Bielańsko Tyniecki Park Krajobrazowy Zagrożenia

Transkrypt

1 Bielańsko Tyniecki Park Krajobrazowy Zagrożenia

2 Bielańsko Tyniecki Park Krajobrazowy środowisko abiotyczne flora i zbiorowiska roślinne fauna walory krajobrazowe punkty i ciągi widokowe walory kulturowe Fot. Krameko. Tablica graniczna BTPK przy Kopcu Kościuszki

3 Presja urbanistyczna - ingerencja w naturalną rzeźbę terenu - obudowa cieków wodnych, ingerencja w stosunki wodne obszaru - zabudowywanie obszarów wymiany powietrza Teren krajobrazu naturalno-kulturowego R, P - planowana zabudowa obszarów o znaczących walorach przyrodniczych i krajobrazowych (zgodnie z zapisami dokumentów planistycznych) Obszary łąkowe i murawowe na terenie Parku, rejon Zakrzówka i Piekar R, P - zabudowa w obszarach migracji i bytowania zwierząt Ograniczenie swobodnego przemieszczania się zwierząt, poprzez zmniejszanie drożności tras migracyjnych oraz fragmentację siedlisk ich występowania Punktowo na terenie Parku np. wzdłuż ul. Tynieckiej R Fot. Krameko. Zabudowa na terenie Zakrzówka - duża dowolność w zakresie formy, materiału, kolorystyki wznoszonych budynków Stają się one silnie eksponowanymi elementami dysharmonijnymi w krajobrazie - rozproszona zabudowa Wpływa negatywnie na spójność krajobrazu Teren całego Parku R, P - przysłanianie panoramy i utrata walorów widokowych na terenie przedpoli wyznaczonych punktów widokowych Przedpola punktów widokowych P Fot. Krameko. Zabudowa na Górze Pychowickiej I Fot. Krameko. Zabudowa na terenie Piekar

4 Zanieczyszczenie wód stojących, powierzchniowych i podziemnych - przedostanie się do wód zanieczyszczeń pochodzących ze ścieków socjalno-bytowych, ciągów komunikacyjnych, terenów rolniczych oraz dzikich wysypisk śmieci Cały Park (tereny: zurbanizowane, wzdłuż cięgów komunikacyjnych, rolnicze, dzikie wysypiska śmieci) R, P - przedostanie się zanieczyszczeń (w tym biogenicznych) do zbiorników powodujące eutrofizację wód P: Wszystkie zbiorniki wód stojących na terenie Parku R: Staw Janasówka - źródłem zagrożenia są nieszczelne szamba lub ich brak Trafiający do rzek azot i fosfor sprzyja eutrofizacji i zmniejsza ilość tlenu rozpuszczonego w wodzie. Wpływa to niekorzystnie na ryby i płazy, których ikra i skrzek mają mniejsze szanse na prawidłowy rozwój Wisła wraz z dopływami R Degradacja źródeł Fot. Krameko. Martwe kurczęta w Ściejowicach - degradacja i zanieczyszczenie mis źródliskowych - niekontrolowany pobór wody - nienaturalna odbudowa źródła Źródła oraz inne obiekty znajdujące się w granicach Parku P Fot. Krameko. Źródło Świętojańskie Fot. Krameko. Ujęcie wody koło rezerwatu Bielańskie Skałki

5 Niszczenie starorzeczy - fragmenty starorzeczy są lub mogą być zasypywane w celu pozyskania gruntów pod nowe inwestycje - niebezpieczeństwo podjęcia prób eksploatacji zalegających w podłożu żwirów Starorzecza na terenie Parku R, P Fot. Krameko. Starorzecze Wisły Regulacja rzek - ubożenie siedlisk bezkręgowców wodnych, płazów, ryb oraz ptaków Prace regulacyjne jak umacnianie brzegu rzek, prostowanie cieku, usuwanie z koryta zalegających pni itp. Wisła wraz z dopływami P Odwodnienie - przesuszenie terenu spowodowane obniżeniem poziomu wód gruntowych przez wykonane w przeszłości rowy odwadniające Długotrwałe przesuszenie spowodowało murszenie i zanikanie torfu, a w konsekwencji degradację i zanikanie młak niskoturzycowych oraz zmianę charakteru łąk trzęślicowych Duże kompleksy łąk trzęślicowych (łąki skawińskie, okolice Tyńca, Pychowic i Kostrza) R

6 Degradacja gleb - spływ zanieczyszczeń z ciągów komunikacyjnych, odprowadzenie nieoczyszczonych ścieków socjalno-bytowych - niewłaściwe nawożenie terenów rolniczych Cały Park; wzdłuż ciągów komunikacyjnych, tereny rolnicze R, P - tzw. off-road (quady, pojazdy motocrossowe) sprzyja erozji powierzchniowych warstw gleby Cały Park; kamieniołom w Bodzowie, łąka w Kostrzu, międzywał Wisły, fragment łąk w obszarze Natura 2000 R, P - nadmierne zarastanie form skałkowych - nadmierne zarastanie i zapełznięcie odsłonięć skalnych P: Wszystkie formy skałkowe i odsłonięcia na terenie Parku, R: Zakrzówek, dawne kamieniołomy: w Kryspinowie, w Pychowicach, Bogucianka; osłonięcia i wychodnie skał w Piekarach, rejony: kamieniołom w Bodzowie, klasztor w Tyńcu, Skałki Twardowskiego - wandalizm (np. graffiti) P: Wychodnie skalne położone w pobliżu szlaków; miejsca w pobliżu ośrodków ludzkich R: Jaskinie: Pychowicka, Jasna, Twardowskiego w pasie Skałek Twardowskiego - wspinaczka skałkowa metodą dry-toolingu lub z wykorzystaniem punktów asekuracyjnych rozprężeniowych czy haków skalnych szczelinowych P: Wszystkie formy skałkowe interesujące z perspektywy prowadzenia wspinaczki w obrębie Parku R: Obręb Jaskini Jasnej w pasie Skałek Twardowskiego - wspinaczka skałkowa w miejscach nieudostępnionych Wszystkie formy skałkowe interesujące z perspektywy prowadzenia wspinaczki w obrębie terenu Parku Degradacja form skałkowych i odsłonięć skalnych Fot. Krameko. Jaskinia Pychowicka Fot. Krameko. Dry-tooling, Jaskinia Jasna

7 Dewastacja form geologicznych - nadmierna penetracja i niszczenie odsłonięć geologicznych przez turystów i poszukiwaczy skał i minerałów Teren całego Parku; kamieniołomy: w Piekarach, Sowiarka; dawny kamieniołom w Kryspinowie; pas Skałek Twardowskiego P Degradacja środowiska jaskiniowego - nadmierne zaśmiecanie jaskiń w odcinku wlotowym, a często także głębszych fragmentach - niszczenie form naciekowych oraz cech morfologicznych obiektów P: Wszystkie jaskinie i formy jaskiniowe na terenie Parku R: Jaskinie: Pychowicka, Jasna, Twardowskiego, Zbójeckie Okienko Fot. Krameko. Jaskinia Twardowkiego Fot. Krameko. Jaskinia Zbójeckie Okienko Fot. Krameko. Jaskinia Na Gołąbcu Dolna Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego - zanieczyszczenia związane z użytkowaniem pieców węglowych (niska emisja) oraz wzmożonym ruchem samochodowym Napływ zanieczyszczeń spoza parku; zabudowa obszarów wymiany powietrza Cały teren Parku R

8 Hałas - dyskomfort akustyczny. Przekroczenie norm hałasu Tereny wzdłuż głównych dróg na terenie Parku R, P - zaśmiecanie związane z ruchem turystycznym oraz bliskością obszarów zurbanizowanych wzdłuż dróg, przy skałach wspinaczkowych, sąsiedztwo jaskiń, form jaskiniowych, obiektów turystycznych, parkingów, miejsc odpoczynku R, P - zaśmiecanie miejsc bytowania zwierząt Odpady mogą powodować u zwierząt skaleczenia oraz problemy pokarmowe. Następstwem mogą być niekorzystne zmiany jakości wód, odbijające się na zdrowiu wielu organizmów. Niszczenie miejsc rozrodu płazów i tarliska ryb. Starorzecze Wisły, przy Fortach: Winnica, Bodzów, tereny: nieczynnego kamieniołomu w Tyńcu, dzikiego wysypiska przy autostradzie A4, przy ul. Widłakowej w Krakowie oraz w Ściejowicach R, P - incydentalne lub stałe porzucanie na terenach leśnych, otwartych i zabudowanych różnego rodzaju odpadów Teren całego Parku R Zaśmiecanie Fot. Krameko. Śmieci przy Jaskini Twardowskiego Fot. Krameko. Dzikie wysypisko śmieci Fot. Krameko. Dzikie wysypisko śmieci na terenie parku

9 Zaniechanie użytkowania - uruchomienie procesów sukcesji wtórnej, inwazję gatunków obcych i ekspansywnych gatunków rodzimych Grunty rolne, łąki i murawy kserotermiczne na terenie całego Parku R Sukcesja wtórna - zmniejszenie areału i ubożenie składu florystycznego zbiorowisk nieleśnych Ustępują gatunki charakterystyczne dla łąk i muraw a na ich miejsce wchodzą leśne i zarośla Obszar nieleśny na terenie całego Parku; kompleksy łąk świeżych i trzęślicowych (z fragmentami torfowisk i szuwarów) oraz murawy kserotermiczne R - zanik cennych siedlisk fauny, szczególnie dla ptaków oraz niektórych bezkręgowców spowodowany zarastaniem łąk i obszarów nieleśnych - zanik specyficznych warunków panujących w krajobrazie - zmniejszenie bioróżnorodności biologicznej - zmniejszenie obszaru polowań ptaków drapieżnych - zanikanie nieleśnych korytarzy ekologicznych Tereny otwarte na terenie całego Parku R,P Fot. Krameko. Murawa kserotermiczna Kowadza Fot. Krameko. Łąka trzęślicowa Łąki Skawińskie Fot. Krameko. Łąka trzęślicowa Kostrze

10 Ekspansja gatunków rodzimych - na łąkach, na których zaniechano gospodarowania, gatunki rodzime rozrastają się tworząc jednogatunkowe agregacje i wypierają roślinność łąkową Na zaniedbanych łąkach świeżych rozwija się zwykle trzcinnik piaskowy lub pokrzywa zwyczajna, a na łąkach zmiennowilgotnych i torfowiskach: trzcina pospolita Łąki, torfowiska i murawy kserotermiczne na terenie całego Parku R Fot. Krameko. Kosaciec syberyjski w płacie trzcin i nawłoci, Łąki Skawińskie Ekspansja/Inwazja gatunków obcych - gatunki inwazyjne powodują wypieranie rodzimych elementów flory, zaburzają równowagę ekosystemów Gatunki występujące najliczniej na ugorach, łąkach: nawłocie; tereny aluwialne: rdestowiec japoński, barszcz Sosnowskiego, niecierpek gruczołowaty, kolczurka klapowana. Gatunki dominujące w zbiorowiskach leśnych: niecierpek drobnokwiatowy Cały teren Parku R, P - zmiany w ekosystemie spowodowane umyślnym i przypadkowym wprowadzaniem egzotycznych zwierząt Gatunki obce mogą negatywnie wpływać na lokalne populacje zwierząt Cały obszar BTPK R, P Fot. Krameko. Łąka rajgrasowa, Łąki Skawińskie

11 Zarastanie przez drzewa i krzewy - na nieużytkowane łąki, murawy, torfowiska i dawne pola orne stopniowo wchodzą drzewa i krzewy Przejaw zaawansowanych procesów sukcesji wtórnej Obszar nieleśny na terenie całego Parku R - zarastanie przedpoli widokowych - częściowe lub całkowite przysłonięcie panoramy i utrata walorów widokowych Przedpola punktów widokowych: Sowiarka, Ściejowice, Piekary, Tyniec Kamieniołom, Górka Pychowicka II i III, Kamieniołom Bodzów, Fort Bodzów i Bielany, Szaniec przy Kopcu, Opactwo Benedyktynów w Tyńcu, Aleja Waszyngtona, Skały Twardowskiego, Wzgórze kusiciel I i II R, P - zarastanie punktów widokowych może doprowadzić do zmniejszenia widoczności lub całkowitego przysłonięcia widoku Przedpola punktów widokowych: Górka Pychowicka II i III, Sowiarka, Wzgórze Kusiciel II, Skały Twardowskiego, Aleja Waszyngtona, Szaniec przy Kopcu, Kamieniołom Bodzów, Fort Bodzów, Bielany i Skała R - zarastanie ciągów widokowych Przedpola punktów widokowych: Bulwary I, II, III i IV, Fort Bodzów, Zakrzówek R, P Fot. Krameko. Przedpole punktu widokowego, Zakrzówek Niedostosowanie składu gatunkowego do siedliska - w przeszłości do lasów wprowadzono gatunki obce siedliskowo W efekcie tego wiele płatów zbiorowisk leśnych (przede wszystkim grądów i wtórnych drzewostanów) ma zaburzony skład gatunkowy. Cechuje je znaczna domieszka sosny, modrzewia i dębów. Zmiana składu gatunkowego drzewostanu spowodowała zmiany w składzie gatunkowym runa. Lasy na terenie Parku R

12 Presja turystyczna - niszczenie lub zmiana charakteru roślinności oraz przypadkowe zawlekanie gatunków obcych - mechaniczne niszczenie pokrywy roślinnej - utworzone koleiny i miejsca pozbawione roślinności opanowywane są przez inwazyjne kenofity oraz rodzime gatunki ekspansywne Wschodnia część Parku w sąsiedztwie obszarów najsilniej zurbanizowanych i miejsc atrakcyjnych turystycznie R Wypalanie traw i zarośli - zagrożenie dla siedlisk wielu gatunków fauny - śmiertelna pułapka dla drobnych zwierząt - niszczenie miejsc lęgowych ptaków oraz miejsca bytowania innych zwierząt Obszary nieleśne na terenie całego Parku, pola, przydroża, łąki, nieużytki itp. R, P Koszenie w nieodpowiednim terminie Fot. Krameko. Ognisko przy Górce Pychowickiej - koszenie w lipcu i sierpniu uniemożliwia składanie jaj modraszkom (telejusowi i nausitousowi) Powodem jest brak kwitnącej rośliny żywicielskiej krwiściągu lekarskiego, a także usuwanie roślin z już złożonymi jajami/młodymi larwami modraszków w kwiatostanach. - niszczenie gniazd mrówek z rodzaju Myrmica Obecność tych mrówek jest niezbędna do prawidłowego rozwoju obu modraszków. - brak możliwości skutecznego wyprowadzenia lęgów przez ptaki gniazdujące na ziemi bądź w niskiej roślinności zielnej Obszar Natura 2000 Dębnicko-Tyniecki Obszar Łąkowy R, P

13 Ruch kołowy - powoduje bezpośrednią śmierć zwierząt w wyniku kolizji Szczególnie dotyczy to drobnych ptaków śpiewających, ssaków (szczególnie jeży), płazów podczas migracji wiosennych oraz bezkręgowców Ciągi komunikacyjne przebiegające przez teren parku, przede wszystkim droga wojewódzka nr 780 oraz ulica Tyniecka R,P Zmniejszenie funkcjonalności (drożności) i ciągłości korytarzy ekologicznych - autostrada A4 ogranicza możliwość swobodnego przemieszczania się zwierzętom, szczególnie ssakom, płazom i gadom Ma to szczególne znaczenie w rejonie Tyńca, gdzie autostrada biegnie wzdłuż terenu Natura 2000 Dębnicko-Tynieckiego Obszaru Łąkowego. Na obszarze tym występują rzadkie gatunki motyli, autostrada uniemożliwia im swobodne migracje na sąsiednie obszary łąkowe Ciągi komunikacyjne, w szczególności autostrada A4, przecinająca Park w jego środkowej części R Fot. Krameko. Autostrada A4

14 Kolekcjonerstwo - nielegalne pozyskiwanie okazów motyli w celach kolekcjonerskich Obszary łąkowe na terenach Natura 2000 R,P Fot. Krameko. Modraszek telejus Fot. Krameko. Czerwończyk fioletek Fot. Krameko. Czerwończyk nieparek Kłusownictwo - nielegalne odłowy ryb w wodach Wisły, prowadzone niedozwolonymi metodami, dodatkowo w okresie tarła niektórych gatunków. Kłusownictwo może być także przyczyną śmierci gatunków chronionych Wisła R,P Ruch pojazdów crossowych - płoszenie i niepokojenie zwierząt - kolizje zwierząt z pojazdami kołowymi Szczególnie niekorzystne jest to w dolinie Wisły gdzie lęgną się m.in. rybitwy rzeczne i śmieszki oraz w obszarach Natura 2000 będących ostojami rzadkich i cennych gatunków motyli Dolina Wisły R

15 Wyprowadzanie psów na terenie rezerwatów - płoszenie zwierząt, straty w legach wśród ptaków gnieżdżących się na ziemi i w niskich krzewach Nagminne wyprowadzanie psów przez okolicznych mieszkańców na terenie rezerwatu Skołczanka (psy biegają po całym obszarze rezerwatu) - Zwiększona śmiertelność wśród przedstawicieli małych ssaków, płazów i gadów oraz bezkręgowców ( w tym rzadkich, chronionych motyli) Punktowo na terenie Parku np. rezerwat Skołczanka, rezerwat Panieńskie Skały R Obiekty dysharmonizujące krajobraz - występowanie na terenie Parku obiektów o obniżonych walorach estetycznych, niedostosowanych pod względem wizualnym do otoczenia (wyróżniających się kolorystyką, rozmiarem, formą) w tym: linii energetycznych, masztów telekomunikacyjnych, wyróżniających się budynków, tablic, plakatów reklamowych, ogrodzeń i innych Teren całego Parku R, P Fot. Krameko. Tablice reklamowe Fot. Krameko. Maszty telekomunikacyjne, Punkt widokowy Piekary I Fot. Krameko. Ławka na terenie BTPK wykonana samodzielnie

16 Wandalizm - niszczenie małej architektury takiej jak ławek, wiat, znaków informacyjnych Teren całego Parku R, P Fot. Krameko. Ławka na terenie BTPK Fot. Krameko. Tablica informacyjna Fot. Krameko. Mała architektura na terenie Parku Obniżenie walorów wizualnych krajobrazu przez realizację południowo-zachodniego odcinka III obwodnicy Krakowa - w ramach Trasy Zwierzynieckiej projektowana jest droga o długości ok. 3,5km (w tym ok. 2,8km tunelu pod Wzgórzem św. Bronisławy) wraz z węzłami drogowymi i parkingami. W ramach Trasy Pychowickiej projektowane jest połączenie ul. Księcia Józefa z ul. Grota-Roweckiego o długości ok.2,7km, łącznie z budową mostu na rzece Wiśle Rozwiązanie to (w części poza tunelem) obniży atrakcyjność krajobrazową tych terenów Wschodnia część Parku Kraków, P

17 Zanikanie miejscowej tradycji budowlanej na terenach wiejskich - rozpad, rozbiórka lub przebudowa starych domów i zabudowań gosp. z zatarciem bądź utratą pierwotnych cech stylistycznych - brak kontynuacji tradycyjnych, regionalnych rozwiązań architektonicznych w nowych realizacjach budowlanych Zachodnia część Parku (gminy Czernichów, Liszki) R Degradacja zabytków - rozpad wynikający z braku użytkowania, opuszczenia, bezpotomnej śmierci właścicieli, braku remontu, konserwacji itp. Kraków: dom ul. Tyniecka 74a, pompownia wody, ul. Tyniecka 48 R Fot. Krameko. Dom w ogrodzie ul. Tyniecka 74a Zaniedbanie - zły stan obiektów będący wynikiem utraty pierwotnych funkcji, braku użytkowania oraz braku niezbędnych prac remontowych i zabezpieczających Domy: Czernichów nr 85; Kraków, ul. Bolesława Śmiałego 24; dwór, ul. Tyniecka 152 R Fot. Krameko. Dom ul. Bolesława Śmiałego 24

18 Zatarcie pierwotnej formy zabytku - przebudowa budynku zmieniająca w sposób radykalny jego pierwotny wygląd Kraków, dom ul. Sawickiego 4 R Fot. Krameko. Dom ul. Sawickiego 4 Zanik inskrypcji - zatarcie inskrypcji na postumencie kapliczki i pomnika spowodowany wpływem czynników naturalnych Czernichów, pomnik Franciszka Stefczyka; Kraków, kapliczka przy ul. Pod Sikorkiem R Dewastacja - napisy wykonane farbą w sprayu na elewacji oraz wewnątrz budowli - zaśmiecanie obiektów i ich otoczenia Obiekty twierdzy Kraków: fort Krępak, schrony bojowe: fortu Krępak, szańca IS III-2, dom przy ul. Księcia Józefa 255 w Krakowie R Fot. Krameko. Fort Krępak