AKTUALIZACJA PLANU GOSPODARKI ODPADAMI GMINY KLESZCZEWO NA LATA Z PERSPEKTYWĄ NA LATA

Transkrypt

1 Za łącznik do Uchwały Nr V/29/2011 Rady Gminy Kleszczewo z dnia 23 lutego 2011r. WÓJT GMINY KLESZCZEWO AKTUALIZACJA PLANU GOSPODARKI ODPADAMI GMINY KLESZCZEWO NA LATA Z PERSPEKTYWĄ NA LATA OPRACOWANIE WYKONAŁ: Abrys Sp. z o.o. ul. Daleka Poznań Autorzy: mgr Igor Szymkowiak mgr inż. Wojciech Przybycin mgr Joanna Witkowska inż. Ewelina Sergiel Andrzej Tworkowski Lipiec 2010 r.

2 2

3 1. Wstęp Podstawy prawne gospodarki odpadami Położenie geograficzne Liczba ludności Gospodarka Rolnictwo Przemysł Ochrona dziedzictwa przyrodniczego Ochrona i zróżnicowany rozwój lasów Wody podziemne Wody powierzchniowe Ochrona powierzchni ziemi Aktualny stan gospodarki odpadami Źródła danych Rodzaj i ilość odpadów poddawanych poszczególnym procesom unieszkodliwiania i odzysku Źródła powstawania odpadów komunalnych w gminie Kleszczewo Przyjęta metodologia Ilość i skład morfologiczny odpadów komunalnych na terenie gminy Kleszczewo Odpady opakowaniowe Odpady biodegradowalne Odpady wielkogabarytowe Komunalne osady ściekowe Identyfikacja aktualnych problemów w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi Odpady niebezpieczne Odpady medyczne i weterynaryjne Pojazdy wycofane z eksploatacji Zużyte opony Pestycydy Oleje odpadowe Baterie i akumulatory Odpady zawierające azbest PCB Zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne Istniejące systemy zbierania odpadów komunalnych Odpady komunalne niesegregowane (zmieszane) Selektywna zbiórka odpadów Wykaz podmiotów prowadzących działalność w zakresie gospodarki odpadami Prognozowane zmiany w zakresie gospodarki odpadami, w tym również wynikające ze zmian demograficznych i gospodarczych Zmiany demograficzne Skład morfologiczny odpadów komunalnych i jego zmiany Wskaźniki nagromadzenia odpadów i ich zmiany Prognoza powstawania odpadów biodegradowalnych Prognoza powstawania odpadów opakowaniowych Prognoza powstawania odpadów niebezpiecznych Oleje odpadowe Zużyte baterie i akumulatory Pojazdy wycofane z eksploatacji Zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny Zużyte opony Prognoza powstawania pozostałych grup odpadów Odpady z budowy, remontów i demonta żu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej Komunalne osady ściekowe

4 4. Działania zmierzające do poprawy sytuacji w zakresie gospodarki odpadami Działania zmierzające do zapobiegania powstawaniu odpadów Działania zmierzające do redukcji ilości odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji, kierowanych na składowiska odpadów Edukacja ekologiczna Założone cele gospodarki odpadami Cele gospodarowania odpadami w kontekście ochrony środowiska prawa wspólnotowego Zakładane cele i proponowany system gospodarki odpadami wed ług prawodawstwa krajowego dla gminy Kleszczewo Organizacja ponadgminnych systemów w gospodarce odpadami komunalnymi Projektowany system gospodarki odpadami (zbieranie, transport, odzysk i unieszkodliwianie) Projektowany system zbiórki odpadów Proponowane założenia odnośnie segregacji odpadów w gminie Kleszczewo Odpady opakowaniowe Odpady ulegające biodegradacji Odpady budowlane Odpady niebezpieczne Rodzaje pojemników i kontenerów przeznaczonych do zbierania odpadów komunalnych Harmonogram realizacji przedsięwzięć i koszty wdrażania PGO Źródła finansowania zadań w zakresie ochrony środowiska i gospodarki odpadami Analiza oddziaływania projektu planu na środowisko oraz wnioski z analizy i sposób ich uwzględnienia w planie System monitoringu i oceny realizacji zamierzonych celów (wdrażania) pozwalający na określenie sposobu oraz stopnia realizacji celów i zada ń zdefiniowanych w planie gospodarki odpadami, z uwzględnieniem ich jakości i ilości Wdrożenie Monitoring i ocena realizacji zamierzonych celów Streszczenie w języku niespecjalistycznym Literatura SPIS TABEL Tab. 1. Liczba mieszkańców w poszczególnych miejscowościach gminy Kleszczewo (stan na 31 grudnia 2009 r.) Tab. 2. Liczba gospodarstw rolnych pod względem powierzchni oraz w ujęciu % Tab. 3. Struktura użytkowania gruntów na terenie gminy Kleszczewo wed ług informacji z gminy (stan na 2008 r.) Tab. 4. Zachowane parki podworskie w gminie Kleszczewo Tab. 5. Wykaz obiektów wpisanych do rejestru zabytków w gminie Kleszczewo Tab. 6. Ilości i rodzaje odpadów komunalnych zebranych z Gminy Kleszczewo poddanych poszczególnym procesom unieszkodliwiania lub odzysku w latach Tab. 7. Ilości i rodzaje odpadów (z wyłączeniem odpadów komunalnych) z terenu Gminy Kleszczewo, poddanych poszczególnym procesom unieszkodliwiania lub odzysku w latach Tab. 8. Skład morfologiczny niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych (według Sprawozdania końcowego z badań składu i właściwości odpadów komunalnych wytwarzanych na terenie powiatu poznańskiego w okresie maj-listopad 2009r. ) Tab. 9. Ilość i skład morfologiczny odpadów komunalnych wytwarzanych przez 1 mieszkańca gminy Kleszczewo Tab. 10. Ilość i skład morfologiczny odpadów komunalnych wytwarzanych przez mieszka ńców gminy Kleszczewo Tab. 11. Odpady opakowaniowe wysegregowane w gminie Kleszczewo w latach r Tab. 12. Odpady biodegradowalne wytworzone w gminie Kleszczewo w 1995 r Tab. 13. Maksymalna ilość odpadów biodegradowalnych możliwa do składowania w gminie Kleszczewo w poszczególnych latach Tab. 14. Ilość komunalnych osadów ściekowymi w gminie Kleszczewo w poszczególnych latach Tab. 15. Ilości i rodzaje zużytych urządzeń elektrycznych i elektronicznych zebranych na terenie gminy Kleszczewo Tab. 16. Pojemniki i worki stosowane do selektywnej zbiórki na terenie gminy Kleszczewo

5 Tab. 17. Podmioty prowadzące działalność w zakresie odbierania odpadów komunalnych na ter enie gminy Kleszczewo (stan na r.) Tab. 18. Prognoza liczby ludności do roku Tab. 19. Ilość i skład morfologiczny odpadów komunalnych wytwarzanych przez 1 mieszka ńca gminy w latach 2010 i Tab. 20. Ilość i skład morfologiczny odpadów komunalnych wytwarzanych na terenie gminy Kleszczewo w latach 2010 i Tab. 21. Ilość i skład morfologiczny odpadów biodegradowalnych wytworzonych przez statystycznego mieszkańca terenów wiejskich w Polsce w 2010 i 2015 r Tab. 22. Prognoza ilości i składu morfologiczny odpadów biodegradowalnych wytworzonych na terenie gminy Kleszczewo w 2010 i 2015 r Tab. 23. Ilość i skład morfologiczny odpadów opakowaniowych wytworzonych przez statystycznego mieszkańca terenów wiejskich w Polsce w 2010 i 2015 r Tab. 24. Prognoza ilości i składu morfologicznego odpadów opakowaniowych wytworzonych na terenie gminy Kleszczewo w 2010 i 2015 r Tab. 25. Prognoza ilości odpadów niebezpiecznych wytwarzanych na terenie gminy Kles zczewo w 2010 i 2015 r Tab. 26. Harmonogram najważniejszych przedsięwzięć na lata oraz instytucje odpowiedzialne za ich realizację oraz potencjalne źródła ich finansowania Tab. 27. Skala ocen w monitoringu realizacji zada ń zaplanowanych do realizacji przez gminę Tab. 28. Powierzchnia wyrobów azbestowych na terenie miejscowości gminy Kleszczewo Tab. 29. Ilość usuniętych wyrobów azbestowych oraz nakłady z tym związane, z terenu gminy Kleszczewo w latach SPIS RYSUNKÓW Rys. 1. Położenie gminy Kleszczewo (Źródło: 10 Rys. 2. Gmina Kleszczewo (Źródło: Urząd Gminy w Kleszczewie) Rys. 3. Planowany podział Województwa Wielkopolskiego na obszary obsługiwane przez poszczególne ZZO (według WPGO 2010 dla Województwa Wielkopolskiego) SPIS WYKRESÓW Wyk. 1. Skład morfologiczny odpadów wytworzonych na terenach wiejskich wed ług Sprawozdania końcowego z badań składu i właściwości odpadów komunalnych wytwarzanych na terenie powiatu poznańskiego w okresie maj-listopad 2009r Wyk. 2 Graficzne przedstawienie powierzchni wyrobów azbestowych na terenie miejscowo ści gminy Kleszczewo (Źródło: Urząd Gminy w Kleszczewie) Wyk. 3. Procentowy podział mieszkańców pod względem ilości występowania wyrobów azbestowych (Źródło: Urząd Gminy w Kleszczewie) SPIS ZAŁĄCZNIKÓW Zał. 1. Usuwanie azbestu i wyrobów zawierających azbest z terenu gminy Kleszczewo Zał. 2. Wykaz firm wywozowych na terenie gminy Kleszczewo LEGENDA SKRÓTÓW: ARiMR Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa GUS Główny Urząd Statystyczny GFOŚiGW Gminny Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej GDDKiA Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad GPGO Gminny Plan Gospodarowania Odpadami GPZON Gminny Punkt Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych IMiGW Instytut Meteorologii i Gospodar ki Wodnej KPGO 2010 Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2010 NFOŚiGW Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej POKA - Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata

6 PPGO - Powiatowy Plan Gospodarki Odpadami PFOŚiGW Powiatowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej PZD Powiatowy Zarząd Dróg RCEE Regionalne Centrum Edukacji Ekologicznej RZGW Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej WPI Wieloletni Plan Inwestycyjny WPGO Wojewódzki Plan Gospodarki Odpadami WFOŚiGW - Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej WIOŚ Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska WSO Wojewódzki System Odpadowy ZZO Zakład Zagospodarowania Odpadów 6

7 1. Wstęp Uchwalona w roku 2001 ustawa o odpadach określa zasady postępowania z odpadami w sposób zapewniający ochronę życia i zdrowia ludzi oraz ochronę środowiska, zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, a w szczególności z zasadami zapobiegania powstawaniu odpadów, ograniczania ich ilości i negatywnego oddziaływania na środowisko, a także odzysku, wykorzystywania, recyklingu i unieszkodliwiania. Znowelizowana ustawa o odpadach wprowadza m. in. zmiany dotyczące sporządzania planów gospodarki odpadami (art. 14 ust. 2). W związku z tym zaistniała konieczność aktualizacji Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Kleszczewo zgodnie z nowym brzmieniem niektórych przepisów ustawy. Niniejsze opracowanie jest dokumentem o znaczeniu strategicznym, uwzględniającym ogólne ramy dla programowania i rozwoju gospodarki odpadami na terenie gminy. Podstawowym celem opracowania dokumentu jest wytyczenie ogólnych kierunków działań realizowanych poprzez konkretne zadania w określonej perspektywie czasowej. Aktualizacja planu gospodarki odpadami dla gminy Kleszczewo jest zgodna z obowiązującym rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 13 marca 2006r. zmieniaj ącym rozporządzenie w sprawie sporządzania planów gospodarki odpadami. Niniejszy dokument uwzględnia zapisy zawarte w innych aktualnie obowi ązujących aktach prawnych, w tym postulaty dotyczące gospodarki odpadami zawarte w Polityce Ekologicznej Państwa, w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska oraz w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami 2010 (KPGO 2010), Wojewódzkim Planie Gospodarki Odpadami (WPGO) dla Województwa Wielkopolskiego i Powiatowym Planie Gospodarki Odpadami (PPGO) dla Powiatu Poznańskiego. Zgodnie z ustawą o odpadach, Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy Kleszczewo obejmuje wszystkie rodzaje odpadów powstających na terenie tej jednostki admi nistracyjnej oraz przywożonych na jej teren, a w szczególności: odpady komunalne z uwzględnieniem odpadów ulegających biodegradacji, odpady opakowaniowe, odpady budowlane, odpady wielkogabarytowe, opony oraz odpady niebezpieczne, w tym pojazdy wycofane z eksploatacji, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, PCB, azbest, odpady medyczne i weterynaryjne, oleje odpadowe, baterie i akumulatory. Projekt gminnego planu jest opiniowany przez zarząd województwa oraz przez zarząd powiatu. Nie udzielenie opinii w terminie dwu miesięcy uznaje się za opinię pozytywną. W niniejszym planie opisano sposób realizacji celów i zada ń dla Gminy Kleszczewo, które wynikają bezpośrednio z celów i zadań określonych dla tego obszaru, a zapisanych w Planach Gospodarki Odpadami dla Powiatu Poznańskiego i Województwa Wielkopolskiego. Zakres czasowy niniejszego opracowania obejmuje okres traktowany jako okres strategiczny ze szczególnym uwzględnieniem lat , dla których ustala się krótkoterminowy plan działań. 7

8 1.1. Podstawy prawne gospodarki odpadami Podstawowymi dokumentami regulującymi gospodarowanie odpadami w Polsce są: o Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity Dz.U. z 2008 Nr 25, poz.150 ze zm.), o Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (tekst jednolity Dz.U. z 2010 r. Nr 185, poz.1243 ze zm.), Do aktów prawnych, które należy traktować jako uzupełniające w tym zakresie należą: o Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (tekst jednolity Dz. U. z 2005 r. Nr 236, poz ze zm.), o Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 63, poz. 638 ze zm.), o Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej (tekst jednolity Dz. U. z 2007 r. Nr 90, poz. 607 ze zm.), o Ustawa z dnia 29 czerwca 2007 r. o międzynarodowym przemieszczaniu odpadów (Dz. U. z 2007r. Nr 124, poz. 859), o Ustawa z dnia 29 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji (Dz. U. z 2007 Nr 176, poz. 1236), o Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (Dz. U.z 2005 r. Nr 180, poz ze zm.), o Ustawa z dnia 24 kwietnia 2009 r. o bateriach i ak umulatorach (Dz. U. z 2009 r. Nr 79, poz. 666), o Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz ze zm.). Dodatkowo: o Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2010 (KPGO 2010), przyj ęty Uchwałą Rady Ministrów Nr 233 z dnia 29 grudnia 2006 r. (M. P. Nr 90, poz. 946) obowiązujący od 1 stycznia 2007r. i stanowiący aktualizację Krajowego Planu Gospodarki Odpadami przyjętego Uchwałą Rady Ministrów Nr 219 z dnia 29 października 2002 r. (M. P. Nr 11, poz. 159). Przepisy dotyczące gospodarki odpadami w krajach Unii Europejskiej mo żna podzielić na następujące grupy: 1. Wymagania ogólne o Dyrektywa 2006/12/WE w sprawie odpadów oraz dyrektywa 91/689/EWG w sprawie odpadów niebezpiecznych, określające podstawowe instytucjonalne i proceduralne wymogi, które pozwalają kontrolować systemy gospodarowania odpadami w państwach członkowskich. o Dyrektywy dotyczące określonych sposobów przetwarzania i usuwania odpadów, spalania odpadów 2007/76/WE. 2. W zakresie sposobów gospodarowania odpadami 8

9 o Dyrektywa Rady 1999/31/WE z dnia 26 kwietnia 1999 r. w sprawie sk ładowania odpadów (OJ L p.1), o Dyrektywa Rady 94/67/WE z dnia 16 grudnia 1994r. w sprawie spalania odpadów niebezpiecznych (OJ L p.34), o Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/76/WE z 4 grudnia 2000 r. w sprawie spalania odpadów (OJ L p. 91). 3. Dyrektywy dotyczące poszczególnych rodzajów odpadów: o oleje odpadowe - 75/439/EWG, o polichlorowane dwufenyle i trójfenyle PCB/PCT - 76/403/EWG i 96/59/WE, o odpady pochodzące z przemysłowego wykorzystania dwutlenku tytanu - 78/176/EWG, 82/883/EWG, 92/112/EWG, o azbest 87/217/EWG, o rolnicze wykorzystanie osadów ściekowych - 86/278/EWG, o baterie i akumulatory - 91/157/EWG, o opakowania i odpady opakowaniowe - 94/62/WE, o w sprawie pojazdów wycofanych z eksploatacji /53/WE, o odpady sprzętu elektrycznego i elektronicznego 2002/95/WE Położenie geograficzne Gmina Kleszczewo leży w powiecie poznańskim, w środkowej części województwa wielkopolskiego. Z miastem Poznaniem graniczy poprzez jego pó łnocno wschodnią granicę. Od północy graniczy z gminą Swarzędz, od wschodu z gminą Kostrzyn, od południowego-wschodu z gminą Środa Wielkopolska, a od południa z gminą Kórnik. 9

10 Rys. 1. Położenie gminy Kleszczewo (Źródło: Kleszczewo ma bardzo korzystne położenie geograficzne przesądza o tym przede wszystkim sąsiedztwo Poznania. Niewątpliwie dużym atutem gminy jest przebiegaj ąca przez jej teren transeuropejska autostrada A-2 Wschód Zachód (obecnie najbliższy węzeł Krzesiny ). Rozpoczęła się także budowa drogi ekspresowej S-5 łączącej Poznań z Gdańskiem i Wrocławiem. Węzeł Kleszczewo na autostradzie A-2 oraz węzeł Kleszczewo II na trasie S-5 zapewnią bezpośredni dostęp z terenu gminy do tych tras. Przez teren gminy przebiegają także drogi wojewódzkie nr 433 Swarzędz węzeł Koninko na trasie S-11 oraz droga nr 434 Łubowo Rawicz. Drogi powiatowe przebiegające przez gminę Kleszczewo to nr: 2410P Swarzędz Środa, 2429P Tulce Kostrzyn, 2438P Poznań Tulce, 2440P Tulce Bugaj, 2441P Kostrzyn Kleszczewo, 2442P Czerlejno Markowice, 2446P Krerowo Węgierskie, 2447P Śródka Krerowo oraz 2479P Krerowo Kromolice. Gmina posiada bezpośrednie połączenia komunikacyjne z takimi ośrodkami, jak Poznań (Komunikacja Gminy Kleszczewo, PKS), Swarzędz (Komunikacja Gminy Swarzędz), Środa Wielkopolska (PKS). 10

11 1.3. Liczba ludności Powierzchnia gminy wynosi 74,5 km 2. W jej skład wchodzi 12 sołectw. Liczba ludności gminy Kleszczewo wynosiła 5616 mieszkańców stałych i czasowych (stan na dzień 31 grudnia 2009 r.). Liczbę mieszkańców w miejscowościach gminy przedstawia tabela nr 1. Atutem gminy jest duży udział osób w wieku produkcyjnym w strukturze wiekowej ludności. Udział ten wynosi około 63%, podczas gdy średnia krajowa ludności w wieku produkcyjnym nie przekracza 61%. Warto podkreślić, że około 62% ludności w wieku produkcyjnym zaliczane jest do tzw. ludno ści mobilnej, zdolnej do zmiany miejsca zamieszkania i wykonywanego zawodu. Liczba ludno ści w ostatnich latach szybko rośnie, co jest związane głównie z intensywnym rozwojem budownictwa mieszkaniowego, zwłaszcza w zachodniej części gminy 1. Tab. 1. Liczba mieszkańców w poszczególnych miejscowościach gminy Kleszczewo (stan na 31 grudnia 2009 r.) Miejscowość Mieszkańcy Stali Czasowi Razem Bugaj 8-8 Bylin Gowarzewo Kleszczewo Komorniki Krerowo Krzyżowniki Lipowiec Markowice Nagradowice Poklatki Szewce Śródka Tanibórz Tulce Zimin Ogółem (Źródło: Urząd Gminy w Kleszczewie) 1 Źródło: na podstawie danych GUS 11

12 Rys. 2. Gmina Kleszczewo (Źródło: Urząd Gminy w Kleszczewie) 12

13 Na terenie gminy występuje 16 miejscowości, natomiast w ramach podziału administracyjnego wydzielonych zostało 12 jednostek pomocniczych sołectw, a mianowicie: Bylin, Gowarzewo, Kleszczewo, Komorniki, Krerowo, Krzyżowniki, Markowice, Nagradowice, Poklatki, Śródka, Tulce, Zimin. W większości przypadków sołectwo obejmuje jedną miejscowość, inaczej jest jedynie w przypadku Gowarzewa, gdzie w skład tego sołectwa wchodzą również Tanibórz i Szewce oraz Kleszczewa, gdzie do sołectwa należą także Bugaj i Lipowiec Gospodarka Rolnictwo Gmina Kleszczewo ma charakter typowo rolniczy - ponad 91,32% powierzchni zajmują użytki rolne, sady stanowią 0,3%, pastwiska 0,6%, natomiast łąki 1,3%. W gminie Kleszczewo dominują gospodarstwa małe o areale od 1 do 5 ha. Gospodarstwa te stanowią około 30% liczby gospodarstw, ale zajmują zaledwie około 4% łącznej powierzchni gospodarstw. Dużych gospodarstw, o powierzchni powyżej 25,0 ha, jest w gminie 77. Ich łączna powierzchnia wynosi około 57% powierzchni wszystkich gospodarstw. Średnia powierzchnia gospodarstwa rolnego w gminie wynosi 15,9 ha, podczas gdy średnia dla województwa wielkopolskiego kształtuje się na poziomie około 10 ha. Tab. 2. Liczba gospodarstw rolnych pod względem powierzchni oraz w ujęciu % Powierzchnia gospodarstw rolnych Liczba gospodarstw Udział % do 5 hektarów ,48% 5-15 hektarów ,38% hektarów ,03% hektarów 3 0,67% > 150 hektarów 2 0,44% SUMA ,00% (Źródło: Dane Głównego Urzędu Statystycznego) Tab. 3. Struktura użytkowania gruntów na terenie gminy Kleszczewo według informacji z gminy (stan na 2008 r.) Struktura użytkowania gruntów w 2008 r. Powierzchnia Udział % Powierzchnia gminy Użytki rolne ,32 Lasy 164 2,20 Grunty zadrzewione i zakrzewione 6 0,08 Grunty zabudowane i zurbanizowane, w tym: 451 6,06 Tereny mieszkaniowe 43 0,58 Tereny przemysłowe 6 0,08 [ha] 13

14 Inne tereny zabudowane 11 0,15 Tereny rekreacyjne - wypoczynkowe 26 0,35 Tereny komunikacyjne 356 4,81 Użytki kopalne - - Wody, w tym: 9 0,12 Wody powierzchniowe płynące 7 0,09 Wody powierzchniowe stojące 2 0,03 Nieużytki 16 0,22 Użytki ekologiczne - - Tereny różne - - (Źródło: Urząd Gminy w Kleszczewie) W gminie Kleszczewo zdecydowanie najwi ększą powierzchnią gminy zajmują użytki rolne - 91,32%, następnie grunty zabudowane 6,06% lasy 2,2%, nieużytki 0,22%, wody 0,12% oraz grunty zadrzewione i zakrzewione 0,08% powierzchni gminy Przemysł W gminie nie występują duże zakłady przemysłowe, jest natomiast ponad 433 podmiotów gospodarczych (stan na 31 grudnia 2009 r.) zajmujących się m.in. handlem, usługami i produkcją. Stanowią one podstawowe miejsce zatrudnienia dla mieszka ńców gminy oraz znaczące źródło dochodów gminy. Władze gminy preferują inwestycje powodujących jak najmniejszą emisję zanieczyszczeń w tym hałasu oraz odpadów, a także o umiarkowanej koncentracji zabudowań produkcyjno-handlowych Ochrona dziedzictwa przyrodniczego Najcenniejszymi w krajobrazie gminy są zachowane parki podworskie, wszystkie o założeniach krajobrazowych. Tab. 4. Zachowane parki podworskie w gminie Kleszczewo Miejscowość Powierzchnia [ha] Okres powstania Gowarzewo 1,28 początek XIX w. Kleszczewo 2,29 koniec XIX w. Komorniki 2,73 I połowa XIX w. Krerowo 2,30 I połowa XIX w. Nagradowice 2,32 I połowa XIX w. Poklatki 2,40 I polowa XIX w. Śródka 1,90 XIX/XX w. Tulce 2,74 I połowa XIX w. (Źródło: Rejestr parków i ogrodów w Powiecie Poznańskim) 2 Źródło: Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kleszczewo, 2004 r. 14

15 Kleszczewo. W tabeli poniżej przedstawiono wykaz obiektów wpisanych do rejestru zabytków w gminie Tab. 5. Wykaz obiektów wpisanych do rejestru zabytków w gminie Kleszczewo Miejscowość Obiekt Gowarzewo Gowarzewo Kleszczewo Kleszczewo Komorniki Krerowo Krerowo Krerowo Krerowo Nagradowice Nagradowice Tulce Tulce Tulce Tulce (Źródło: Urząd Gminy w Kleszczewie) Park Park Kościół Wyposażenie Park Dwór Dzwonnica Kościół Wyposażenie kościoła 10 pozycji Dwór Park Dwór, oficyna Figura męki Pańskiej w formie kapliczki Kościół Rzeźba Matki Boskiej z Dzieciątkiem Na terenie gminy znajduj ą się dwa pomniki przyrody. Dwa drzewa, rosnące w Śródce, zaliczone zostały do pomników przyrody ożywionej: o o nr kasztanowiec zwyczajny o obwodzie 370 cm, nr klon o obwodzie 350 cm Ochrona i zróżnicowany rozwój lasów Lesistość terenu gminy Kleszczewo wynosi tylko 2,20% ogólnej powierzchni, co stanowi oko ło 164 ha. Lasami stanowiącymi własność Skarbu Państwa zarządza zgodnie z ustawą o lasach (Dz. U. z 2005 r. Nr 45, poz. 435 ze zm.) Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe (nie dotyczy to jednak lasów wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz lasów będących w użytkowaniu wieczystym na mocy odrębnych przepisów). Podstawową jednostką organizacyjną w strukturze zarządzania Lasów Państwowych jest Nadleśnictwo, którym kieruje Nadleśniczy. Lasami na terenie gminy zarządza Nadleśnictwo Babki. 1 stycznia 1995 r. do chwili obecnej Nadleśnictwo Babki jest nadleśnictwem podzielonym na dwa obręby (Obręb Babki i Obręb Kórnik) o powierzchni ha w tym powierzchnia le śna ha podzielonym na 10 leśnictw. 3 3 Źródło: Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kleszczewo

16 1.7. Wody podziemne Hydrogeologiczny podział kraju kwalifikuje gminę Kleszczewo w makroregionie zachodnim Niżu Polskiego regionie wielkopolskim. Zbiorniki wód podziemnych wyst ępują tu w utworach czwartorzędowych i trzeciorzędowych. Wody piętra czwartorzędowego występują w kilku poziomach: poziom gruntowy, międzyglinowy środkowy (poziom wielkopolskiej doliny kopalnej), podglinowy (międzyglinowy dolny, o znikomym znaczeniu gospoda rczym). Wody podziemne wielkopolskiej doliny ko palnej nie zostały zanieczyszczone. Sprzyja temu m.in. zalegająca pod powierzchnią terenu warstwa izolacyjna z gruntów spoistych. W utworach trzeciorzędowych występują dwa poziomy wodonośne: oligoceński i mioceński, przy czym znaczenie gospodarcze ma tylko ten pierwszy. Wody gruntowe swym charakterem i głębokością występowania odzwierciedlają cechy konfiguracyjne terenu oraz budowę geologiczną jego podłoża. Olbrzymie połacie gminy to obszary pozadolinne o nieciągłym zwierciadle wody. Woda gruntowa występuje tu w podglinowych utworach piaszczysto-żwirowych i śródglinowych soczewach piasków i żwirów. Zwierciadło ma charakter napięty lub obserwuje się jedynie ślady wody w postaci sączeń. Okresowo po intensywnych opadach oraz w czasie wiosennych roztopów bardzo prawdopodobne jest utrzymywanie się wody na stropie słabo przepuszczalnego podłoża, w skrajnych przypadkach nawet na powierzchni terenu. Generalnie jednak wody podziemne du żych, wysoczyznowych połaci gminy charakteryzują się znacznymi wahaniami zwierciadła wody, co wiąże się z małą pojemnością retencyjną warstw wodonośnych. Latem, w warunkach dłużej utrzymującego się braku opadów, następuje okresowy zanik wody. Przy istniejących niedoborach, jednym ze sposobów zwiększenia zasobów dyspozycyjnych będzie budowa zbiornika retencyjnego w rejonie Tulec Wody powierzchniowe Gmina Kleszczewo w całości położona jest w dorzeczu rzeki Warty. Zachodni ą część terenu odwadnia rzeka Kopla wraz z dopływami: Michałówką wyznaczającą zachodnią granicę gminy oraz Męciną odwadniającą jej centralne połacie. Z południowej części gminy zbiera wody inny dopływ Kopli Średzka Struga. Zasoby wód w tych ciekach są niewielkie, największe przepływy występują w okresie jesienno zimowym, przy minimalnym w okresach letnich. Wyżej wymienione cieki charakteryzują się śnieżno-deszczowym reżimem zasilania, z jednym maksimum w ciągu roku. Po osiągnięciu wiosennego maksimum (marzec) stany wody i przepływy w ciekach wyraźnie się zmniejszają. Cały obszar charakteryzują niskie wartości odpływu wynikające z niedoboru opadów oraz małej zdolności retencyjnej zlewni. 4 Źródło: Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Kleszczewo, 2000 r. 16

17 Rzeka Kopla (Kopel) stanowi prawobrzeżny dopływ rzeki Warty, uchodzący do niej w 254,6 km, w pobliżu południowej granicy miasta Poznania. Jej długość wynosi 30,2 km (licząc od źródeł dawnego prawego ramienia źródłowego w okolicy Sokolnik Gwiazdowskich aż do ujścia do rzeki Warty) i powierzchni zlewni 386,8 km 2. Lewobrzeżny dopływ rzeka Kamionka o długości 21,6 km przepływa rynną kórnicko-zaniemyską przez 18-kilometrowy ciąg jezior. Pod względem administracyjnym zlewnia rzeki Kopli stanowi w powiecie pozna ńskim fragment gminy Kórnik, Mosina, Kleszczewo, Kostrzyn i Swarzędz Ochrona powierzchni ziemi Obszar gminy Kleszczewo leży w obrębie monokliny przedsudeckiej. Głębokie podłoże tworzy tzw. platforma paleozoiczna, na której zalega pokrywa mezozoicznych ska ł osadowych z okresu triasu, jury i kredy. Przykrywający wyżej wymienione formacje geologiczne trzeciorz ęd reprezentowany jest przez osady oligocenu, miocenu i pliocenu o łącznej miąższości rzędu m. Strop podłoża podczwartorzędowego, wykształconego w postaci iłów plioceńskich znajduje się na rzędnej m n.p.m. Utwory czwartorzędowe związane są z akumulacyjną działalnością lodowca oraz erozyjną i akumulacyjną działalnością wód lodowcowych w okresach glacjalnych i rzecznych w okresach interglacjalnych. Utwory zlodowacenia po łudniowopolskiego występują sporadycznie. Interglacjał mazowiecki stanowią piaszczysto-żwirowe osady dolin rzecznych, z których największą jest wielkopolska dolina kopalna (o szerokości ca 3,5 20 km) Zlodowacenie środkowopolskie reprezentuje jeden, lokalnie dwa poziomy glin morenowych o miąższości kilkudziesięciu metrów rozdzielone zmiennej grubości serią osadów fluwioglacjalnych. Interglacjał eemski charakteryzuje się zmienną miąższością rzędu 5 10 m. Od powierzchni terenu zalega kilku-kilkunastometrowa warstwa glin zwałowych z okresu zlodowacenia bałtyckiego, rozdzielona przez zmiennej miąższości osady wód płynących. Utwory holoceńskie odznaczają się niewielką: kilkunasto-, kilkudziesięciocentymetrową miąższością i z reguły reprezentowane są przez piaski próchniczne, rzadziej namuły organiczne. Warunki gruntowe są mało urozmaicone. W podłożu rozległych obszarów wysoczyznowych niemal powszechnie występują: gliny, gliny piaszczyste i piaski gliniaste, najczęściej o konsystencji twardoplastycznej i półzwartej (często z około 1 2 metrową warstwą gruntów plastycznych i miękkoplastycznych w strefie występowania wody gruntowej), lokalnie tylko przykryte cienka warstwą piasków. Wyjątkiem jest rynna rzeki Michałówki w zachodniej części gminy, gdzie miąższość osadów piaszczysto-żwirowych jest większa, rzędu kilku metrów. Dno rynny oraz licznych rozci ęć erozyjnodenudacyjnych powierzchni wysoczyznowej wyścielają luźne piaski próchniczne i namuły organiczne. 6 5 Źródło: Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Kleszczewo, 2000 r. 6 Źródło: Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Kleszczewo, 2000 r. 17

18 2. Aktualny stan gospodarki odpadami 2.1. Źródła danych Przy tworzeniu niniejszego Planu Gospodarki Odpadami, w szczególno ści analizie stanu istniejącego, w sektorze gospodarki odpadami wykorzystano następujące źródła danych: o KPGO 2010; o WPGO 2011; o PPGO dla Powiatu Poznańskiego; o PGO dla gminy Kleszczewo, który został przyjęty Uchwałą Nr XXV/119/2004 Rady Gminy Kleszczewo z dnia r.; o Sprawozdania z realizacji Gminnego Planu Gospodarki Odpadami na lata i ; o Dane Głównego Urzędu Statystycznego; o Dane WIOŚ; o Informacje udzielone przez Urząd Gminy Rodzaj i ilość odpadów poddawanych poszczególnym procesom unieszkodliwiania i odzysku Poniżej w tabelach 6 i 7 przedstawiono odpady komunalne oraz pozostałe zebrane na terenie gminy Kleszczewo i poddawane poszczególnym procesom unieszkodliwiania i odzysku. W 2007 roku unieszkodliwiono lub poddano odzyskowi - 584,464 Mg odpadów komunalnych, natomiast w 2008 r. 572,63 Mg. W przypadku pozostałych odpadów (z wyłączeniem komunalnych) w 2007 r. unieszkodliwiono lub poddano odzyskowi 74,904 Mg odpadów, natomiast w 2008 r. 128,51 Mg. Należy zaznaczyć, iż stopień objęcia mieszkańców gminy zorganizowaną zbiórką odpadów komunalnych wynosił ponad 96 % (stan na r.). Tab. 6. Ilości i rodzaje odpadów komunalnych zebranych z Gminy Kleszczewo poddanych poszczególnym procesom unieszkodliwiania lub odzysku w latach Kod Rodzaj odpadu odpadu Masa [Mg] 2007r. Oznaczenie procesu unieszkodliwiania lub odzysku Masa [Mg] 2008r. Oznaczenie procesu unieszkodliwia nia lub odzysku Papier i tektura 19,49 R14 25,08 R Szkło 47,23 R14 55,83 R * Urządzenia zawierające freony R14 15,575 R14 18

19 * Baterie i akumulatory łącznie z bateriami i akumulatorami wymienionymi w , lub oraz niesortowalne baterie i akumulatory zawierające te baterie 0,068 R14 R * Zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne inne niż wymienione w i zawierające niebezpieczne składniki 1,85 R Zużyte urządzenia 2,925 R14 elektryczne i elektroniczne inne niż wymienione w i zawierające niebezpieczne składniki i Tworzywa sztuczne 21,08 R14 38,74 R Odpady ulegające biodegradacji 0,2 R10, D Niesegregowane 494,296 D5 432,43 D5 (zmieszane) odpady komunalne Odpady ze studzienek kanalizacyjnych 2,3 D5 RAZEM 584, ,63 - (Źródło: Sprawozdanie z realizacji Planu gospodarki odpadami dla gminy Kleszczewo za lata ) R14 - Inne działania polegające na wykorzystaniu odpadów w całości lub w części R10 - Rozprowadzanie na powierzchni ziemi w celu nawożenia lub ulepszania gleby D5 - Składowanie na składowiskach odpadów niebezpiecznych lub na składowiskach odpadów innych niż niebezpieczne W 2009 r. zebranych zostało 865,591 Mg odpadów, z tego wysegregowanych zosta ło 88,28 Mg odpadów komunalnych. Tab. 7. Ilości i rodzaje odpadów (z wyłączeniem odpadów komunalnych) z terenu Gminy Kleszczewo, poddanych poszczególnym procesom unieszkodliwiania lub odzysku w latach Kod odpadu Rodzaj odpadu Masa [Mg] 2007r. Oznaczenie procesu unieszkodliwiania lub odzysku Masa [Mg] 2008r. Oznaczenie procesu unieszkodliwiani a lub odzysku Zużyte opony 21,3 R * Zużyte urządzenia zawierające niebezpieczne elementy inne niż wymienione w do ,244 R Zużyte urządzenia inne niż wymienione w do ,901 R14 19

20 Elementy usunięte z zużytych urządzeń inne niż wymienione w * Materiały konstrukcyjne zawierające azbest 0,008 R14 16,864 D5 41,657 D Ustabilizowane 58,04 D5 64,4 D5 komunalne osady ściekowe RAZEM 74, ,51 - (Źródło: Sprawozdanie z realizacji Planu gospodarki odpadami dla gminy Kleszczewo za lata ) R14 - Inne działania polegające na wykorzystaniu odpadów w całości lub w części D5 - Składowanie na składowiskach odpadów niebezpiecznych lub na składowiskach odpadów innych niż niebezpieczne 2.3. Źródła powstawania odpadów komunalnych w gminie Kleszczewo Źródłami wytwarzanych odpadów komunalnych są: gospodarstwa domowe (w których powstają między innymi takie odpady jak: wielkogabarytowe oraz odpady niebezpieczne), obiekty infrastruktury, obszary ogrodów, parków, cmentarzy, ulice i place. Do odpadów komunalnych nie zalicza się odpadów przemysłowych oraz odpadów z laboratoriów i innych źródeł, które ze względu na masowość lub szkodliwość wymagają odrębnego postępowania. Odpady komunalne są mieszaniną wielu materiałów zużytych w wyniku konsumpcji. Zarówno ilość wytwarzanych odpadów komunalnych, wskaźnik ich nagromadzenia, jak struktura oraz skład są uzależnione od poziomu rozwoju gospodarczego, zamo żności społeczeństwa jak i sposobu życia, gospodarowania zasobami i konsumpcji dóbr materialnych, a nawet od bardzo subiektywnych cech charakterologicznych mieszkańców Przyjęta metodologia Na terenie objętym opracowaniem przeprowadzono szczegółowe badania dotyczące dokładnej morfologii powstających odpadów komunalnych. Na podstawie Sprawozdania końcowego z badań składu i właściwości odpadów komunalnych wytwarzanych na terenie powiatu poznańskiego w okresie maj-listopad 2009r. - wykonane na zlecenie Powiatu Poznańskiego, ustalono skład morfologiczny odpadów komunalnych wraz z źródłami wytwarzania, który przedstawia tabela poniżej. 20

21 Tab. 8. Skład morfologiczny niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych (według Sprawozdania końcowego z badań składu i właściwości odpadów komunalnych wytwarzanych na terenie powiatu poznańskiego w okresie maj-listopad 2009r. ) Wieś Strumień odpadów komunalnych % Odpady kuchenne ulegające biodegradacji 24,9 Odpady zielone 2,5 Papier i tektura nieopakowaniowe 10,2 Opakowania z papieru i tektury 2,3 Opakowania wielomateriałowe 2,1 Tworzywa sztuczne nieopakowaniowe 1,4 Opakowania z tworzyw sztucznych 9,8 Tekstylia 2,9 Szkło nieopakowaniowe 1,3 Opakowania ze szkła 7,2 Opakowania z blachy stalowej 1,4 Opakowania z aluminium 0,6 Metale 0,2 Odpady mineralne powyżej 10mm 5,3 Drewno i materiały drewnopodobne - Opakowania z drewna - Odpady z budowy i remontów 2,0 Frakcja 0-10mm 18,6 Odpady z utrzymania higieny 6,6 Odpady wielkogabarytowe - Odpady niebezpieczne 0,8 Razem 100,00 (Źródło: Opracowanie własne Abrys na podstawie Sprawozdania końcowego z badań składu i właściwości odpadów komunalnych wytwarzanych na terenie powiatu poznańskiego w okresie maj-listopad 2009r. ) 21

22 Odpady kuchenne ulegające biodegradacji Odpady zielone Papier i tektura nieopakowaniowe Opakowania z papieru i tektury Opakowania wielomateriałowe 18,6 6,6 0,8 24,9 Tworzywa sztuczne nieopakowaniowe Opakowania z tworzyw sztucznych Tekstylia Szkło nieopakowaniowe 2 2,5 Opakowania ze szkła 5,3 0,2 0,6 1,4 7,2 1,3 2,9 9,8 10,2 2,3 2,1 1,4 Opakowania z blachy stalowej Opakowania z aluminium Metale Odpady mineralne powyżej 10mm Odpady z budowy i remontów Frakcja 0-10mm Odpady z utrzymania higieny Odpady niebezpieczne Wyk. 1. Skład morfologiczny odpadów wytworzonych na terenach wiejskich wed ług Sprawozdania końcowego z badań składu i właściwości odpadów komunalnych wytwarzanych na terenie powiatu poznańskiego w okresie maj-listopad 2009r. Ilości wytworzonych odpadów komunalnych wyliczono według wskaźników generowania ilości odpadów komunalnych opracowanych w Sprawozdaniu końcowym z badań składu i właściwości odpadów komunalnych wytwarzanych na terenie powiatu pozna ńskiego w okresie maj-listopad 2009r. 114,4 kg/m/rok. 22

23 Ilość i skład morfologiczny odpadów komunalnych na terenie gminy Kleszczewo W tabelach poniżej zestawiono ilości i skład morfologiczny odpadów wytwarzanych przez statystycznego mieszkańca gminy Kleszczewo w ciągu roku według wskaźników ze Sprawozdania końcowego z badań składu i właściwości odpadów komunalnych wytwarzanych na terenie powiatu poznańskiego w okresie maj-listopad 2009r. Tab. 9. Ilość i skład morfologiczny odpadów komunalnych wytwarzanych przez 1 mieszkańca gminy Kleszczewo Strumień odpadów Tereny wiejskie % Ilość w kg/rok Odpady kuchenne ulegające biodegradacji 24,9 28,4 Odpady zielone 2,5 2,7 Papier i tektura nieopakowaniowe 10,2 11,2 Opakowania z papieru i tektury 2,3 2,5 Opakowania wielomateriałowe 2,1 2,5 Tworzywa sztuczne nieopakowaniowe 1,4 1,5 Opakowania z tworzyw sztucznych 9,8 11,8 Tekstylia 2,9 3,5 Szkło nieopakowaniowe 1,3 1,4 Opakowania ze szkła 7,2 7,9 Opakowania z blachy stalowej 1,4 1,7 Opakowania z aluminium 0,6 0,8 Metale 0,2 0,3 Odpady mineralne powyżej 10mm 5,3 5,8 Drewno i materiały drewnopodobne - - Opakowania z drewna - - Odpady z budowy i remontów 2,0 2,4 Frakcja 0-10mm 18,6 21,5 Odpady z utrzymania higieny 6,6 7,6 Odpady wielkogabarytowe - - Odpady niebezpieczne 0,8 0,9 Razem 100,00 114,4 (Źródło: Opracowanie własne Abrys na podstawie wskaźników ze Sprawozdania końcowego z badań składu i właściwości odpadów komunalnych wytwarzanych na terenie powiatu pozna ńskiego w okresie majlistopad 2009r. ) 23

24 Ilości i morfologię odpadów komunalnych powstających na terenie gminy Kleszczewo według wskaźników przedstawiono w tabeli poniżej. Tab. 10. Ilość i skład morfologiczny odpadów komunalnych wytwarzanych przez mieszkańców gminy Kleszczewo Strumień odpadów Tereny wiejskie % Ilość w Mg/rok Odpady kuchenne ulegające biodegradacji 24,9 159,3 Odpady zielone 2,5 16 Papier i tektura nieopakowaniowe 10,2 65,3 Opakowania z papieru i tekt ury 2,3 14,72 Opakowania wielomateriałowe 2,1 13,4 Tworzywa sztuczne nieopakowaniowe 1,4 9 Opakowania z tworzyw sztucznych 9,8 62,7 Tekstylia 2,9 18,6 Szkło nieopakowaniowe 1,3 8,3 Opakowania ze szkła 7,2 46 Opakowania z blachy stalowej 1,4 9 Opakowania z aluminium 0,6 3,8 Metale 0,2 1,3 Odpady mineralne powyżej 10mm 5,3 34 Drewno i materiały drewnopodobne - - Opakowania z drewna - - Odpady z budowy i remontów 2,0 12,8 Frakcja 0-10mm 18,6 119 Odpady z utrzymania higieny 6,6 42,2 Odpady wielkogabarytowe - - Odpady niebezpieczne 0,8 5,1 Razem 100,00 640,52 (Źródło: Opracowanie własne Abrys na podstawie wskaźników ze Sprawozdania końcowego z badań składu i właściwości odpadów komunalnych wytwarzanych na terenie powiatu pozna ńskiego w okresie majlistopad 2009r. ) Według przyjętych założeń mieszkańcy gminy Kleszczewo wytwarzają w ciągu roku około 640,52 Mg odpadów komunalnych w gospodarstwach domowych Odpady opakowaniowe Wprowadzone ustawą regulacje dotyczące recyklingu i odzysku odpadów opakowani owych (Ustawa o obowiązkach przedsiębiorców, opłacie produktowej oraz opłacie depozytowej) powinny zwiększyć zainteresowanie ich zagospodarowaniem. Zachęty finansowe, stosowane przez organizacje zajmujące się na mocy cytowanej ustawy rozliczaniem wypełniania obowiązku recyklingu dla przedsiębiorstw, powinny być wystarczającym bodźcem do podjęcia działań w tym kierunku. Jedynym sposobem pozyskania odpadów opakowaniowych jes t zbiórka selektywna, tj. organizacja własnej zbiórki, lub współpraca z już istniejącą firmą, zajmującą się zbieraniem i/lub recyklingiem odpadów opakowaniowych. 24

25 Na terenie gminy Kleszczewo funkcjonuje zorganizowana gospodarka odpadami opakowaniowymi. Selektywna zbiórka odpadów zorganizowana jest w dwóch systemach: gniazdowym i u źródła. W latach zebrano następujące ilości odpadów opakowaniowych: Tab. 11. Odpady opakowaniowe wysegregowane w gminie Kleszczewo w latach r. Rodzaj i kod odpadu Tworzywa sztuczne 1,322 Mg 15,31 Mg 20,08 Mg 38,74 Mg Szkło 35,80 Mg 20,27 Mg 47,23 Mg 55,83 Mg Papier i tektura 9,85 Mg 10,45 Mg 19,49 Mg 25,08 Mg (Źródło: Sprawozdanie z realizacji Planu gospodarki odpadami dla gminy Kleszczewo za lata ) Od stycznia do marca 2009 r. w sposób selektywny u źródła Remondis zebrał 14 tys. worków (łącznie ok. 90 Mg odpadów) Odpady biodegradowalne Ograniczenie ilości składowanych odpadów ulegaj ących biodegradacji to jeden z najważniejszych celów wynikających z Dyrektywy 99/31/WE i polskiego prawa, a także podpisanych przez Polskę zobowiązań przedakcesyjnych. Zgodnie z ustaw ą o odpadach, ilość odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych na składowiska w kolejnych latach powinna wynieść: w 2010 r. - 75%, w 2013 r. - 50%, w 2020 r. - 35%. wagi całkowitej ilości odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji wytworzonej w 1995r. Ilość wytwarzanych odpadów ulegaj ących biodegradacji w 1995 r. wyznaczona została na poziomie 4,38 mln Mg, co oznacza, że na statystycznego mieszkańca miasta przypadało wówczas 155 kg/rok, a na mieszkańca wsi 47 kg/rok. Poniżej w tabeli przedstawiono ilość odpadów biodegradowalnych wytworzonych na terenie gminy w roku bazowym 1995 r. Tab. 12. Odpady biodegradowalne wytworzone w gminie Kleszczewo w 1995 r. Ilość Mg odpadów Liczba mieszkańców w 1995 r. biodegradowalnych w 1995 r. Gmina Kleszczewo (Źródło: Opracowanie własne Abrys na podstawie wskaźników z KPGO 2010) Tab. 13. Maksymalna ilość odpadów biodegradowalnych możliwa do składowania w gminie Kleszczewo w poszczególnych latach. Rok Ilość odpadów biodegradowalnych w Mg w 2010 r. 148,2 w 2013 r. 98,8 w 2020 r. 69,2 (Źródło: Opracowanie własne Abrys na podstawie wskaźników z KPGO 2010) W tabeli powyżej przedstawiono maksymalną ilość odpadów biodegradowalnych z gminy Kleszczewo możliwą do składowania w poszczególnych latach. 25

26 W sektorze komunalnym odpady ulegające biodegradacji to: odpady kuchenne, zielone, papier i tektura, niektóre tekstylia (np. bawe łniane). W gminie Kleszczewo odpady biodegradowalne w wi ększości są zagospodarowane we własnym zakresie przez mieszkańców poprzez np: nawożenie gruntów, kompostowanie w przydomowych kompostownikach, skarmianie zwierząt gospodarskich. Mieszkańcy mają również możliwość oddania wysegregowanych odpadów biodegradowalnych podmiotom usuwającym odpady komunalne z posesji. Według informacji z gminy w 2008 r. PRZEMYSŁAW - Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych i Drogowych - Jan Węgłowski odebrało od mieszkańców 0,2 Mg odpadów ulegających biodegradacji Odpady wielkogabarytowe Podmioty zajmujące się usuwaniem odpadów komunalnych z terenu gminy Kleszczewo, odbierają od mieszkańców również odpady wielkogabarytowe. Część odpadów wielkogabarytowych jest również dostarczana na składowiska wraz ze zmieszanymi odpadami komunalnymi i jako takie są rejestrowane Komunalne osady ściekowe Na terenie gminy działają dwie oczyszczalnie ścieków: w Nagradowicach gminna o pojemności 400 m 3 /d oraz w Tulcach oczyszczalnia zakładowa o pojemności 300 m 3 /d. Oczyszczalnia w Nagradowicach obsługuje miejscowość Nagradowice oraz Kleszczewo. Jest to oczyszczalnia typu Bio Blok. Oczyszczalnia w Nagradowicach posiada pozwolenie wodnoprawne na odprowadzanie oczyszczonych ścieków komunalnych: Q dśr = 400 m 3 /dobę. Na terenie gminy są wyznaczone dwie aglomeracje w zakresie oczyszczania ścieków: o aglomeracja Nagradowice, o aglomeracja Tulce. Do aglomeracji Nagradowice należą wsie: Kleszczewo, Poklatki, Krerowo, Markowice, Zimin, Śródka, Krzyżowniki, Nagradowice, Komorniki, Bylin. Do aglomeracji Tulce należą wsie: Gowarzewo, Tanibórz, Tulce, Szewce. Osady z oczyszczalni ścieków składowane są na składowisku odpadów komunalnych w Rabowicach. Opracowana przez gminę koncepcja przewiduje rozwiązanie problemów związanych z oczyszczaniem ścieków we wszystkich miejscowościach gminy plan ten jest aktualnie w realizacji. Rozbudowa sieci kanalizacyjnych realizowana jest przez Gminę z udziałem mieszkańców. Gmina przy współpracy Zakładu Komunalnego, wykonuje pełen zakres prac, łącznie z wykonaniem i uruchomieniem przyłączy. Właściciel przyłącza ponosi jedynie opłatę w symbolicznej wysokości 100 zł. Układ ten zapewnia przyłączenie wszystkich posesji, 100% wykorzystanie kolektorów i uzyskanie pełnego efektu ekologicznego inwestycji. 26

27 Ponadto na terenie gminy zlokalizowane jest 13 ma łych przydomowych oczyszczalni ścieków (przy budynkach mieszkalnych stan na r.). Poniżej przedstawiono informacje odnośnie ilości powstających na terenie gminy Kleszczewo komunalnych osadów ściekowych: Tab. 14. Ilość komunalnych osadów ściekowymi w gminie Kleszczewo w poszczególnych latach 2007 r r. Kod odpadu Masa Oznaczenie procesu Masa odzysku [ Mg ] Oznaczenie procesu odzysku [ Mg ] ,04 D5 64,4 D5 (Źródło: Sprawozdanie z PGO dla Gminy Kleszczewo za lata ) D5 Składowanie na składowiskach odpadów niebezpiecznych lub na sk ładowiskach odpadów innych niż niebezpieczne Postępowanie w zakresie wykorzystania osadów ściekowych ze ścieków komunalnych regulują przepisy ustawy o odpadach. Komunalne osady ściekowe mogą być stosowane: o w rolnictwie, rozumianym jako uprawa wszystkich płodów rolnych wprowadzanych do obrotu handlowego, włączając w to uprawy do produkcji pasz, o do rekultywacji terenów, w tym gruntów na cele rolne, o do dostosowania gruntów do określonych potrzeb wynikających z planów gospodarki odpadami, planów zagospodarowania przestrzennego lub decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, o do uprawy roślin przeznaczonych do produkcji kompostu, Identyfikacja aktualnych problemów w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi Kleszczewo: Zidentyfikowane problemy w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi na terenie gminy 1. Powstawanie dzikich wysypisk odpadów i ich likwidacja; 2. Niepełny poziom objęcia mieszkańców gmin systemem zbiórki zmieszanych odpadów komunalnych; 3. Brak postępu w zakresie osiągania poziomów zmniejszenia ilości składowanych odpadów ulegających biodegradacji; 4. Niedostateczna świadomość ekologiczna społeczeństwa, co w konsekwencji powoduje brak postępów w selektywnym zbieraniu, zw łaszcza odpadów ulegających biodegradacji i odpadów niebezpiecznych. 27

28 2.4. Odpady niebezpieczne Podstawowym źródłem powstawania odpadów niebezpiecznych jest dzia łalność przemysłowa i usługowa. Odpady niebezpieczne powstaj ą także w gospodarstwach domowych, oraz w dziedzinie obronności. Do odpadów niebezpiecznych pochodzących ze strumienia odpadów komunalnych należą najczęściej: baterie, farby, kleje, lampy fluorescencyjne i inne zawieraj ące rtęć, leki, oleje mineralne i tłuszcze, środki ochrony roślin, drewno zwierające impregnaty, rozpuszczalniki oraz zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny. Na terenie gminy Kleszczewo zbierane są selektywnie następujące rodzaje odpadów niebezpiecznych: o zużyte baterie o przeterminowane leki W podrozdziałach poniżej przedstawiono aktualny stan gospodarki odpadami niebezpiecznymi w gminie Odpady medyczne i weterynaryjne Na terenie gminy Kleszczewo, w podmiotach w których wyst ępują tego typu odpady, gromadzone są one w specjalnych pojemnikach przeznaczone dla odpadów medycznych, a następnie transportowane przez specjalistyczne firmy odbieraj ące odpady medyczne i niebezpieczne. Od kwietnia 2009 r. mieszkańcy gminy mają możliwość oddawania przeterminowanych lekarstw do specjalnych pojemników umieszczonych w apt ekach. Odbiorem tych odpadów zajmują się specjalistyczne firmy, które posiadaj ą stosowne pozwolenia na tego typu działalność. W 2009 r. zebrano selektywnie 0,0276 Mg tego rodzaju odpadów. Odpady weterynaryjne oraz padłe zwierzęta z terenu gminy odbiera specjalistyczny podmiot, który ma stosowne zezwolenia - Zakład Utylizacji Odpadów (obecnie SARIA Polska) Pojazdy wycofane z eksploatacji Zgodnie z zapisami ustawy o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji (Dz. U. z 20 stycznia 2005 r., Nr 25, poz. 202) właściciel pojazdu wycofanego z eksploatacji może przekazać go wyłącznie do przedsiębiorcy prowadzącego stacje demontażu lub prowadzącego punkt zbierania pojazdów. Do odbioru i demonta żu wraków samochodowych upoważnione są firmy działające na podstawie decyzji Wojewody. Wyspecjalizowane stacje demontażu samochodów usuwają substancje niebezpieczne, prowadzą odzysk materiałów, części i podzespołów mogących być ponownie wykorzystanych. Materiały odzyskane w wyniku procesu demontażu przekazuje się uprawnionym odbiorcom w celu recyklingu, a odpady dla których recykling materiałowy nie jest uzasadniony ekonomicznie lub ekologicznie są kierowane do unieszkodliwienia lub deponowane na sk ładowiskach. 28

29 Na terenie gminy Kleszczewo nie funkcjonuj ą tego typu instalacje Zużyte opony Zużyte opony powstają w wyniku bieżącej konserwacji pojazdów mechanicznych oraz przy demontażu pojazdów i jako odpady są klasyfikowane w grupie 16 i określane kodem Gmina Kleszczewo przy udziale firm odbieraj ących odpady organizuje zbiórkę zużytych opon, w 2008 r. zebrano 21,3 Mg tego odpadu, w ,34 Mg. Mieszkańcy mogą bezpłatnie oddawać zużyte opony w Zakładzie Komunalnym w Kleszczewie. Po zapełnieniu kontenera opony zostają bezpłatnie przekazane do Organizacji Odzysku Recykl z Przysieki Polskiej Pestycydy Odpady te zostały ujęte w grupie odpadów niebezpiecznych wytwarzanych jako frakcja odpadów komunalnych. Aktualnie na terenie gminy brak jest szczegółowej inwentaryzacji tego typu odpadów. Podmioty gospodarcze zajmujące się produkcją, importem i sprzedażą środków ochrony roślin, mają obowiązek odbioru zużytych opakowań po pestycydach zgodnie z wymaganiami ustawy o opakowaniach. Niniejsza ustawa obowi ązuje podmioty gospodarcze do posiadania zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie unieszkodliwiania odpadów opakowaniowych, w tym niebezpiecznych dla środowiska Oleje odpadowe Oleje odpadowe, a w tym oleje smarowe lub przemysłowe, w szczególności zużyte oleje silników spalinowych i oleje przekładniowe, a także oleje hydrauliczne stanowią według Katalogu Odpadów grupę 13 czyli Oleje odpadowe i odpady ciekłych paliw (z wyłączeniem olejów jadalnych oraz grup 05, 12 i 19). W motoryzacji oleje odpadowe powstają w trakcie wymiany olejów silnikowych i przekładniowych z pojazdów samochodowych, a także na skutek eksploatacji pojazdów samochodowych np. w postaci odpadów z odwadniania w separatorach. Brak szczegółowych informacji o ilościach odpadów tego typu zbieranych na terenie gminy Kleszczewo Baterie i akumulatory Środki transportu, oprócz olejów odpadowych są źródłem akumulatorów wielkogabarytowych. Poza tym powstaje duża ilość akumulatorów małogabarytowych i baterii. Punkty sprzedaży przekazują zużyte akumulatory podmiotom gospodarczym posiadaj ącym stosowne zezwolenia na transport, odzysk lub unieszkodliwianie tego typu odpadów. Na terenie gminy wdrożono również selektywną zbiórkę baterii, zbierane są one do specjalnych pojemników rozstawionych w placówkach handlowych oraz w szkołach, przedszkolach, obiektach administracji samorządowej i ośrodkach zdrowia: 29

30 Punkty zbiórki zużytych baterii na terenie gm. Kleszczewo o Gminna Biblioteka Publiczna w Kleszczewie; o Niepubliczne Przedszkole Bajkowa Kraina, ul. Tulipanowa 3 w Tulcach; o Ośrodek Zdrowia w Nagradowicach; o Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe GUCIO Stefańska Marzena, ul. Poznańska 8 w Kleszczewie; o Sklep Spożywczo-Przemysłowy Piaskowska Henryka, Komorniki 34; o Sklep Spożywczo-Przemysłowy Stefaniak Mariusz, Śródka 1; o Sklep Wielobranżowy Ekles Lesińska Ewa, Zimin 22; o Sklep Wielobranżowy Gajewski Jerzy, ul. Poznańska w Kleszczewie; o Sklep Wielobranżowy Michalak Jacek, ul. Daliowa 1 w Tulcach; o Szkoła Podstawowa w Ziminie; o Urząd Gminy w Kleszczewie; o Zespół Szkół w Kleszczewie; o Zespół Szkół w Tulcach. W 2007 r. zebrano selektywnie na terenie gminy - 0,068 Mg baterii i akumulatorów (odpady o kodzie *). Zbiórką akumulatorów i na terenie gminy zajmuje się Organizacja Odzysku REBA, w 2009 r. zebrano selektywnie 0,321 Mg baterii Odpady zawierające azbest Tematyka związana z usuwaniem azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Kleszczewo została przedstawiona w Załączniku nr 1 do niniejszego opracowania PCB Na terenie gminy brak jest danych dotyczących ilości, rodzaju i stanu technicznego ewentualnie istniejących urządzeń zawierających PCB Zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne Według informacji z UG na terenie gminy Kleszczewo zebrano nast ępujące ilości i rodzaje odpadów związanych z zużytymi urządzeniami elektrycznymi i elektronicznymi. 30

31 Tab. 15. Ilości i rodzaje zużytych urządzeń elektrycznych i elektronicznych zebranych na terenie gminy Kleszczewo Kod odpadu Rodzaj odpadu 2008 Oznaczenie procesu odzysku Masa [Mg] R * Zużyte urządzenia zawierające niebezpieczne elementy inne niż wymienione w do ,901 R Zużyte urządzenia inne niż wymienione w do ,008 R * Urządzenia zawierające freony 15,575 R * Zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne inne niż wymienione w i zawierające 1,85 R14 niebezpieczne składniki Zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne inne niż wymienione w i zawierające niebezpieczne składniki i ,925 R14 R14 - Inne działania polegające na wykorzystaniu odpadów w całości lub części (Źródło: Sprawozdanie z realizacji Planu gospodarki odpadami dla gminy Kleszczewo za lata ) W 2009 r. zebrano 11,74 Mg zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego. Ustawa o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (Dz. U z 2005 r. nr 180 poz. 1495) nakłada obowiązek odbioru zużytego sprzętu przez sprzedawców detalicznych i hurtowych, podczas zakupu nowego sprzętu tego samego typu. Obowiązek ten obowiązuje sprzedawców od 1 lipca 2006 r. Zbiórka zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego w gminie Kleszczewo odbywa się poprzez objazd wyspecjalizowanym samochodem całego terenu gminy (zgodnie z harmonogramem). Dodatkowo mieszkańcy mogą oddawać odpady tego typu w punkcie bezpłatnego odbioru zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego pochodzącego z gospodarstw domowych, który znajduje si ę w Swarzędzu przy ul. Rabowickiej 2 (czynny 24h) Istniejące systemy zbierania odpadów komunalnych Odpady komunalne niesegregowane (zmieszane) W gminie Kleszczewo funkcjonuje system usuwania odpadów oparty o regularn ą usługę zbierania odpadów przy u życiu znormalizowanego sprzętu. Odpady komunalne powstające w zabudowie mieszkaniowej gromadzone są w pojemnikach ustawionych na posesji lub na terenach gminnych. Pojemniki są własnością osób prywatnych lub firm wywozowych. Najczęściej stosowane pojemniki to: o V 0,11, 0,12 m 3 o V 0,24 m 3 31

32 o V 1,1 m 3 o Kontenery KP7 Przedsiębiorcy, posiadający zezwolenia udzielane im przez Wójta, podpisują z mieszkańcami umowy i odbierają zgromadzone odpady. Podstawowym i jedynym sposobem unieszkodliwiania odpadów innych ni ż niebezpieczne i obojętne (komunalnych) na terenie gminy Kleszczewo jest ich składowanie na składowiskach odpadów zlokalizowanych poza terenem gminy. W wi ększości odpady z gminy Kleszczewo w ramach istniejącego porozumienia międzygminnego, trafiają na składowisko w Rabowicach gm. Swarzędz. Na terenie gminy nie przeprowadzono referendum w sprawie przejęcia przez gminę obowiązków od właścicieli nieruchomości w zakresie odbierania odpadów komunalnych. W 2007r. zlikwidowano w gminie Kleszczewo - 2 dzikie wysypiska odpadów ok. 20 [Mg], w 2008 r. zlikwidowano również 2 wysypiska odpadów 6,3 [Mg] odpadów, w 2009r. zlikwidowano dzikie wysypisko w Gowarzewie 27,12 [Mg] Selektywna zbiórka odpadów Obowiązujący od 2002 r. system opłat produktowych istotnie wpłynął na organizację systemu selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych wytwarzanych w gospodarstwach domowych. Wszyscy mieszkańcy gminy mają dostęp do selektywnej zbiórki odpadów (Do pojemników ma dostęp 100% mieszkańców, do worków 70%). Segregacja odpadów na terenie gminy Kleszczewo w 2007 roku odbywała się na dwa sposoby: o segregacja w kontenerach 2,5 m 3 w systemie na donoszenie gniazda pojemników (tworzywa sztuczne, makulatura, szkło białe, szkło kolorowe) - rozstawione w ogólnie dostępnych miejscach na terenie całej gminy (17 zestawów), o segregacja w workach w systemie u źródła worki dostarczane są do poszczególnych mieszkańców, a następnie według ustalonego harmonogramu od nich odbierane. Firmy posiadające zezwolenie na odbiór odpadów komunalnych zbieraj ą również surowce wtórne, zaopatrują one mieszkańców w worki do segregacji odpadów, które kupowane przez Urząd Gminy Kleszczewo. Worki są w czterech kolorach: żółty tworzywa sztuczne, niebieski makulatura, biały szkło bezbarwne, zielony szkło kolorowe. W tabeli poniżej scharakteryzowano pojemniki i worki stosowane do selektywnej zbiórki na terenie gminy, podano również częstotliwość ich odbierania. 32

33 Tab. 16. Pojemniki i worki stosowane do selektywnej zbiórki na terenie gminy Klesz czewo Rodzaj Worki Pojemniki Rodzaj systemu ( u odpadu źródła lub pojemność częstotliwość ilość pojemność częstotliwość rodzaj /odpadów kontenery w [m3] odbierania [szt.] [m3] opróżniania sąsiedztwie ) Tworzywa x 0,12 1 raz w Euroleader 17 2,5 Na zgłoszenie sztuczne miesiącu Papier x 0,12 1 raz w Euroleader 17 2,5 Na zgłoszenie miesiącu Szkło białe x 0,08 1 raz w Euroleader 17 2,5 Na zgłoszenie miesiącu Szkło x 0,08 1 raz w Euroleader 17 2,5 Na zgłoszenie kolorowe Odpady niebezpieczne ze strumienia odpadów komunalnych - baterie Pojemniki w szkołach, ośrodku zdrowia, Urzędzie Gminy oraz sklepach (Źródło: Urząd Gminy w Kleszczewie) miesiącu Pojemnik kartonowy 14 0,023 Na zgłoszenie Dodatkowo prowadzona jest selektywna zbiórka nast ępujących odpadów problemowych i niebezpiecznych: o zużyte baterie - zbierane są do specjalnych pojemników rozstawionych w placówkach handlowych, oraz w szkołach, przedszkolach, obiektach administracji samorządowej i ośrodkach zdrowia. o przeterminowane leki zbierane są do specjalnych pojemników, które rozstawione są w aptekach na terenie Gminy, o padłe zwierzęta obiorem zajmuje si ę specjalistyczny podmiot który ma stosowne zezwolenia. o odpady budowlane i poremontowe - mieszkańcy gminy prowadzący budowę lub remont muszą posiadać specjalne pojemniki na odpady budowlane, które dostarczaj ą odpłatnie podmioty usuwające odpady Wykaz podmiotów prowadzących działalność w zakresie gospodarki odpadami Poniżej w tabeli przedstawiono podmioty prowadzące działalność w zakresie odbierania odpadów komunalnych na terenie gminy Kleszczewo w 2010 roku. Tab. 17. Podmioty prowadzące działalność w zakresie odbierania odpadów komunalnych na terenie gminy Kleszczewo (stan na r.) Lp. Nazwa firmy Adres Telefon 1 MiP-TRANS Wywóz Nieczystości ul. Braci Drzewieckich Małgorzata Jabłońska Kostrzyn Wlkp. 2 Przedsiębiorstwo Usług ul. Dobrzyckiego Komunalno-Transportowych VIKOM Poznań 3 Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych Artur Zys ul. Warszawska Swarzędz PRZEMYSŁAW Przedsiębiorstwo Celestynowo

34 Usług Komunalnych i Drogowych Kórnik Jan Węgłowski 5 Remondis-Sanitech Poznań Sp. z o.o. ul. Górecka Poznań 6 SITA Poznań. Sp. z o.o. ul. Nowotarska Poznań 7 Usługi Komunalne Sp. z o.o. ul. Wiosny Ludów Środa Wlkp. 8. SKIP Alicja Żwawiak Ul. Syrenia Poznań 9. ASTRA Usługi Wielobranżowe, Ul. Mścibora 88 Handel Aldona Wesołowska Poznań (Źródło: UG Kleszczewo) Największy udział w rynku posiadają: firma MiP TRANS Wywóz Nieczystości Małgorzata Jabłońska z Kostrzyna oraz Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych Artur Zys ze Swarzędza 3. Prognozowane zmiany w zakresie gospodarki odpadami, w tym również wynikające ze zmian demograficznych i gospodarczych 3.1. Zmiany demograficzne Mają wiele złożonych przyczyn, a składają się na nie miedzy innymi: sytuacja gospodarcza i związane z nią poszukiwanie przez mieszkańców wsi i ośrodków popadających w regres, pracy, upadek jednych dziedzin wytwórczości i rozwój innych, postęp w technologii produkcji, potrzeby rozwoju nowych sektorów związanych ze świadczeniem usług. Przekształcenia na wsi wywierają wpływ na rozwój sieci osadniczej, strukturę zatrudnienia, rynek pracy, problemy bezrobocia, wyznaczają potrzeby w zakresie infrastruktury, sieci usług i są zależne od charakteru i położenia gminy. Poniższa tabela zawiera prognozę dotyczącą liczby mieszkańców do roku Tab. 18. Prognoza liczby ludności do roku gmina Kleszczewo (Źródło Opracowanie własne Abrys na podstawie GUS) 3.2. Skład morfologiczny odpadów komunalnych i jego zmiany Cechą głównej grupy odpadów komunalnych, tj. odpadów z gospodarstw domowych i obiektów infrastruktury, jest brak jednorodno ści składu i duże wahania ilościowe i jakościowe. Dokładne rozpoznanie składu odpadów wymaga prowadzenia bada ń ich morfologii w dłuższym okresie czasu (kilka lat). Na terenie gminy nie prowadzono dot ąd tego typu badań i stąd brak danych na temat składu jakościowego odpadów. Z tego względu skład morfologiczny odpadów określono na podstawie standardów przyjętych w KPGO Skład odpadów zależy od wielu czynników, m.in. od: o Wielkości jednostki osadniczej o Charakteru terenu; rolniczy, przemysłowy, turystyczny, itp. 34

35 o o o Struktury społecznej i infrastruktury komunalnej (rodzaj zabudowy, stopień jej zwartości, stopień uciepłowienia ze źródeł centralnych, rozwoju usług, itp.) Poziom zamożności społeczeństwa Skład morfologiczny odpadów ulega ciągłym zmianom. Obserwowane w ostatnich latach tendencje zmian ilościowych i jakościowych odpadów komunalnych wskazują m. in. na: o Znaczny wzrost ilościowy (objętościowy) opakowań; o Zmniejszenie ilości pozostałości po spalaniu węgla i koksu (wzrost alternatywnych form ogrzewania mieszkań); o Utrzymanie na stałym, wysokim poziomie zawartości organicznych odpadów spożywczych (kuchennych) Wskaźniki nagromadzenia odpadów i ich zmiany Prognozując zmiany ilości i jakości odpadów komunalnych w Gminie Kleszczewo latach wzięto pod uwagę założenia zawarte w Sprawozdaniu końcowym z badań składu i właściwości odpadów komunalnych wytwarzanych na terenie powiatu pozna ńskiego w okresie maj-listopad 2009r. oraz trendy występujące w województwie wielkopolskim. Przyjęto następujące założenia: o nie będą następowały istotne zmiany składu morfologicznego wytwarzanych odpadów komunalnych; o wzrost jednostkowego wskaźnika wytwarzania odpadów na jednego mieszka ńca miast kształtował się będzie na poziomie co najmniej 1% w skali roku, za ś na 1 mieszkańca wsi na poziomie 0,5% w skali roku; o wzrost poziomu selektywnego zbierania odpadów z obecnych 2-3% (w stosunku do całości wytwarzanych odpadów) do 10% w 2010 r. i 20% w 2018 r., spowoduje zmiany ilości i składu odpadów niesegregowanych, zmniejszy się w nich głównie zawartość papieru, tworzyw sztucznych, szkła i metali; o ilość pozostałych odpadów w grupie 20 wzrastać będzie średnio o 1% w skali roku. Trudności w dokonaniu prawidłowego oszacowania ilości odpadów, jakie będą wytwarzane w przyszłości polegają na tym, że jednocześnie ulega zmianie wiele czynników, a więc, liczba ludności, skład morfologiczny odpadów, proporcje pomiędzy mieszkającymi na wsi i w mieście, zmiana systemu ogrzewania itp. W tej sytuacji po oszacowaniu pełnej ilości aktualnie powstających na terenie gminy odpadów komunalnych, korzystając z prognozy zmian w ilości i składzie odpadów komunalnych, jakie powstaną w skali kraju, określono poziomy wzrostu wskaźników nagromadzenia i dalej, uwzgl ędniając prognozy demograficzne, oszacowano ilości odpadów, jakie będą powstawały na terenie gminy w przyszłości. Dopiero teraz, mając na względzie aktualne i przyszłe wskaźniki generowania strumieni odpadów określono wielkości tych strumieni. 35

36 Tab. 19. Ilość i skład morfologiczny odpadów komunalnych wytwarzanych przez 1 mieszkańca gminy w latach 2010 i 2015 Strumień odpadów Tereny wiejskie % Ilość w kg/m/ w 2010 Ilość w kg/m/ w 2015 Odpady kuchenne ulegające biodegradacji 24,9 28,7 28,9 Odpady zielone 2,5 2,9 2,9 Papier i tektura nieopakowaniowe 10,2 11,9 12,1 Opakowania z papieru i tektury 2,3 2,6 2,7 Opakowania wielomateriałowe 2,1 2,4 2,4 Tworzywa sztuczne nieopakowaniowe 1,4 1,6 1,6 Opakowania z tworzyw sztucznych 9,8 11,4 11,5 Tekstylia 2,9 3,3 3,4 Szkło nieopakowaniowe 1,3 1,5 1,5 Opakowania ze szkła 7,2 8,3 8,4 Opakowania z blachy stalowej 1,4 1,6 1,6 Opakowania z aluminium 0,6 0,7 0,7 Metale 0,2 0,2 0,2 Odpady mineralne powyżej 10mm 5,3 6,1 6,2 Drewno i materiały drewnopodobne Opakowania z drewna Odpady z budowy i remontów 2,0 2,3 2,3 Frakcja 0-10mm 18,6 21,5 21,6 Odpady z utrzymania higieny 6,6 7,6 7,7 Odpady wielkogabarytowe Odpady niebezpieczne 0,8 0,9 0,9 Razem ,5 116,6 (Źródło: Opracowanie własne Abrys na podstawie wskaźników ze Sprawozdania końcowego z badań składu i właściwości odpadów komunalnych wytwarzanych na terenie powiatu pozna ńskiego w okresie majlistopad 2009r. ) Jak wynika z powyższego zestawienia w 2010 roku statystyczny mieszkaniec gminy będzie wytwarzał 115,5 kg odpadów komunalnych na rok, natomiast w roku wytworzy około 116,6 kg. W tabeli poniżej zestawiono prognozy ogólnej ilo ści odpadów komunalnych i ich skład morfologiczny wytwarzanych na terenie gminy Kleszczewo w roku 2010 i Tab. 20. Ilość i skład morfologiczny odpadów komunalnych wytwarzanych na terenie gminy Kleszczewo w latach 2010 i 2015 Strumień odpadów Ilość w Mg w 2010 roku Ilość w Mg w 2015 roku Odpady kuchenne ulegające biodegradacji 173,5 198,4 Odpady zielone 17,4 19,8 Papier i tektura nieopakowaniowe 71,1 81,2 Opakowania z papieru i tektury 16 18,3 Opakowania wielomateriałowe 14,6 16,7 Tworzywa sztuczne nieopakowaniowe 9,8 11,2 Opakowania z tworzyw sztucznych 68,3 78,1 Tekstylia 20,2 23,1 Szkło nieopakowaniowe 9,1 10,4 Opakowania ze szkła 50,2 57,2 36

37 Opakowania z blachy stalowej 9,8 11,2 Opakowania z aluminium 4,2 4,8 Metale 1,4 1,6 Odpady mineralne powyżej 10mm 37 42,2 Drewno i materiały drewnopodobne - - Opakowania z drewna - - Odpady z budowy i remontów 13,9 15,9 Frakcja 0-10mm 129,6 148,1 Odpady z utrzymania higieny 46 52,6 Odpady wielkogabarytowe - - Odpady niebezpieczne 5,6 6,4 Razem 697,7 797,2 (Źródło: Opracowanie własne Abrys na podstawie wskaźników ze Sprawozdania końcowego z badań składu i właściwości odpadów komunalnych wytwarzanych na terenie powiatu pozna ńskiego w okresie majlistopad 2009r. ) Jak widać na powyższym zestawieniu według prognoz na terenie gminy Kleszczewo w 2010 roku powstanie około 697,7 Mg odpadów komunalnych, natomiast w 2015 roku będzie ich około 797,2 Mg Prognoza powstawania odpadów biodegradowalnych Prognozę wytwarzania odpadów ulegających biodegradacji oszacowano na podstawie wskaźników z KPGO 2010, gdzie podano prognozę ilości oraz składu morfologicznego odpadów biodegradowalnych wytworzonych w kraju. Na podstawie tych danych stworzono prognozowany jednostkowy wskaźnik nagromadzenia dla 1 statystycznego mieszka ńca zamieszkującego tereny wiejskie w 2010 oraz 2015 roku, który został przedstawiony w tabeli poniżej Tab. 21. Ilość i skład morfologiczny odpadów biodegradowalnych wytworzonych przez statystycznego mieszkańca terenów wiejskich w Polsce w 2010 i 2015 r. L.p. Rodzaj Ilość kg na 1 mieszkańca, w latach Papier i tektura 6,13 7,01 2. Odzież i tekstylia (z materiałów naturalnych) 0,06 0,06 3. Odpady zielone (z ogrodów i parków) 2,99 2,93 4. Odpady ulegające biodegradacji wchodzące w strumień zmieszanych odpadów komunalnych 40,64 37,92 5. Odpady z targowisk (część ulegająca biodegradacji) 0,74 0,72 RAZEM 50,56 48,64 (Źródło: Opracowanie własne Abrys na podstawie wskaźników z KPGO 2010) Na podstawie wskaźników z tabeli powyżej i znając prognozę liczby mieszkańców gminy Kleszczewo w latach 2010 i 2015 można oszacować prognozowaną ilość oraz skład morfologiczny odpadów biodegradowalnych w gminie w latach 2010 i 201 5, którą przedstawiono w tabeli poniżej. 37

38 Tab. 22. Prognoza ilości i składu morfologiczny odpadów biodegradowalnych wytworzonych na terenie gminy Kleszczewo w 2010 i 2015 r. L.p. Rodzaj Ilość Mg, w latach Papier i tektura 37,01 47,94 2. Odzież i tekstylia (z materiałów naturalnych) 0,38 0,42 3. Odpady zielone (z ogrodów i parków) 18,06 20,01 4. Odpady ulegające biodegradacji wchodzące w strumień zmieszanych odpadów komunalnych 245,53 259,29 5. Odpady z targowisk (część ulegająca biodegradacji) 4,46 4,94 RAZEM 305,45 332,60 (Źródło: Opracowanie własne Abrys na podstawie wskaźników z KPGO 2010) Jak wynika z tabeli powyżej prognozuje się, iż w 2010 na terenie gminy Kleszczewo powstanie około 305 Mg odpadów biodegradowalnych natomiast w 2016 roku oko ło 332 Mg. Do składowania zgodnie z ustawą o odpadach, w 2010 roku trafić może maksymalnie 148,2 Mg, natomiast w 2013 roku - 98,8 Mg Prognoza powstawania odpadów opakowaniowych Prognozę wytwarzania odpadów opakowaniowych oszacowano równie ż na podstawie wskaźników z KPGO 2010, gdzie podano prognozę ilości oraz składu morfologicznego odpadów opakowaniowych wytworzonych w kraju. Na podstawie tych danych stworzono prognozowany jednostkowy wskaźnik nagromadzenia dla 1 statystycznego mieszka ńca zamieszkującego tereny wiejskie w 2010 oraz 2015 roku, który został przedstawiony w tabeli poniżej. Tab. 23. Ilość i skład morfologiczny odpadów opakowaniowych wytworzonych przez statystycznego mieszkańca terenów wiejskich w Polsce w 2010 i r. Prognozowana masa odpadów opakowaniowych w Rodzaj materiału opakowaniowego Polsce w kg/1 mieszkańca 2010 r r. Papier i tektura 16,99 18,19 Szkło 11,79 12,18 Tworzywa sztuczne 6,48 6,72 Wielomateriałowe 1,89 1,96 Blacha stalowa 1,49 1,52 Aluminium 0,43 0,44 Drewno naturalne 4,83 4,93 Razem 43,90 45,95 (Źródło: Opracowanie własne Abrys na podstawie wskaźników z KPGO 2010) Na podstawie wskaźników z tabeli powyżej i znając prognozę liczby mieszkańców gminy Kleszczewo w latach 2010 i 2015 można oszacować prognozowaną ilość oraz skład morfologiczny odpadów opakowaniowych w gminie w latach 2010 i 2015, którą przedstawiono w tabeli poniżej. 38

39 Tab. 24. Prognoza ilości i składu morfologicznego odpadów opakowaniowych wytworzonych na terenie gminy Kleszczewo w 2010 i 2015 r. Prognozowana masa odpadów opakowaniowych w Rodzaj materiału opakowaniowego gminie w Mg 2010 r r. Papier i tektura 102,67 124,39 Szkło 71,21 83,29 Tworzywa sztuczne 39,17 45,96 Wielomateriałowe 11,42 13,42 Blacha stalowa 8,99 10,37 Aluminium 2,59 3,00 Drewno naturalne 29,18 33,73 Razem 265,24 314,15 (Źródło: Opracowanie własne Abrys na podstawie wskaźników z KPGO 2010) Jak wynika z tabeli powyżej prognozuje się, iż w 2010 na terenie gminy Kleszczewo powstanie około 265 Mg odpadów opakowaniowych, natomiast w 2015 roku około 314 Mg. Ilości papieru i tektury przedstawione w tabelach 22 oraz 24 zostały zakwalifikowane w taki w dwojaki, jedna cześć odpadów jako odpady biodegradowalne zostaną poddane biologicznemu przekształceniu. Pozostała cześć odpadów została zakwalifikowana jako odpady opakowaniowe, które zostaną poddane innym formą odzysku. W związku z powyższym ogólną masę prognozowanej ilości odpadów z papieru i tektury należy rozumieć jako sumę odpadów biodegradowalnych oraz opakowaniowych Prognoza powstawania odpadów niebezpiecznych Prognozowanie ilości odpadów niebezpiecznych możliwych do wytworzenia do 2015 r. jest trudne i zależy od wielu czynników, głównie ekonomicznych. Jak podaje KPGO 2010 porównuj ąc jednak ilości wytworzonych odpadów niebezpiecznych na przestrzeni lat można założyć wzrost ilości wytwarzania na terenie Polski na poziomie kilkudziesi ęciu tysięcy Mg/rok. Czynnikami ograniczającymi ilości wytwarzanych odpadów niebezpiecznych mogą być: zmiany w technologiach produkcji prowadzące do minimalizacji ilości wytwarzania odpadów niebezpiecznych, zmiany w technologiach produkcji prowadzące do zagospodarowywania określonych rodzajów odpadów w procesach produkcyjnych zakładów oraz upadłość firm produkcyjnych lub zmiany kierunku działalności. W tabeli poniżej przedstawiono prognozę ilości odpadów niebezpiecznych wytwarzanych na terenie gminy Kleszczewo według wskaźników z KPGO Tab. 25. Prognoza ilości odpadów niebezpiecznych wytwarzanych na terenie gminy Kleszczew o w 2010 i 2015 r. Prognozowana ilość Prognozowana ilość odpadów odpadów w Polsce w gminie Kleszczewo Wyszczególnienie Mg Mg odpady niebezpieczne (ogółem) oleje odpadowe 39

40 pojazdy wycofane z eksploatacji zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny zużyte opony (Źródło: Opracowanie własne Abrys na podstawie wskaźników z KPGO 2010) Jak wynika z tabeli powyżej prognozuje się w przypadku: Oleje odpadowe W związku ze spadkiem zapotrzebowania na oleje smarowe świeże, spowodowanym między innymi zwiększeniem czasu eksploatacji olejów, nastąpi prawdopodobnie spadek możliwych do pozyskania olejów odpadowych Zużyte baterie i akumulatory W KPGO 2010 szacuje się, że w następnych latach zauważalna będzie nieznaczna tendencja wzrostowa w zakresie wytwarzania zużytych baterii i akumulatorów, z uwagi mi ędzy innymi na fakt, że obecnie mieszkańcy Polski zużywają około 60% baterii pierwotnych w stosunku do zu życia baterii pierwotnych przez mieszkańców Unii Europejskiej Pojazdy wycofane z eksploatacji Według KPGO 2010 na prognozę ilości wycofanych samochodów, poza ilością rejestrowanych i wyrejestrowanych samochodów, ma wpływ kilka innych czynników, między innymi: wartość wskaźnika ilości osób przypadających na 1 samochód oraz prognozy demograficzne. W miar ę rozwoju gospodarki i wzrostu zamożności społeczeństwa liczba pojazdów, a więc także liczba pojazdów wycofanych z eksploatacji będzie systematycznie wzrastać. Obserwowane będzie zjawisko wymiany starszych modeli pojazdów na nowsze, co równie ż przyczyni się do wzrostu ilości pojazdów wycofanych z eksploatacji Zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny W KPGO 2010 przyjmuje się, że dynamika wzrostu ilości zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego będzie wahała siew granicach 3-5% w skali rocznej (przy 5% tempie wzrostu masy wprowadzanego sprzętu na rynek). 40

41 Zużyte opony Ilość zużytych opon będzie stale wzrastać, w tempie proporcjonalnym do wzrostu ilości pojazdów mechanicznych Prognoza powstawania pozostałych grup odpadów Odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej Ilość wytworzonych odpadów uzależniona jest od rozwoju lub recesji w poszczególnych sektorach gospodarki, a w szczególności w budownictwie, drogownictwie i kolejnictwie. W KPGO 2010 prognozuje się na terenie Polski wzrost ilości wytwarzanych odpadów do: r tys. Mg, r tys. Mg, W gminie Kleszczewo prognozy te wyglądają następująco: r. 317 Mg, r. 394 Mg, Komunalne osady ściekowe Według KPGO 2010 szacuje się, że ilości osadów ściekowych, które zostaną wytworzone w Polsce na przestrzeni do roku 2015 b ędą następujące: r ,8 tys. Mg s.m., r ,4 tys. Mg s.m., W gminie Kleszczewo prognozy te wygl ądają następująco: r. 97 Mg s.m., r. 115 Mg s.m., 4. Działania zmierzające do poprawy sytuacji w zakresie gospodarki odpadami 4.1. Działania zmierzające do zapobiegania powstawaniu odpadów Główne kierunki działań w zakresie gospodarowania odpadami: 1. Współpraca przy budowie regionalnego kompleksowego systemu gospodarowania odpa dami z uwzględnieniem recyklingu wewnętrznego i wykorzystania odpadów, jako surowców wtórnych. 2. Intensyfikacja edukacji ekologicznej promuj ącej właściwe postępowanie z odpadami oraz prowadzenie skutecznej kampanii informacyjno -edukacyjnej w tym zakresie. 3. Wypracowanie i monitorowanie rzeczywistych wskaźników wytwarzania i morfologii odpadów celem zdiagnozowania potrzeb w zakresie gospodarowania odpadami. 4. Wspieranie wdrażania efektywnych ekonomicznie i ekologicznie technologii odzysku i unieszkodliwiania odpadów, w tym technologii pozwalających na odzyskiwanie energii zawartej w odpadach w procesach termicznego i biochemicznego ich przekszta łcania. 41

42 5. Wzmocnienie kontroli podmiotów prowadzących działalność w zakresie zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliw iania odpadów. Ustawa o odpadach wymaga podj ęcia działań zapobiegających powstawaniu odpadów oraz środków mających zapewnić poprawę gospodarki odpadami. Ustawa stanowi także, że ktokolwiek podejmuje działania, których skutkiem może być powstawanie odpadów, powinien zaplanować, zaprojektować i prowadzić swoją działalność tak, aby zapobiegać powstawaniu odpadów lub ograniczać ilość wytwarzanych odpadów i ich szkodliwy wpływ na środowisko podczas produkcji, eksploatacji i po zakończeniu użytkowania produktów. W przekonaniu autorów najbardziej skuteczne są mechanizmy finansowe, którymi może ona posługiwać się w odniesieniu do odpadów komunalnych, co w niniejszym opracowaniu znajduje odzwierciedlenie. Natomiast w przypadku odpadów przemysłowych o kształcie stymulatorów decyduje ustawodawca. Zapobieganie dotyczy wszystkich uczestników życia produktu, tj. projektantów, producentów, dystrybutorów, a także konsumentów, a z chwilą gdy produkt staje się odpadem komunalnym, także władz lokalnych odpowiedzialnych za gospodarkę odpadami komunalnymi. Pod poj ęciem zapobieganie rozumie się wszystkie działania zlokalizowane zasadniczo przed wytworzeniem odpadu lub przed jego przejęciem przez służby komunalne, które pozwalają: o zmniejszyć ilościowo strumień odpadów, które wymagałyby usunięcia, o zmniejszyć negatywny wpływ odpadów na środowisko o ułatwić usuwanie (odzysk, unieszkodliwianie) odpadów, a w szczególno ści wykorzystanie pozostałości poprocesowych. Redukcja ilości wytwarzanych odpadów może być osiągnięta poprzez: o zmniejszenie wytwarzania odpadów, głównie w wyniku oddziaływań na zachowania mieszkańców podczas zakupów oraz stosowania produktów, o zmiany wytwarzanych odpadów w kierunku pożądanych, specyficznych materiałów, które dadzą wtórny obieg (wykorzystanie) odpadom w ytwarzanym, W efekcie zapobiegania i redukcji ilo ści wytwarzanych odpadów: o nastąpi redukcja prognozowanego znacznego wzrostu ilości odpadów, będącego głównie rezultatem wzrostu ilości odpadów opakowaniowych oraz budowlanych, o nastąpi redukcja wzrostu kosztów, będących efektem modernizacji gospodarki odpadami - akcja edukacyjna i uświadamiająca na rzecz minimalizacji wytwarzania odpadów może istotnie wpłynąć na zmniejszenie kosztów gospodarki odpadami, zatem władze lokalne mają uzasadnienie dla zarezerwowania w swoim ogólnym budżecie wydatków na wspomaganie redukcji odpadów u źródeł, np. na wspomaganie redukcji u źródła zastosowanie ulg podatkowych dla mieszkańców stosujących kompostowniki lub selektywną zbiórkę u źródła, 42

43 o ograniczone zostaną problemy związane z koniecznością poszukiwania nowych lokalizacji dla instalacji przeróbki odpadów istnieje potrzeba jak najlepszego i jak najdłuższego wykorzystywania instalacji, 4.2. Działania zmierzające do redukcji ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, kierowanych na składowiska odpadów Maksymalne ilości odpadów biodegradowalnych dla gminy Kleszczewo możliwych do składowania w poszczególnych latach wynoszą 148,2 Mg w 2010 r., 98,8 Mg w 2013 r., do 69,2 Mg w 2020 r. Zasadniczo w ramach Gminy można realizować te działania poprzez: o recykling biodegradowalnych frakcji surowcowych papieru i tektury, o recykling organiczny odpadów kuchennych i zielonych kompostowanie przydomowe oraz kompostowanie lub fermentacja metanowa w instalacjach, Recykling odpadów papieru i tektury oraz recykling organiczny odpadów zielonych nie zapewnią wymaganego stopnia redukcji masy składowanych odpadów biodegradowalnych. Aby spełnić postawione założenia dotyczące redukcji ilości odpadów biodegradowalnych w odpadach składowanych konieczna będzie, poza realizacją przyjętych założeń dotyczących selektywnej zbiórki tektury i papieru oraz odpadów kuchennych i zielonych, kompostowanie przydomowe frakcji odpadów komunalnych ulegających biodegradacji na obszarach z zabudow ą jednorodzinną. Kompostowaniu można poddać ponad 35 % odpadów domowych, czyli w wymiernym stopniu zmniejszyć ilość odpadów wymagających usunięcia z posesji, a co z tym związane, znacznie obniżyć koszty wywozu odpadów. Uważa się, że najlepsze efekty uzyskuje się kierując do kompostowania odpady ulegające biodegradacji, takie jak: o trawy, o listowie drzew i krzewów, o popielęgnacyjne i poużytkowe części roślin ozdobnych i użytkowych, z rabat ogródków działkowych i przydomowych, o popielęgnacyjne i poużytkowe części roślin z polowej i szklarniowej uprawy warzyw, o rozdrobnione gałęzie drzew i krzewów, o zepsute i przeterminowane pasze i środki żywności, o trociny i kora drzewna, o rozkładalne organiczne odpady domowe w skład których wchodzą także papier - głównie gazetowy i opakowaniowy. Dalsze zmniejszenie zawartości frakcji biorozkładalnych w odpadach składowanych możliwe jest przez: o zwiększenie skuteczności selektywnej zbiórki frakcji surowcowych podatnych na biologiczny rozkład (papier i tektura), 43

44 o o o wydzielenie z frakcji grubej po mechanicznej obróbce odpadów mieszanych frakcji surowcowych podatnych na biologiczny rozk ład (papier i tektura), przeznaczenie do produkcji paliwa alternatywnego frakcji grubej po mechanicznej obróbce odpadów mieszanych, termiczne przekształcanie całości odpadów mieszanych lub części pozostałej po mechaniczno-biologicznej obróbce odpadów Edukacja ekologiczna Odbiorcami programu edukacyjnego są dzieci i młodzież oraz dorośli mieszkańcy gminy. Realizacja programu edukacyjno-informacyjnego prowadzona jest na różnych poziomach zaawansowania wiedzy oraz dla poszczególnych grup wiekowych i zawodowych. Prawid łowe i efektywne przeprowadzenie procesu edukacji, w celu uzyskania optymalnych wyników, wymaga stosowania różnorodnych form przekazu i nośników informacji. Zgodnie z zapisami Narodowego Programu Edukacji Ekologicznej mo żliwe źródła finansowania w sferze edukacji ekologicznej to: o budżet - środki własne resortów oraz dotacje celowe przekazane z bud żetu państwa na zadania bieżące realizowane przez samorząd województwa, powiat, gminę na podstawie porozumienia z organami administracji centralnej, o samorządy - własne fundusze samorządów, o fundusze celowe: Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz fundusze wojewódzkie (dotacje przekazane z funduszy celowych na realizacj ę zadań bieżących), o środki własne: uczestników, organizacji, przedsi ębiorstw (środki pochodzące z funduszy pozabudżetowych), o sponsorzy - dotacje uzyskane z różnych źródeł, w tym fundusze pomocowe i inne środki zagraniczne, nie wchodzące w skład budżetu państwa, o banki. Urząd Gminy co roku włącza się do wrześniowej akcji Sprzątania Świata. Sprzątaniem terenów wokół szkół, pasów drogowych, parkingów, parków gminnych itp. zajmują się uczniowie szkół wraz z nauczycielami. Worki z odpadami odbiera Zakład Komunalny a następnie przekazuje je na Składowisko Odpadów Komunalnych Rabowicach. Całą akcję finansuje Gmina (zakup worków i rękawiczek, przekazanie odpadów na składowisko oraz dowóz dzieci i młodzieży na miejsca zbiórki). Corocznie wiosną w gminie, odbywa się akcja kierowana jest do uczniów szkół podstawowych pn. Wiosenne Sprzątanie Gminy, Urząd finansuje w niej zakup worków oraz rękawiczek. 7 Planowanie Gospodarki Odpadami w Polsce. Poradnik powiatowe i gminne plany gospodarki odpadami, wyd. MIKOM, Warszawa

45 Urząd Gminy Kleszczewo organizuje również akcje sprzątania również poza ww. okazjami np. przy współpracy Rady Sołeckiej wsi Tulce - akcję sprzątania lasu tuleckiego w części sąsiadującej z zabudową Osiedli Kwiatowego i Przylesie Gmina organizuje dla uczniów szkół z terenu gminy wyjazdy i wycieczki związane z ekologią np. wyjazd na Składowisko Odpadów Komunalnych w Suchym Lesie okazji Międzynarodowego Dnia Ziemi Gmina Kleszczewo włączyła się do ogólnopolskiej akcji przeciwko spalaniu śmieci w piecach domowych. W ramach akcji przygotowano specjalne ulotki oraz plakaty informacyjne. Bierze również udział w kampaniach organizowanych przez Fundacj ę ARKA (np. kampania przeciwko wypalaniu traw). W celu przekazania pozytywnego przykładu mieszkańcom w Urzędzie Gminy od 2009 roku rozstawiono pojemniki do segregacji odpadów z których mogą korzystać zarówno pracownicy urzędu jak i petenci. Urząd Gminy w Kleszczewie zakupił również specjalistyczne pojemniki na przeterminowane leki, które zostały przekazane do aptek w Nagradowicach i Tulcach. Po zapełnieniu pojemników odpady zostają przekazane na koszt Gminy specjalistycznej firmie utylizacyjnej W listopadzie 2009 r. Gmina Kleszczewo zdobyła statuetkę ZIELONY KONTAKT w kategorii gmin do 30 tys. mieszkańców w Finale X edycji Konkursu Przeglądu Komunalnego o Puchar Recyklingu. W grudniu 2009 r. Urząd Gminy w Kleszczewie zajął II miejsce w konkursie na Najciekawsze strony internetowe poświecone odpadom. Konkurs zrealizowany został w ramach projektu Rady na bioodpady kampania informacyjno-edukacyjna w zakresie zagospodarowania bioodpadów finansowanym z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Założone cele gospodarki odpadami 5.1. Cele gospodarowania odpadami w kontekście ochrony środowiska prawa wspólnotowego Cele polityki Unii Europejskiej w dziedzinie środowiska naturalnego zostały określone w art. 191 ust 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) w sposób nast ępujący: - zachowanie, ochrony i poprawy jakości środowiska naturalnego, w szczególności takie prowadzenie gospodarki odpadami aby dążyć do poprawy jakości środowiska naturalnego lub przynajmniej zachować je w niezmienionym stanie - ochrona zdrowia człowieka, polegająca na wszelkich działaniach nie dopuszczających do negatywnego oddziaływania odpadów na życie ludzkie w szczególności poddawaniu odpadów odzyskowi lub w ostateczności procesom unieszkodliwiania 8 Źródło: Urząd Gminy Kleszczewo 45

46 - ostrożne i racjonalne wykorzystanie zasobów naturalnych, czyli takie prowadzenie gospodarki odpadami aby zmaksymalizować wydajność systemów odzysku w celu zapobiegania nadmiernej eksploatacji surowców naturalnych 5.2. Zakładane cele i proponowany system gospodarki odpadami według prawodawstwa krajowego dla gminy Kleszczewo o o o o Cele krótkoterminowe objęcie 100% mieszkańców gminy zorganizowaną zbiórka odpadów komunalnych; zorganizowanie i podniesienie skuteczności selektywnej zbiórki odpadów w tym szczególnie odpadów opakowaniowych i komunalnych ulegających biodegradacji; rozwój selektywnej zbiórki odpadów budowlanych, wielkogabarytowych i odpadów niebezpiecznych wytwarzanych w grupie odpadów komunalnych, a także zużytych urządzeń elektrycznych i elektronicznych; podnoszenie świadomości ekologicznej i społecznej wśród mieszkańców gminy. o o o o o Cele długoterminowe doskonalenie organizacji systemu gospodarki odpadami komuna lnymi; dalszy rozwój selektywnej zbiórki odpadów komunalnych; dalszy rozwój świadomości ekologicznej i społecznej mieszkańców; wdrażanie nowoczesnych technologii odzysku i unieszkodliwiania odpadów; dalszy rozwój odzysku i unieszkodliwiania odpadów wielkogabarytowych, bu dowlanych i niebezpiecznych wytwarzanych w grupie odpadów komunalnych a tak że zużytych urządzeń elektrycznych i elektronicznych na terenie gminy. Gminę Kleszczewo obowiązują zapisy z planów wyższego rzędu KPGO 2010, WPGO dla województwa wielkopolskiego oraz PPGO dla powiatu poznańskiego Organizacja ponadgminnych systemów w gospodarce odpadami komunalnymi Zgodnie z wytyczonymi kierunkami działań, w województwie wielkopolskim przewiduje si ę funkcjonowanie 12 ponadgminnych zakładów zagospodarowania odpadów. Wyboru lokalizacji pod zakłady zagospodarowania odpadów dokonano przyjmuj ąc następujące kryteria: 1. Kontynuacja działań podjętych w wyniku realizacji Planu gospodarki odpadami dla woj. wielkopolskiego (uchwała Nr XIII/170/2003 Sejmiku Województwa Wielkop olskiego z dnia 29 września 2003 r.). 2. Uwarunkowania przyrodnicze 3. Podjęte przez powiaty i gminy działania w zakresie organizacji ZZO. 4. Czynniki logistyczne (w tym m.in. długość transportu, jakość sieci drogowej, itp.). 5. Plan zamykania składowisk niespełniających określonych wymagań. 6. Konsultacje z powiatami i gminami oraz wynikaj ące z nich deklaracje. 46

47 Organizacja ZZO: 1. W województwie wielkopolskim planuje si ę budowę zakładów zagospodarowania odpadów wskazanych na rysunku nr 3. (w przypadku zakładów istniejących oraz w trakcie organizacji przyjęto nazwy inwestorów). 2. Do czasu wybudowania ZZO lub niezbędnej jego rozbudowy, odpady kierowane będą do zagospodarowania wg zasad aktualnie obowiązujących, przy założeniu dążenia do realizacji postawionych w WPGO celów. 3. Proponowane do budowy lub rozbudowy ZZO, w uzasadnionych przypadkach sk ładać się mogą z kilku obiektów rozmieszczonych w poszczególnych miejscowościach obsługiwanego regionu. Wynikać to musi jednak z przeprowadzenia odpowiedniej analizy w ramach opracowywanej każdorazowo koncepcji i/lub studium wykonalno ści zakładu. Gminni uczestnicy partnerzy wchodzący w skład danego ZZO ustalają zasady finansowania w zakresie inwestycji i bie żącego utrzymania ZZO. Na etapie projektowania niniejszeg o planu, zgłoszono propozycje realizacji niżej wymienionych obiektów gospodarowania odpadami jako elementów ZZO, poza obiektami głównymi (co nie wyklucza innych, nie zgłoszonych propozycji lokalizacji). Jednakże budowa tych obiektów jako elementów zakładów zagospodarowania odpadów, jak wyżej powiedziano będzie uzależniona od wyników przeprowadzonej analizy. Gmina Kleszczewo według zapisów z WPGO 2010 należy do obszaru obsługiwanego przez ZZO Poznań ZZO Poznań o zakładany obszar obsługi zamieszkały przez około 740 tys. mieszkańców (m. Poznań oraz większość gmin z powiatu poznańskiego) o planowana moc przerobowa sortowni około 366 tys. Mg/rok o planowana moc przerobowa instalacji do zagospodarowania odpadów ulegaj ących biodegradacji metodami innymi ni ż składowanie około 147 tys. Mg/rok o planuje się powstanie zakładu termicznego przekształcania odpadów dla terenów obsługiwanego przez ZZO Poznań o planowana ilość stacji przeładunkowych 2 o zapotrzebowanie na pojemność składowisk odpadów do ,4 tys. Mg, do ,1 tys. Mg Planowane inwestycje w obszarze ZZO Poznań: o organizacja punktów gromadzenia odpadów problemowych na terenie m. Poznania, o rozbudowa i modernizacja składowiska odpadów m. Poznania w Suchym Lesie (budowa nowych kwater składowania odpadów, budowa obiektów do wykorzystania energii cieplnej wraz z zakupem agregatów prądotwórczych, budowa instalacji pozyskiwania biogazu, modernizacja elektrociepłowni oraz oczyszczalni odcieku, rozbudowa wag samochodowych, zakup maszyn i sprzętu) - składowisko odpadów m. Poznania w Suchym Lesie, o budowa sortowni, kompostowni, hali do demontażu odpadów wielkogabarytowych - składowisko odpadów m. Poznania w Suchym Lesie, 47

48 o budowa stacji przeładunkowych dla potrzeb m. Poznania, o budowa baz technicznych przez przedsiębiorców zajmujących się odbieraniem odpadów komunalnych z terenu m. Poznania, o budowa zakładu przetwarzania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, o rozbudowa składowiska w gm. Murowana Goślina, o stacja przeładunkowa na składowisku w m. Borówko, gm. Pobiedziska, o stacja przeładunkowa na składowisku Białęgi, gm. Murowana Goślina, o kompostownia (osady ściekowe z oczyszczalni ścieków, odpady z pielęgnacji terenów zielonych), gm. Oborniki, o stacja przeładunkowa, sortownia, kompostownia, otwarcie II kwatery składowiska Swarzędz. o budowa sortowni odpadów wraz z punktem zbiórki odpadów, w tym problemowych przy oczyszczalni w Chludowie, gm. Oborniki, o kompostownia odpadów w m. Złotniki Wieś, o kompostownia (na terenie gm. Czerwonak i gm. Lubo ń) przez przedsiębiorstwo Remondis Sanitech Poznań Sp. z o.o.). 48

49 Rys. 3. Planowany podział Województwa Wielkopolskiego na obszary obsługiwane przez poszczególne ZZO (według WPGO 2010 dla Województwa Wielkopolskiego) 49