Edukacja wczesnoszkolna

Transkrypt

1 Scenariusz 4 autor: Agnieszka Grochal temat: Panie Bobrze, gdzie Ci się mieszka dobrze? Cele ogólne: zbliżenie dziecka do świata przyrody, zwrócenie uwagi na różnorodność środowisk: wodnego i lądowego, kształtowanie mądrego postrzegania otoczenia, zwracanie uwagi na ślady, zmiany w przyrodzie, przedstawienie zwyczajów życiowych i relacji w obrębie rodziny bobrów, rozwijanie poczucia troski i odpowiedzialności wobec gatunków zagrożonych, podnoszenie sprawności ruchowej uczestników zajęć. Cele operacyjne: Uczeń potrafi: wskazać różnice pomiędzy wybranymi środowiskami przyrodniczymi, wymienić charakterystyczne ślady świadczące o tym, że teren jest zamieszkały przez bobry, wskazać związki pomiędzy budową ciała bobrów a środowiskiem, w którym żyją, opanować podstawowe pojęcia związane z tematem, poprzez powtarzanie ich podczas zajęć, wypisanie ich pod odpowiednimi obrazkami, zgodnie współpracować w grupie, zdobyte informacje na temat wyglądu bobrów wykorzystać w wykonaniu pracy plastycznej, wskazać, jak ważne jest prawidłowe odżywianie się, higiena. Miejsce: sala, stoliki ułożone tak, aby poszczególne grupy mogły swobodnie pracować (potrzebne jest miejsce na sali, aby 15 osobowa grupa mogła się poruszać). Formy pracy: indywidualna, grupowa, zbiorowa. Metody pracy: opowiadanie, rozmowa, demonstracja, obserwacja, praca z kartami pracy ucznia, zabawy pomocne w zrozumieniu tematu i utrwalające podstawowe pojęcia dotyczące bobrów (żeremie, nora, tama, środowisko wodno-lądowe). Wiek uczestników: 5-8 lat. Optymalna liczba uczestników: 25 osób. Czas przewidywany na realizację planowanych zajęć: 2 godziny lekcyjne (90 minut.) Materiały i środki dydaktyczne: folia malarska, tekturki, arkusze kolorowego kartonu, karty pracy, przybory do pisania, kredki, klej,

2 marchewki, zdjęcia, teksty edukacyjne. Czynności przygotowawcze nauczyciela: 1. Przygotować karty pracy dla każdego dziecka. 2. Ustawić odpowiednio stoliki, aby dzieci mogły swobodnie pracować w grupie. 3. Przygotować na sali miejsce do zabawy ruchowej. 4. Przygotować po 10 kartoników 10x10 cm oznaczonych literami A, B lub C. 5. Wydrukować karty pracy ucznia. 6. Przygotować przybory do realizacji zajęć: tablice edukacyjne dotyczące tematu, przybory do pisania, kredki, kartki z bloku, folie malarską, umyte marchewki. Przebieg zajęć: A. Faza wstępna zajęć: 1. Poproś dzieci, aby opisały dom i otoczenie, w którym mieszkają. 2. Zadaj poniższe pytania: Co to jest dom? Co to jest środowisko, w którym mieszkamy? Z czym kojarzy się dom? Dlaczego wszyscy członkowie rodziny powinni dbać o wspólny dom? 3. Odczytaj opowiadanie ilustrując je odpowiednimi tablicami edukacyjnymi. 4. Przeprowadź rozmowę z dziećmi ukierunkowując ją na temat Panie bobrze, gdzie Ci się mieszka dobrze? (Na podstawie przeczytanego tekstu). W jakim środowisku żyją bobry? Jak wygląda jego dom? Dlaczego nazywamy bobry budowniczymi? Jaki związek ma budowa ciała bobra ze środowiskiem, w którym mieszka i żyje? Przedstawienie tekstu bajki: Jak bóbr buduje dom? Skończyły się wakacje, jak zwykle minęły za szybko. Trzeba jednak przyznać, że były to wakacje bardzo udane. Razem z moim młodszym bratem Kacprem byliśmy u babci na wsi. Nasza babcia mieszka w pięknym miejscu na skraju wsi, a nieopodal jej drewnianego domku leniwie przepływa rzeczka, którą nazywamy Rzeczką Zapomnienia, bo jak mówi nasza babcia, nad tą rzeczką zapominamy o całym świecie. Zawsze, gdy jest ładna pogoda, chodzimy tam się bawić z kuzynami i z kimś dorosłym. Mimo, że rzeczka jest płytka, nie wolno nam chodzić samym i zawsze musimy poczekać, aż ktoś z dorosłych będzie mógł iść z nami. Uwielbiam te nasze wyprawy. Żeby podnieść poziom wody, budujemy z kamieni tamy, układamy otoczaki, czyli takie gładkie kamienie rzeczne jeden przy drugim, od brzegu do brzegu. To bardzo trudna praca, niektóre kamienie są ciężkie i przez ich owalny kształt, wcale nie chcą się trzymać jeden na drugim. Najlepszym budowniczym jest Kacper, który ma dużo cierpliwości i dokładnie wybiera odpowiednie kamienie. Jego tama jest trwała i nawet można po niej przejść na drugą stronę. Wujek mówi, że Kacper jest lepszym budowniczym niż bóbr. Wujek wie, co mówi, jest przyrodnikiem i razem ze swoimi kolegami bierze udział w akcji przesiedlania bobrów z jednych miejsc, gdzie jest ich dużo, w inne miejsca. Wujek wie o bobrach chyba wszystko, w rodzinie wszyscy nazywamy go - wujek Bobert, mimo że ma na imię Robert. Prosiliśmy go, żeby przywiózł rodzinę bobrów do naszej Rzeczki Zapomnienia, ale oświadczył, że nasza rzeczka nie jest dobra, jest zbyt płytka, i w lecie, gdy długo nie pada deszcz, to zdarza się, że prawie wysycha. Bobry nie są wybredne, jeśli chodzi o miejsce na ich dom. Często mieszkają w stawach, bagienkach, zakolach rzek i potoków, nie przeszkadza im nawet, jeżeli blisko mieszkają ludzie, chociaż są to bardzo płochliwe zwierzęta, ale muszą mieć stały dostęp do wody. To jest warunek. Proponowaliśmy wujkowi, że założymy bobrom nad brzegiem naszej rzeczki kran, żeby miały stały dostęp do wody, ale to oczywiście były żarty. Wujek obiecał, że jak przyjadą nasi rodzice, to wszyscy wybierzemy się na wycieczkę nad inną rzekę aby zobaczyć siedliska bobrów. Bardzo się ucieszyliśmy, a mój kuzyn Mateusz zaproponował, że nałapie w stawie takich małych rybek uklejek, żebyśmy mieli, czym bobry poczęstować. Wujek Bobert bardzo głośno zaczął się śmiać, okazało się, że bobry są roślinożercami, to znaczy zjadają ze smakiem prawie wszystkie gatun Panie Bobrze, gdzie Ci się mieszka dobrze

3 ki roślin wodnych i tych, które rosną przy brzegu, czyli roślin przybrzeżnych. Lubią też liście, pędy, cienkie gałązki, korę drzew rosnących w pobliżu ich miejsca zamieszkania, takich jak: wierzba, topola, osika, brzoza. Już wiedzieliśmy, z czego zrobimy bukiet, gdy pójdziemy z wizytą do bobrów. Wreszcie nadszedł ten dzień. Przyjechali rodzice, babcia zrobiła nam pyszne kanapki, ubraliśmy długie spodnie, wysokie buty, bluzy i razem z wujkiem pojechaliśmy na wycieczkę. Trochę się baliśmy, że jest już późno i że bobry pójdą spać, jednak wujek nas uspokoił, powiedział, że to są zwierzęta nocne i lubią pracować, gdy jest już ciemno. Nocny tryb życia spowodował, że bóbr słabiej widzi, ale ma bardzo wyostrzony węch i słuch. Gdy dojechaliśmy nad rzekę Mateusz zaczął wrzucać do wody wierzbowe listki i wołać: - Panie bobrze kolacja, kolacja! Ale żadnego bobra nie zobaczyliśmy. Wujek Bobert ustawił nas gęsiego i nakazał iść cicho za nim i obserwować brzeg rzeki. Powiedział, że musimy być cicho, bo jak bóbr nas zobaczy to zaraz zanurkuje, a jest doskonałym pływakiem i potrafi pod wodą bez wynurzenia przebywać nawet 15 minut. A ponadto mają taki bobrowy telefon alarmowy i jak ich coś zaniepokoi to mocno uderzają ogonem o powierzchnię wody aby ostrzec w ten sposób swoją rodzinę. Szliśmy więc po cichu, jedno za drugim, uważnie rozglądając się dookoła. Zobaczyliśmy parę żab, kolorowe ważki latające nad wodą i nagle ujrzeliśmy najprawdziwszą tamę zbudowaną przez bobry. Rzeka w tym miejscu nie wyglądała na bardzo głęboką, a od brzegu do brzegu ciągnęła się piękna tama. Czego w niej nie było: kamienie, gałęzie, żwir, kępy traw i nawet - wstyd się przyznać - jakaś plastikowa butelka, która zatrzymała się na tamie. Tama była szeroka i tatuś swobodnie wszedł na nią, aby wyciągnąć butelkę, którą schował do plecaka, żeby wyrzucić do śmieci po powrocie do domu. Tama była naprawdę interesująca i nawet nasz naczelny budowniczy Kacper powiedział, że mu do bobrów jeszcze wiele brakuje. Wujek wyjaśnił, że tama zapewnia bobrom bezpieczeństwo, co znaczy, że odpowiedni poziom wody pozwala na ukrycie podwodnych wejść do ich domków (nor), umożliwia zatopienie spiżarni z jedzeniem na zimę i ułatwia spławianie drewna. Taka tama powoduje, że powstają stawy i niestety zdarza się, że zalane zostają pola uprawne, co powoduje, że nie wszyscy ludzie darzą bobry sympatią. Przyrodnicy, inżynierowie, podpowiadają ludziom różne sposoby, jak zabezpieczyć drzewa, pola uprawne, wały przeciwpowodziowe przed tym największym z gryzoni. Po wszystkich pytaniach, jakie zadaliśmy wujkowi na temat budowania tamy, poszliśmy dalej szukać śladów bobra, mając nadzieję, że uda nam się go w końcu zobaczyć. Następnym śladem na naszej drodze były ścięte drzewa. Bobry mają bardzo mocne, pomarańczowe zęby, tak zwane siekacze i to właśnie nimi ścinają drzewa. Z powalonego drzewa najpierw odcinają gałązki, a później tną pień na mniejsze kawałki i transportują je dalej. Ale sprytne te maluchy - zachwycał się mały Mateusz. Tatuś z wujkiem zaczęli się z nas śmiać, że niby, jakie maluchy? Okazało się, że taki pan bóbr może ważyć nawet 36 kg. Bardzo się zdziwiłam, bo myślałam, że bóbr jest dużo mniejszy, a okazało się, że dorosły osobnik może mierzyć prawie 110 cm długości i to bez ogona, który też ma do 23 cm. Ale było śmiesznie, bo mamusia powiedziała, że jak nie uda nam się zobaczyć bobra, to poprosimy Kacpra, żeby położył się na wodzie, bo okazało się, że bóbr ma takie wymiary, jak mój brat. Słoneczko zaczęło zachodzić, a my wdrapaliśmy się na powaloną, opartą o sąsiednie drzewo, brzozę. Siedzieliśmy cichutko i obserwowaliśmy wodę. Pośrodku tego bobrowego stawiku wystawała kopka gałęzi. Wujek Bobert szeptem zdradził nam tajemnice, że to domek rodziny bobrów - żeremie. Zbudowany jest z gałęzi, darni, traw, mułu i kamieni. Bobry w swoim domku mają jedną suchą komorę, czyli taki duży salon nad wodą, a wyjścia z domku, których jest kilka, znajdują się pod wodą. Czasami, gdy brzegi rzek są wystarczająco wysokie, bobry kopią w nich nory, połączone tunelami z podwodnymi wyjściami. I nagle go zobaczyliśmy. Ponad wodę wystawały małe oczka, nos i okrągłe uszka. Czarne futerko lśniło w zachodzącym słońcu. Prawie bezszelestnie przecinał wodę. Patrzyliśmy jak zaczarowani. Bóbr pozornie nic nie robił sobie z naszej obecności, popłynął na drugą stronę rzeki, wyszedł na płyciznę i teraz naprawdę oniemieliśmy. Zobaczyliśmy potężną masywną sylwetkę i płaski ogon, jakiego nie widzieliśmy u żadnego innego zwierzęcia. Bóbr w przednie łapki chwycił jakąś gałązkę i zaczął ją obgryzać. To był piękny widok. Mój brat z Mateuszkiem zaczęli niecierpliwie kręcić się na drzewie, aby zobaczyć coś więcej. Nagle obydwaj z pluskiem wpadli do wody. Na szczęście było to rozlewisko na łące, mieli więc miękkie lądowanie. Bóbr dał nurka pod wodę, głośno uderzając o taflę wody, a my ze śmiechem spoglądaliśmy na naszych chłopaków. To była piękna wycieczka na zakończenie wakacji. Widok tamy, stawu bobrowego i w końcu pięknego bobra, to widok niezapomniany. Będziemy musieli poprosić wujka, żeby jeszcze kiedyś nas tam zabrał. 4. Panie Bobrze, gdzie Ci się mieszka dobrze 3

4 B. Ćwiczenia 1. Na obiad do bobra. 1. Rozdaj karty pracy nr 1 i kolorowe kredki. 2. Odczytaj zadanie, które dzieci wykonają indywidualnie. 3. Wspólnie omówcie różnice żywieniowe zwierząt roślinożernych i mięsożernych. 2. Gdzie mieszkam? 1. Rozdaj karty pracy nr 2 i 4 i kolorowe kredki. 2. Odczytaj zadania, które dzieci wykonają indywidualnie. 3. Wspólnie omówcie charakterystyczne cechy świadczące o tym, że teren jest zamieszkały przez bobry. 3. To jest właśnie bóbr! 1. Podziel dzieci na 5-osobowe grupy. 2. Każdej z grup rozdaj kartę pracy nr 3, nożyczki i klej. 3. Poproś, aby każda grupa wymieniła dwie cechy budowy ciała, które ułatwiają bobrowi prowadzić wodno-lądowy tryb życia. 4. Budujemy żeremia - zabawa ruchowa (ćwiczenie na współpracę). 1. Wybierz dwóch uczniów, chłopca i dziewczynkę, którzy zagrają rolę pary bobrów. Pozostali uczniowie to materiał służący do budowy bobrowego domu. Na ziemi rozłóż folię malarską, która ma imitować rzekę. 2. Wydaj uczniom polecenia: stańcie nieopodal rzeki, rozłóżcie ramiona - jesteście drzewami, bobry budują tamę para bobrów wybiera czworo dzieci i ustawiają ich od jednego brzegu rzeki do drugiego. Dzieci obrazujące tamę, chwytają się za ręce. Rzeka nad tamą tworzy staw bobrowy (dołóż drugą folię obrazującą staw), bobry zaczynają budować żeremia, podchodzą do dzieci i kolejno wciągają ich na folię imitującą staw, dzieci muszą być ustawione w kole, muszą oplatać się rękami, tak aby powstał w środku domek, pomiędzy dziećmi bobry muszą zrobić kilka wyjść, na zakończenie zabawy bobry wchodzą i wychodzą między dziećmi. 3. Kieruj zabawą, zwróć uwagę na bezpieczeństwo, poproś, aby dzieci podczas zabawy zachowywały się cicho. 5. Zęby zdrowe jak u bobra. 1. Opowiedz uczniom jak ważne są zdrowe zęby. Pokaż jak właściwie szczotkować zęby. 2. Zwróć im uwagę, jakie znaczenie dla bobra mają jego dwie pary siekaczy. 3. Rozdaj dzieciom umyte marchewki. 4. Poproś, aby naśladując bobry, spróbowały przegryźć marchewkę. 6. Quiz. 1. Podziel uczniów na 5-osobowe grupy. 2. Każdej z grup rozdaj po 4 kartoniki z wypisanymi literami A, B, C. 3. Skup na sobie uwagę dzieci. 4. Czytaj pytania i przygotowane 3 wersje odpowiedzi. Uczniowie naradzają się i podnoszą odpowiedni kartonik wskazując na poprawną odpowiedź. Pytanie 1. Bobry są roślinożercami, dlatego jedzą: a) kwiatki i szyszki, b) gałęzie, pędy, korę, c) ślimaki, małe rybki. Pytanie 2. Ogon bobra jest: 4 4. Panie Bobrze, gdzie Ci się mieszka dobrze

5 a) długi, pokryty gęstym futrem, b) długi, płaski, pokryty łuską, c) krótki, puszysty jak u zająca. Pytanie 3. Jak nazywamy dom bobrów: a) składowisko, b) tartak, c) żeremie. Pytanie 4. Tamy bobry budują: a) ze słomy, b) z gałęzi, darni, kamieni, mułu, c) ze śmieci, jakie zostawiają turyści na brzegu. Zakończenie: 1. Poleć dzieciom, aby każde z nich ułożyło jedno zdanie z wyrazem bóbr, zawierające prawdziwe lub nieprawdziwe informacje na temat tego zwierzęcia. Poproś dzieci, aby po kolei wypowiadały swoje zdania, a reszta grupy musi ocenić czy to prawda, czy fałsz. 2. Poproś, aby dzieci wspólnie wymyśliły, dlaczego bóbr i człowiek mogą mieszkać obok siebie. Pomysły zapisujcie na tablicy, lub kartonie. 3. Poproś, aby dzieci opowiedziały swoim rodzicom w domu o bobrze i aby wspólnie z rodzicami wykonały w dowolnej technice prace plastyczną Bóbr, sąsiad z rzeki. Prace powieście w sali. 4. Panie Bobrze, gdzie Ci się mieszka dobrze 5

6 Panie Bobrze, gdzie... - karta pracy nr 1 Co bóbr na obiadek je? Otocz niebieską pętlą właściwe rysunki.

7 Panie Bobrze, gdzie... - karta pracy nr 2 Gdzie Panu się mieszka dobrze, bobrze? Znajdź na rysunku i pokoloruj domek bobra.

8 Panie Bobrze, gdzie... - karta pracy nr 3 Dopasuj właściwe części ciała do rysunku bobra.

9 Panie Bobrze, gdzie... - karta pracy nr 4 Wskaż dwa szczegóły świadczące, że był tu bóbr.