Rekomendacje polskich Ekspertów dotyczące profilaktyki grypy w sezonie epidemicznym 2015/2016

Transkrypt

1 Rekomendacje polskich Ekspertów dotyczące profilaktyki grypy w sezonie epidemicznym 2015/2016 LIST OTWARTY EKSPERTÓW Szanowni Państwo, Szczepienie przeciw grypie jest nieodłącznym jesiennym rytuałem, dzięki któremu możemy skutecznie przygotować się do sezonu zachorowań na grypę. Ta często lekceważona choroba rok rocznie przynosi spore żniwo poszkodowanych. Sezon epidemiczny 2014/2015 zakończył się z wynikiem ponad 3,7 mln zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę, ponad 12,2 tys. hospitalizacji i 11 zgonów. * To 37% więcej zachorowań i prawie 50% więcej hospitalizacji niż w sezonie 2013/2014. Ogólnopolski Program Zwalczania Grypy postawił sobie za cel budowanie świadomości potrzeby profilaktyki tej choroby, a co za tym idzie podnoszenie wyszczepialności. Wskaźnik ten w Polsce już od 3 lat utrzymuje się na stałym niskim poziomie ok. 3,7% populacji, i chociaż po okresie kilku lat gwałtownych spadków można byłoby to uznać za sukces, to jednak ten stan rzeczy jest niezadawalający i niepokojący. Mając na względzie znaczenie chorób przewlekłych i włączając się w nurt działań Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), Centrum Zwalczania i Zapobiegania Chorobom (CDC) i Europejskiego Sojuszu przeciw Chorobom Przewlekłym (ECDA), eksperci Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Grypy rok 2015 dedykują walce z powikłaniami grypowymi, na które w sposób szczególny narażone są osoby leczące się z powodu chorób przewlekłych układu krążenia, układu oddechowego, nerek i wątroby oraz cukrzycy. W tym roku z okazji obchodów II Ogólnopolskiego Dnia Profilaktyki Grypy w 21 miastach w całej Polsce odbędzie się akcja bezpłatnych szczepień przeciw grypie pacjentów z grup ryzyka. W procesie podnoszenia wyszczepialności należy zmierzyć się z koniecznością modyfikacji postaw społecznych wobec szczepień przeciw grypie. W związku z tym bardzo istotne jest zaangażowanie i wspólny, jednoznaczny głos wszystkich, którzy mają wpływ na ich kształtowanie. Należą tu: instytucje zdrowia publicznego, autorytety medyczne, pracownicy ochrony zdrowia, władze samorządowe i pracodawcy. Zapraszamy do zapoznania się z dołączonym do tego listu opracowaniem najnowszych danych epidemiologicznych oraz aktualnych polskich rekomendacji w zakresie profilaktyki grypy. Dzięki wspólnemu zaangażowaniu będziemy mogli konsekwentnie zmieniać oblicze profilaktyki grypy w Polsce oraz ograniczać jego medyczne, społeczne i ekonomiczne skutki. *Meldunki epidemiologiczne NIZP-PZH, dostępne na

2 W debacie FLU FORUM 2015 udział wzięli m.in.: Marek Posobkiewicz, Główny Inspektor Sanitarny prof. dr hab. n. med. Adam Antczak, Przewodniczący Rady Naukowej Instytutu Oświaty Zdrowotnej Fundacji Haliny Osińskiej, Polskie Towarzystwo Chorób Płuc prof. dr hab. Lidia B. Brydak, Kierownik Zakładu Badań Wirusów Grypy, Krajowego Ośrodka ds. Grypy w NIZP-PZH prof. dr hab. n. med. Joanna Chrostkowska-Wynimko, Zakład Genetyki i Immunologii Klinicznej, Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc prof. IK w Warszawie dr hab. med. Andrzej Ciszewski, Polskie Towarzystwo Kardiologiczne dr hab. n. med. Agnieszka Mastalerz-Migas, Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śl., Wrocław dr hab. n. med. Aneta Nitsch-Osuch, Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej, Warszawski Uniwersytet Medyczny dr hab. n. med. Ernest Kuchar, Klinika Pediatrii z Oddziałem Obserwacyjnym, Warszawski Uniwersytet Medyczny Włodzimierz Jezierski, członek Rady Naukowej Instytutu Oświaty Zdrowotnej Fundacji Haliny Osińskiej dr n. med. Jolanta Biernat, Klinika Elektrokardiologii i Niewydolności Serca, Śląski Uniwersytet Medyczny, Katowice dr Leszek Cichoń, Przychodnia Lekarska Południe, Częstochowa dr Bożena Janicka, Prezes Porozumienia Pracodawców Ochrony Zdrowia mgr Ewelina Kocur, Szpital Miejski, Zabrze dr n. med. Barbara Joanna Bałan, Warszawski Uniwersytet Medyczny dr n. med. Ewa Duszczyk, Indywidualna Specjalistyczna Praktyka Lekarska dr n. med. Piotr Kochan, Polskie Towarzystwo Zakażeń Szpitalnych dr Grażyna Cholewińska, Polskie Towarzystwo Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych dr n. med. Iwona Paradowska-Stankiewicz, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego- Państwowy Zakład Higieny prof. dr hab. n. med. Ewa Augustynowicz-Kopeć, Polskie Towarzystwo Chorób Płuc Stanisław Maćkowiak, Federacja Pacjentów Polskich Mirka Malara, Polskie Stowarzyszenie Pielęgniarek Epidemiologicznych Zbigniew Zawadzki, Polskie Towarzystwo Oświaty Zdrowotnej prof. Marcin Czech, Polskie Towarzystwo Farmakoekonomiczne

3 Rekomendacje polskich Ekspertów dotyczące profilaktyki grypy w sezonie epidemicznym 2015/2016 Załączniki do Listu Ekspertów: I. Polskie dane epidemiologiczne a. Grypa zachorowania, hospitalizacje, zgony b. Szczepienia przeciw grypie II. Wskazania do szczepień a. Wskazania kliniczne b. Wskazania epidemiologiczne III. Przeciwwskazania do szczepień IV. Szczepionki przeciw grypie: a. szczepy zatwierdzone przez WHO b. szczepionki dostępne w Polsce w sezonie 2015/2016 c. dawkowanie

4

5 ZAŁĄCZNIK 1a. Epidemiologia Grypa: zachorowania, hospitalizacje i zgony Zachorowania i podejrzenia zachorowań na grypę Średnia dzienna zapadalność (na 100 tys. ludności) wg tygodniowych meldunków w sezonie 2014/2015 w porównaniu do sezonów 2010/ /2014 ( Dane dotyczące zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę oraz związanymi z nimi liczbami hospitalizacji i zgonów w sezonach 2000/ /2015 ( Sezon Zachorowania Hospitalizacje Zgony 2000/ / / / / / / / / / / / / / /

6 Zachorowania (w tysiacach) Zgony Zachorowania Hospitalizacje Tysiące Zachorowania i podejrzenia zachorowań na grypę oraz hospitalizacje z powodu grypy lub podejrzeń grypy w sezonach 2000/ /2015 ( Zachorowania Hospitalizacje Zachorowania i podejrzenia zachorowań na grypę oraz zgony z powodu grypy w sezonach 2000/ /2014 ( Zachorowania Zgony

7 Porównanie dynamiki i sezonowości zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę w sezonach 2012/ /2015 ( / / /2013 Porównanie dynamiki i sezonowości hospitalizacji z powodu grypy lub podejrzeń grypy w sezonach 2012/ /2015 ( / / / / / /2015 zachorowania zmiana -8% 37% hospitalizacje zmiana -32% 48%

8 Zachorowania i podejrzenia zachorowań na grypę oraz hospitalizacje z powodu grypy lub podejrzeń grypy w sezonach 2013/2014 i 2014/2015 w poszczególnych województwach ( województwo Zachorowania Hospitalizacje 2013/2014* 2014/2015** Zmiana 2013/2014* 2014/2015** Zmiana Dolnośląskie % % Kujawsko-Pomorskie % % Lubelskie % % Lubuskie % % Łódzkie % % Małopolskie % % Mazowieckie % % Opolskie % % Podkarpackie % % Podlaskie % % Pomorskie % % Śląskie % % Świętokrzyskie % % Warmińsko-Mazurskie % % Wielkopolskie % % Zachodniopomorskie % % SUMA % % * dane od do na podstawie Meldunków Epidemiologicznych NIZP PZH ( **dane od do na podstawie Meldunków Epidemiologicznych NIZP PZH (

9 ZAŁĄCZNIK 1b. Epidemiologia - Szczepienia przeciw grypie Liczba zgłoszonych do NIZP-PZH szczepień przeciw grypie ( Rok 0-4 lat 5-14 lat lat 65+ Suma szczepień Porównanie zaraportowanych, zrealizowanych szczepień przeciw grypie, z ilością dawek szczepionek przeciw grypie sprzedanych na rynku, pozwalają domniemywać, że około 40-45% szczepień, realizowanych najprawdopodobniej w prywatnych placówkach medycznych i gabinetach lekarskich, nie jest raportowanych do NIZP-PZH. Estymacja liczby realizowanych szczepień w oparciu o liczbę sprzedanych na rynku polskim szczepionek przeciw grypie oraz poziomu realizacji szczepień raportowanych do NIZP-PZH w poszczególnych grupach wiekowych. ROK 0-4 lat 5-14 lat lat 65+ Ilość szczepionek

10 Szacunkowe liczby dawek szczepionek przeciw grypie sprzedanych na rynku polskim w latach oraz poziom wyszczepialności przeciw grypie populacji polskiej ,6% 7,7% 6,8% ,0 % 6,1% 5,7% 5,2% 4,5% 3,7% 3,7% 3,7% Średnie poziomy zaszczepienia populacji w poszczególnych grupach wiekowych w latach (estymacje rynkowe na bazie danych pochodzące od dystrybutorów oraz dostępnych na stronie 20,0% 18,0% 16,0% 16,3% 18,6% 16,6% 16,9% 18,6% 15,8% 14,0% 12,0% 12,5% 14,2% 12,51% 12,54% 13,39% 10,0% 8,0% 6,0% 4,0% 2,0% 0,0% 8,64% 7,69% 6,04% 6,80% 8,0% 6,14% 6,3% 5,68% 5,21% 5,1% 5,5% 4,8% 5,5% 4,48% 4,2% 3,4% 5,0% 4,8% 3,8% 3,66% 3,69% 3,70% 3,1% 3,6% 3,8% 3,1% 2,43% 2,49% 2,36% 3,2% 3,2% 3,0% 2,4% 2,1% 2,1% 2,0% 1,79% 1,67% 1,58% 1,7% 1,4% 1,01% 1,01% 0,85% lat 5-14 lat lat 65+ Populacja

11 Estymacja ilości realizowanych szczepień i wyszczepialności w oparciu o ilości sprzedanych na rynku polskim szczepionek przeciw grypie oraz poziomu realizacji szczepień opublikowanych przez NIZP-PZH w poszczególnych województwach ( Województwo Ilość szczepień sezon 2013/2014 sezon 2014/2015 Populacja 2013 Wyszczepialność Ilość szczepień Populacja 2014 Wyszczepialność Zmiana wyszczepialności Dolnośląskie ,17% ,04% -0,13% Kujawsko-Pomorskie ,78% ,88% 0,10% Lubelskie ,07% ,17% 0,10% Lubuskie ,42% ,18% -0,24% Łódzkie ,38% ,39% 0,01% Małopolskie ,12% ,36% 0,24% Mazowieckie ,79% ,71% -0,09% Opolskie ,69% ,82% 0,13% Podkarpackie ,98% ,68% -0,29% Podlaskie ,19% ,41% 0,22% Pomorskie ,85% ,66% -0,19% Śląskie ,72% ,66% -0,06% Świętokrzyskie ,59% ,79% 0,20% Warmińsko-Mazurskie ,93% ,26% 0,33% Wielkopolskie ,32% ,38% 0,06% Zachodniopomorskie ,85% ,91% 0,06% SUMA ,70% ,70% 0,01%

12 ZAŁĄCZNIK 2. Wskazania do szczepień przeciw grypie W Polsce Główny Inspektor Sanitarny 1 od wielu lat rekomenduje szczepienie przeciw grypie w ramach realizacji Polskiego Programu Szczepień Ochronnych. W roku 2014 te rekomendacje zostały znacząco poszerzone. Główny Inspektor Sanitarny, podobnie jak Advisory Committee on Immunization Practice 2, zaleca szczepienie przeciw grypie wszystkim osobom powyżej 6 miesiąca życia. Zmiany wprowadzone w 2015r zaznaczono poniżej na czerwono. Również inne instytucje zdrowia publicznego i towarzystwa naukowe, takie jak: Zakład Badania Wirusów Grypy, Krajowy Ośrodek ds. Grypy w NIZP-PZH 3, Kolegium Lekarzy Rodzinnych 4, Polskie Towarzystwo Chorób Płuc 5, Polskie Towarzystwo Diabetologiczne 6 wskazują pacjentów chorych przewlekle, jako grupy szczególnie rekomendowane do corocznych szczepień przeciw grypie. NOWE POLSKIE REKOMENDACJE na rok 2015 Komunikat GIS z dnia , Szczepienie przeciw grypie zalecane jest: I. Ze wskazań klinicznych i indywidualnych: a. przewlekle chorym dzieciom (powyżej 6 m.ż.) i dorosłym, szczególnie chorującym na niewydolność układu oddechowego, astmę oskrzelową, przewlekłą obturacyjną chorobę płuc, niewydolność układu krążenia, chorobę wieńcową (zwłaszcza po przebytym zawale serca) niewydolność nerek, nawracający zespół nerczycowy, choroby wątroby, choroby metaboliczne, w tym cukrzycę, choroby neurologiczne i neurorozwojowe; b. osobom w stanach obniżonej odporności (w tym pacjentom po przeszczepie narządów lub tkanek) i chorym na nowotwory układu krwiotwórczego; c. dzieciom z grup ryzyka od 6 m.ż. do 18 roku życia, szczególnie zakażonym wirusem HIV, ze schorzeniami immunologiczno-hematologicznymi, w tym małopłytkowością idiopatyczną, ostrą białaczką, chłoniakiem, sferocytozą wrodzoną, asplenią wrodzoną, dysfunkcją śledziony, po splenektomii z pierwotnymi niedoborami odporności, po leczeniu immunosupresyjnym, po przeszczepieniu szpiku, przed przeszczepieniem lub po przeszczepieniu narządów wewnętrznych, leczonym przewlekle salicylanami; d. dzieciom z wadami wrodzonymi serca zwłaszcza sinicznymi, z niewydolnością serca, z nadciśnieniem płucnym; e. kobietom w ciąży lub planującym ciążę. II. Ze wskazań epidemiologicznych wszystkim osobom od 6 m.ż., do stosowania zgodnie z Charakterystyką Produktu Leczniczego, szczególności: a. zdrowym dzieciom w wieku od 6 m.ż. do 18 roku życia (ze szczególnym uwzględnieniem dzieci w wieku od 6 do 60 m.ż.); b. osobom w wieku powyżej 55 lat; c. osobom mającym bliski kontakt zawodowy lub rodzinny z dziećmi w wieku poniżej 6 m.ż. oraz z osobami w wieku podeszłym lub przewlekle chorymi (w ramach realizacji strategii kokonowej szczepień); d. pracownikom ochrony zdrowia (personel medyczny, niezależnie od posiadanej specjalizacji oraz personel administracyjny), szkół, handlu, transportu; e. pensjonariuszom domów spokojnej starości, domów pomocy społecznej oraz innych placówek zapewniających całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku, w szczególności przebywającym w zakładach opiekuńczo-leczniczych, placówkach pielęgnacyjno-opiekuńczych, podmiotach świadczących usługi z zakresu opieki paliatywnej, hospicyjnej, długoterminowej, rehabilitacji leczniczej, leczenia uzależnień, psychiatrycznej opieki zdrowotnej oraz lecznictwa uzdrowiskowego.

13 Opracowano na podstawie: 1. Komunikat Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia r. ( 2. Prevention and Control of Influenza with Vaccines, Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP), MMWR 2010; 59, (No. RR-8):1-64. (Tłumaczenie opublikowane w Medycynie Praktycznej Wydanie Specjalne 3/2010). 3. Wytyczne Zakładu Badania Wirusów Grypy Krajowego Ośrodka ds. Grypy w NIZP-PZH: Sezon epidemiczny 2012/2013. Zalecenia do szczepień przeciwko grypie (ACIP, WHO 2010r.). Dostępne na: onki_19_03_2012_03.pdf 4. Profilaktyka i leczenie grypy Wytyczne Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce (Zalecane przez konsultanta krajowego w dziedzinie medycyny rodzinnej), Wydawnictwo AKTIS, Łódź Zalecenia Polskiego Towarzystwa Ftyzjopneumonologicznego rozpoznawania i leczenia przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP). Pneumonologia i Alergologia Polska 2004/ Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, Diabetologia doświadczalna i kliniczna, 2011, 11, supl. A, 54.

14 ZAŁACZNIK 3. Przeciwwskazania do szczepień przeciw grypie Przeciwwskazania do szczepień przeciw grypie: anafilaktyczna nadwrażliwość na białko jaja kurzego lub antybiotyki używane w procesie produkcji lub inne składniki szczepionki,* ostre choroby gorączkowe, ostre choroby o umiarkowanym lub ciężkim przebiegu, bez względu na to, czy towarzyszy im gorączka, czy też nie, zespół Guillain-Barré stwierdzony w okresie 6 tygodni po poprzednim szczepieniu przeciw grypie.** * osoby takie, jeśli znajdują się w grupie wysokiego ryzyka wystąpienia powikłań pogrypowych, mogą odnieść korzyść ze szczepienia przeciwko grypie po dokonaniu oceny stopnia nadwrażliwości na składniki szczepionki i odpowiednim odczuleniu. ** osoby takie, jeśli znajdują się w grupie wysokiego ryzyka wystąpienia powikłań pogrypowych, mogą odnieść korzyść ze szczepienia przeciwko grypie Opracowanie: Zakład Badania Wirusów Grypy, Krajowy Ośrodek ds. Grypy w NIZP-PZH (na podstawie: Prevention and Control of Influenza with Vaccines, Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP), MMWR 2010; 59, (No. RR-8):1-64.)

15 ZAŁĄCZNIK 4. Szczepionki przeciw grypie a) W sezonie 2015/2016 dla Półkuli Północnej WHO rekomenduje następujący skład inaktywowanych trójwalentnych szczepionek przeciw grypie: A/California/7/2009 (H1N1)pdm09 - like virus A/Switzerland/ /2013 (H3N2) - like virus (nowy szczep) B/Phuket/3073/ like virus - (nowy szczep) Pełne informacje dostępne na: b) W Polsce zarejestrowane są następujące szczepionki przeciwko grypie: Typ szczepionki typu split 1 Sposób podania Domięśniowe (IM) Śródskórne (ID) Producent/ wskazanie Sanofi Pasteur GlaxoSmithKline od 6 m.ż lat 60 lat i więcej Vaxigrip* (0,5ml) Fluarix* (0,5 ml) IDflu 9 µg* (0,1 ml) IDflu 15 µg* (0,1 ml) typu subunit 2 Novartis Abbott Novartis Begrivac* (0,5ml) Influvac* (0,5ml) Agrippal* (0,5ml) Optaflu** (0,5ml) wirosomalne 3 Berna Biotech Inflexal V* (0,5ml) * Czerwonym kolorem zaznaczono szczepionki, które są dostępne w Polsce w sezonie 2015/ Inaktywowane szczepionki przeciwko grypie z rozszczepionym wirionem. 2. Szczepionki podjednostkowe, zawierające izolowane antygeny powierzchniowe. 3. Szczepionka wirosomalna. * Szczepionki przeciw grypie otrzymywane w hodowli na zarodkach kurzych ** Szczepionki przeciw grypie otrzymywane w hodowli tkankowej MDCK Szczepionki dostępne są w większości dużych hurtowni farmaceutycznych oraz w aptekach c) Dawkowanie: Dzieciom od 6. m.ż. do 35. m.ż.: ½ dawki - 0,25 ml (1 lub 2 dawki) po 4-6 tygodniach następną ½ dawki Dorosłym i dzieciom od 36. m.ż.: 1 dawka - 0,5 ml. Dzieciom do ukończenia 8 r.ż., które uprzednio nie były szczepione, należy podać drugą dawkę, po 4-6 tygodniach.