SALA 7 SCENA POLSKA TĚŠÍNSKÉ DIVADLO CZESKI CIESZYN

Transkrypt

1 SALA 7 SCENA POLSKA TĚŠÍNSKÉ DIVADLO CZESKI CIESZYN

2 sala 7 według mikołaja gogola pamiętnik szaleńca (tłum. jerzy wyszomirski) oraz antoniego czechowa sala 6 (tłum. maria dąbrowska) ułożył oleksander owerczuk dyrektor teatru cieszyńskiego karol suszka zastępca dyrektora d.s. ekonomicznych iris heclová kierownik artystyczny sceny polskiej bogdan kokotek kierownik literacki sceny polskiej joanna wania spektakl zrealizowano przy wsparciu finansowym ministerstwa kultury rc oraz miasta czeski cieszyn 64. sezon sceny polskiej td premiera 27 września 2014 r. występują: aksencjusz iwanowicz popryszczyn, szaleniec dariusz waraksa andrej jefimycz ragin, chory lekarz janusz kaczmarski portier, jest to portier, sanitariusz czy bileter teatralny młody emeryt o zatartych granicach przyznaczenia, ale niewątpliwie jedyny czujący się panem domu ryszard pochroń inscenizacja oleksander owerczuk inspicjent, sufler iwona bajger

3 leczenie na prawidłowe myślenie rozmowa z oleksandrem owerczukiem Od kilku lat współpracujesz z Teatrem Cieszyńskim jako scenograf, tym razem podjąłeś się również reżyserii. Proszę o kilka słów o sobie. Pochodzę ze Lwowa, jestem scenografem, rzeźbiarzem. Nie odważam się powiedzieć, że jestem reżyserem, mam bowiem świadomość, że to zawód wymagający innej dyscypliny myśli, której się uczy specjalnie i długo. Swoją wieloletnią praktykę scenograficzną nazwałbym kontynuacją doświadczeń, które w teatrze polskim związane są z nazwiskami Józefa Szajny i Tadeusza Kantora. Czyli jest to wspinaczka na szczyt o nazwie spektakl inną ścieżką. A w tradycji wschodniej są to przede wszystkim takie postaci jak Dawid Borowski (Teatr na Tagance, Moskwa), który stworzył swoją szkołę scenografii w latach 70. XX wieku, oraz jego wybitny kontynuator Daniel Lider (Teatr I. Franki, Kijów). Osobne miejsce na tej liście zajmują Eugeniusz Lysyk (Opera Lwowska) i Walery Bortiaków (Teatr Narodowy Marii Zańkowieckiej oraz Polski Teatr Ludowy, Lwów). Uważam siebie za ich ucznia. Osobiście nie znałem, niestety, tylko Dawida Borowskiego. Cieszę się, że moją propozycją zainteresował się Teatr z Czeskiego Cieszyna i bardzo jestem wdzięczny panu dyrektorowi Karolowi Suszce, że udało mu się znaleźć środki na tę produkcję. A także oczywiście kolegom aktorom ze mną współpracującym. Votum zaufania, którym zostałem obdarzony, jest dla mnie wielką odpowiedzialnością. Jak zrodził się pomysł na inscenizację Sali nr 7? Sala nr 7 jest syntezą dwóch tekstów: Pamiętnik szaleńca M. Gogola i Sala nr 6 A. Czechowa. O tym, że te dwa teksty są powiązane nie tylko tematem szpitalnym, wiedziałem od dawna. Pierwszy raz spróbowałem je połączyć jeszcze w 2008 roku, ale jestem niezmiernie wdzięczny losowi, że nie pozwolił mi tego wtedy zrealizować. Powróciłem do inscenizacji po kilku latach, kiedy czas naprowadził mi ostrość na pewne ważne wątki wcześniej nie zauważone. Temat szpitala dla ludzi obłąkanych w literaturze światowej otworzył M. Gogol, z tym że tradycja teatralna, niestety, traktowała jego bohatera wyłącznie jako pacjenta, zapominając, że przede wszystkim jest to Autor proponowanego tekstu. Natomiast A. Czechow ów temat zamknął, wyprowadzając na rynek bohaterów literackich nową postać. Tą postacią jest chory lekarz, który trafia do swojego szpitala. W prawosławnej rzeczywistości rosyjskiej określenie chory lekarz utożsamiane jest z chorym Zbawicielem, w związku z czym historia nabiera cech sakralnych. Zobaczyłem możliwość spotkać te dwie osoby w szpitalu, nie zmieniając ani litery w tekście, i to spotkanie zainscenizować. Byłem bardzo ciekawy, do czego to doprowadzi i jak w końcu będzie wyglądało. Teraz widzę, że wynika z tego sposób na życie dla człowieka myślącego nieprawidłowo. Jeszcze rok temu myślałem, że jest to temat lokalny, rosyjski, ale teraz uważam inaczej. Nasuwają się pytania o aluzje do dzisiejszej rzeczywistości Bardzo ważne dla mnie było uświadomienie faktu, na który zwrócili moją uwagę polskie przyjaciele, że w Polsce nie zamykano dysydentów do szpitali psychiatrycznych. W Związku Radzieckim było inaczej. Ten fakt ma swoją genezę sięgającą do M. Gogola i głębiej, kiedy społeczeństwo mordowało aktorów jarmarcznych. Z rozpaczą uświadomiłem sobie, że wsadzenie do szpitala psychiatrycznego osoby inaczej myślącej, nawet u mnie nie budziło zaskoczenia, ponieważ od urodzenia wychowywałem się w rzeczywistości sowieckiej. Natomiast oko obywatela Zachodu odbiera sprawę inaczej i tu wkraczamy do mitu tradycyjnie określanego jako tajemnica Rosji albo tajemnica duszy rosyjskiej. Dzisiaj, kiedy Rosja ukazała swoje prawdziwe oblicze, dla mnie jest ważne pytanie, czy to jest państwo, czy to jest szpital, czy to jest więzienie. Czy może to szpital i więzienie, które zarazem są państwem nazywanym Rosja. Do tego szpitala wkłada się człowieka myślącego inaczej. Zwłaszcza dziś widać to bardzo dobrze, kiedy 80 % obywateli Rosji wspiera Putina, a tylko 20 % wypowiada się przeciwko wojnie z Ukrainą. Tych 20 procent są ludźmi skazanymi na przymusowy zastrzyk prawidłowego myślenia. Teraz wszyscy widzimy, że przed propozycją owego zastrzyku znalazł się cały świat. Czy z niego się skorzysta, czy go odrzuci nie wiem, ale staram się być przygotowany na gorsze. Terytorium totalitaryzmu pozostawia człowiekowi wyłącznie drogę wewnętrznej emigracji, która w Rosji zazwyczaj prowadziła do szpitala nazywanego Teatr. opracowała jw

4 těšínské divadlo český těšín, příspěvková organizace, zřizovatel moravskoslezský kraj, ostrawska czeski cieszyn tel.: fax: kierownik działu organizacji widowni dagmar pavlíková kierownicy pracowni: elektryczno-akustycznej vladimír rybář ślusarskomodelarskiej kristina libosková krawieckiej helena prokopová perukarskiej jarmila držíková rekwizytorskiej józef kurek kierownik techniczny roman sekula brygadier sceny marian mandrysz światło martin kozok, martin walenta fryzjerka kamila kumpanová garderobiana ivana kolondrová rekwizyty silvie urbaniecová montażyści dekoracji jozef břinek, lumír slíva, david cienciala redakcja joanna wania zdjęcia karin dziadková opracowanie graficzne i skład marian siedlaczek druk proprint, s.r.o. český těšín

5