez zainteresowanego.

21 VAT kwalifikowany korekta 25 lipca 2018 r. TSUE wydał wyrok w sprawie polskiej gminy Ryjewo (C-140/17). Fiskus odmówił jej prawa do korekty odliczenia VAT naliczonego od nieruchomości, której przeznaczenie gmina zmieniła. Zdaniem Trybunału gmina miała prawo dokonać korekty i odliczyć część VAT naliczonego, nawet jeśli dany obiekt mógł być wykorzystywany zarówno do celów czynności opodatkowanych, jak i nieopodatkowanych. Nie stoi temu na przeszkodzie fakt, że w początkowym okresie nieruchomość była wykorzystywana na cele działalności nieopodatkowanej. Ważne jest jednak, aby gmina w momencie nabycia nieruchomości działała w charakterze podatnika. Gmina w 2010 r. wybudowała i przekazała w zarząd gminnemu ośrodkowi kultury świetlicę. Od 2014 r. przejęła ją jednak w samodzielny zarząd i zaczęła wykorzystywać zarówno nieodpłatnie, na cele gminnej społeczności, jak i odpłatnie na wynajem w celach komercyjnych. Zdaniem fiskusa gmina nie mogła skorzystać z korekty odliczenia VAT, gdyż nabywała towary i usługi w celu nieodpłatnego przekazania nieruchomości gminnemu ośrodkowi kultury, a nie do celów działalności gospodarczej.

22 VAT kwalifikowany korekta NSA w poszerzonym, 7-osobowym składzie wydał 1 października 2018 r. (I FSK 294/15) wyrok, w świetle którego organy podatkowe nie mogą odmówić gminie prawa do odliczenia VAT z faktur za budowę w gminie inwestycji wodno-kanalizacyjnej z tego jedynie powodu, że gmina przekazała infrastrukturę najpierw (po oddaniu do użytkowania) do bezpłatnego używania swojej spółce komunalnej, po czym zmieniła tytuł prawny na odpłatny. Dyrektor izby skarbowej stwierdził wcześniej, że taką nieodpłatną umową gmina wyłączyła inwestycję całkowicie z systemu VAT i raz na zawsze pozbawiła się możliwości odliczenia związanego z jej budową podatku naliczonego. W związku z wyrokiem NSA należy przeanalizować obiekty oddane w ostatnich latach do użytkowania (tytułem nieodpłatnym) pod kątem ich obecnego wykorzystania (czy to przez samą jednostkę, czy też jej spółkę, instytucję kultury, jednostkę organizacyjną, związek, stowarzyszenie itp.).

23 VAT kwalifikowany wniosek Jak wypełnić wniosek? Jak określić %? Zmiana przeznaczenia. Zamiar. Komunikacja w urzędzie. Plany dotyczące inwestycji nie jej obecne wykorzystanie. Rewitalizacje, parki, rynki, targowiska, termomodernizacje, OZE. Dostępna dokumentacja. Kwestie dowodowe. Postępowanie podatkowe.

24 Wyłudzenia VAT Istota wyłudzeń, karuzel, słupów. Regulacje VAT: odwrotne obciążenie, solidarna odpowiedzialność, pakiet paliwowy, JPK, split payment, biała lista, należyta staranność, rejestry KRS, VAT, CIDG, okoliczności sprawy, pusta faktura. Regulacje UE.

25 Problematyka należytej staranności MF ogłosiło 25 kwietnia 2018 r. Metodykę w zakresie oceny dochowania należytej staranności przez nabywców towarów w transakcjach krajowych. Metodyka jest co prawda skierowana do organów skarbowych, a nie do podatnika, lecz zawiera istotne elementy pozwalające na ograniczenie ryzyka podatkowego jednostki. Prezentuje bowiem najważniejsze okoliczności, którymi będą się kierować urzędnicy, i ma być narzędziem przez nich wykorzystywanym. Na podstawie metodyki organy mają oceniać zachowanie uczciwych podatników, którzy są w oszustwie poszkodowanymi, a nie współuczestnikami.

26 Problematyka należytej staranności Jak przyznaje MF, z orzecznictwa zarówno polskich sądów, jak i TSUE wynika, że jeśli podatnik mimo zachowania należytej staranności nie mógł wiedzieć, że transakcja nabycia towaru została zorganizowana w celu popełnienia przez inny podmiot oszustwa lub nadużycia, to prawo do odliczenia nie powinno zostać temu podatnikowi odebrane. Ministerstwo argumentuje jednak, że jeżeli podatnik nie będzie odpowiednio uważny przy zawieraniu transakcji, prawo do odliczenia będzie kwestionowane. Ministerstwo wskazuje, że jeżeli płatność zostanie zrealizowana przy wykorzystaniu mechanizmu podzielonej płatności, to należy co do zasady uznać, że podatnik dochował należytej staranności (jeżeli pozytywnie zweryfikował przesłanki formalne i nie zachodzą inne okoliczności szczególne).

27 Problematyka należytej staranności Wskazano na działania (przy wyborze kontrahenta i w trakcie przeprowadzania z nim transakcji), których podjęcie istotnie zwiększa prawdopodobieństwo dochowania przez podatnika należytej staranności. MF rozróżnia kryteria formalne i transakcyjne.

28 Problematyka należytej staranności Do kryteriów formalnych należy m.in.: sprawdzenie kontrahenta w KRS i CIDG; sprawdzenie statusu kontrahenta jako podatnika VAT czynnego (na portalu podatkowym) i jako niewpisanego przez Szefa KAS do wykazu podmiotów wykreślonych; sprawdzenie posiadanych koncesji i zezwoleń; sprawdzenie prawidłowości pełnomocnictw.

29 Problematyka należytej staranności Jako kryteria transakcyjne MF wskazuje przykładowo: brak ryzyka gospodarczego dla jednej ze stron transakcji; omijanie nakazu płatności na konto (w przypadku transakcji na kwotę przekraczającą zł); sytuacje, gdy płatność została dokonana na rachunek podmiotu trzeciego lub rachunek zagraniczny; transakcje, w przypadku których cena towaru oferowanego podatnikowi przez kontrahenta znacząco odbiega od ceny rynkowej; przypadki, gdy osobiste spotkanie z kontrahentem było niemożliwe albo gdy miejsce działalności stoi w oczywistej sprzeczności z jej skalą i rodzajem (np. sprzedaż hurtowa w wirtualnym biurze); sytuacje, gdy wymagany przez kontrahenta termin płatności był krótszy niż termin płatności oferowany przez innych dostawców z tej samej branży; transakcje, które zostały zawarte na warunkach znacznie odbiegających od tych, które uznawane były w danej branży za gwarantujące bezpieczeństwo obrotu.

30 Split payment praktyka Split payment praktyczny wymiar stosowania nowych przepisów w pierwszych miesiącach ich obowiązywania. Art. 108a ustawy o VAT 1. Podatnicy, którzy otrzymali fakturę z wykazaną kwotą podatku, przy dokonywaniu płatności kwoty należności wynikającej z tej faktury mogą zastosować mechanizm podzielonej płatności. 2. Zastosowanie mechanizmu podzielonej płatności polega na tym, że: 1) zapłata kwoty odpowiadającej całości albo części kwoty podatku wynikającej z otrzymanej faktury jest dokonywana na rachunek VAT; 2) zapłata całości albo części kwoty odpowiadającej wartości sprzedaży netto wynikającej z otrzymanej faktury jest dokonywana na rachunek bankowy albo na rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, dla których jest prowadzony rachunek VAT, albo jest rozliczana w inny sposób.

31 Split payment wyjaśnienia MF Stosowanie mechanizmu podzielonej płatności jest dobrowolne. O jego zastosowaniu każdorazowo decyduje dokonujący płatności (czyli co do zasady nabywca towaru lub usługi). Podatnik, decydując się na wdrożenie mechanizmu podzielonej płatności, nie musi o tym fakcie informować urzędu skarbowego czy też swoich kontrahentów. Przyznanie płacącemu inicjatywy w zakresie wyboru stosowania mechanizmu podzielonej płatności nie oznacza jednak, że sprzedawca nie będzie mógł zastrzec w umowie, iż nie chce stosować takiej formy rozliczeń. Kontrahenci mają w tym względzie swobodę wynikającą z zasady swobody umów i sami decydują, w jaki sposób dokonują rozliczeń przeprowadzanych transakcji. Postanowienia umowne kontrahentów wywołują przy tym skutki tylko na poziomie relacji kontraktowej między kontrahentami i nie wpływają na regulacje ustawy wprowadzającej MPP.

32 Split payment praktyka Dobrowolność? Jednostka jako płacący lub nabywca. Jednostka decyduje: Split payment Zwykły przelew Kwota netto na rachunek z faktury lub umowy Kwota VAT na rachunek VAT Zwykły rachunek z faktury lub umowy

33 Split payment praktyka Dobrowolność? Jednostka jako sprzedawca lub otrzymujący płatność. Nabywca (odbiorca faktury) wybiera split payment Nabywca (odbiorca faktury) nie wybiera split payment Jednostka otrzymuje kwotę netto na rachunek Kwota VAT wpływa na rachunek VAT podatnika (JST) Jednostka otrzymuje całą kwotę na swój zwykły rachunek

34 Split payment wyjaśnienia MF Dobrowolność stosowania mechanizmu podzielonej płatności oznacza również, że może być on stosowany wybiórczo zarówno, jeśli chodzi o faktury, jak i kontrahentów. To znaczy, że podatnik (nabywca) może wybrać, które faktury opłaci z wykorzystaniem MPP, a które w inny sposób. Co więcej, MPP jest systemem elastycznym również w zakresie tego, jaką część kwot wykazanych na fakturze podatnik chce zapłacić, stosując podzieloną płatność. Podatnik może bowiem zapłacić w MPP całość lub część kwoty odpowiadającej kwocie VAT wykazanej na fakturze. Dokonujący zapłaty w MPP może stosować tę formę zapłaty niezależnie od tego, czy lub w jakiej części przysługuje mu prawo do odliczenia podatku naliczonego z faktury, w związku z którą dokonywana jest płatność, i niezależnie od tego, czy skorzystał lub zamierza skorzystać w całości lub w części z prawa do odliczenia w okresie, w którym dokonuje płatności. Podatnik nie ma obowiązku informowania swoich kontrahentów o numerze swojego rachunku VAT. Nie ma również obowiązku zgłaszania numeru rachunku VAT do urzędu skarbowego.

35 Split payment wyjaśnienia MF Środki zgromadzone na rachunku VAT są własnością podatnika. Podatnik ma możliwość dysponowania tymi środkami w takim zakresie, w jakim zezwala na to ustawa. W komunikacie przelewu należy wypełnić następujące dodatkowe pola: kwota odpowiadająca całości albo części kwoty podatku wynikającej z faktury, która ma zostać zapłacona w mechanizmie podzielonej płatności; kwota odpowiadająca całości albo części wartości sprzedaży brutto; numer faktury, w związku z którą dokonywana jest płatność; NIP dostawcy towaru lub usługodawcy. Podanie wyżej wskazanych elementów w komunikacie przelewu jest obligatoryjne. W przypadku niewskazania któregoś z nich przelew nie zostanie zrealizowany.

36 Split payment wyjaśnienia MF Skorzystanie z mechanizmu podzielonej płatności jest uzależnione od posiadania faktury, której płatność dotyczy. Mechanizm ten może być również stosowany do regulowania przedpłat, zaliczek, zadatków czy rat, jednakże tylko wtedy, gdy nabywca przed dokonaniem płatności otrzyma na tę okoliczność fakturę. Nie będzie natomiast możliwe zastosowanie mechanizmu podzielonej płatności w przypadku otrzymania przed dostawą towarów czy świadczeniem usług dokumentu zwanego potocznie fakturą pro forma. Dokument ten nie jest bowiem fakturą w rozumieniu przepisów ustawy o VAT. MPP nie ma zastosowania do przelewów zbiorczych.

37 Split payment wyjaśnienia MF Zapłata kwoty podatku VAT wykazanej w fakturze przy zastosowaniu MPP może obejmować zarówno całą kwotę podatku, jak i jej dowolną część. Jeżeli podatnik zdecyduje, że przy zastosowaniu MPP płaci tylko część kwoty podatku, to pozostała kwota może być rozliczona w dowolny sposób (przykładowo innym komunikatem przelewu, zwykłym przelewem czy też gotówką). Możliwe jest również zapłacenie w MPP wyłącznie samej kwoty odpowiadającej kwocie podatku VAT wykazanej na fakturze. Wówczas wskazana w komunikacie przelewu kwota brutto będzie równa kwocie podatku VAT.

38 Split payment wyjaśnienia MF W przypadku gdy podatnik otrzyma fakturę korygującą zwiększającą lub zmniejszającą podstawę opodatkowania oraz kwotę podatku, a stanie się to jeszcze przed dokonaniem zapłaty za fakturę pierwotną, możliwe jest uregulowanie w MPP płatności wynikającej z obu faktur przy wykorzystaniu jednego komunikatu przelewu. W takim przypadku w komunikacie przelewu należy podać numer faktury pierwotnej oraz kwotę wynikającą z faktury pierwotnej i z faktury korygującej. Takie postępowanie nie narusza zasady powiązania płatności w MPP z fakturą, ponieważ faktura korygująca modyfikuje wartości wskazane na fakturze pierwotnej.

39 Split payment wyjaśnienia MF Jeżeli podatnik posiada w danym banku/skok-u kilka rachunków VAT, to może samodzielnie i bez żadnych ograniczeń dokonywać przesunięć środków pomiędzy tymi rachunkami. Takie przesunięcia są dokonywane są przy użyciu komunikatu przelewu, w którym: w polu przeznaczonym na kwotę odpowiadającą całości albo części kwoty podatku wynikającej z faktury, która ma zostać zapłacona w MPP, oraz w polu przeznaczonym na kwotę odpowiadającą całości albo części wartości sprzedaży brutto należy wpisać kwotę przekazywanych środków; w polu przeznaczonym na wskazanie numeru faktury należy wpisać przekazanie własne ; w polu przeznaczonym na wskazanie NIP dostawcy lub usługodawcy należy wskazać swój NIP.

40 Split payment wyjaśnienia MF Informacja prasowa: Gmina oraz jej jednostki organizacyjne są odrębnymi posiadaczami rachunku VAT (ale mają je w jednych banku). W kontekście rozliczeń VAT podatnikiem jest jeden podmiot gmina. Inaczej może to natomiast wyglądać pod kątem prawa bankowego. Czy dopuszczalne jest przekazywanie środków na zapłatę podatku z rachunku VAT jednostki organizacyjnej na rachunek VAT gminy? Z odpowiedzi Ministerstwa Finansów na pytanie Dziennika Gazety Prawnej wynika, że jeżeli gmina oraz jej jednostki organizacyjne mają odrębne rachunki VAT, to nie mogą swobodnie przelewać środków między nimi.

41 Split payment wyjaśnienia MF Przekazanie (na wniosek podatnika składany do naczelnika urzędu skarbowego) środków z rachunku VAT może być dokonane na podstawie zgody naczelnika urzędu skarbowego i wyłącznie na rachunek rozliczeniowy lub rachunek w SKOK-u, dla którego jest prowadzony rachunek VAT, z którego są przekazywane środki. Oznacza to, że przekazanie środków następuje w ramach jednej instytucji finansowej, która prowadzi zarówno rachunek rozliczeniowy lub rachunek w SKOK-u, jak i rachunek VAT. Nie jest więc możliwe przekazanie środków z rachunku VAT na rachunek w innym banku lub SKOK-u. W przypadku braku ustawowo wskazanych negatywnych przesłanek naczelnik urzędu skarbowego w drodze postanowienia wyraża zgodę na przekazanie środków zgromadzonych na wskazanym przez podatnika rachunku VAT na wskazany przez niego rachunek rozliczeniowy lub rachunek w SKOK-u, powiązany z rachunkiem VAT.

42 Split payment wyjaśnienia MF Postanowienie doręcza się podatnikowi, natomiast informację o tym postanowieniu naczelnik urzędu skarbowego przekazuje (przy wykorzystaniu systemu teleinformatycznego) bankowi lub SKOK-owi, który prowadzi rachunek VAT wskazany przez podatnika we wniosku. Uwolnienie środków nie wymaga zaangażowania podatnika. Działanie w tym zakresie leży po stronie banku lub SKOK-u. Są one zobowiązane działać niezwłocznie po otrzymaniu informacji o postanowieniu.

43 Split payment wyjaśnienia MF Naczelnik może też, w drodze decyzji, odmówić uwolnienia środków. W przypadku wystąpienia przesłanki dotyczącej posiadania przez podatnika zaległości podatkowej w podatku VAT odmowa będzie dotyczyła wyłącznie kwoty odpowiadającej posiadanej zaległości podatkowej w tym podatku wraz z odsetkami za zwłokę, istniejącej na dzień wydania decyzji.

44 Split payment wyjaśnienia MF Ustawa wprowadzająca MPP nie zawiera specjalnych regulacji odnoszących się do jednostek samorządu terytorialnego. Oznacza to, że do tej grupy podatników zastosowanie mają ogólne zasady opisane wcześniej. Jednostki samorządu terytorialnego mają zatem utworzone rachunki VAT i w związku z tym mogą dokonywać płatności za nabyte towary lub usługi z zastosowaniem MPP. JST jako podatnicy VAT wykonujący czynności opodatkowane podatkiem VAT i wystawiający faktury są również podatnikami, wobec których inni podatnicy mogą stosować mechanizm podzielonej płatności. Tak jak w przypadku pozostałych podatników, stosowanie MPP w rozliczeniach JST jest dobrowolne.

45 Split payment wyjaśnienia MF Dysponowanie przez JST środkami zgromadzonymi na rachunku VAT odbywa się również na zasadach ogólnych, czyli uwolnienie środków zgromadzonych na rachunku VAT jest możliwe po uzyskaniu zgody naczelnika urzędu skarbowego. Należy zauważyć, że jeśli posiadaczem rachunku VAT będzie jednostka organizacyjna JST, to aby uwolnić środki z tego rachunku VAT, właśnie JST (jako podatnik VAT) będzie musiała złożyć do naczelnika urzędu skarbowego wniosek w tej sprawie. We wniosku JST będzie wówczas wskazywać numer rachunku VAT swojej jednostki organizacyjnej oraz numer rozliczeniowy, z którym powiązany jest ten rachunek VAT.

46 Split payment wyjaśnienia MF Środki odpowiadające wysokości posiadanych zaległości (wraz z odsetkami za zwłokę) pozostają nadal na rachunku VAT. Naczelnik urzędu skarbowego może wobec tych środków podejmować czynności egzekucyjne w zakresie należności w podatku VAT, przewidziane w odrębnych przepisach. Nie ma możliwości automatycznego przejmowania środków zgromadzonych na rachunku VAT przez organy podatkowe. Ustawa o VAT określa nowy rodzaj dokonania zwrotu nadwyżki podatku naliczonego nad należnym, czyli zwrot na rachunek VAT (poza istniejącymi już w ustawie 60-, 180- i 25-dniowymi terminami zwrotu). Zwrot ten będzie dokonywany w przyspieszonym terminie, tj. 25 dni, licząc od dnia złożenia deklaracji. 25-dniowy termin na dokonanie zwrotu jest terminem maksymalnym, który nie będzie mógł być przedłużony przez naczelnika urzędu skarbowego.

47 Split payment wyjaśnienia MF Zwrot na rachunek VAT będzie dokonywany wyłącznie na wniosek podatnika. Należy wówczas zaznaczyć pozycję 68 w deklaracji VAT. Zwrot 25-dniowy nie jest uzależniony od tego, czy faktury, z których wynika wykazany podatek naliczony, zostały zapłacone z zastosowaniem MPP, czy też nie. Oznacza to, że nawet w przypadku gdy podatnik w ogóle nie dokonywał płatności z zastosowaniem MPP w danym okresie rozliczeniowym, i tak będzie miał prawo do wystąpienia o zwrot różnicy podatku na rachunek VAT.

48 Prewskaźnik w instytucji kultury Interpretacje (bardzo liczne) sprzeczne: Przykład interpretacji pozytywnej: Interpretacja z 12 stycznia 2016 r. (ITPP1/ /15/KM) Skoro (...) muzeum nie wykonuje czynności niepodlegających ustawie o podatku od towarów i usług, a wszystkie zakupy służą wyłącznie prowadzonej działalności gospodarczej, to nie będzie miał zastosowania art. 86 ust. 2a ustawy ( ). (...) nie będzie zobowiązane do stosowania współczynnika (...). Przykład interpretacji negatywnej Interpretacja z 14 czerwca 2017 r. (0114-KDIP AS) Wnioskodawca nie przedstawił wystarczającej argumentacji na poparcie stanowiska odnośnie braku obowiązku stosowania współczynnika ( ). ( ) czynności podejmowane nieodpłatnie wskazują na działania [mające na celu] upowszechnianie kulturę i oświatę w szerokim tego pojęcia znaczeniu, czyli realizację celów statutowych, do których wnioskodawca jako instytucja kultury został powołany. Nie można zgodzić się z twierdzeniem wnioskodawcy, że działania nieodpłatne mają zawsze charakter towarzyszący działalności gospodarczej.

49 Prewskaźnik w instytucji kultury Odpowiedzi wiceministra finansów Pawła Gruzy na poselskie interpelacje z 12 czerwca br. (nr 22403, 22396, 22230) i z 4 czerwca br. (nr 22098) wskazują, że Noc Muzeów służy zarówno popularyzacji działalności statutowej tych placówek (a ta w ogóle nie podlega VAT), jak i ich działalności gospodarczej. To zaś oznacza, że muzea muszą stosować prewspółczynnik. Uwaga: Szef Krajowej Administracji Skarbowej przeanalizuje problem i zmieni interpretacje sprzeczne z aktualnym stanowiskiem MF.

50 Prewskaźnik w instytucji kultury Pojawiają się także orzeczenia pozytywne dla podatników, czego przykładem jest wyrok WSA w Rzeszowie z 7 lutego 2017 r. (I SA/Rz 1027/16), stanowiący, że: Wszystkie nieodpłatne przedsięwzięcia, w tym również konferencje, muzeum podejmuje w celach promocyjnych, czego efektem ma być poszerzenie grona zwiedzających, którzy finalnie skorzystają z odpłatnych usług muzeum. Uczestnicy m.in. nieodpłatnych konferencji zakupią bilety wstępu do muzeum celem poszerzenia wiedzy zdobytej podczas skorzystania z nieodpłatnej oferty kulturalnej. Cel promocyjny podejmowanych nieodpłatnie działań muzeum stanowi integralną część prowadzonej działalności gospodarczej. Wszystkie nieodpłatne usługi muzeum podejmuje w celu zwiększenia obrotów z działalności gospodarczej i wykonywane są one w ramach działalności gospodarczej, o której mowa w art. 15 ust. 2 ustawy o VAT, zatem w związku ze świadczeniem tych usług nie znajdzie zastosowania przepis art. 86 ust. 2a ustawy o VAT.

51 Prewskaźnik w instytucji kultury Jednocześnie trzeba jednak zwrócić uwagę na orzeczenia negatywne, np. wyrok WSA w Białymstoku z 16 stycznia 2018 r. (I SA/Bk 1286/17): czynności w zakresie przykładowo organizacji bezpłatnych imprez czy też organizacji spotkań tematycznych nie można uznać za wykonywan[e] w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Czynności te bowiem stanowią przede wszystkim realizację celów statutowych, wobec czego w tym przypadku mamy do czynienia również z działalnością inną niż działalność gospodarcza w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług. ( ) prawidłowym będzie obniżenie podatku należnego o podatek naliczony według współczynnika proporcji obliczonego według 4 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z 17 grudnia 2015 r. w sprawie sposobu określania zakresu ( ). W przedmiotowej sprawie zaznaczenia wymaga ponadto, że uznanie wszystkich nieodpłatnych czynności skarżącego za dokonywane w ramach prowadzonej działalności gospodarczej powodowałoby istnienie prawa do odliczenia od czynności nieodpłatnych, które w żaden sposób nie wiążą się z powstaniem podatku należnego, co spowodowałoby naruszenie podstawowej zasady VAT, tj. zasady neutralności.

52 Dziękuję za uwagę Joanna Rudzka