Ocena i porównywanie obiektów przy wykorzystaniu metody Perkala. M. Dacko

Transkrypt

1 Ocena i porównywanie obiektów przy wykorzystaniu metody Perkala M. Dacko

2 Procedura O zgromadzone dane poddajemy standaryzacji przez rozstęp O w efekcie wartości przyjmowane przez każdą zmienną zawierać się będą w przedziale: O od 0,00 (dla obiektu o najgorszym stanie cechy) O do 1,00 (dla obiektu o najlepszym stanie cechy)

3 Formuła standaryzacji X s = X i X min X max X min Gdzie: XS wartość zestandaryzowana cechy i X i wartość obserwowana cechy i X max, X min wartości skrajne cechy i

4 Uwaga w przypadku destymulant (np. natężenie hałasu lub zanieczyszczenie powietrza w ocenie stanu środowiska) standaryzację poprzedza się zmianą znaku (mnożymy wszystkie wartości zmiennej przez -1).

5 Efekt standaryzacji O Po zabiegu standaryzacji różnoimienne dane stają porównywalne. Można je m.in. sumować. O Ważne jest jednak aby tworzone wskaźniki miały charakter względny, tzn. aby miały one właściwe odniesienie (np. do powierzchni lub ludności). O W tym kontekście poprawnym wskaźnikiem jest np. udział obszarów chronionych w pow. ogółem (a nie pow. obszarów chronionych).

6 W metodzie Perkala możliwe jest nadawanie rang poszczególnym cechom. Wzór przyjmuje wtedy postać: W p = X s1 W 1 + X s2 W X si W i W 1 + W W i Gdzie: XS 1, XS 2, wartości zestandaryzowane cech przyjętych do zbiorczej oceny danego zjawiska w 1, w 2 wagi cech

7 Można też przyjąć założenie, że zmienne tworzące wskaźnik agregatowy są równoważne. Wówczas: W p = (X s1 +X s X si )/n Gdzie: n liczba cech składających się na tworzony wskaźnik agregatowy

8 Zastosowania O Stosując metodologię Perkala można obliczyć syntetyczne wskaźniki oceny stanu środowiska, rozwoju gospodarczego oraz społecznego. O Można badać i oceniać ich proporcje dla poszczególnych jednostek i porównywać je ze sobą.

9 Przykład ocena zrównoważenia rozwoju obszarów wiejskich ZPP O Trzy komponenty O Środowisko O Gospodarka O Społeczeństwo

10 Komponent: środowisko Subkomponent: presja na środowisko 1.1 Zmieszane odpady komunalne w tonach na 100 mieszkańców 1.2 Obsada zwierząt (w sztukach dużych) na 100 ha użytków rolnych 1.3 Odsetek ludności obsługiwanej przez komunalne oczyszczalnie ścieków 1.4 Odsetek mieszkań wyposażonych w centralne ogrzewanie Subkomponent: atrakcyjność środowiska 2.1 Udział gruntów leśnych w powierzchni ogółem 2.2 Udział trwałych użytków zielonych w ogóle użytków rolnych 2.3 Atrakcyjność rzeźby terenu w punktach Jakości Rolniczej Przestrzeni Produkcyjnej 2.4 Korzystający z noclegów na 1000 mieszkańców Subkomponent: ochrona środowiska 3.1 Przedsięwzięcia rolno-środowiskowe i poprawa dobrostanu zwierząt na 100 gosp. rolnych pow. 1 ha 3.2 Udział obszarów chronionych w powierzchni ogółem 3.3 Nakłady na ochronę środowiska na 100 mieszkańców 3.4 Wydatki budżetu gminy na ochronę środowiska na 1 mieszkańca 3.5 Udział powierzchni gminy objętej siecią NATURA2000

11 Komponent: gospodarka Subkomponent: aktywność ekonomiczna 4.1 Bezrobocie rejestrowane na 100 osób w wieku produkcyjnym 4.2 Pracujący wyłącznie lub głównie w roln. w wieku produkcyjnym na 100 ha użytków rolnych (w gosp indyw.) 4.3 Pracujący poza rolnictwem na 100 osób pracujących w rolnictwie 4.4 Wskaźnik zatrudnienia w wieku produkcyjnym Subkomponent: rolnictwo 5.1 Odsetek gospodarstw indywidualnych powyżej 1 ha produkujących głównie na rynek 5.2 Odsetek gospodarstw kierowanych przez osobę z wykształceniem rolniczym średnim, policealnym i wyższym rolniczym 5.3 Średni obszar gospodarstwa indywidualnego powyżej 1 ha użytków rolnych (w ha) 5.4 Odsetek indywidualnych gospodarstw rolnych prowadzących działalność pozarolniczą 5.5 Liczba wspieranych gospodarstw rolnych z działań PROW (II+III+IX) na 100 gospod. rolnych powyżej 1 ha Subkomponent: sektor pozarolniczy 6.1 Odsetek pracujących w sekcjach usługowych (G,H,I,J,K,O,P,Q) (serwicyzacja gospodarki) 6.2 Odsetek gospodarstw domowych bezrolnych + działki 6.3 Liczba zarejestrowanych podmiotów w REGON (sektor prywatny) na 1000 ludności w wieku produkcyjnym 6.4 Stosunek podmiotów prywatnych świadczących usługi publiczne do podmiotów publicznych świadczących takie usługi Subkomponent: finanse gmin 7.1 Dochody własne budżetu gminy na 1 mieszkańca w 2006 roku (średnia 3-letnia) (zł/os) 7.2 Dochody z udziału w podatku CIT i PIT na 1 mieszkańca w 2006 roku (średnia 3-letnia) (zł/os) 7.3 Środki na dofinansowanie zadań własnych gmin pozyskane z innych źródeł na 1 mieszkańca 7.4 Udział wydatków inwestycyjnych (majątkowych) w wydatkach budżetu gminy

12 Komponent: społeczeństwo Subkomponent: demografia 8.1 Odsetek ludności w wieku produkcyjnym 8.2 Wskaźnik obciążenia demograficznego 8.3 Współczynnik feminizacji (kobiety na 100 mężczyzn w wieku rozrodczym (20-34 lata) 8.4 Współczynnik atrakcyjności migracyjnej dla migracji wewnętrznych 8.5 Przyrost naturalny na 1000 mieszkańców Subkomponent: edukacja 9.1 Współczynnik skolaryzacji w młodzieży wieku lat 9.2 Odsetek osób z wykształceniem wyższym i średnim wśród ludności dorosłej 9.3 Średni wynik na sprawdzianie kończącym szkołę podstawową Subkomponent: aktywność społeczna/ samorządowa 10.1 Frekwencja wyborcza w wyborach parlamentarnych 10.2 Odsetek radnych z wykształceniem średnim, policealnym i wyższym 10.3 Liczba organizacji pozarządowych na 1000 ludności 10.4 Liczba imprez kulturalnych na 1000 mieszkańców 10.5 Wydatki budżetu gminy na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego na 1 mieszkańca 10.6 Wartość wnioskowanych dotacji z działania III programu SAPARD w przeliczeniu na 1mieszkańca Subkomponent: warunki życia 11.1 Odsetek mieszkań zamieszk stale w bud wybud w l lub będących w budowie w ogólnej liczbie mieszkań 11.2 Wydatki budżetu gminy na zasiłki i pomoc w naturze oraz składki na ubezp emerytalne i rentowe na 1 mieszkańca 11.3 Odsetek ludności utrzymującej się z niezarobkowych źródeł utrzymania 11.4 Zagęszczenie mieszkań (powierzchnia użytkowa mieszkań w m² na osobę) 11.5 Odsetek mieszkań wyposażonych w wodociąg z sieci

13 Legend of Layer #1 Data column: poziom rozwoju zrównowa onego

14