OD REDAKTORA NACZELNEGO

Transkrypt

1 OD REDAKTORA NACZELNEGO Dużo ekonomii i kryzysu w tym numerze gazety. Pani, jaki kryzys? Świniak po podwórku biega, parę kur jeść jest co i ludzie dobrzy powiedziała mi mądra kobieta na wsi. Czyli nas kryzys nie dotyczy, bo u nas był zawsze i nauczyliśmy się w nim funkcjonować. A za pasem święta. Składam wielkie podziękowania wszystkim studentom, którzy zaangażowali się w zawody boccia i jeszcze będą działali w XVIII Finale Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy. Mit o tym, że studenci nic nie robią, został obalony. Po depresji jesiennej tekstów było co nie miara, gdzieniegdzie były upychane lewym kolanem koniecznie muszę to zmienić w kolejnym wydaniu. Wielkie dzięki za zaangażowanie i pomoc w przygotowaniu numeru świątecznego. Prawdopodobnie do pracy zmobilizował śnieg i lekki mrozik. Na okładce uśmiechnięci studenci w czerwonych czapkach niech to będzie zwiastun kolejnego dobrego roku dla naszej uczelni. A czytelnikom Naszego Forum samych dobrych dni i dobrych ludzi na swojej drodze. Małgorzata Bzówka SPIS TREŚCI OD REDAKTORA NACZELNEGO...3 UCZESTNICZYLI W KONFERENCJACH...5 KRZYWE ZWIERCIADŁO, CZYLI O MANIPULACJACH W MEDIACH...5 DR ORŁOWSKI W GRONIE EKSPERTÓW PREMIERA...5 GRA W KULKI...6 TANIEC UCZY TOLERANCJI...9 MUZYKA LECZY DUSZĘ...11 SZKLANE DOMY...12 UKRYTY ZABÓJCA ZDOLNOŚCI...13 NOBLIŚCI Z DZIEDZINY EKONOMII W ROKU PIERWSZA KOBIETA...14 ALFABET WYCHODZENIA Z KRYZYSU...16 KRYZYS W KSZTAŁCIE V...17 WSZiA W WIELKIEJ BRYTANII...20 NAGRODA DLA DRA WIECZORKA...20 CO W SZKOLE PISZCZY...21 GOSPODARKA TRANSGRANICZNA...21 POLSKA-BIAŁORUŚ-UKRAINA ZAMOŚĆ W CZOŁÓWCE...23 PRACA PRZEZ INTERNET?...24 WSPOMNIENIE Z WAKACJI...25 KLANZA ZAPRASZA...25 BRACIA - STUDENCI BOKSERZY...26 GŁOSUJEMY NA SWOICH...26 Wydawca: Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji w Zamościu ul. Akademicka 4, tel. (084) Redakcja: Małgorzata Bzówka (redaktor naczelny), stali współpracownicy: Katarzyna Kimak, Mieczysław Kowerski, Władysław Molas, Monika Popławska Skład i projekt okładki: Tomasz Szczyrba Druk: Drukarnia Zamdruk, Zamość ul. Kościuszki 2a, tel W formie elektronicznej gazeta dostępna w formacie PDF na stronie internetowej uczelni Zdjęcie wykorzystane na okładce aut. Sławomir Białas 3

2 Spotkania z cywilizacjami Marhaba to pozdrowienie po arabsku a także hasło kolejnego spotkania w ramach nietypowej lekcji geografii, które odbyło się 10 grudnia br w Collegium Novum Wyższej Szkoły Zarządzania i Administracji w Zamościu. Tegoroczny cykl rozpoczęliśmy kulturą arabską i tradycyjnym tańcem brzucha w wykonaniu rzeszowianek. O przyjaźni po arabsku uczestnicy spotkania ponad 100 osób z różnych szkół ponadgimnazjalnych województwa lubelskiego usłyszeli od Zofii Sawickiej z Instytutu Badań nad Cywilizacjami Akredytacje Państwowa Komisja Akredytacyjna pozytywnie oceniła kierunek fizjoterapia na studiach I i II stopnia w Wyższej Szkole Zarządzania i Administracji w Zamościu. Taka ocena oznacza, że uczelnia spełnia wymagania kadrowe, programowe oraz organizacyjne, a także posiada odpowiednią bazę do prowadzenia kontrolowanego kierunku. Przypomnijmy, że zamojska uczelnia jest bodaj największą szkoła fizjoterapii w Polsce. Posiada świetnie wyposażone własne Centrum Rehabilitacji przy Peowiaków 1, gdzie oprócz praktyk studenckich i badań naukowych prowadzone Sukcesy studentów są bezpłatne usługi rehabilitacyjne dla mieszkańców naszego regionu. Od początku swojej działalności na tym kierunku ściśle współpracuje z kadrą Samodzielnego Publicznego Wojewódzkiego Szpitala im. Jana Pawła II w Zamościu. Uczelniane Centrum Praktyk w Kielnarowej jest najlepiej wyposażonym ośrodkiem hipoterapii na terenie południowo wschodniej Polski. Państwowa Komisja Akredytacyjna jest niezależną instytucją, działającą w ramach systemu szkolnictwa wyższego 9 studentów Wyższej Szkoły Zarządzania i Administracji w Zamościu otrzymało stypendia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego za szczególne osiągnięcia w nauce i w sporcie. W przeliczeniu na liczbę studentów zamojska uczelnia jest pod tym względem liderem naszego regionu. Studenci otrzymają z wyrównaniem od października stypendium miesięczne (przyznawane na rok akademicki) w wysokości 1300 zł. - Bardzo się cieszę, że dostałam stypendium. Pieniądze przeznaczę na kurs języka hiszpańskiego a może pojadę na wakacje właśnie do Hiszpanii cieszy się Karolina Gwiazdowska, studentka fizjoterapii w Wyższej Szkole Zarządzania i Administracji w Zamościu. - Trzeba już na pierwszym roku wyszukiwać zdolnych i chętnych do pracy studentów i po prostu z nimi pracować. Wysyłać na konferencje, stypendia zagraniczne, zachęcać do publikowania w wydawnictwach, inspirować do badań naukowych. Nasza uczelnia tworzy dobre warunki dla rozwoju kariery MARHABA WSIiZ w Rzeszowie. - Przyjaciel ma obowiązek pomóc i wyświadczyć przysługę. Przyjacielowi nie można odmawiać wyjaśniała Sawicka. Stwierdzenie musimy się spotkać jest realizowane często z zaskoczenia i bez zapowiedzi. Arabowie są niezwykle gościnni. Żeby nie narażać się na przejedzenie lepiej zostawić na talerzu odrobinę jedzenia. Jeśli zjemy wszystko natychmiast otrzymamy dokładkę. Szklankę zawsze trzymamy w prawej ręce. Arabowie postrzegają i pozycjonują znajomości przez pryzmat gościnności. I coś specjalnego dla zatraceńca z cywilizacji zachodniej. Dla Araba przeszłość i przyszłość na równi są obecne. Nieważna jest punktualność. Arabowie mówią Zapomnij o czasie a czas zapomni o Tobie. Nie śpieszą się. Pośpiech czy patrzenie na zegarek w trakcie rozmowy uważają za nietakt. Insza Allah (Jak Bóg da) wszystko dzieje się z woli Boga. Prawie 93 proc. Arabów jest muzułmanami. Reguły islamu najsurowiej przestrzegane są w Arabii Saudyjskiej. Taniec brzucha, który jest charakterystyczny dla kultury arabskiej, wzbudził ogromne zainteresowanie uczestników spotkania. Najlepszymi tancerkami są Niemki twierdziła podczas pokazu Joanna Chociaż Polki też sobie dobrze radzą. - Jestem pod wrażeniem. Młodzież patrzyła wielkimi oczami, ale i dla mnie było to świetna mieszanka bardzo ciekawych informacji, które wykorzystam w swojej pracy zawodowej mówiła Danuta Malec, prowadzi zajęcia z geografii, hotelarstwa i turystyki w Zespole Szkół nr 3 w Tomaszowie Lub. W styczniu uczelnia planuje kolejne dwa z cyklu Spotkań z Cywilizacjami na temat Kenii i Gruzji. mb POZYTYWNA OCENA PAKI DLA FIZJOTERAPII w Polsce na rzecz doskonalenia jakości kształcenia. Podstawowym celem Komisji jest wspomaganie polskich uczelni publicznych i niepublicznych w budowaniu standardów edukacyjnych. Poprzez kontrolę działalności uczelni wyższych PKA stara się zapewnić absolwentom polskich szkół wysoką pozycję na krajowym i międzynarodowym rynku pracy oraz zwiększyć konkurencyjność polskich uczelni jako instytucji europejskich. mb STYPENDIA MINISTRA naukowej studentów. Finansuje działalność kół, wydaje Prace Studenckich Kół Naukowych cykliczne wydawnictwo, które prezentuje badania i osiągnięcia studentów podkreśla dr Mieczysław Kowerski, prorektor w Wyższej Szkole Zarządzania i Administracji w Zamościu. Sukcesy studentów uczelni są odzwierciedleniem wysokiego poziomu kształcenia, wysoko wykwalifikowanej kadry dydaktycznej, często innowacyjnych programów kształcenia i świetnej infrastruktury szkoły. mb 4

3 UCZESTNICZYLI W KONFERENCJACH 1. dr Mieczysław Kowerski, Dynamika rozwoju województwa lubelskiego Temat: Endogeniczne potencjały rozwoju województwa lubelskiego kryteria wyboru Organizator: Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego Miejsce i termin: Lublin, listopada 2009 r. 2. dr inż. Kazimierz Szatkowski, Ocena przydatności diagramu Pareto Lorenza do analizy porównawczej czynników odpowiedzialnych za sukces rynkowy nowego produktu Temat: Activity 2009 Organizator: Uniwersytet Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie Miejsce i termin: Kazimierz Dolny, listopada 2009 r. 3. prof. dr hab. Zdzisław S. Hippe, Andrzej Burda, The Methodology for Predicting Economic Situation of Small and Medium Enterprises Temat: 7 th Conference on Komputer Methods and Systems Organizator: Katedra Automatyki Akademii Górniczo - Hutniczej w Krakowie Miejsce i termin: Kraków, listopada 2009 r. 4. Mieczysław Kowerski, Lubelski Barometr Gospodarczy - założenia systemu diagnozowania i prognozowania gospodarczego wspierającego podejmowanie decyzji przez przedsiębiorstwa oraz decyzji społeczno gospodarczych na poziomie regionu Temat: Analizy regionalne narzędziem wspierającym procesy programowania i monitorowania rozwoju regionalnego. Budowanie efektywnej współpracy między nauką a administracją publiczną Organizator: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Miejsce i termin: Toruń, 7 8 grudnia 2009 r. Klub Myśli Społecznej KRZYWE ZWIERCIADŁO, czyli O MANIPULACJACH W MEDIACH Receptą na manipulacje w mediach jest, zdaniem redaktora Macieja Iłowieckiego, lepsze wykształcenie dziennikarzy i praktyka zawodowa pod nadzorem mistrzów. - Perswazja od manipulacji różni się tylko etyką - przekonywał redaktor Iłowiecki uczestników spotkania Klubu Myśli Społecznej i innych zaproszonych gości 2 grudnia w Galerii Ekslibris Książnicy Zamojskiej im. Stanisława Kostki Zamoyskiego w Zamościu. Jaki obraz świata kreują media agresja, konflikty, seks i przemoc. Tak można określić tematy z pierwszych stron gazet i tak nas widzą z kosmosu żartował redaktor Maciej Iłowiecki. Najwięksi, jego zdaniem, manipulatorzy wśród mediów prasowych to Gazeta Wyborcza i Polityka, wśród telewizyjnych - TVN. - Ze mną nic się nie dzieje złego ripostował obecny na spotkaniu Adam Jaworski redaktor Kroniki Tygodnia a czytam te gazety i nie czuję się manipulowany. Redaktor Maciej Iłowiecki prowadził w Polsacie program publicystyczny Bumerang. Zdjęto go z anteny przy cięciach kosztów, ale dziennikarz nie żywi urazy do właściciela stacji. Podawał przykłady przekłamań i manipulacji, które stosują dziennikarze działający nieetycznie, często na pograniczu z prawem. Gratulacje Dr Wojciech Orłowski, adiunkt w Katedrze Nauk Prawnych naszej uczelni, został zaproszony przez Premiera RP do komisji eksperckiej, która ma się zająć nowelizacją konstytucji. Komisja obradowała już dwukrotnie w ciągu ostatnich dwóch tygodni. - W perspektywie najbliższych, mniej więcej, dziesięciu dni zostaną przygotowane tezy do zmian w Konstytucji, biorące pod uwagę to, co było w propozycji DiP-u (konwersatorium Doświadczenie i Przyszłość ), ale Redaktor Maciej I ł o w i e c k i dziennikarz, publicysta, były członek Krajowej Rady R a d i o fo n i i i Telewizji. Autor kilkunastu książek na temat medioznawstwa. Podczas spotkania można było kupić książkę jego autorstwa Krzywe zwierciadło. O manipulacji w mediach, którego wydawcą jest Wydawnictwo Archidiecezji Lubelskiej Gaudium. Dyskusję moderował trener i wykładowca Dariusz Tworzydło. Oprócz naszej uczelni organizatorem przedsięwzięcia była Książnica Zamojska im. Stanisława Kostki Zamoyskiego w Zamościu. Kolejne spotkanie z cyklu Klubu Myśli Społecznej zaplanowano na 18 stycznia. Prelegentem będzie profesor Aleksander Hall. mb DR ORŁOWSKI W GRONIE EKSPERTÓW PREMIERA także w wypowiedzi premiera, takich zmian, które można byłoby sprawnie przeprowadzać - poinformował minister - członek Rady Ministrów Michał Boni po spotkaniu 7 grudnia. W zespole ekspertów konstytucjonalistów pracują obok dra Orłowskiego tak znani naukowcy jak prof. Andrzej Zoll, prof. Piotr Sztompka, prof. Zbigniew Witkowski, prof. Wiktor Osiatyński. mb 5

4 Ogólnopolskie Zawody Boccia w Zamościu Gra w kulki Wszyscy, którzy myślą, że nie mają czasu na uprawianie sportu, prędzej czy później będą musieli znaleźć czas na chorobę. Ta w kulki nie leci. Grają w nie natomiast ci, u których to choroba musiała znaleźć czas na sport. - Każdy sport osób niepełnosprawnych, nie tylko Boccia, opiera się na pasjonatach. A my tę pasję pomagamy im rozwijać. Mamy coś bardzo cennego ludzi i pracowników, którym nie muszę nic mówić i pokazywać palcem, że to czy tamto trzeba zrobić. Trochę szczęścia, trochę dobroci ludzi - podkreśla Ireneusz Klimek, koordynator z ramienia Polskiego Komitetu Paraolimpijskiego i pracownik Stowarzyszenia Pomocy Dzieciom Niepełnosprawnym KROK za KROKIEM. Zdaje sobie sprawę jak ważna jest pomoc innych ludzi przy organizacji takich zawodów. Przede wszystkim chodzi o wsparcie finansowe. Dzięki takim instytucjom jak: Narodowy Bank Polski, PGE Dystrybucja Zamość sp.z o.o., Alan System, Rekord- Systemy Informatyczne, PPS Społem, Urząd Miasta w Hrubieszowie, Verona s.c. Pizzeria, Coca-Cola, Bank Spółdzielczy Zamość, Bank Spółdzielczy Tomaszów Lubelski i Wyższej Szkoły Zarządzania i Administracji w Zamościu organizatorzy mogli zapewnić 160 uczestnikom i ich opiekunom wyżywienie, noclegi i nagrody. Widzisz niejednok rotnie, że pasja wymaga poś w i ę cenia, oddania, ale też wsparcia psychicznego, duchowego, fiz y c z n e g o, ale i tak powszechne - go dzisiaj - pieniężnego. Nie da się ukryć, że nawet za pasję trzeba płacić nieraz wielką cenę. Całe szczęście nie zawsze musimy płacić za wszystko sami. Gdyby tak było, jakikolwiek profesjonalny sport nie miałby racji bytu, chyba że na własnym podwórku za blokiem i nawet Adam Małysz skakałby na dwóch sztachetach na górce za domem. Takie rozgrywki są radością nie tylko dla dzieciaków, ale i ich dorosłych opiekunów. Beata Majkut, lider zespołu terapeutycznego z zamojskiego Ośrodka Krok za Krokiem traktuje te dwa dni, jako świetną zabawę i rozrywkę dla samej siebie. - Bardzo lubię te zawody. Tutaj nie tylko się kibicuje, trzyma kciuki za swoich, ale poznaje problemy drugich, dzieli się doświadczeniami, troskami Wymieniamy się informacjami, jak można zdobyć potrzebne pieniądze, gdzie szukać dobrych rynien do gry, w jakich jeszcze dyscyplinach mogą grać nasi podopieczni. Poznajemy się, zapras z a m y Zamojski OSiR chętnie włączył się w organizację zawodów fot. m. popławska do siebie jedni drugich i zaprzyj a ź n i a - my na spotkan i a c h integrac yjnych - to jest n a j f a j - n i e j s z e w tym w s z y s t - kim. Wychodzisz poza boisko, żeby sprawdzić, co dzieje się u innych. Nawiązujesz kontakt i tylko od Ciebie zależy, jak te relacje będą wyglądać. Czy nadal będziesz grać i rywalizować, czy pójdziesz z przeciwną drużyną napić się piwa. Bez względu na wynik dla którejkolwiek ze stron. 20-letni tegoroczny wicemistrz Polski Mateusz Szuwara z uśmiechem na twarzy mówi, że to już ostatnie jego zawody w tym roku. Chłopak wcale się nie martwi, że nie odegra się w przyszłym roku. Już raz był pierwszy -Dlaczego?- pytam zdziwiona. -Nie mogę grać, bo jestem za sprawny. Kto by pomyślał, że fizjoterapeutę może ucie- Boccia. fot. m. popławska szyć taka odpowiedź, na którą czeka się całe życie lub nigdy się jej nie usłyszy. A tu niespodzianka z serii Życie nie raz Cię jeszcze zaskoczy, kiedy najmniej się tego spodziewasz Co może zaskoczyć na czwartym roku fizjoterapii? A ot to, co niby prozaicznie wydaje się być tragedią, a okazuje się być początkiem czegoś nowego. I jeszcze nie raz rozdziawisz gębę, bo nie Ty ustalasz reguły i nagle wszystko wymyka się spod kontroli czy tego chcesz, czy nie. - A jak rzucisz za mocno? -To rzucę za daleko - odpowiada logicznie 8-letni Dawid. Nie raz myślisz logicznie i racjonalnie, mimo to źle szacujesz odległość. Błędy są dopuszczalne. Nie zagrasz delikatniej póki się nie przekonasz, że przez siłę wyleciałeś z boiska. Nie wskoczysz na kolejny level. - Co jest najtrudniejsze w stworzeniu zgranego team u? - Porozumiewanie się. Wspólny język, kiedy wiesz, że nic nie usłyszysz- mówi Marek Gałan asystent Michała Bibułki, 6

5 jednego z ryniarzy. Mrugnięcie oznacza - tak. Po napięciu choćby ręki, widzę, że coś jest nie tak. To jest jego pasja. Michał relaksuje się dzięki Bocci, ale denerwuje się również często. Z Markiem znają się od 5 lat. -Marek jest dobrym asystentem? -Mrugnięcie. Po czym Marek dodaje z uśmiechem: - Muszę być przyjacielem, a czasem i wrogiem, pogłaskać i krzyknąć. Zmotywować i wyciszyć. - Mrugnięcie plus uśmiech. Ile razy, jak piłkarz schodzisz z boiska, kiedy nie masz już sił, kiedy dałeś z siebie wszystko, a gra toczy się dalej? Z tego miejsca możesz kontrolować grę jedynie oczami i ufać swojemu kumplowi z drużyny, że zagra tak, jakbyś Ty tego chciał. I do końca meczu nie możesz zrobić nic, tylko patrzeć jak biega i czekać na rozstrzygnięcie. - Jest to bardzo ciekawa gra, która daje możliwość rywalizacji zawodnikom pełnosprawnym z niepełnoprawnymi - mówi Monika Naworol, sędzia główny, a od roku międzynarodowy sędzia boccia - Bardzo emocjonalnie podchodzę, kiedy grają moi zawodnicy, nie potrafię być obojętna. Jednak nie sędziuję swoich zawodników na ogólnopolskich zawodach, bo takie są zasady. U maluchów są największe emocje, starsi podchodzą do gry bardziej poważnie. Kibicujesz zawsze swoim zasadom, wartościom, regułom. Swojej drużynie. Cieszysz się, kiedy weźmie górę nad cała resztą. Jesteś wtedy u siebie. Ale przychodzi czas, kiedy trzeba przestać beczeć po przegranym meczu i przyznać przed samym sobą, że są lepsi. - Wiem, jak chcę zagrać, ale czuję i widzę po ruchu, że mnie coś ogranicza - ze stoickim spokojem odpowiada Rafał Augustyniak z Lublina - mistrz Polski w kategorii A. - Sport dla mnie to druga forma rehabilitacji - dodaje. Ogranicza Cię wiele. Zawsze można znaleźć pretekst. Możesz się poddać. Ale to można zrobić w każdej chwili, nawet tuż przed wejściem na podium. - Bartku trudno było wygrać?- pytam mistrza ryniarzy. Chłopak przecząco kiwa głową - Byłeś pewien, że wygrasz? Bartek powtarza przeczący ruch. Siedząca obok mama Bartka mówi, że syn chyba się modli, kiedy gra Na co Bartek się śmieje. Kiedyś w Warszawie Bartek rywalizował ze swoim bratem - Za kogo mama trzymała kciuki? - Za nikogo. Byłam dumna z obu. Wiesz, na ile Cię stać, kiedy grasz. Znasz swoje możliwości. Nie wiesz jednak, kogo Ci wylosują. Na tym polega trudność i zwątpienie w wygraną. - Kiedy wracałam do domu czułam, że zrobiłam coś naprawdę wartościowego. Na chwilę można zapomnieć o problemach codziennych i świetnie się bawić. Radość, która była na ich twarzach przy wręczeniu nagród, była niesamowita. To wzajemne wsparcie widać było na każdym kroku. Po zwycięstwie nie krzyczeli: Ja wygrałem!, tylko poklepywali się po ramieniu z pocieszającym: Następnym razem się uda - tak wspomina Marta Hanusyk, studentka czwartego roku fizjoterapii Wyższej Szkoły Zarządzania i Administracji w Zamościu. Jedna z 25 wolontariuszy zatrudnionych przy organizacji zawodów. - Brakuje takich integracyjnych spotkań. Kiedy człowiek sam się sprawdza w różnych nieprzewidzianych sytuacjach, wtedy dopiero doświadcza praktycznie bezinteresownej pomocy. Choćby przez zepsutą windę i czekający na dziecko ciepły obiad na piętrze. Po prostu podchodzisz i pomagasz wejść po schodach. Nie czekasz na specjalne zaproszenie czy podziękowania.- mówi Piotr Załoga również student fizjoterapii. Poddać się można nawet tuż przed wejściem na podium fot. m. popławska przyjąć bez protestów. I teraz zdajesz sobie sprawę, jak ważny jest język bez słów. Kiedy zasady gry są jednakowe dla w s z y s t k i c h i musisz je Chociaż mówi się, że życie to nie gra, to mimo to, jesteś ciągle zawodnikiem. Ciągle rozgrywasz dobre mecze lub jesteś w rezerwie i czekasz na lepszy czas. Faulujesz, po czym sam upadasz. Czekasz na swoją piłkę, na swoją kolej, swój rzut. W z m a c - niasz swoje siły, żeby być wkrótce bliżej białej bili. R o z g r y - wasz kolejne endy i czekasz kolejny raz na finał tylko po to, żeby kiedyś znowu móc z a c z ą ć w s z y s t k o od nowa. Jakakolwiek aktywność to życie. Jakikolwiek sport to aktywność. Dla wielu sport to po prostu życie. Dawid Kusztykiewicz od lewej i Bartek Nowosadowski- Mistrz Polski. fot. m. popławska Monika Popławska 7

6 CIE Europe Direct Zagadnienia peryferyjności regionów, problemy demograficzne, źródła finansowania rozwoju obszarów transgranicznych oraz zadania punktów informacji w regionie zamojskim w roku 2010 były tematem seminarium Partnerstwo Wschodnie a rozwój polsko - ukraińskiego obszaru transgranicznego zorganizowanego 4 grudnia 2009 r przez Centrum Informacji Europejskiej Europe Direct w Zamościu. W seminarium wzięło udział ponad 30 osób: przedstawicieli władz miejskich i gminnych, administracji specjalnej, szkół oraz punktów informacji europejskiej, także z terenu Ukrainy. Wygłoszono cztery referaty. Dr hab. Andrzej Miszczuk, profesor Uniwersytetu Warszawskiego mówił o kształceniu w zakresie gospodarki transgranicznej jako szansie dla regionów peryferyjnych przy zewnętrznej granicy Unii Europejskiej. Region peryferyjny to region słabo zaludniony, wyludniający się, o niskim poziomie PKB per capita, o dominującej monofunkcyjności surowcowej, uzależniony zarazem od dopływu pracy, kapitału i surowców. Region peryferyjny charakteryzuje niska jakość kapitału ludzkiego (wykształcenia), niski poziom zaufania i współdziałania społecznego, przedsiębiorczości i innowacyjności. To region o małym znaczeniu strategicznym, o populistycznych preferencjach wyborczych, o małym zakresie kompetencji administracyjnych i niskim potencjale finansowym. Dodatkowym problemem dla tych regionów jest specyficzny rodzaj wschodniej granicy Polski. Obecna granica Unii Europejskiej od 1945 do 1950 r. była granicą koegzystencji, od 1951 do 1990 granicą wrogości, od 1991 do 2003 granicą koegzystencji z elementami współpracy, zaś od 2004 granicą koegzystencji i współzależności. Możliwości rozwojowe regionu zamojskiego hamuje z jednej strony nieprzyjazność granicy, z drugiej zaś wręcz wzorcowa peryferyjność regionu z najbardziej negatywnymi jego cechami. Sposobem na przełamanie peryferyjności jest zmiana charakteru regionu z nieinnowacyjnego na innowacyjny lub przynajmniej adaptacyjny. Innowacje mogą mieć charakter intelektualny, instytucjonalny, biznesowy i edukacyjny. Prof. Miszczuk wskazał na potrzebę kształcenia kadr dla gospodarki transgranicznej, jako na jeden ze sposobów przełamywania peryferyjności regionu zamojskiego. Dr Mieczysław Kowerski, prorektor Wyższej Szkoły Zarządzania i Admini- PERYFERYJNI CZY EUROPEJSCY? stracji w Zamościu, omówił demograficzne uwarunkowania rozwoju regionów na przykładzie województwa lubelskiego. Region zamojski i szerzej województwo lubelskie charakteryzują procesy demograficzne, typowe dla regionów peryferyjnych. Występuje tu drastyczny spadek liczby urodzeń, wynikający z niekorzystnych zmian struktur wiekowych kobiet (w wiek największego natężenia urodzeń weszły roczniki kobiet urodzonych podczas niżu lat sześćdziesiątych i pierwszej połowy lat siedemdziesiątych) jak również spadku skłonności do posiadania dzieci oraz nadumieralność mężczyzn. Ponadto wysokie ujemne saldo migracji na pobyt stały wpływało na spadek liczby mieszkańców województwa lubelskiego. W latach liczba mieszkańców województwa zmalała o 2,1%. W tym czasie liczba ludności Polski zmniejszyła się o 0,3%, a województwo lubelskie było jednym z regionów o największym spadku liczby mieszkańców. W roku 2035 województwo lubelskie liczyło będzie 1 871,1 mieszkańców tj. o 13,4% mniej niż w końcu 2008 roku. W tym samym czasie liczba mieszkańców Polski zmniejszy się o 5,6%. W całym prognozowanym okresie następowało będzie systematyczne zmniejszanie liczby mieszkańców tak miast jak i obszarów wiejskich, a tempo tego spadku będzie rosło. Europejskie wsparcie obszarów transgranicznych w kontekście Programu Współpracy Transgranicznej Polska Białoruś - Ukraina omówił Bogdan Kawałko, dyrektor Departamentu Strategii i Rozwoju Regionalnego Urzędu Marszałkowskiego w Lublinie. Europejski Instrument Sąsiedztwa i Partnerstwa (EISP) stanowi inicjatywę Komisji Europejskiej, której zasadniczym celem jest rozwój współpracy pomiędzy Unią Europejską a państwami partnerskimi spoza UE. Na ten cel przeznaczonych zostało mln euro, co umożliwi udzielanie pomocy finansowej państwom objętym Europejską Polityką Sąsiedztwa m. in. Białorusi, Ukrainie, a tak- Prof. Miszczuk wskazywał na potrzebę kształcenia kadr dla gospodarki transgranicznej. fot. mb. że Federacji Rosyjskiej. Europejski Instrument Partnerstwa i Sąsiedztwa (EISP) jest wdrażany m. in. za pomocą programu współpracy transgranicznej Polska Białoruś Ukraina. Jego budżet na lata wynosi 186,2 mln euro. Seminarium zakończyło wystąpienie Władysława Molasa, dyrektora Centrum Informacji Europejskiej Europe Direct w Zamościu. pt. Działamy lokalnie zadania punktów informacji europejskiej w regionie zamojskim w 2010 roku W roku 2010 CIE ED kontynuować będzie swoje główne formy działalności: świadczenie usług informacyjnych klientom CIE ED w formie telefonicznej, owej, listownej oraz poprzez bezpośrednią obsługę klientów osobiście odwiedzających CIE ED, udostępnianie zbiorów biblitecznych, biblioteczki podręcznej i biblioteki głównej WSZiA, rozpowszechnianie materiałów informacyjnych, udostępnianie elektronicznych i telekomunikacyjnych źródeł informacji dostępnych poprzez internet, telewizję, a także sieć telefoniczną, w tym poprzez stronę internetową CIE ED oraz organizację imprez informacyjnych, promocyjnych, szkoleniowych i edukacyjnych o europejskim charakterze. W czasie spotkania zaproponowano współpracę organizacjom i instytucjom regionu zamojskiego obejmującą: wspólną organizację przedsięwzięć promocyjnych informacyjnych i szkoleniowych, przekazywanie przez CIE ED wysokonakładowych wydawnictw z zakresu problematyki europejskiej, wzajemny udział partnerów w przedsięwzięciach przez siebie organizowanych oraz wspólne opracowywanie i aplikowanie projektów o środki UE. WM 8

7 Oferta dla studentów TANIEC UCZY TOLERANCJI Rozmowa z Anetą Lechowicz, główną instruktorką Studia Tańca Nowoczesnego M2. - Od kilku lat Studio jest niekwestionowanym liderem w zakresie nauki tańca w naszym mieście. Jakie style obecnie proponujecie? - Przyjmujemy tancerzy w wieku już od trzeciego roku życia. Wszyscy podzieleni są na grupy wiekowe i na trzy kategorie podstawowe: dzieci, młodzież i dorośli. W tej chwili prężnie działają grupy hip hop, baletu, aerobiku z pilatesem, dancehallu, break dance, jazz, akrobatyki i tańca brzucha. Największym zainteresowaniem cieszy się hip hop, w tym przypadku utrzymujemy się od lat na równym, dobrym poziomie. Pozostałe mają swoje wzloty i upadki. Od bardzo dużego zainteresowania aż po niemożność powołania grupy ze względu na niewystarczającą liczbę chętnych. - Jak jest minimalna liczba uczestników? - 15 osób dla każdego rodzaju tańca. Instruktorzy są z Zamościa i Lublina. Zajęcia odbywają się dwa razy w tygodniu, koszt miesięczny wynosi 50 zł. - Czy studenci korzystają z oferty Studia? - Niestety w bardzo niewielkim stopniu. Stąd nasza propozycja stworzenia grup typowo studenckich. Wiadomo, że studenci są bardziej zabiegani i zapracowani niż młodzież. - Jak to się stało, że magister pedagogiki specjalnej zajmuje się zawodowo tańcem? - Wbrew pozorom od pedagogiki do tańca nie jest daleko. Tańczę od 9 roku życia. Na zdjęciu z dzieciństwa jest uchwycony moment, gdy uczę kroków swoją 3 letnią siostrę. Widocznie takie jest moje przeznaczenie. Zaczynałam od tańców ludowych, później był balet, następnie taniec towarzyski, a od 13 roku życia aż do chwili obecnej trenuję hip-hop. W między czasie oprócz hip-hopu, który najdłużej trenuję, poznałam takie formy taneczne jak disco dance, jazz, taniec współczesny, dancehall, cheerleading, break dance, popping, locking i taniec brzucha. Oprócz hip-hopu najbardziej spodobała mi się ostatnia forma taneczna, czyli taniec brzucha. Trenuje go już od ponad 3 lat. Mimo to ciągle szkolę się na warsztatach i różnego rodzaju kursach, żeby podnosić swój poziom taneczny w hip-hopie i tańcu brzucha. Oprócz hip-hopu i tańca brzucha zajmuję się także fire show, czyli tańcem z ogniem i trenuję akrobatykę. Do tej pory szkoliłam się na warsztatach tanecznych u takich instruktorów jak: Alassan Watt, Sebastian Karlik, Yohann Tete, David Hernandez Sanchez, Ania Youya Jujka, Anthony Kaye, Artur Niezgoda, Nurriya, Sadie, Rada Zivkovic, Jessica Decker, Nadira, Natalia Kryminskaya, Jay i wielu innych. Jestem instruktorką tańca nowoczesnego ze specjalizacją hip hop oraz tańca brzucha (II stopnia). Pracowałam z młodzieżą trudną, prowadzę terapię poprzez taniec dla dzieci niepełnosprawnych, z różnym stopniem upośledzenia. - Czyli taniec można traktować jako formę resocjalizacji i rehabilitacji? - Jak najbardziej tak. Taniec ma wpływ zarówno na ciało jak i duszę człowieka. Oczywiście poprawia naszą kondycję fizyczną, dodaje ogólnej sprawności i gibkości. Ale równocześnie uczy tolerancji, pozwala wyrzucić negatywne emocje poprzez wysiłek fizyczny, uczy współdziałania w grupie i zasad fair play. Dla bardzo młodych tancerzy może być podstawą do zdobycia zawodu. - Studio co jakiś czas organizuje dodatkowe, warsztatowe zajęcia. Dużym zainteresowaniem cieszył się chociażby taniec brzucha w wykonaniu Sadie z USA. Czy coś ciekawego w najbliższym czasie proponujecie? - 24 stycznia organizujemy warsztaty hip hop z Anią Jujką, która w pierwszej i drugiej edycji programu You can dance przygotowywała choreografię dla tancerzy. Warsztaty będą trwały 5 godzin. Wszyscy otrzymają certyfikat potwierdzający uczestnictwo w warsztatach. Koszt wynosi 160 zł. Dodatkowe informacje można uzyskać z naszej strony internetowej Zapraszam. - Dziękuję za rozmowę. fot. arch. wszia 9

8 Stypendia dla studentów WSZiA MARSZAŁEK WRĘCZYŁ STYPENDIA - Zainwestowaliście w wiedzę, która jest dobrem bezcennym. Gratuluję takiego wyboru mówił Krzysztof Grabczuk, marszałek województwa lubelskiego podczas wręczenia stypendiów 140 studentom z całego województwa lubelskiego. W gronie stypendystów marszałka jest 10 studentów Wyższej Szkoły Zarządzania i Administracji w Zamościu. Marszałek Krzysztof Grabczuk i wicemarszałek Arkadiusz Bratkowski gratulowali studentom wyników w nauce. fot. mb. Uczelnia zamojska jest jedyną niepubliczną w województwie, w której studenci otrzymali stypendia fundowane z budżetu województwa lubelskiego. Gratulujemy świetnych wyników w nauce studentom fizjoterapii: Joannie Kielar, Adamowi Topolskiemu, Ewelinie Dec, Milenie Kłus, Ewie Woźniak, Arturowi Grabowskiemu, Joannie Jarosławskiej oraz Agacie Świstowskiej. Wśród stypendystów są również studentki administracji: Svitlana Sychak oraz Olena Krasiuk, obie z Ukrainy. Wszyscy osiągnęli wyniki 4,8 i wyższe za ostatni rok studiów. Stypendium od 150 do 180 zł miesięcznie, w zależności od uzyskanej średniej, jest przyznawane na semestr. mb Zdaniem absolwenta ROZPOCZYNAM KOLEJNY ETAP W ŻYCIU W 2009 roku studia ukończyło prawie 700 osób, a od początku istnienia uczelni było niespełna 9 tysięcy absolwentów studiów I i II stopnia. Rozmowa z Pawłem Sochą, absolwentem studiów pierwszego stopnia na kierunku fizjoterapia. - Co dalej? - Studia pierwszego stopnia traktuję jako etap w życiu, po którym tak naprawdę bardzo szybko następuje kolejny krok. W Zamościu zostałem i robię tutaj magisterkę. Jestem stąd i znam swoją uczelnię. - Dlaczego fizjoterapia? - Od zawsze wiedziałem, że chcę studiować ten kierunek. Był to wybór świadomy, wynikający z chęci pomagania ludziom. - Wykładowcy bardzo wymagający? Fizjoterapia jest kierunkiem medycznym, więc chyba nie jest łatwo? - Ale tylko tych wymagających się później po latach wspomina. Profesorowie Marczewski, Haftek czy Kwolek to ludzie dużego formatu, którzy pokazali mi co w życiu jest najważniejsze i jakimi wartościami powinienem się kierować. - Czy student fizjoterapii ma czas na tzw. życie studenckie? Paweł został w Zamościu, bo jak twierdzi lubi swoją uczelnię. fot. t. szczyrba - Ja jestem tego doskonałym przykładem. Byłem starostą na swoim roku. Chętnie angażowałem się w organizację takich imprez jak półmetki, dni otwarte czy juwenalia. Teraz zamierzam pracować w kołach naukowych... - Życzę powodzenia. Rozmawiała Małgorzata Bzówka 10

9 Projekt BEZ BARIER Rozmowa z prodziekanem dr. Januszem Skwarkiem - Co to jest artetarapia? - Sztuka pomaga każdemu człowiekowi w ogólnej poprawie jego kondycji psychicznej, fizycznej, a nawet społecznej, dlatego tego rodzaju pomoc nazywamy arteterapią. Arteterapia jest powiązana z naukami społecznymi, medycznymi oraz sztukami pięknymi i poprzez swoje działania służy ludziom, którzy chcą zadbać o własną psychikę, odprężenie i radość życia. Muzykoterapia, jest częścią arteterapii, poprzez wielopoziomowy wpływ muzyki na stan psychofizyczny i rozwój człowieka jest jedną z coraz częściej stosowanych metod oddziaływania diagnostycznego, rehabilitacyjnego, terapeutycznego i profilaktycznego. - Znany jest Pan jako jedyny w III RP śpiewający i grający dziekan? - Muzykoterapię stosuję zarówno w swoim życiu prywatnym, jak i służbowym. Przykładem zastosowania muzykoterapii w praktyce może być działalność chóru akademickiego działającego przy Wyższej Szkole Zarządzania i Administracji w Zamościu oraz grupy muzycznej Winchester. Swoją pracę rozpoczęliśmy szczególnym występem w Zakładzie Karnym w Zamościu 18 stycznia 2007 r. Pomysł takich koncertów narodził się w Katedrze Pedagogiki, która od kilku lat ściśle współpracuje z Zakładem Karnym w Zamościu. Koncertowi towarzyszyły rozmowy o prezentowanych utworach i ich historii. Bardzo pozytywna okazała się reakcja osadzonych, którzy byli nie tylko zainteresowani takim muzycznym spotkaniem, ale również aktywnie w nim uczestniczyli. Na koniec udało się nawet wspólnie zaśpiewać - muzykom i osadzonym. Podobne spotkania odbyły się w Zakładzie Karnym MUZYKA LECZY DUSZĘ we Włodawie oraz Bibliotece Miejskiej w Świdniku. - Muzykoterapia jest również elementem projektu BEZ BARIER realizowanego z Zespołem Szkół nr 1 w Zamościu... - Na przykład z badań naszych studentów pedagogiki wynika, że młody człowiek zapytany o zainteresowania wymienia zwykle trzy dziedziny muzykę, sport i komputery. W projekcie, gdzie głównymi odbiorcami są uczniowie z problemami, nie zagłębiając się jakiego rodzaju są to problemy, bardzo istotnym elementem jest komunikacja. Zainteresować innych i nawiązać rozmowę jest najtrudniej. Na spotkaniach pokazuję różne instrumenty oraz sprzęt muzyczny i opowiadam o ich zastosowaniu. To wciąga i tym samym spełnia swoje zadanie. Muzyka działa cuda. Odblokowuje najbardziej zamknięte osobowości, pomaga odpocząć i uwrażliwia na piękno. Motywuje do działania i nastawia pozytywnie do życia. Projekt Bez barier zawiera wszystkie te elementy. - Czy studenci pedagogiki uczestniczą w projekcie Bez barier? - Uczestniczą bardzo chętnie i bardzo intensywnie pod opieką pracownika Katedry Pedagogiki Pani Magdaleny Wierzańskiej. Ważne jest to, że studenci wraz z teorią zdobywają świetne przygotowanie praktyczne już w czasie studiów. Bardzo aktywnie uczestniczą w pracy placówek wychowawczych i instytucji pedagogicznych takich jak m. in. zakłady karne, poradnie psychologiczno-pedagogiczne, ośrodki interwencji kryzysowej, kuratoria sądowe i domy dziecka. Tam odbywają praktyki, ale bardzo często niezależnie od praktyk, w formie wolontariatu, studenci zajmują się osobami potrzebującymi pomocy: niepełno- Prodziekan Skwarek, swoim entuzjazmem i radością życia, porywa studentów do pracy w chórze. sprawnymi dziećmi, pacjentami hospicjum czy też osadzonymi. Prowadzą i organizują dla nich zajęcia terapeutyczne, koła zainteresowań i akcje charytatywne. - Dziękuję za rozmowę. fot. t. szczyrba Rozmawiała Małgorzata Bzówka 11

10 Rozmowa z prof. dr. hab. inż. Bonawenturą Pawlickim, profesorem i wykładowcą w Wyższej Szkole Zarządzania i Administracji na kierunku budownictwo. SZKLANE DOMY Wydawnictwa Barometr Regionalny wydawnictwem punktowanym Wydawany przez uczelnię kwartalnik Barometr Regionalny. Analizy i prognozy został wpisany do wykazu czasopism punktowanych Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Zgodnie z Komunikatem Nr 16 z dnia 16 lipca 2009 roku artykuły naukowe publikowane w kwartalniku Barometr Regionalny Analizy i prognozy otrzymują 4 punkty. mk Gratulacje NASI W PTS Podczas walnego zebrania członków prorektor dr Mieczysław Kowerski został wybrany na Przewodniczącego Rady Oddziału Polskiego Towarzystwa Statystycznego w Lublinie na kolejną kadencję. Natomiast mgr Mariusz Poninkiewicz, asystent administratora zintegrowanego systemu informatycznego, został Sekretarzem Rady. Mieczysław Kowerski będzie reprezentował oddział wojewódzki na Walnym Zgromadzeniu PTS w lutym przyszłego roku. Opr. red. - Czy budownictwo jest kierunkiem, który warto studiować? Zainwestować swój czas i często niemałe środki... - Już sam fakt, że państwo inwestuje w specjalistów z tego zakresu, finansuje bardzo wysokie stypendia dla studentów, świadczy o tym, że będzie duże zapotrzebowanie na rynku pracy na inżynierów budownictwa. - Jak ocenia Pan profesor zaproponowany studentom program kształcenia? - Jest bardzo nowoczesny, przygotowujący wysokiej klasy specjalistów, przed którymi stoją prawdziwe wyzwania XXI wieku. Chociażby budownictwo wysokościowe, nowoczesne centra handlowe i kulturalne wymagają dużej wiedzy i doświadczenia. Połączenie budownictwa z konserwacją jest dobrym pomysłem, tym bardziej, że ta właśnie uczelnia wykształciła świetnych specjalistów z zakresu ochrony dóbr kultury. Warto byłoby do nich wrócić i zaprosić do współpracy w prowadzeniu tego nowego kierunku. - Mówi się, że pierwszy dom buduje się dla wroga, drugi dla przyjaciela a trzeci dopiero dla siebie... Dopiero w działaniu nabiera się doświadczenia i unika błędów. Gdyby Pan profesor miał zbudować dom dla siebie... - Jeśli budowałbym z tradycyjnych materiałów, to byłby drewniany. W naszych warunkach klimatycznych sprawdza się znakomicie. Z nowoczesnych wybrałbym materiały hybrydowe w połączeniu ze szkłem. Cenię prostotę i funkcjonalność w rozwiązaniach architektonicznych. - Nie przerażają Pana dziwolągi budowlane, które bardzo często szpecą nasze otoczenie? - Na szczęście Zamojszczyzna oparta jest w architekturze na mocnych podwalinach regionalizmu i tutaj rzadko zdarzają się odstępstwa. Przy budowie domu trzeba mieć świadomość, w jakich warunkach kulturowych powstaje i będzie przez lata funkcjonować. Mało tego, estetyka domów kształtuje świadomość społeczności, wpływa na zdrowie psychiczne mieszkańców. Gdy otoczeni jesteśmy rzeczami pięknymi, jesteśmy lepsi i bardziej wrażliwi. - Czyli absolwent budownictwa musi być także artystą? - Budownictwo jest samo dla siebie rodzajem twórczości. W tym zawodzie na pewno ogromne znaczenie mają dwie rzeczy - poczucie estetyki i etyka w połączeniu z pokorą zawodową, że nigdy nie osiągnie się tego maksymalnego stanu wiedzy. Trzeba ciągle się doskonalić, poznawać nowinki technologiczne i umieć je zastosować w praktyce. - Dziękuję za rozmowę. Rozmawiała Małgorzata Bzówka 12

11 ...jest tylko jedna gorsza rzecz od niezakończonego wystąpienia - niekończące się zakończenie... 1 ROZWAŻANIA MŁODYCH PEDAGOGÓW Stoisz na środku sceny, przed tobą mównica, mikrofon, publiczność a Ty masz prezentację i... pustkę w głowie. Jak rozegrać takie spotkania? Jak właściwie przygotować prezentację? Jak i co mówić? Jaką przybrać postawę? Jak opanować stres? Co zrobić, gdy komputer i prezentacja odmawiają posłuszeństwa? No i najważniejsze, jak zainteresować słuchaczy? Na te i inne pytania staraliśmy się znaleźć odpowiedzi 1 grudnia 2009 r. podczas Warsztatu wystąpień publicznych. Spotkanie warsztatowe rozpoczęliśmy od krótkiej debaty studenckiej Rozważania młodych pedagogów. Studenci prezentowali wybrane przez siebie zagadnienia z zakresu swoich zainteresowań i pedagogiki, szukając inspiracji w problemach otaczającego nas społeczeństwa, takich jak niepowodzenia szkolne, wpływ mass-mediów na wychowanie i socjalizację dzieci, problem osób cierpiących na epilepsję jak również rozwój umiejętności społecznych dzieci poprzez wychowanie międzykulturowe. W drugiej części spotkania odbył się warsztat rozwijający umiejętności wystąpień publicznych studentów. Wspólnie, w drodze dyskusji, opracowano zasady właściwie przygotowanej prezentacji multimedialnej, a następnie każdy z uczestników otrzymał informację zwrotną na temat swojego wystąpienia. Feedback obejmował między innymi następujące kategorie: wstęp i zakończenie wystąpienia, temat, komunikacja werbalna (słownictwo, ton głosu, rytmiczność, dykcja, umiejętność snucia opowieści), komunikacja niewerbalna (postawa, tiki, wybór miejsca, kontakt z publicznością), sposób prezentacji tematu. Uczestnicy warsztatu ocenili spotkanie jako szansę na wypróbowanie własnych możliwości, sprawdzenie siebie, możliwość otrzymania cennych wskazówek, ponieważ życzliwa i rzetelna krytyka jest podstawą do pracy nad sobą małymi kroczkami, byle do celu. 2 Zgodnie z sugestią uczestników planujemy kolejne spotkania, z ich nowymi i jakże ciekawymi wystąpieniami, ale być może wzbogacone o nowy element treningowy: liczniejsze audytorium ;)! Serdecznie dziękuję dziekanowi dr. Januszowi Skwarkowi za obecność, pogodę ducha, trafne wskazówki dydaktyka, mgr Annie Sak-Styczyńskiej za nieocenioną pomoc w realizacji warsztatu oraz profesjonalny feedback, a także wszystkim uczestnikom za aktywność, zaangażowanie, przygotowanie oraz miłą atmosferę. Magdalena Wierzańska Międzynarodowa konferencja pedagogów Międzynarodowa konferencja naukowa Katedry Pedagogiki Wyższej Szkoły Zarządzania i Administracji w Zamościu pod hasłem Współczesne wyzwania pedagogiki, która odbyła się 23 i 24 października zgromadziła specjalistów z dwóch ośrodków akademickich Zamościa i Łucka. - Od kilku lat, cyklicznie, takie konferencje pedagogiczne organizujemy w naszej uczelni w Zamościu we współpracy z kadrą Wołyńskiego Narodowego Uniwersytetu im. Lesi Ukrainki mówi dr Janusz Skwarek, prodziekan Wydziału Fizjoterapii i Pedagogiki w Wyższej Szkole Zarządzania i Administracji w Zamościu. Duże zainteresowanie wśród uczestników wzbudziły tematy poruszane podczas obrad. M. in. referat profesor Doroty Turskiej na temat stereotypów płciowych, które są ukrytym zabójcą zdolności. Szkoła utrwala stereotypy płciowe. Nauczyciel różnicuje system gratyfikacji ucznia ze względu na płeć. Dziewczyna jest grzeczna i miła. Dostaje bardzo dobre stopnie zwłaszcza na początku, bo jest przede wszystkim UKRYTY ZABÓJCA ZDOLNOŚCI pracowita i obowiązkowa. Natomiast chłopiec osiąga sukcesy, bo jest zdolny. Niepowodzenia wynikają przede wszystkim z lenistwa. Ale gdyby tylko chciał...- podkreślała podczas swojej prezentacji profesor Turska. Stąd wynika również stereotyp edukacyjny, niczym nie uzasadniony, jeśli chodzi np. o budowę mózgu kobiety i mężczyzny, że to ten ostatni ma umysł stworzony do przedmiotów technicznych i ścisłych. Jak przeciwdziałać tym stereotypom? Przede wszystkim należy je sobie uświadomić. Następnie eliminować wszelkie przejawy dyskryminacji kobiet poprzez np. weryfikację podręczników niosących takie treści i szczególne aktywizowanie uczennic na przedmiotach ścisłych. Wystąpienie prodziekana Janusza Skwarka zostało wzbogacone o film prezentujący zastosowanie pedagogiki specjalnej w kształcenie dzieci niepełnosprawnych na przykładzie zamojskiego ośrodka Krok za krokiem. Dr Bernard Panasiuk prezentował autorskie badania prowadzone nad zdolnościami muzycznymi dzieci i młodzieży. Oprócz naukowców swoje prace prezentowali także studenci pedagogiki i administracji z Wyższej Szkoły Zarządzania i Administracji w Zamościu m. in. bardzo ciekawa prezentacja studentek Anny Mołdoch i Katarzyny Osoby na temat elektronicznego opiekuna w rodzinie a także referat Prostytucja jako zjawisko patologii społecznej autorstwa Halyny Krysyuk. Konferencja zakończyła się panelem dyskusyjnym na temat Koncepcji kształcenia specjalistów z zakresu gospodarki i współpracy transgranicznej nowego projektu realizowanego przez uczelnię. Przypomnijmy, że studenci, którzy podjęli studia stacjonarne na kierunku ekonomia, studiują w WSZiA bezpłatnie i realizują specjalność o nazwie gospodarka transgraniczna. Wszystkie prezentowane referaty zostaną opublikowane w periodyku naukowym Zamojskie Studia i Materiały z serii pedagogika. Oprócz tekstów polskich pedagogów, pojawią się również publikacje naukowców z Ukrainy i Słowacji. mb 13

12 Ekonomia NOBLIŚCI Z DZIEDZINY EKONOMII W ROKU PIERWSZA KOBIETA. Tegoroczną nagrodą Banku Szwecji im. Alfreda Nobla z ekonomii podzielili się Elinor Ostrom z Uniwersytetu Indiana oraz Oliver Williamson z Uniwersytetu Kalifornijskiego. Ta pierwsza podważyła tezę, że wspólna własność jest źle zarządzana i powinna być prowadzona centralnie lub sprywatyzowana. Drugi nagrodzony uważał, że rynki i przedsiębiorstwa powinny służyć jako alternatywne struktury zarządzania, a różnica leży w różnych sposobach rozwiązywania konfliktów interesów. Po raz pierwszy nagroda im. Alfreda Nobla została przyznana w 1969 roku, a ufundował ją w 1968 roku Królewski Bank Szwecji w 300 rocznicę swej działalności. Laureat jest wybierany przez grono złożone z profesorów ekonomii Królewskiej Akademii Nauk, a Elinor Ostrom jest pierwszą kobietą, której taką nagrodę przyznano. Tegoroczna nagroda zostanie wręczona 10 grudnia w Sztokholmie w 113 rocznicę śmierci Alfreda Nobla. Elinor Ostrom i Oliver E. Williamson dostali wspólnie 10 milionów szwedzkich koron (czyli ok. 1,44 miliona dolarów) za odrębne dzieła z zarządzania gospodarką. Ich prace pokazały, że analizy ekonomiczne mogą rzucić światło na większość form organizacji społecznych. Laureaci ci reprezentują część ekonomii nazywaną Ekonomią instytucjonalną. Ekonomia instytucjonalna, jak sama nazwa wskazuje, zajmuje się badaniem instytucji tworzących świat gospodarczy. W neoklasycznej ekonomii, te instytucje, na przykład firmy są dane a badacze zajmują się interakcjami pomiędzy tymi podmiotami na rynku. Nobel dla Amerykanki Elinor Ostrom przejdzie do historii co najmniej z dwóch powodów. Po pierwsze - jest to pierwsza nagroda z ekonomii dla kobiety, a po drugie - nagrodę z ekonomii otrzymał naukowiec, który tytuł licencjata, magistra i doktora zdobył w zakresie nauk politycznych. Dla niektórych komentatorów jest to sygnał, że ekonomia powinna się szerzej otworzyć na inne nauki społeczne. Inni obserwatorzy będą widzieć w tej nagrodzie kontynuację trendu zamiany nagrody im. A. Nobla w naukach ekonomicznych na nagrodę w naukach społecznych. Elinor Ostrom urodziła się 7 sierpnia 1933 roku w Los Angeles. Ukończyła liceum w Beverly Hills w 1951 roku. Tytuł licencjata (z wyróżnieniem) w zakresie nauk politycznych otrzymała na Uniwersytecie Kalifornijskim w 1954 roku. Tytuł magistra otrzymała w 1962 roku, a doktora w 1965 roku na Uniwersytecie Kalifornijskim w Los Angeles. Obecnie jest profesorem na Uniwersytecie Indiana w Bloomington, gdzie otrzymała profesurę im. Arthura F. Bentleya (Professor of Political Science). Piastuje również stanowisko członka zarządu Ośrodka dla Badań nad Instytucjonalną Rozmaitością na Arizona State University w Tempe w stanie Arizona. Specjalizuje się w ekonomii politycznej i uważana jest za jednego z czołowych naukowców w badaniach wspólnych zasobów. W dotychczasowym życiu zawodowym opublikowała wiele prac, głównie z zakresu teorii organizacji, nauk politycznych i administracji publicznej. Do najwyżej cenionych publikacji noblistki należą opisy wzajemnego oddziaływania ludzi i ekosystemów w taki sposób, aby wynikały z tego korzyści, chodzi przede wszystkim o zasoby leśne, zbiorniki wodne, pola naftowe oraz systemy irygacyjne. W swoich pracach kładzie nacisk na współdziałanie ekosystemów i ludzi pod kątem zapewnienia długoterminowej rentowności środków trwałych. Wskazuje, że to ludzie są odpowiedzialni za załamywanie się ekosystemu. Elinor Ostrom zajmowała się badaniami nad zarządzaniem dobrem wspólnym, czyli na przykład zasobami rybnymi czy leśnymi. Otóż, bardzo długo utrzymywało się w ekonomii przekonanie, że ludzie nie potrafią racjonalnie korzystać z dobra wspólnego czy o nie dbać. Ostrom została nagrodzona za pracę nad zagadnieniami wspólnej własności, ponieważ wykazała, że wspólnotowe zarządzanie określonym dobrem jest często lepsze i efektywniejsze niż zarządzanie według klasycznej teorii ekonomii kapitałowej. Ostrom pokazała za pomocą badań empirycznych, między innymi nad systemami irygacyjnymi w Nepalu, że stowarzyszenia użytkowników wspólnych dóbr mogą równie efektywnie nimi zarządzać jak rząd lub prywatny właściciel. Udowodniła także, że wspólnoty mają lepszą i trwalszą metodę rozwiązywania problemów i konfliktów dotyczących kierowania określonym zasobem, co przeczy utrwalonym opiniom liberalnych ekonomistów, którzy od lat dogmatycznie propagują rzekomą wyższość dóbr sprywatyzowanych nad dobrami zarządzanymi przez wspólnoty bądź organy zdecentralizowane. W 1973 roku wraz z mężem Vincentem Ostromem założyła Warsztaty Teorii Politycznej przy Uniwersytecie Stanu Indiana. Jest autorką wielu publikacji, głównie z zakresu teorii organizacji, nauk politycznych oraz administracji publicznej, a do najbardziej cenionych publikacji Ostrom. W swoich pracach daje przykłady wielu udanych eksperymentów w zakresie oddziaływania ludzi na ekosystemy, wskazuje jednak, że bardzo często to ludzie są odpowiedzialni za zniszczenie ekostystemów. Elinor Ostrom badała zasoby naturalne takie jak łowiska, lasy czy jeziora, ponieważ uważała, że tego typu wspólne dobra są nadmiernie eksploatowane. Udowodniła także, że sprawnie działające organizacje użytkowników mogą zapobiec temu zjawisku poprzez współpracę, współdziałanie oraz wzajemne zaufanie w zarządzaniu przedsięwzięciami ekonomicznymi i społecznymi. Jej prace przyczyniły się do powstania teorii publicznego wyboru, w której podkreśla się, że w długim okresie przedsięwzięcia zarządzane przez większą grupę ludzi (na przykład łowisko wykorzystywane przez grupę rybaków) zapewniają większe i bardziej stabilne przychody niż przedsięwzięcia zarządzane przez jednostki. Jej badania idealnie wpisują się w dzisiejszą rzeczywistość opanowaną przez kryzys. Dowodzi ona, że w gospodarce lepiej sprawdza się kooperacja większej grupy ludzi niż na przykład przedsięwzięcia zarządzane jednoosobowo przez rekiny biznesu. Elinor Ostrom rzuciła wyzwanie teorii, 14

13 jakoby wspólna własność była zawsze źle zarządzana i jedynym wyjściem z tej sytuacji jest prywatyzacja lub przejęcie władzy przez jeden centralny ośrodek. Przeprowadziła szereg badań i analiz, za przykłady biorąc zarządzane przez grupy pracowników targi rybne, pastwiska, lasy, i dowiodła, że w większości przypadków własność wspólna jest znacznie lepiej zarządzana, niż mówią to standardowe teorie. Jej zdaniem właściciele zasobów najczęściej w swoim gronie sami wynajdują sposoby na podjęcie dobrych decyzji i wcielenie ich w życie, sami też najlepiej są w stanie rozwiązać wszelkie konflikty interesów. Ostrom jest członkiem Państwowej Akademii Nauk Stanów Zjednoczonych a w przeszłości piastowała stanowisko dyrektora Amerykańskiego Stowarzyszenia Nauk Politycznych. W roku 1999 została pierwszą kobietą, która otrzymała prestiżową nagrodę Johan Skytte w dziedzinie nauk politycznych, a w roku 2005 powtórzyła swój sukces zdobywając nagrodę Jamesa Madisona przyznawaną przez Amerykańskie Stowarzyszenie Nauk Politycznych. Oliver Williamson, pracujący na Uniwersytecie w Berkeley, w Kalifornii, to drugi laureat tegorocznego wyróżnienia dla naukowców-ekonomistów. Jako emerytowany profesor Kalifornijskiego Uniwersytetu Berkeley, dowiódł, że rynek i organizacje o strukturze hierarchicznej, takie jak przedsiębiorstwa, to struktury o alternatywnym modelu zarządzania, ponieważ różnią się od siebie sposobami rozwiązywania konfliktów interesów. Oliver Eaton Williamson urodził się 27 września 1932 roku. Jest profesorem na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley. Jego drogę naukową ukształtował Herbert Simon (noblista z 1978 roku). Williamson jest autorem cenionych prac dotyczących kosztów transakcji. W swoich badaniach wskazał powtarzające się dla każdego przypadku transakcji tożsame elementy negocjacji i relacji stron umowy. Jest on autorem cenionych prac dotyczących kosztów transakcji, jak również podjął się jako pierwszy oceny kosztów informacji. Znana jest jego publikacja na temat budowania wzajemnych zależności w biznesie polegająca na przejściu z jednorazowych kontraktów pomiędzy dwoma firmami do wieloletnich umów. Jest amerykańskim ekonomistą, znanym autorem prac w dziedzinie ekonomii kosztu transakcyjnego oraz byłym uczniem Ronalda Coasego, Herberta Simona i Richarda Certa. Williamson jest absolwentem Sloan School of Management na Massachusetts Institute of Technology, gdzie otrzymał tytuł licencjata w zarządzaniu w 1955 roku, w 1960 roku otrzymał dyplom magistra w dziedzinie nauk administracyjnych na Stanford University, z kolei na Carnegie Mellon University w 1963 roku otrzymał stopień doktora. Williamson w latach pracował w Ministerstwie Sprawiedliwości a w latach pracował jako doradca w Federalnej Komisji Handlu i jako specjalny asystent gospodarczy do spraw pomocniczych. Od 1988 roku piastuje stanowisko profesora z zakresu administracji biznesowej, ekonomii, a także prawa na Uniwersytecie Kalifornijskim i Berkeley, gdzie otrzymał profesurę. Badania Williamsona skupiały się głównie wokół teorii przedsiębiorstw. Rozwinął on badania Ronalda Coasea nad naturą przedsiębiorstw. Obaj ekonomiści pytali: dlaczego istnieją przedsiębiorstwa, skoro rynek jest najbardziej efektywnym narzędziem do wyznaczania ceny? Odpowiedź na to pytanie opiera się na analizie kosztów transakcyjnych. Williamson pokazał, że zamknięcie pewnych operacji w obrębie firmy jest na niedoskonale konkurencyjnym rynku bardziej racjonalne, niż narażanie się na niedogodności związane z operowaniem na rynku, na przykład na koszty negocjacji, ryzyko zachowań oportunistycznych czy ryzyko inwestycji. Zajmował się on także teorią popytu i hierarchii organizacji. Prowadził również polemikę nad wadami rynków i nad nadużywaniem władzy w procesach gospodarczych. Rynki konkurencyjne funkcjonują stosunkowo dobrze dlatego, że nabywcy i sprzedawcy mogą handlować pomiędzy sobą, targować się, nawet kiedy wystąpi pomiędzy nimi różnica poglądów czy zdań. Królewska Szwedzka Akademia Nauk stwierdziła, że przez ostatnie trzy dekady praca tegorocznych noblistów przeniosła temat zarządzania gospodarką z przedsionka do centrum naukowej uwagi i pokazują oni, że analiza ekonomiczna może być stosowana w większości form organizacji społecznej. Wskazują także na to, iż wspólne bogactwa naturalne takie jak woda, tereny rybne, pola naftowe albo użytki rolne mogą być efektywniej zarządzane przez ludzi, którzy je uprawiają niż przez rządy albo prywatne kompanie. Bożena Gasik studentka 3 roku ekonomii Wybrane publikacje laureatów: 1. E. Ostrom, Governing the Commons: The Evolution of Institutions for Collective Action, Cambridge University Press, E. Ostrom, J. Walker, Trust and Reciprocity: Interdisciplinary Lessons for Experimental Research, Volume VI in the Russell Sage Foundation Series on Trust, E. Ostrom, Understanding Institutional Diversity, Princeton University Press, E. Ostrom, Basudeb Guha-Khasnobis, Ravi Kanbur, Linking the Formal and Informal Economy: Concepts and Policies, Oxford, UK: Oxford University Press, O. Williamson, Markets and Hierarchies: Analysis and Antitrust Implications, O. Williamson, The Economic Institutions of Capitalism, O. Williamson, The Nature of the Firm: Origins, Evolution and Development O. Williamson, The Mechanisms of Governance, O. Williamson, The Theory of the Firm as Governance Structure: From Choice to Contract, Literatura: 1. Ostrom 2. articles/pmc / 3. people/homepages/ostrom.html ?tid= people/lostromcv.htm 6. Williamson 7. oliver-e-williamson/ 8. bpp/oew/ /10/12/elinor-ostrom-and-olivere-williamson-win-nobel-in-economicscience/ 15

14 Ekonomia Alfabet wychodzenia z kryzysu W trzecim kwartale 2009 roku w województwie lubelskim, podobnie jak w całej Polsce, nastąpiło zahamowanie niekorzystnych i narastających od połowy ubiegłego roku procesów recesyjnych. Znacznie mniej niekorzystne niż w Polsce są zmiany na rynku pracy województwa: wolniejszy wzrost liczby bezrobotnych i stabilizacja zatrudnienia w sektorze przedsiębiorstw. Począwszy od marca wzrasta liczba podmiotów gospodarczych, przy czym w przypadku spółek prawa handlowego od lipca tempo wzrostu powróciło do wysokiego poziomu z pierwszej połowy 2008 roku. Nadal znacznie niższa niż w analogicznym okresie roku ubiegłego jest wartość produkcji sprzedanej przemysłu, chociaż wydaje się, że w trzecim kwartale zahamowano jej spadek. Ta sytuacja znajduje również odzwierciedlenie w ocenach przedsiębiorców i konsumentów. Po sześciu kwartałach spadku (z 14 punktów w IV kwartale 2007 roku do -16 punktów w II kwartale 2009 roku) w III kwartale 2009 roku wartość, liczonego od 2001 roku przez Wyższą Szkołę Zarządzania i Administracji w Zamościu na podstawie odpowiedzi 500 reprezentatywnych przedsiębiorców i 500 konsumentów, barometru nastrojów gospodarczych w województwie lubelskim wzrosła w porównaniu do II kwartału aż o10 punktów i wyniosła - 6 punktów. Jest ona nadal ujemna, co oznacza przewagę pesymistów. Tym niemniej można powiedzieć, że gospodarka regionu odbiła się od dna. Oczywiście sytuacja jest nadal bardzo niekorzystna, a województwo lubelskie pozostaje najsłabiej rozwiniętym gospodarczo regionem w Polsce. Powstaje więc pytanie o trwałość poprawy. Teoria cyklu koniunkturalnego zna różne scenariusze wychodzenia gospodarek z kryzysu (recesji). Można wręcz mówić o swoistym alfabecie wychodzenia z kryzysu. Otóż najbardziej korzystny jest scenariusz w kształcie litery V. Po szybkim spadku aktywności gospodarczej (produktu krajowego brutto) lewe ramię litery V, następuje równie szybki wzrost aktywności prawe ramię litery V. Jednak dość często mamy do czynienia ze scenariuszem w kształcie litery U, kiedy to poprawa sytuacji następuje bardzo wolno i wychodzenie z recesji trwa dużo dłużej. Innym, również niekorzystnym, jest scenariusz w kształcie litery W, kiedy to po chwilowej poprawie (zazwyczaj nie sięgającej ostatniego szczytu), następuje kolejne pogorszenie i dopiero wtedy powrót do sytuacji wyjściowej. Najgorszym scenariuszem jest scenariusz w kształcie litery L, kiedy po szybkim spadku aktywności gospodarka bardzo długo pozostaje w marazmie (recesji). W chwili obecnej można raczej wykluczyć scenariusz w kształcie litery L, pozostałe wydają się równie prawdopodobne. Wiele będzie zależało od zmian, które zajdą w najbliższym czasie. Przewidywania przedsiębiorców do końca roku są dość optymistyczne (oczywiście uwzględniając fazę cyklu w jakiej znajduje się gospodarka regionu). Prognostyczny barometr nastrojów gospodarczych przedsiębiorców na IV kwartał wynosi 11 punktów. Konsumenci już nie są takimi optymistami. Niewątpliwie w tym wypadku duże znaczenie ma przewidywana sytuacja na rynku pracy, która przede wszystkim ze względu na sezonowość ulegnie pogorszeniu. Przewiduje się, że w końcu 2009 roku liczba zarejestrowanych bezrobotnych wzrośnie w województwie do 111,1 tys. osób a stopa bezrobocia do 12,3%, jednak dynamika przyrostu w stosunku do stanu z końca trzeciego kwartału będzie niższa niż dynamika w czwartym kwartale 2008 roku, kiedy zjawiska kryzysowe pokazały się w całej pełni. Z podobnym zjawiskiem będziemy mieli do czynienia w przypadku przeciętnego zatrudnienia, którego spadek w czwartym kwartale bieżącego roku będzie mniejszy niż w czwartym kwartale ubiegłego roku. Sytuacja gospodarcza regionu w 2010 roku zależeć będzie od zmian sytuacji gospodarczej w kraju a nawet w gospodarce światowej. Aktualne prognozy wskazują, że po okresie spadku globalnego PKB w 2009 roku, w 2010 roku oczekiwany jest jego wzrost, związany ze stopniowym wychodzeniem większości gospodarek z recesji, jednak dynamika PKB za granicą będzie prawdopodobnie niska. Przewiduje się, że pomimo oczekiwanego niewielkiego ożywienia aktywności gospodarczej w 2010 roku popyt na pracę będzie niski, wzrośnie natomiast liczba osób zawodowo czynnych, co wynikać będzie przede wszystkim z ograniczenia skali migracji zarobkowej (zarówno ograniczenie wyjazdów jak też powroty części emigrantów z województwa lubelskiego). Dodatkowo, wprowadzone w 2009 roku ograniczenia zawodów uprawnionych do wcześniejszych emerytur oraz ułatwienia w łączeniu pracy zawodowej z jednoczesnym pobieraniem świadczeń emerytalnych będą prawdopodobnie przekładać się na dalszy wzrost aktywności zawodowej osób starszych. Jednak niski popyt na pracę, przy jednoczesnym wzroście aktywności zawodowej, to ograniczenie dynamiki wynagrodzeń. Możliwe warianty wychodzenia z kryzysu województwa lubelskiego. Przewidywane zmiany barometru nastrojów gospodarczych województwa lubelskiego. Mieczysław Kowerski 16

15 Konkurs w WSZiA FINAŁ WAKACJI W EUROPIE Michał Banaś, uczeń I Liceum Ogólnokształcącego w Zamościu, zajął pierwsze miejsce w II edycji konkursu fotograficznego WAKACJE W EU- ROPIE, którego organizatorami byli CIE Europe Direct działające przy Wyższej Szkole Zarządzania i Administracji w Zamościu oraz Zamojskie Towarzystwo Fotograficzne. Za pracę Lwów 4 otrzymał kino domowe. Za pracę Hmóra drugie miejsce zajęła Anna Kusak (nagrodzona kamerą video), Trzecie miejsce zajął Maciej Ciuba za zdjęcie Odlot (mini wieża). Wyróżnienia w postaci mp3 otrzymały Jadwiga Maciocha (praca Ciepło ci ), Olga Pańczyk (praca Francja Chambord ) oraz Olga Szewczuk (praca Pod drzewem ). Nagrody dla uczestników ufundowane zostały przez CIE Europe Direct i naszą uczelnię. W konkursie uczestniczyło ponad 30 młodych fotografików. Ponad 100 prac przejrzało i oceniło jury w składzie: Stanisław Orłowski, Marek Jawor (władze Zamojskiego Towarzystwa Fotograficznego), Jerzy Cabaj oraz prodziekan naszej uczelni Janusz Skwarek. Finał konkursu uświetnił wernisaż V edycji konkursu fotograficznego BZWBK Foto Press Na wystawę najlepszych polskich dziennikarzy prasowych zapraszamy do 22 grudnia w Galerii Akademickiej Wyższej Szkoły Zarządzania i Michał od lat pasjonuje się fotografiką. Na zdjęciu z rodzicami i Stanisławem Orłowskim. fot. t. szczyrba Administracji w Zamościu w Collegium Novum przy Sienkiewicza 22. mb Konferencja ekonomiczna Kryzys w kształcie V - W tym samym okresie, czyli w latach , gdy kryzys szaleje w Europie, w naszym kraju odnotowaliśmy przypływ największej transzy środków unijnych. Ponadto firmy i instytucje, które są beneficjentami tych pieniędzy efektywniej je wydatkują a wnioski są zdecydowanie coraz lepiej przygotowywane. Skutki kryzysu w Polsce zostały Profesor Maria Drozdowicz-Bieć jest ekonomiczną optymistką. fot. mb. również złagodzone Rozmowa z prof. dr hab. Marią Drozdowicz Bieć, prelegentem konfe- zagranicznych. Tworzone w kraju wol- przez napływ bezpośrednich inwestycji rencji ekonomicznej Badanie czynników regionalnej koniunktury gowestorów zagranicznych. Ponadto eksne strefy ekonomiczne przyciągają inspodarczej w Polsce i w Unii Europejskiej, wykładowcą Szkoły Głównej dukty. W walce z kryzysem pomogło portujemy wysoko przetworzone pro- Handlowej w Warszawie. nam również odrobinę szczęścia. Złoty - Dlaczego skutki kryzysu w Polsce są wzmacniał się w okresie, gdy surowce nieporównywalnie mniejsze niż w innych krajach europejskich czy na świe- też pozytywnie wypłynęło na koniunk- drożały i słabł, gdy surowce taniały. To cie? turę gospodarczą. - Który z regionów w Polsce najbardziej ucierpiał? - Trudno jest jednoznacznie na to pytanie odpowiedzieć. Paradoksalnie w województwie lubelskim, gdzie odnotowano spadek produkcji ponad 40 procentowy, stopa bezrobocia wzrosła tylko o 1, 3 proc. czyli mniej niż nawet w województwie mazowieckim. Dla takiego regionu jak Lubelszczyzna, rolnictwo jest buforem bezpieczeństwa. Jest to specyfika regionu, w którym np. osoby zwolnione z przemysłu wracają na gospodarstwo i tam próbują swoich sił. - Powiedziała Pani podczas wykładu, że jest Pani optymistką, czyli dla Pani kryzys można przedstawić za pomocą litery... - V. Mam nadzieję, że osiągnęliśmy już dno. Bardzo szybko i dynamicznie wyjdziemy z recesji. Czego sobie i wszystkim serdecznie życzę. - Dziękuję za rozmowę. Rozmawiała Małgorzata Bzówka 17

16 Ekonomia 24 października minęła 80 rocznica czarnego czwartku, kiedy to indeks giełdy nowojorskiej spadł o 12,9%. Zaskoczenie było totalne, bo giełdowy krach poprzedziło pięć lat szybkiego wzrostu i rosnącego dobrobytu. Czarny czwartek zapoczątkował serię nieszczęść. Potem przyszedł czarny poniedziałek (28 października) i czarny wtorek (29 października). A 30 października Amerykanie ogłosili początek wielkiej depresji, podczas której ceny akcji dalej spadały. A każdy Ekonomia NIEUROCZYSTA ROCZNICA dzień przynosił informacje 1 o samobójstwach bankrutujących miliarderów i zamykanych fabrykach. Recesja szybko przeniosła się do innych państw, a przedwojenna Polska borykała się z jej skutkami praktycznie do rozpoczęcia drugiej wojny światowej. Zapoczątkowana w 1929 recesja to jednocześnie jeden z najbardziej znanych faktów podręcznikowych. Również wykładowcy makroekonomii i historii gospodarczej bardzo chętnie nań się powołują. chtnie na si powołuj. Mówi się, że pamięć giełdy jest krótka, stąd też kryzysy na giełdach pojawiły się jeszcze wielokrotnie, żeby tylko przypomnieć krótką, ale bardzo dotkliwą recesję z 1987 roku czy też internetowy bąbel spekulacyjny z lat , który w tym czasie uznano za największą bańkę spekulacyjną wszechczasów 3. Ale dzisiaj to już niegroźna historia. Po 5 latach wzrostu przyszedł, ponownie oceniany jako największy w historii świata, kryzys finansowy. Tym ra- 3 2 zem spowodowany substandardowymi, ryzykownymi kredytami hipotecznymi (subprime) udzielanymi w Stanach Zjednoczonych. Najważniejszy indeks giełdowy na świecie nowojorski DowJones spadł z najwyższej w historii wartości 14164,53 pkt w dniu roku do minimalnej wartości w dniu pkt i oczywiście podobnie jak w 1929 roku pociągnął za sobą indeksy na całym świecie, przy czym giełdy na tzw. rynkach wschodzących, do których należy giełda warszawska odczuły ten spadek Tablica 1. Krach na Wall Street jeszcze silniej niż giełda nowojorska i Źródło : B. G. Malkiel, Błądząc po Wall Street. inne giełdy na rozwiniętych rynkach Zakupione na pocztku wrzenia 1929 roku za 100 dolarów akcje bardzo znanej i Dlaczego nie można wygrać z rynkiem, WIG kapitałowych. Indeks WIG spadł z notowanej do dzisiaj na nowojorskiej giełdzie spółki General Electric w najgorszym Press, Warszawa 2003, s pkt w dniu do momencie 1932 roku warte były zaledwie 2 dolary. A były jeszcze gorsze spółki. pkt w dniu , a więc o 61,5%. Zakupione na początku września 1929 Oznacza to, że inwestorowi, który kupił te cz portfel prezentowanych akcji odpowiadający faktów. indek- 1 Inspiracj do napisanie tej notatki był artykuł Danuty Walewskiej Wielkie fortuny głupich ludzi, roku Rzeczpospolita, za dolarów , akcje s. A2. bardzo Z tego artykułu znanej i notowanej do dzisiaj na nowojorsowi WIG w momencie maksimum (a pochodzi skiej giełdzie spółki General Electric tacy musieli być, bo wtedy też handlowano) o wartości na przykład 1000 zł w najgorszym momencie 1932 roku warte były zaledwie 2 dolary. A były pozostało w dniu 17 lutego 2009 roku jeszcze gorsze spółki. tylko 315 zł. Rys. 1. Wartości indeksów WIG (Polska), DAX (Niemcy) oraz DowJones (USA) w stosunku do wartości maksymalnych (%). Dzisiaj jest nieco lepiej i na giełdy powraca optymizm. Indeks DowJones od swego minimum w dniu 1 grudnia 2009 roku zarobił 54,7% i wynosi obecnie 10452,68 pkt, a WIG wzrósł aż o 87,6% i wynosi pkt, ale pierwszemu do maksimum brakuje 28% a drugiemu aż 40%. Czyli inwestor, który kupował w momencie maksimum, z tamtego 1000 zł ma tylko 591 zł a przecież jest inflacja, która obniża wartość pieniądza w czasie. No i są znacznie mniej ryzykowne inwestycje gdyby ulokował te pieniądze na lokacie bankowej, z 1000 zł spokojnie miałby obecnie 1080 zł. Ale giełda kusiła, kusi i będzie kusić. A zapewne, ze względu na swoją krótką pamięć wkrótce giełda zapomni o ostatniej bessie. Już obecnie inwestorzy zgłaszają chęć nowych zakupów wielokrotnie przekraczającą podaż 4. I jeszcze raz okaże się, że giełda w długim okresie da i tak lepiej zarobić niż inne źródła dochodów. Dla przykładu w latach średnioroczne tempo wzrostu indeksu giełdy nowojorskiej (NYSE) S&P500 wyniosło 12,9% 5. Oznacza to, że zainwestowany w 1965 roku dolar wart był po 32 latach ponad 48 dolarów, a gdybyśmy zainwestowali 1000 dolarów, to byłyby one warte ponad dolarów. Zważywszy nawet, że część tego zysku pochłonęła inflacja, to i tak realny dochód byłby bardzo pokaźny. Takie obliczenia (a one pojawiają się bardzo często w prasie i podręcznikach fioceniany jako najwikszy w historii wiata, kryzys finansowy. Tym razem spowodow substandardowymi, ryzykownymi kredytami hipotecznymi (subprime) udzielanym Stanach Zjednoczonych. Najwaniejszy indeks giełdowy na wiecie nowojorski DowJ spadł z najwyszej w historii wartoci 14164,53 pkt w dniu roku do minim wartoci w dniu pkt i oczywicie podobnie jak w 1929 roku pocignł za indeksy na całym wiecie, przy czym giełdy na tzw. rynkach wschodzcych, do któ naley giełda warszawska odczuły ten spadek jeszcze silniej ni giełda nowojorska i NIEUROCZYSTA ROCZNICA giełdy na rozwinitych rynkach kapitałowych. Indeks WIG spadł z pkt w do pkt w dniu , a wic o 61,5%. Oznacza to, e inwesto który kupił portfel akcji odpowiadajcy indeksowi WIG w momencie maksimum (a musieli by, bo wtedy te handlowano) o wartoci na przykład 1000 zł pozostało w dn 24 padziernika minła 80 rocznica czarnego czwartku, kiedy to indeks giełdy nowojorskiej spadł o 12,9%. Zaskoczenie było totalne, bo giełdowy krach poprzedziło pi lat szybkiego wzrostu i rosncego dobrobytu. Czarny czwartek zapocztkował seri nieszcz. Potem przyszedł czarny poniedziałek (28 padziernika) i czarny wtorek (29 padziernika). A 30 padziernika Amerykanie ogłosili pocztek wielkiej depresji, podczas której ceny akcji dalej spadały. A kady dzie przynosił informacje o samobójstwach bankrutujcych miliarderów i zamykanych fabrykach. Recesja szybko przeniosła si do innych pastw, a przedwojenna Polska borykała si z jej skutkami praktycznie do rozpoczcia drugiej wojny wiatowej. Zapocztkowana w 1929 recesja to jednoczenie jeden z najbardziej znanych faktów podrcznikowych. Równie wykładowcy makroekonomii i historii gospodarczej bardzo Tablica 1. Krach na Wall Street Cena otwarcia Spółka (USD) Cena maksymalna (USD) Cena minimalna (USD) Minimalna cena w 1932 Zysk procentowy do Strata procentowa do Cena minimalna 1932 roku do maksymalnej z American Telephone & Telegraph / / / / 4 87,0 41,2 20,9 Bethlehem Steel 56 7 / / / / 4 146,8 47,3 4,9 General Electric / / / / 2 207,8 57,6 2,1 Montgomery Ward / / / / 2 251,4 89,4 0,8 National Cash Register 50 3 / / / 4 151,2 53,7 4,9 Dow Jones Industrial Average ,0 ródło : B. G. Malkiel, Błdzc po Wall Street. Dlaczego nie mona wygra z rynkiem, WIG Press, Warszawa 2003, s lutego 2009 roku tylko 315 zł. 80,0 60,0 40,0 20,0 0,0 31,5 59,1 45,7 71,3 47,7 73,8 WIG DAX Dow Jones Warto minimalna Stan na Rys. 1. Wartoci indeksów WIG (Polska), DAX (Niemcy) oraz DowJones (USA) w stosunk wartoci maksymalnych (%). Kowerski M., Internetowy bbel spekulacyjny, Nasze Forum nr 23, kwiecie 2004, s B. G. Malkiel, Błdzc po Wall Street. Dlaczego nie mona wygra z rynkiem, WIG- Warszawa 2003, s.61 18

17 nansowych) działają na wyobraźnię potencjalnych inwestorów. Oczywiście trzeba zachować spokój i przygotować na długie czekanie. Rys. 2. Zmiany wartości niemieckiego DAX w latach Rys. 3. Zmiany wartości WIG w latach Ale w takich momentach zawsze pojawia się także pytanie dlaczego? Dlaczego ludzie popadają w pewnym momencie w psychozę kupowania akcji, bardzo często nie zastanawiając się dlaczego i nie znając całkowicie mechanizmów gospodarki i giełdy bezgranicznie zawierzając doradcom giełdowym, którzy nie zawsze mają czyste zamiary 6. Odpowiedzi można znaleźć w każdym podręczniku inwestowania. Ale warto tutaj przytoczyć opinię ekonomisty Irwinga Khana, który przeżył ten kryzys z 1929 roku i obecny. Jego zdaniem powody ich wybuchu były bardzo podobne: zbyt dużo głupich ludzi miało zbyt wielkie fortuny. Skorzystali na tym oszuści 7. Jeszcze dosadniej tę sytuację ocenia szef jednego z amerykańskich funduszy Andrew Lahde, który w 2008 roku za pomocą pochodnych instrumentów kredytowych skorzystał na spadku wiarygodności największych instytucji finansowych i zarobił dla swoich klientów blisko 100%. Swój sukces wyjaśnia: Idioci, których rodzice płacili za studia MBA na Yale lub Harvardzie. Ci ludzie, którzy często nie byli warci tej edukacji, awansowali na szefów dużych banków. Całe to zachowanie wspierające arystokrację tylko ułatwiło mi znalezienie ludzi wystarczająco głupich, by zająć przeciwne do moich pozycje. Boże, błogosław Amerykę 8. Mieczysław Kowerski 1 Inspiracją do napisania tej notatki był artykuł Danuty Walewskiej Wielkie fortuny głupich ludzi, Rzeczpospolita, , s. A2. Z tego artykułu pochodzi też część prezentowanych faktów. 2 Kowerski M., Internetowy bąbel spekulacyjny, Nasze Forum nr 23, kwiecień 2004, s B. G. Malkiel, Błądząc po Wall Street. Dlaczego nie można wygrać z rynkiem, WIG-Press, Warszawa 2003, s.61 4 Podczas emisji pierwotnej akcji mało znanej spółki Artic Paper inwestorzy zgłosili ponad siedmiokrotnie większy popyt niż wyniosła podaż (nastąpiła 85% redukcja z zamówionych 100 akcji każdy inwestor mógł kupić tylko 15), natomiast podczas jednej z największych emisji w historii warszawskiej giełdy redukcja sięgnęła 97%. 5 R. G. Hagstrom, Portfel Warrena Buffeta. Potęga strategii inwestowania skoncentrowanego, Wydawnictwo Naukowo Techniczne, Warszawa 2001, s Jeden z inwestorów amerykańskich mówi jeżeli dozorca twojego domu zaczyna mówić o inwestowaniu na giełdzie czas sprzedać swoje akcje. 7 Walewska D., Wielkie fortuny głupich ludzi, Rzeczpospolita, , s. A2 8 Iwaniuk W., Warren Buffet przyznaje się do błędów, Rzeczpospolita Konferencja ekonomiczna w WSZiA O KRYZYSIE PRAWIE WSZYSTKO Badanie czynników regionalnej koniunktury gospodarczej w Polsce i w Unii Europejskiej to hasło konferencji ekonomicznej, zorganizowanej w dniach 22 i 23 października przez Wyższą Szkołę Zarządzania i Administracji w Zamościu. Patronat nad przedsięwzięciem objęły Polskie Towarzystwo Statystyczne i CIE Europe Direct. - W konferencji uczestniczą przedstawiciele wszystkich ośrodków akademickich w Polsce, które zajmują się tego rodzaju badaniami witając uczestników stwierdził dr Mieczysław Kowerski, dziekan Wydziału Zarządzania i Administracji WSZiA. Do Zamościa przyjechali wykładowcy ze Szkoły Głównej Handlowej, Uniwersytetu Warszawskiego, Wyższej Szkoły Ekonomicznej z Białegostoku, Sopockiej Szkoły Wyższej, Uniwersytetów Ekonomicznych z Krakowa, Wrocławia i Poznania. Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji badania nastrojów gospodarczych prowadzi od 2001 na podstawie własnej, stopniowo rozwijanej i ulepszanej metodologii. Podstawą obliczeń są kwartalne badania ankietowe, które w tej chwili obejmują 500 wybranych losowo przedsiębiorstw i 500 gospodarstw z obszaru całego województwa. Dotychczas przeprowadzono 33 badania zbierając około ankiet od przedsiębiorców oraz ankiet od konsumentów. Podczas ankietyzacji respondentom zadawane są pytania o charakterze diagnostycznym dotyczące ich oceny sytuacji własnego przedsiębiorstwa (gospodarstwa domowego) w ostatnim kwartale a także pytania prognostyczne dotyczące przewidywań na najbliższy kwartał. Co ważne, badania ankietowe realizują studenci Wyższej Szkoły Zarządzania i Administracji, co świetnie przygotowuje ich do pracy zawodowej chociażby przez zdobywanie doświadczenia w kontakcie z pracodawcami. mb 19

18 Konferencja BUSINET Katarzyna Kimak i Paweł Dec, pracownicy zajmujący się rekrutacją i współpracą zagraniczną w Wyższej Szkoły Zarządzania i Administracji w Zamościu, uczestniczyli w 23 konferencji BUSINET (Network for the Development of Business Education Programmes), która odbyła się w dniach listopada br. w Durham w Wielkiej Brytanii. W konferencji wzięli udział przedstawiciele szkół wyższych z całej Europy (160 delegatów z 19 krajów). Podczas zajęć warsztatowych i debat rozmawiano m. in. na temat możliwości, jakie europejski rynek pracy stwarza absolwentom szkół wyższych oraz zmian zachodzących w europejskim szkolnictwie wyższym. Tylko dwie uczelnie z Polski, w tym Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji w Zamościu, uczestniczyły w tych pracach. W tym roku po raz pierwszy w historii konferencji Businet gościnnie wystąpił przedstawiciel Indii dr Col SPS Bedi z Chandigarh Business School, który wygłosił wykład na temat Dolegliwości i środki zaradcze w funkcjonowaniu biznesowych uczelni wyż- WSZiA W WIELKIEJ BRYTANII szych. Uczestnictwo w konferencji Businet jest okazją do spotkania z przedstawicielami uczelni partnerskich Wyższej Szkoły Zarządzania i Administracji w Zamościu oraz zawarcia nowych kontaktów, których uwieńczeniem może być podpisanie umów bilateralnych. W ubiegłym roku po konferencji Businet, która odbyła się w stolicy Majorki, została podpisana umowa z Santarem School of Management w Portugalii. Na przełomie marca i kwietnia br. pięcioro pracowników dydaktycznych i administracyjnych naszej uczelni wyjechało do tej partnerskiej uczelni w ramach wymiany Teacher and Staff Mobility finansowanej przez program Uczenie się przez całe życie Erasmus. Celem wizyty było określenie kierunków przyszłej współpracy dotyczącej wymiany studentów i kadry akademickiej Businet stwarza uczelniom dodatkowe możliwości fot. arch. wszia w ramach programu Erasmus. BUSINET to międzynarodowa organizacja zrzeszająca europejskie uczelnie wyższe o profilu biznesowym - obecnie 95 instytucji członkowskich z 22 krajów. Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji w Zamościu jest jedną z trzech uczelni w Polsce aktywnie działającą w tej organizacji od 2001 roku. kk Gratulacje Wykładowca Wyższej Szkoły Zarządzania i Administracji w Zamościu dr Stanisław Wieczorek otrzymał Nagrodę Głównego Inspektora Pracy im. Haliny Krahelskiej. Znalazł się wśród ośmiu innych wyróżnionych w 2009 roku. W Sali Kolumnowej Sejmu, 20 października laureatom gratulowali Stefan Niesiołowski, wicemarszałek Sejmu, Katarzyna Mrzygłocka, poseł i przewodnicząca Rady Ochrony Pracy oraz Tadeusz Zając, szef Państwowej Inspekcji Pracy. NAGRODA DLA DRA WIECZORKA - Jeżeli ma się kadrę doświadczonych praktyków, to nie trzeba obawiać się o frekwencję na zajęciach. Ludzie nie chcą słuchać wykładów czysto teoretycznych ( )Trzeba umieć sprzedać wiedzę praktyczną i swoje własne doświadczenie twierdzi dr Wieczorek. Stanisław Wieczorek jest członkiem Senatu Wyższej Szkoły Zarządzania i Administracji w Zamościu, kierownikiem studiów podyplomowych na kierunku BHP, a także pracownikiem Katedry Pedagogicznej. Nagroda im. Haliny Krahelskiej przyznawana jest od 1989 roku przez głównego inspektora pracy za szczególne osiągnięcia w dziedzinie prewencji zagrożeń zawodowych, nadzoru i kontroli przestrzegania pracy. Halina Krahelska w latach była inspektorem pracy w Ministerstwie Pracy i Opieki Społecznej, pełniła funkcję zastępcy głównego inspektora pracy. Szczególne miejsce w jej działalności zajmowała problematyka ochrony zdrowia kobiet, opieka nad matką i dzieckiem oraz praca młodocianych. Zmarła w hitlerowskim obozie koncentracyjnym w Ravensbruck w Tuż przed śmiercią napisała Tezy do działalności inspekcji pracy w odrodzonej Polsce. Dr Wieczorek jest kierownikiem studiów podyplomowych na kierunku BPH. fot Op. mb 20

19 Konkurs dla młodych dziennikarzy CO W SZKOLE PISZCZY PO RAZ SIÓDMY Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji w Zamościu organizuje siódmą edycję konkursu na najlepszą gazetę szkolną redagowaną przez uczniów pod hasłem Co w szkole piszczy?. Konkurs ma już wieloletnią tradycję, setki nagrodzonych młodych adeptów dziennikarstwa. Kilku z nich nie tylko studiuje, lub studiowało, dziennikarstwo, ale również pracuje w zawodzie. Dlatego warto sprawdzić swoje umiejętności w tej rywalizacji. Tym bardziej, że jest to również świetna zabawa. Konkurs skierowany jest do uczniów szkół ponadgimnazjalnych województwa lubelskiego. W kapitule konkursu tradycyjnie zasiadają redaktorzy regionalnej i ogólnopolskiej prasy (Dziennika Wschodniego, Kroniki Tygodnia, Tygodnika Zamojskiego, Kuriera Lubelskiego, Gazety Wyborczej, Super Tygodnia Chełmskiego, Słowa Podlasia oraz Forum Akademickiego), więc nadesłane gazety oceniać będzie obiektywne i niezależne jury. Główną nagrodą w konkursie jest laptop dla redakcji gazety ufundowany przez WSZiA. Pozostali finaliści, w kategorii gazeta internetowa oraz najlepszy dziennikarz otrzymają nagrody rzeczowe. Gazetę internetową ocenią specjaliści z dwóch portali regionalnych roztocze.net i zamosconline.pl. Dodatkowo proponujemy zabawę dla przyszłych dziennikarzy telewizyjnych na przygotowanie newsa szkolnego. Temu przedsięwzięciu patronuje zamosc.tv. Nagranie video maks. 3 min. musi prezentować wydarzenie z życia szkoły. W regulaminie konkursu nie ma ani słowa na ten temat, gdyż jest to propozycja dla najbardziej aktywnych. Dodatkowo nagrodzona. W zgłoszeniu w rubryce uwagi należy wpisać news tv, jeśli uczniowie zdecydują się na udział w zabawie. Prosimy o przesłanie formularza zgłoszeniowego na adres uczelni: Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji w Zamościu ul. Akademicka 4, Zamość z dopiskiem gazeta szkolna lub na adres mailowy azbozhnyuk@wszia.edu.pl do 1 grudnia 2009 r. Natomiast do 18 grudnia redakcja powinna dostarczyć 10 egzemplarzy gazety. mb Bezpłatne studia na ekonomii Gospodarka transgraniczna Prawie 3 mln złotych dofinansowania z Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego otrzymała Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji w Zamościu na realizację projektu Kadry dla gospodarki transgranicznej. Program wzmocnienia potencjału dydaktycznego WSZiA w Zamościu. Zgodnie z celem ogólnym projektu, czyli przygotowaniem kadr dla gospodarki transgranicznej w regionie lubelskim, uczelnia rozszerzyła ofertę edukacyjną poprzez wprowadzenie jedynej w kraju autorskiej specjalności gospodarka transgraniczna na studiach I stopnia kierunku ekonomia. Wszyscy studenci tego kierunku, którzy rozpoczęli studia w tym roku akademickim, studiują bezpłatnie. - Największy odsetek studentów, to osoby pochodzące z regionu lubelskiego, znające specyfikę współpracy transgranicznej i wiążące swoje plany zawodowe z regionem przygranicznym, którym jest Lubelszczyzna mówi kierownik projektu Izabela Pieczykolan. Organizacja programu zajęć na tym kierunku, oprócz zdobycia zgodnej ze standardami ministerialnymi wiedzy ekonomicznej, umożliwi odbycie ciekawych wizyt studyjnych oraz praktyk i staży w przedsiębiorstwach oraz instytucjach funkcjonujących na rynku przygranicznym po obu stronach granicy (urzędy celne, instytucje administracji samorządowej i państwowej, firmy logistyczne, transportowe, handlowe). Uczelnia w ramach projektu organizuje dla studentów I roku fakultatywne zajęcia wyrównawcze z matematyki. - Taka pomoc dla studentów ekonomii ma ogromne znaczenie, bo niestety nie wszyscy absolwenci szkół ponadgimnazjalnych mają dostateczne przygotowanie matematyczne mówi Barbara Kuczkowska, prowadząca zajęcia z matematyki w WSZiA - Dla mnie jest to ciekawe doświadczenie, bo część studentów pierwszego roku ekonomii to Ukraińcy, którzy nauczeni są rozwiązywać zadania matematyczne trochę innymi metodami niż Polacy - bardziej skomplikowanymi. Oczywiście wynik obliczeń jest ten sam. Projekt nie obejmuje wyłącznie kształcenia na kierunku ekonomia. Dodatkowe praktyki i staże proponowane są Studenci ekonomii podczas zajęć fot. k.kimak również dla studentów i absolwentów innych kierunków tj. administracji, pedagogiki oraz fizjoterapii. Poprzez organizację szkoleń w zakresie technik komunikacji, autopromocji, autoprezentacji i tworzenia dokumentów aplikacyjnych beneficjenci objęci projektem będą uczeni skutecznych zachowań na rynku pracy. Katarzyna Kimak 21

20 Program Współpracy Transgranicznej Programy Współpracy Transgranicznej Polska Białoruś Ukraina jest kontynuacją przedsięwzięć realizowanych w ramach Inicjatywy Wspólnotowej INTERREG III A i ma na celu wspieranie transgranicznych procesów rozwojowych na obszarze pogranicza polsko białorusko ukraińskiego. Program jest współfinansowany z Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa (EISP). Obszar Programu Polska-Białoruś-Ukraina Budżet programu na lata wynosi 186,2 mln euro Na kwotę tę składają się środki pochodzące: z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego 114,45 mln euro z Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa 71,75 mln euro Cel programu: wspieranie transgranicznych procesów rozwojowych Priorytet 1. Wzrost konkurencyjności obszarów przygranicznych Działanie 1.1. Poprawa warunków dla rozwoju przedsiębiorczości poprawa jakości infrastruktury, w tym infrastruktury nowych technologii promocja i marketing regionu rozwój małych i średnich przedsiębiorstw rozwój społeczeństwa informacyjnego poprawa współpracy między instytucjami naukowymi a biznesem rekultywacja obszarów zdegradowanych Działanie 1.2. Rozwój turystyki rozwój infrastruktury turystycznej i usług promocja regionalna, rozwój turystyki (w tym agroturystyki) ochrona dziedzictwa kulturowego Działanie 1.3. Poprawa dostępności obszaru poprawa jakości infrastruktury transportowej, energetycznej, logistycznej bezpieczeństwo transportu poprawa jakości infrastruktury związanej z zaopatrzeniem w wodę Priorytet 2. Poprawa jakości życia Działanie 2.1. Ochrona środowiska w obszarze przygranicznym infrastruktura środowiskowa o znaczeniu regionalnym lub lokalnym poprawa współpracy transgranicznej w dziedzinie ochrony środowiska poprawa gospodarowania odpadami i ściekami monitoring stanu i profilaktyka zagrożeń środowiska zapobieganie transgranicznemu przemieszczaniu się zanieczyszczeń redukcja zanieczyszczeń zarządzanie sytuacjami kryzysowymi w zakresie ochrony środowiska rozwój odnawialnych źródeł energii Działanie 2.2. Bezpieczne i sprawnie funkcjonujące granice działania ukierunkowane na przyspieszenie procedur granicznych budowa/rozbudowa przejść granicznych zwiększenie bezpieczeństwa granic Polska-Białoruś-Ukraina Priorytet 3. Współpraca sieciowa i inicjatywy społeczności lokalnych Działanie 3.1. Budowanie potencjału współpracy na poziomie regionalnym i lokalnym tworzenie zinstytucjonalizowanych form współpracy transgranicznej wymiana informacji, przekazywanie doświadczeń współpraca instytucji publicznych wspólne planowanie strategiczne i przestrzenne technologie komunikacyjne i informacyjne we współpracy transgranicznej Działanie 3.2. Inicjatywy społeczności lokalnych rozwój transgranicznych kontaktów międzyludzkich granicy transgraniczna współpraca szkół i instytucji szkolnictwa wyższego promocja i kultywowanie wspólnych tradycji na obszarze przygranicznym kultywowania różnorodności kulturowej rozwój społeczeństwa obywatelskiego i wspólnot lokalnych przełamywanie barier kulturowych, językowych Potencjalni wnioskodawcy / beneficjenci programu: władze lokalne i regionalne; podmioty świadczące publiczne usługi na zlecenie tych władz, inne podmioty prawa z udziałem tych władz lub działające w ich imieniu instytucje centralne odpowiedzialne w imieniu władz regionalnych i lokalnych za realizację zadań publicznych na poziomie regionalnym/lokalnym Priorytet organizacje pozarządowe i non profit organizacje reprezentujące społeczno-gospodarcze grupy interesów organizacje lokalne (w tym sieci współpracy) zaangażowane w regionalną współpracę i integrację organizacje edukacyjne, kulturalne, badawcze i naukowe regionalne oddziały straży granicznej, jednostki ratownicze euroregiony Dofinansowywane będą projekty niekomercyjne, zarówno o charakterze infrastrukturalnym, jak i projekty nieinwestycyjne (tzw. projekty miękkie) Dofinansowanie: do 90% całkowitych kosztów kwalifikowalnych projektu Beneficjenci będą mieli możliwość uzyskania zaliczki na realizacje projektu Wydatki w ramach projektu muszą być poniesione w okresie realizacji umowy o dofinansowanie tego projektu Natura projektów może być trojakiego rodzaju: Projekty zintegrowane, w których każdy z partnerów realizuje część działań projektu na obszarze swojego terytorium Projekty symetryczne, w których podobne działania realizowane są po obu stronach granicy Projekty wdrażane zasadniczo po stronie jednego kraju, ale wykazujące oddziaływanie także w kraju/krajach partnerskich Podstawowe kryteria kwalifikowalności projektów : projekt musi obejmować partnerstwo transgraniczne nad granicą UE, tzn. musi być złożony wspólnie przez beneficjentów z Polski i/lub Białorusi i/lub Ukrainy projekt musi być wdrożony w obszarze wsparcia programu, a działania inwestycyjne (infrastruktura) mogą być realizowane wyłącznie na głównym obszarze wsparcia ogólna wartość działań finansowanych w regionach przyległych nie może przekraczać 20% ogólnego budżetu programu projekty zintegrowane będą traktowane jako priorytetowe równowaga środowiskowa (projekty z poważnym negatywnym wpływem na środowisko nie mogą otrzymać dofinansowania w ramach programu, a wpływ pozytywny będzie wzięty pod uwagę w procesie oceny) I nabór wniosków do Programu Współpracy Transgranicznej Polska-Białoruś-Ukraina został ogłoszony 2 listopada br. i będzie trwał do 1 marca 2010 r. Wnioskodawcy mogą zadawać pytania związane z naborem wniosków najpóźniej do 21 dni przed ostatecznym terminem składania wniosków. Odpowiedzi będą udzielane najpóźniej do 11 dnia przed terminem składania wniosków. Wartość dofinansowania projektów w I naborze wynosi od 100 tyś do 1.5 mln EUR. Wnioski składane będą w językach narodowych: Polacy - język polski, Ukraińcy - język ukraiński, Białorusini - język rosyjski. Pierwszy nabór wniosków: Projekty symetryczne, w których podobne działania realizowane s po obu stronach Projekty wdraane zasadniczo po stronie jednego kraju, ale wykazujce oddziaływanie take w kraju/krajach partnerskich Podstawowe kryteria kwalifikowalnoci projektów : projekt musi obejmowa partnerstwo transgraniczne nad granic UE, tzn. musi by złoony wspólnie przez beneficjentów z Polski i/lub Białorusi i/lub Ukrainy projekt musi by wdroony w obszarze wsparcia programu, a działania inwestycyjne (infrastruktura) mog by realizowane wyłcznie na głównym obszarze wsparcia ogólna warto działa finansowanych w regionach przyległych nie moe przekracza 20% ogólnego budetu programu projekty zintegrowane bd traktowane jako priorytetowe równowaga rodowiskowa (projekty z powanym negatywnym wpływem na rodowisko nie mog otrzyma dofinansowania w ramach programu, a wpływ pozytywny bdzie wzity pod uwag w procesie oceny) ukraiski, Białorusini - jzyk rosyjski. Pierwszy nabór wniosków: Alokacja Procent całego budetu alokacji Priorytet 1.: Wzrost konkurencyjnoci obszarów przygranicznych ,00 33,26% Priorytet 2.: Poprawa jakoci ycia ,00 38,93% Priorytet 3.: Współpraca sieciowa i inicjatywy społecznoci lokalnej ,00 27,81% Razem ,00 100% Działania realizowane podczas pierwszego naboru: Priorytet 1. Wzrost konkurencyjności obszarów przygranicznych Działanie 1.1. Poprawa warunków dla rozwoju przedsiębiorczości Działanie 1.2. Rozwój turystyki Działanie 1.3. Poprawa dostępności obszaru Priorytet 2. Poprawa jakości życia Działanie 2.1. Ochrona środowiska w obszarze przygranicznym Działanie 2.2. Bezpieczne i sprawnie funkcjonujące granice Priorytet 3. Współpraca sieciowa i inicjatywy społeczności lokalnych Działanie 3.1. Budowanie potencjału współpracy na poziomie regionalnym i lokalnym Działania realizowane podczas pierwszego naboru: Priorytet 1. Wzrost konkurencyjnoci obszarów przygranicznych Działanie 1.1. Poprawa warunków dla rozwoju przedsibiorczoci Działanie 1.2. Rozwój turystyki Opr. Bogdan Kawałko 22