KONTEKST DEMOGRAFICZNY INTERNACJONALIZACJI POLSKICH UCZELNI A POLITYKA IMIGRACYJNA. Prof. dr hab. Krystyna Iglicka-Okólska

Transkrypt

1 KONTEKST DEMOGRAFICZNY INTERNACJONALIZACJI POLSKICH UCZELNI A POLITYKA IMIGRACYJNA Prof. dr hab. Krystyna Iglicka-Okólska

2 Polska polityka migracyjna rozumiana jest jako całokształt zasad i działań państwa w odniesieniu do migracji zagranicznych, zarówno w kontekście emigracji jak i imigracji. Niekorzystna prognoza demograficzna w perspektywie następnych kilkudziesięciu lat wskazuje na starzenie się społeczeństwa oraz zmniejszanie się zasobu osób aktywnych zawodowo i ujemne saldo migracji zagranicznych. Istnieje więc konieczność większego otwarcia Polski na cudzoziemców i dostosowanie do realizacji tego celu odpowiednich mechanizmów oraz instrumentów

3 Dokument przyjęty przez Radę Ministrów w dn. 31 lipca 2012 roku Polityka Migracyjna Polski stan obecny i postulowane działania wskazuje aby szczególnymi uregulowaniami objęte zostały m.in. następujące kategorie cudzoziemców: - osoby pochodzenia polskiego: cudzoziemcy, którym przysługuje prawo do osiedlania się w Polsce, repatrianci oraz posiadacze Kart Polaka. - studenci, naukowcy, cudzoziemcy podejmujący naukę lub szkolenia zawodowe, absolwenci polskich uczelni.

4 W celu wzmocnienia obecności cudzoziemców kształcących się i prowadzących badania naukowe w Polsce należy ( Polityka Migracyjna Polski stan obecny i postulowane działania - rekomendacje): Upowszechniać informacje na temat możliwości studiowania w Polsce. Opracować koncepcję stworzenia instytucji zajmującej się międzynarodową wymianą studentów i pracowników naukowych oraz promocją polskich uczelni na świecie. Wspierać napływ studentów z krajów objętych Partnerstwem Wschodnim, m.in. poprzez sprawną realizację procedur związanych z wydawaniem im wiz długoterminowych i zezwoleń na pobyt.

5 Wypracować dodatkowe rozwiązania umożliwiające rekrutację zagranicznych kandydatów zainteresowanych podjęciem w Polsce studiów, które będą obejmować zarówno procedury związane z naborem kandydatów, jak i udzielaniem im wiz (realizacja: MNiSW we współpracy z MSZ). Uprościć formalności związane z uzyskiwaniem dokumentów pobytowych przez studentów i pracowników naukowych, przy jednoczesnym podjęciu działań zapobiegających wykorzystywaniu ww. procedur wyłącznie w celu zalegalizowania pobytu (np. monitorowanie przez uczelnie procesu odbywania studiów przez cudzoziemców w Polsce), Rozwijać system stypendialny, zachęcający do studiowania w Polsce na kierunkach istotnych z uwagi na znaczenie realizowanych przez uczelnie badań naukowych lub z punktu widzenia rynku pracy.

6 Migracje edukacyjne stanowią jeden z najdynamiczniej rozwijających się strumieni migracyjnych we współczesnym świecie. Według OECD liczba studentów obcokrajowców osiągnęła w 2009 roku poziom 3,7 miliona osób (dwukrotny wzrost od 1995 roku czyli w przeciągu 14 lat). Wpływ na to miały następujące czynniki: 1. Zmiana nastawienia rządów, widzących w zagranicznych studentach szansę na gospodarczy rozwój krajów. 2. Zmiana podejścia uczelni, które zaczęły aktywnie werbować zagranicznych kandydatów postrzeganych jako element podnoszący prestiż placówki. 3. Powstanie Unii Europejskiej i uruchomienie europejskich programów edukacyjnych.

7 Międzynarodowa Organizacja do spraw Migracji wyodrębniła następujące kluczowe czynniki, które mają wpływ na decyzję potencjalnego studenta o wyborze kraju, w jakim zamierza się kształcić: polityka migracyjna kraju docelowego możliwość zatrudnienia w kraju docelowym uznawalność wykształcenia koszt studiów koszty utrzymania opinia o studiach dostępność uczelni (egzaminy) sieć wsparcia (łańcuch migracyjny) atrakcyjność kraju (oryginalność, natura, kultura, styl i poziom życia) infrastruktura dla studentów

8 Międzynarodowa Organizacja do spraw Migracji, analizując działania, politykę i regulacje prawne poszczególnych państw, wyróżniła cztery strategie w podejściu do studiów zagranicznych: Wzajemne uznanie cel: wymiana idei, budowanie współpracy; wymiany studentów i pracowników naukowych, brak intensywnych kampanii rekrutacyjnych, studenci zagraniczni lub pracownicy naukowi mają wrócić do kraju pochodzenia. Migracja wykwalifikowanych cel: rozwój kraju docelowego; zachęty dla cudzoziemców do podejmowania nauki w kraju docelowym, preferencje dla zdolnych (głównie studenci drugiego stopnia) i wykwalifikowanych pracowników naukowych, polityka wizowa ułatwiająca pozostanie.

9 Wytwarzanie dochodów cel: studenci zagraniczni jako źródło kapitału; rekrutacja studentów zagranicznych, rozwój studiów płatnych i oferty w językach obcych. Budowanie kapitału społecznego cel: rozwój kraju pochodzenia; staże i stypendia dla studentów pragnących kształcić się za granicą, polityka emigracyjna preferująca wyjazdy na krótki okres, oczekiwania powrotu wykwalifikowanych kadr.

10 W latach nastąpił prawie pięciokrotny wzrost liczby studentów zagranicznych kształcących się w Polsce. Obecnie w Polsce studiują ponad 24 tysiące studentów zagranicznych z 141 krajów. Największą grupę stanowią Ukraińcy, których kształci się w naszym kraju ponad 6 tysięcy. Studenci z zagranicy stanowią jednak zaledwie 1,39 proc. wszystkich studentów. To mniej niż w Czechach, na Węgrzech, Słowacji, Słowenii, Litwie, Łotwa, Estonii, a nawet w Bułgarii i Rumunii. Polska pozostaje więc pod tym względem najmniej umiędzynarodowionym krajem członkowskim UE i jednym z najniżej umiędzynarodowionych w OECD.

11 Nawiązując do przedstawionego przez Międzynarodową Organizację do spraw Migracji podziału na modele polityki państw w stosunku do edukacji międzynarodowej, studentów zagranicznych uczących się w Polsce można podzielić na dwie grupy. Wobec stanowiących niecałe 25% studentów polskiego pochodzenia stosuje się zmodyfikowaną strategię wzajemnego zrozumienia (zmodyfikowaną, gdyż ukierunkowaną raczej na wzajemne zrozumienie polskiego społeczeństwa i żyjącej poza granicami Polonii). Wobec pozostałych studentów strategię wytwarzania dochodów. Świadczą o tym wyraźnie dane na temat ogromnego wzrostu odsetka osób samodzielnie finansujących swoje studia.

12 Strategia migracja wykwalifikowanych jest w Polsce zjawiskiem bardzo rzadkim, na co może wskazywać bardzo niska (poniżej 700 osób) liczba zagranicznych doktorantów, z których jedynie jedna trzecia otrzymuje stypendium. Co istotne również, polityka wytwarzania dochodów jest realizowana oddolnie, na poziomie poszczególnych uczelni prowadzących rekrutację studentów z zagranicy. Na poziomie państwa zauważalny jest brak spójnej i konsekwentnie realizowanej wizji internacjonalizacji polskiego szkolnictwa wyższego.