PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU GLIWICKIEGO

Transkrypt

1 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU GLIWICKIEGO Rozdział IV - cz ODPADY Z SEKTORA GOSPODARCZEGO ODPADY NIEBEZPIECZNE Źródłem powstawania odpadów niebezpiecznych są zakłady przemysłowe (małe, średnie i duże przedsiębiorstwa) oraz obiekty infrastruktury. Odpady niebezpieczne pochodzące z sektora gospodarczego są wykorzystywane na miejscu lub przekazywane zewnętrznym odbiorcom w celu ich odzysku lub unieszkodliwienia. Odpady niebezpieczne stanowią szczególne zagrożenie dla zdrowia ludzi i środowiska, z tego względu gospodarka nimi wymaga szczególnej kontroli i zorganizowania systemu gospodarowania nimi. Z przeprowadzonej analizy wynika, że odpady niebezpieczne stanowią ok. 31 tys. Mg, tj. ok. 0,2% całkowitej ilości odpadów pochodzących z sektora gospodarczego wytworzonych na terenie powiatu gliwickiego (rozdział 3) BILANS ODPADÓW NIEBEZPIECZNYCH W niniejszym rozdziale przedstawiono bilans odpadów niebezpiecznych pochodzących z sektora gospodarczego. Bilans ten prowadzono dwutorowo: na podstawie bazy SIGOP oraz poprzez ocenę stanu aktualnego gospodarki odpadami niebezpiecznymi. Ocena stanu aktualnego gospodarki odpadami niebezpiecznymi polegała na analizie informacji pochodzących z: - decyzji wydanych przez organy administracji (Starostwo Powiatowe oraz Urząd Wojewódzki), - ankiet uzyskanych z poszczególnych przedsiębiorstw, - sprawozdań przesyłanych przez podmioty gospodarcze do Urzędu Marszałkowskiego Bilans odpadów niebezpiecznych pochodzących z zakładów przemysłowych objętych systemem SIGOP W tabeli 4-1 przedstawiono bilans odpadów niebezpiecznych wytwarzanych (wg grup odpadów) w 5 zakładach z terenu powiatu gliwickiego objętych kontrolą WIOŚ i zarejestrowanych w Systemie Informatycznym Gospodarki Odpadami Przemysłowymi (SIGOP). Tabela 4-1 odpadów Zestawienie ilości odpadów niebezpiecznych powstających na terenie powiatu gliwickiego, wg grup Kod odpadu Ilość odpadów [Mg] Wytwórca ,75 KW S.A. KWK KNURÓW 1,5 KW S.A. KWK SZCZYGŁOWICE Razem: 2, ,004 Szpital Chorób Płuc i Gruźlicy im Św. Józefa Razem: 0, ,125 Szpital Chorób Płuc i Gruźlicy im Św. Józefa

2 Kod odpadu Ilość odpadów [Mg] Wytwórca 1,1 Zespół Opieki Zdrowotnej -Knurów ,099 Szpital Chorób Płuc i Gruźlicy im Św. Józefa 0,05 Szpital Psychiatryczny w Toszku 0,63 Zespół Opieki Zdrowotnej -Knurów Razem: 2, ,55 KW S.A. KWK KNURÓW ,9 KW S.A. KWK SZCZYGŁOWICE KW S.A. KWK KNURÓW 2,6 KW S.A. KWK SZCZYGŁOWICE Razem: 18, ,59 KW S.A. KWK KNURÓW 0,5 KW S.A. KWK SZCZYGŁOWICE 0,008 Szpital Chorób Płuc i Gruźlicy im Św. Józefa 0,1 Zespół Opieki Zdrowotnej -Knurów ,333 KW S.A. KWK KNURÓW 5,5 KW S.A. KWK SZCZYGŁOWICE ,936 KW S.A. KWK KNURÓW 1,2 KW S.A. KWK SZCZYGŁOWICE ,01 KW S.A. KWK KNURÓW 0,1 KW S.A. KWK SZCZYGŁOWICE Razem: 11, ,384 Szpital Chorób Płuc i Gruźlicy im Św. Józefa 4,8 Szpital Psychiatryczny w Toszku

3 Kod odpadu Ilość odpadów [Mg] Wytwórca 5,993 Zespół Opieki Zdrowotnej -Knurów 0,005 Szpital Chorób Płuc i Gruźlicy im Św. Józefa ,2 Szpital Chorób Płuc i Gruźlicy im Św. Józefa Razem: 17,382 Razem 50,967 Z analizy danych wg SIGOP wynika, że w 2002 roku w pięciu podmiotach gospodarczych zakładów przemysłowych z terenu powiatu gliwickiego wytworzono ok. 51 Mg odpadów niebezpiecznych Bilans odpadów niebezpiecznych pochodzących z podmiotów gospodarczych objętych analizą Ocena stanu aktualnego gospodarki odpadami niebezpiecznymi polegała na analizie: - ankiet uzyskanych z poszczególnych przedsiębiorstw, - sprawozdań przesyłanych przez podmioty gospodarcze do Urzędu Marszałkowskiego, - decyzji wydanych przez organy administracji (Starostwo Powiatowe oraz Urząd Wojewódzki). W załączniku 4-1przedstawiono zestawienie ilości odpadów niebezpiecznych wytworzonych w sektorze gospodarczym wytworzonych na terenie powiatu gliwickiego w 2003 roku. W tabelach 4-2 i 4-3 przedstawiono zestawienie ilości odpadów niebezpiecznych powstających na terenie powiatu gliwickiego, wg grup odpadów. Tabela 4-2 odpadów Zestawienie ilości odpadów niebezpiecznych powstających na terenie powiatu gliwickiego, wg grup Grupa Nazwa grupy Ilość odpadów niebezpiecznych 06 Odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania produktów chemii nieorganicznej 483,8 07 Odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania produktów chemii organicznej 170,0 08 Odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania powłok ochronnych (farb, lakierów, emalii ceramicznych), kitu, klejów, szczeliw i farb drukarskich 0,2 09 Odpady z przemysłu fotograficznego i usług fotograficznych 0,2

4 Grupa Nazwa grupy Ilość odpadów niebezpiecznych 10 Odpady z procesów termicznych 50,0 11 Odpady z chemicznej obróbki i powlekania powierzchni metali oraz innych materiałów i z procesów hydrometalurgii metali nieżelaznych 1,3 12 Odpady z kształtowania oraz fizycznej i mechanicznej obróbki powierzchni metali i tworzyw sztucznych 1259,1 13 Oleje odpadowe i odpady ciekłych paliw (z wyłączeniem olejów jadalnych oraz grup 05, 12 i 19) 7199,72 15 Odpady opakowaniowe; sorbenty, tkaniny do wycierania, materiały filtracyjne i ubrania ochronne nie ujęte w innych grupach 282,4 16 Odpady nie ujęte w innych grupach 586, Odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej (włączając glebę i ziemię z terenów zanieczyszczonych) 20712,5 18 Odpady medyczne i weterynaryjne 23, Odpady z instalacji i urządzeń służących zagospodarowaniu odpadów, z oczyszczalni ścieków oraz z uzdatniania wody pitnej i wody do celów przemysłowych 359,7 Razem: ,78 Całkowita ilość wytworzonych odpadów niebezpiecznych wynosiła w 2003 roku ok. 31 tys. Mg. Z powyższej tabeli wynika, że dominującymi grupami odpadów pod względem ilości są: grupa ,5 Mg (67,7% całkowitej ilości wytworzonych odpadów niebezpiecznych), grupa ,7 Mg (23,2%), grupa ,1 Mg (3,9%), grupa ,9 Mg (1,9%) i grupa ,8 Mg (1,6%). Pozostałe grupy stanowią ok. 1,7% całkowitej ilości wytworzonych w 2003 roku odpadów niebezpiecznych. Z przeprowadzonej analizy wynika, że odpady niebezpieczne zarejestrowane w bazie SIGOP stanowią tylko ok. 0,16% (51 Mg) ilości odpadów zbilansowanych. Tabela 4-3 Zestawienie ilości odpadów niebezpiecznych powstających na terenie gmin powiatu gliwickiego, wg grup odpadów grupa Ilość odpadów niebezpiecznych [Mg] Knurów Pyskowice Sośnicowice Toszek Gierałtowice Pilchowice Rudziniec Wielowieś inne razem 06 0, ,8

5 07 0, ,0 08 0,125 0,004 0,09 0,2 09 0,224 0, ,0 11 1,27 1, , , ,212 20,098 4,428 8,03 3,5 7135,1 7198, ,91 6, ,26 282, ,9507 2, , ,21 0,016 0,53 57,39 585, , , ,5 18 0,9348 1,8502 0,05 1 0,456 7,337 0,15 11,08 22,9 19 7, ,7 suma 1334, ,5 1055,0 1,0 18,7 7,6 5,0 11, , , `System zbierania, transportu, gromadzenia i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych Zgodnie z Ustawą o odpadach posiadacz odpadów, który prowadzi działalność w zakresie transportu odpadów jest zobowiązany uzyskać zezwolenie na prowadzenie takiej działalności. Transport odpadów niebezpiecznych powinien się odbywać z zachowaniem następujących przepisów: - Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 roku Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 98, poz. 602 z późn. zm.), - Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 9 lutego 2001 roku w sprawie przewozu drogowego materiałów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 14, poz. 141), - Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 15 czerwca 1999 roku w sprawie kursów dokształcających kierowców pojazdów przewożących materiały niebezpieczne (Dz. U. Nr 57, poz. 609). Zgodnie z ww. rozporządzeniami przy przewozie materiałów niebezpiecznych obowiązują przepisy zawarte w załącznikach A i B do Umowy Europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu towarów niebezpiecznych (ADR) jednolity tekst Umowy ADR z 1999 roku (Dz. U. Nr 30, poz. 287). Wszystkie odpady niebezpieczne powinny być poddawane procesowi odzysku lub unieszkodliwienia (w tym poprzez składowanie) w instalacjach własnych lub w specjalistycznych instalacjach zewnętrznych. Na terenie powiatu gliwickiego znajdują się dwa składowiska odpadów niebezpiecznych zlokalizowane w Knurowie i Smolnicy k/trach oraz zamknięte składowisko przeterminowanych środków ochrony roślin w Sośnicowicach, opisane w punkcie

6 PPHU KOMART z Knurowa posiada zezwolenie Wojewody Śląskiego (ŚR-II-6622/3/2/D/02 z dnia 15 lipca 2002 roku) na prowadzenie działalności w zakresie unieszkodliwiania odpadów budowlanych zawierających azbest poprzez składowanie. Na terenie składowiska odpadów komunalnych istnieje komora odpadów zawierających azbest (kody: i ) o pojemności m 3. Kwaterę tę uruchomiono w 2002 roku. Planowany rok zamknięcia, wg Planu Gospodarki Odpadami dla województwa śląskiego, to rok Docelowa pojemność składowiska to Mg. Do tej pory nagromadzono Mg odpadów azbestowych. Szacuje się nagromadzanie odpadów na poziomie Mg/rok. Składowisko odpadów poneutralizacyjnych pochodzących z galwanizerni, trawialni i akumulatorowni ( ) znajduje się w Smolnicy k/trach (gmina Sośnicowice). Składowisko zostało uruchomione w 1982 roku. Ostateczny termin zamknięcia składowiska do 2009 roku - w przypadku stwierdzenia na podstawie monitoringu jego negatywnego oddziaływania na środowisko. Do tej pory nagromadzono na tym składowisku ponad 2000 Mg odpadów. W roku 2002 (wg informacji Urzędu Marszałkowskiego) zgromadzono 139,270 Mg tego rodzaju odpadów, natomiast w 2003 roku 162,59 Mg. Właścicielem tego składowiska są Zakłady Mechaniczne BUMAR ŁABĘDY z Gliwic, a zarządzającym Zakład Galwaniczny ŁABĘDY z Gliwic. Przedsiębiorstwo Ekologiczno-Informatyczne EKOLOGIA Sp. z o.o. z Świętochłowic na zlecenie Kopalni Piasku KOTLARNIA wykonuje, w ramach monitoringu lokalnego, badania wód w dwóch punktach kontrolnych zlokalizowanych na rowie opaskowym. Badania te obejmują pomiary poziomu wód podziemnych w otworach obserwacyjnych i badania jakości wód podziemnych. Badania prowadzi się co trzy miesiące. Charakterystyka tego składowiska została przedstawiona w tabeli 3-6 i załączniku 3-3f. Instytut Ochrony Roślin w Sośnicowicach posiada decyzję na wytwarzanie i zbieranie odpadów niebezpiecznych oraz na usuwanie, w tym na transport i przygotowanie do dalszego unieszkodliwiania odpadowych środków ochrony roślin. Odpadowe środki ochrony roślin pochodzące z podziemnych mogilników, z magazynów działających lub zlikwidowanych zakładów i instytucji oraz od rolników indywidualnych (z terenu całej Polski), w razie konieczności są dostarczane transportem samochodowych do oddziału Instytutu Ochrony Roślin w Sośnicowicach, w szczelnie zamkniętych i oznakowanych pojemnikach, celem przygotowania partii transportowej kierowanej do miejsca unieszkodliwienia (spalarni). W 2003 roku (wg sprawozdania Instytutu złożonego w Urzędzie Marszałkowskim) Instytut Ochrony Roślin zebrał i zlikwidował ok. 17,7 Mg odpadów, w tym: - 15,6 Mg odpadów o kodzie (odpady agrochemikaliów zawierających substancje niebezpieczne), - 1,6 Mg odpadów o kodzie (opakowania zawierające substancje niebezpieczne). Zbierane i wytwarzane odpady są na bieżąco unieszkodliwiane w spalarni odpadów niebezpiecznych LOBBE w Dąbrowie Górniczej. 4.2.ANALIZA STANU AKTUALNEGO I CHARAKTERYSTYKA SPECYFICZNYCH GRUP ODPADÓW NIEBEZPIECZNYCH WYTWORZONYCH W SEKTORZE GOSPODARCZYM Wśród grupy odpadów niebezpiecznych należy szczególnym sposobem postępowania objąć tzw. specyficzne odpady niebezpieczne. Należą do nich m. in.: odpady zawierające PCB, oleje odpadowe, baterie i akumulatory, pestycydy, zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne, wycofane pojazdy samochodowe, odpady medyczne i weterynaryjne oraz odpady zawierające azbest. Ocenę stanu aktualnego gospodarki odpadami niebezpiecznymi oparto na przeprowadzonej analizie informacji uzyskanych w ankietach, decyzjach i sprawozdaniach Odpady medyczne Zgodnie z Ustawa o odpadach z 27 kwietnia 2001 roku (Dz. U. Nr 62, poz. 628 z późn. zmianami) odpady medyczne są to odpady powstające w związku z udzielaniem świadczeń zdrowotnych oraz prowadzeniu badań i doświadczeń naukowych w zakresie medycyny. Odpady te powstają we wszystkich placówkach medycznych działających na terenie powiatu w związku z udzielaniem świadczeń zdrowotnych i prowadzeniem badań. Ponadto odpady medyczne w postaci przeterminowanych lekarstw i środków medycznych powstają również w gospodarstwach domowych.

7 Na terenie powiatu była prowadzona w 2003 roku zbiórka przeterminowanych lekarstw w następujących gminach: Pyskowice, Knurów i Pilchowice. Obecnie brak danych nt. ilości zebranych lekarstw. Na terenie powiatu zarejestrowano obecnie 36 punktów sprzedaży wyrobów farmaceutycznych, 4 szpitale, 125 praktyk lekarskich, 31 praktyk stomatologicznych i 48 placówek związanych z ochroną zdrowia ludzkiego (wg GUS). Zgodnie z obowiązującym katalogiem odpadów (Dz. U. Nr 112, poz z 2001 roku) niebezpieczne odpady medyczne zakwalifikowano do grupy 18 (Odpady medyczne i weterynaryjne), podgrupy (Odpady z diagnozowania, leczenia i profilaktyki medycznej). Stan aktualny W wyniku przeprowadzonej analizy, stwierdzono, że w placówkach medycznych w powiecie gliwickim wytworzono łącznie ok. 23 Mg odpadów medycznych, w tym: ok. 0,3 Mg, ok. 21 Mg ok. 0,2 Mg, ok. 0,015 Mg, ok. 0,15 Mg, ok. 2,2 Mg Na podstawie ankiet ustalono, sposób postępowania z odpadami medycznymi. Odpady medyczne z terenu powiatu gliwickiego są przekazywane odbiorcom do unieszkodliwienia termicznego. Wg przeprowadzonej ankietyzacji stwierdzono, że odpady są obierane przez następujące firmy: - Centrum Onkologii, Zakład Utylizacji Odpadów, ul. Wybrzeże Armii Krajowej 15, Gliwice (odbiór i unieszkodliwienie), - GO-Tech, B. Tęcza, M. Świerżewski, ul. Szyby Rycerskie, Bytom (odbiór wg harmonogramu (załącznik do umowy) i przekazanie do unieszkodliwienia, - Transport Odpadów Medycznych, Zbigniew Przybylski, ul. Asnyka 6b/6, Gliwice (odbiór), - Centrum Ekologiczne Licencyjnych Technologii CELT, ul. Rolna 43, Katowice (odbiór i unieszkodliwienie), - ZOZ Knurów. Ankietyzacja wykazała, że ok. 12,4 Mg odpadów medycznych było przekazanych w 2003 roku do powyższych firm. Z tego ok. 11 Mg do Centrum Onkologii, ok. 1,2 Mg do firmy GO-Tech, ok. 0,06 Mg do firmy Transport Odpadów Medycznych, ok. 0,006 Mg do CELT oraz ok. 0,026 Mg do ZOZ Knurów. Na temat gospodarki odpadami z pozostałych placówek medycznych brak danych. Szacunkowe ilości Zgodnie z Planem Gospodarki Odpadami dla województwa śląskiego w powiecie gliwickim ilość wytworzonych odpadów medycznych powinna wymieść ok. 73 Mg Odpady weterynaryjne Zgodnie z Ustawą o odpadach z 27 kwietnia 2001 roku (Dz. U. Nr 62, poz. 628 z późn. zmianami) odpady weterynaryjne powstają w wyniku badania i leczenia zwierząt lub świadczenia usług weterynaryjnych, a także w związku z prowadzeniem badań naukowych i doświadczeń na zwierzętach. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska w sprawie katalogu odpadów z dnia 27 września 2001 roku, odpady weterynaryjne zostały zakwalifikowane do grupy 18 (Odpady medyczne i weterynaryjne), podgrupy (Odpady z diagnozowania, leczenia i profilaktyki weterynaryjnej). Stan aktualny Brak danych nt. rzeczywistych ilości wytworzonych odpadów weterynaryjnych oraz sposobów gospodarowania nimi. Szacunkowe ilości

8 Na terenie powiatu gliwickiego obecnie funkcjonuje 14 placówek weterynaryjnych (wg GUS). Oszacowana ilość odpadów weterynaryjnych powstających w placówkach weterynaryjnych wynosi: ,12 Mg ,07 Mg, co daje łącznie ok. 1,2 Mg. Należy rozważyć lokalizację grzebowiska zwierząt zakażonych i dzikich na terenie powiatu gliwickiego w przypadku zaistnienia zagrożenia nadzwyczajnego Oleje odpadowe Oleje odpadowe należą do odpadów pochodzących ze źródeł bardzo rozproszonych. Na terenie powiatu gliwickiego oleje odpadowe pochodzą przede wszystkim z przemysłu, PKP, koncernów energetycznych oraz stacji paliw i warsztatów samochodowych a także z firm transportowych. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206) oleje zostały zaklasyfikowane do grupy 13 Oleje odpadowe i odpady ciekłych paliw (z wyłączeniem olejów jadalnych oraz grup 05, 12 i 19): Odpadowe oleje hydrauliczne, Odpadowe oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe, Odpadowe oleje i ciecze stosowane jako elektroizolatory oraz nośniki ciepła, Oleje zęzowe, Odpady z odwadniania olejów w separatorach, Odpady paliw ciekłych, Odpady olejowe nie ujęte w innych podgrupach. Stan aktualny Po przeprowadzeniu analizy zebranych informacji oraz ich weryfikacji, stwierdzono, że ilość olejów odpadowych powstałych w 2003 roku w sektorze gospodarczym wynosi ok Mg. W Knurowie jest zorganizowana zbiórka olejów odpadowych w punktach wymiany olejów. Brak danych nt. ilości zebranych olejów w 2003 roku. Wykaz największych wytwórców odpadów pochodzących z grupy 13 przedstawiono w tabeli 4-4. Tabela 4-4 Najwięksi wytwórcy odpadów pochodzących z grupy 13 Wytwórca kod Ilość [Mg] ARTOR ZUH , ,5 3,8 AWAS-POLSKA

9 Wytwórca kod Ilość [Mg] EKO-PRO-HUT Z. Przetwarzanie Odpadów Przemysłowych Fabryka Ceramiki Budowlanej "Wacław Jopek" ,51 Kompania Węglowa S.A. KWK KNURÓW , ,55 KATEX Zakład Tworzyw Sztucznych , ,2 4,04 KERAM Marek Sówka ,3

10 Wytwórca kod Ilość [Mg] ,3 6,6 Kompania Węglowa. KWK Szczygłowice ,92 4,92 Krakowskie Przedsiębiorstwo Robót Drogowych , ,5 Przedsiębiorstwo Transportu Kolejowego i Gospodarki Kamieniem ,99 SERWIS Katowice Przedsiębiorstwo Energetyczne MEGAWAT Sp. z o.o ,01 Razem: 7199,72 Awas Polska jest największym wytwórcą odpadów pochodzących z grupy 13, ilość odpadów wytworzona przez tę firmę stanowi 98,6% całkowitej ilości odpadów grupy 13. Pozostałe firmy wytworzyły tylko ok. 0,2% odpadów z tej grupy. Szacunkowa ilość Oszacowana ilość odpadowych olejów powstających w stacjach obsługi samochodów w powiecie gliwickim w 2003 roku (wg GUS stacje obsługi samochodów) wynosi łącznie ok. 832Mg. Oszacowana ilość olejów odpadowych pochodzących ze stacji paliw (wg GUS na terenie powiatu gliwickiego jest 21 stacji paliw) wynosi ok. 126 Mg Baterie i akumulatory Baterie i akumulatory po zużyciu stają się odpadem niebezpiecznym dla środowiska i zdrowia człowieka, ze względu na zawartość substancji szkodliwych tj. m. in. ołów, kadm i rtęć. Ze względu na duże rozproszenie miejsc powstawania tego rodzaju odpadów, znaczna ilość baterii i akumulatorów znajduje się w strumieniu odpadów komunalnych i ostatecznie jest deponowana na składowiskach odpadów komunalnych. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206) odpadowe baterie i akumulatory zostały zaklasyfikowane do grupy 16 (Odpady nieujęte w innych grupach) i podgrupy (Baterie i akumulatory). W tej podgrupie wyszczególniono następujące rodzaje odpadów niebezpiecznych:

11 Kod odpadu Baterie i akumulatory ołowiowe Baterie i akumulatory niklowo-kadmowe Baterie zawierające rtęć Selektywnie gromadzony elektrolit z baterii i akumulatorów Baterie i akumulatory ołowiowe ( ) stanowią około 90% całkowitej ilości zużytych baterii i akumulatorów. Wytwórcami odpadowych akumulatorów są podmioty gospodarcze (głównie branża transportowa) oraz indywidualni użytkownicy samochodów. Pozostałe ilość akumulatorów ołowiowych to źródła zasilania awaryjnego instalacji elektrycznej i sygnalizacyjnej urządzeń w energetyce, telekomunikacji, górnictwie oraz źródła zasilania wózków akumulatorowych, transporterowych, podnośników itp. Baterie i akumulatory niklowo-kadmowe ( ) - wielkogabarytowe są wykorzystywane jako źródło prądu stałego do podtrzymywania napięcia m. in. w następujących działach gospodarki: górnictwie, telekomunikacji, kolejnictwie, czy hutach. Akumulatory te charakteryzują się długą żywotnością (ok lat). - małogabarytowe są wykorzystywane głównie w telefonach bezprzewodowych oraz komórkowych sprzedawanych w latach Baterie zawierające rtęć ( ) były stosowane w Polsce jeszcze w połowie lat 90 tych. Obecnie firmy produkujące baterie pierwotne nie stosują rtęci. Stan aktualny W wyniku przeprowadzonej analizy, stwierdzono, że na terenie powiatu gliwickiego w 2003 roku powstały następujące ilości ww. odpadów: Baterie i akumulatory ołowiowe ok. 12 Mg Baterie i akumulatory niklowo-kadmowe ok. 2,1 Mg, Selektywnie gromadzony elektrolit z baterii i akumulatorów ok. 1,1 Mg co stanowi łącznie ok. 15,2 Mg. W tabeli 4-5 podano największych wytwórców baterii i akumulatorów w 2003 roku. Tabela 4-5 Najwięksi wytwórców baterii i akumulatorów w 2003 roku. Wytwórca kod Ilość [Mg] Kompania Węglowa S.A. KWK KNURÓW , , ,01 3,279

12 Kompania Węglowa KWK Szczygłowice , , ,08 6,73 Razem: 10,009 Najwięksi wytwórcy wytworzyli w 2003 roku ok. 10 Mg odpadów tego rodzaju, co stanowi niecałe 66% całej zbilansowanej ilości odpadów. Na terenie powiatu gliwickiego (w Knurowie, Pyskowicach i Sośnicowicach) prowadzi się zbiórkę akumulatorów na terenie sklepów, posiadających stosowne zezwolenie Starosty Gliwickiego (załącznik 3-1). Na terenie miasta Pyskowice była prowadzona zbiórka baterii zorganizowana przez MPGK w Pyskowicach. Brak danych nt. ilości zebranych odpadów. Oszacowanie ilości akumulatorów ołowiowych i stacjonarnych źródeł prądu - Akumulatory ołowiowe pochodzące z samochodów osobowych: Na terenie powiatu na koniec 2003 roku zarejestrowanych było sztuk samochodów osobowych. Przyjmując, wymianę akumulatora co 3,5 roku oraz wagę akumulatora 12 kg, ilość zużytych akumulatorów pochodzących z samochodów osobowych wynosi ok. 119,3 Mg, - Akumulatory ołowiowe pochodzące z samochodów ciężarowych: Na terenie powiatu na koniec 2003 roku zarejestrowanych było sztuk samochodów ciężarowych. Przyjmując, wymianę akumulatora co 3 lata oraz wagę akumulatora 34 kg, ilość zużytych akumulatorów pochodzących z samochodów ciężarowych wynosi ok. 41,3 Mg. Łączna ilość akumulatorów ołowiowych wynosi 160,6 Mg - Akumulatory używane jako stacjonarne źródła prądu. Średnio przyjmuje się, że z ich wymiany powstaje ok. 10% złomu ze środków transportu, czyli 16,06 Mg Pojazdy wycofane z eksploatacji Samochód po zakończeniu użytkowania staje się odpadem niebezpiecznym. Szkodliwe oddziaływanie na środowisko (gleba, wody gruntowe, atmosfera) pojazdów wycofanych z eksploatacji spowodowane jest występowaniem w nim wielu substancji niebezpiecznych, które mogą przedostać się do wszystkich elementów środowiska w wyniku niekontrolowanego postępowania z tego rodzaju odpadami. Ocenia się, że około 85% średniej masy pojazdu może być ponownie wykorzystane. W związku z powyższym zużyte lub nie nadające się do użytku samochody powinny być przekazywane przez ostatniego właściciela firmom posiadającym uprawnienia wojewody do demontażu samochodów i do wydawania zaświadczeń o przyjęciu samochodu do kasacji. Wyspecjalizowane stacje demontażu samochodów usuwają substancje niebezpieczne, prowadzą odzysk materiałów, części i podzespołów mogących być ponownie wykorzystanych. Materiały odzyskane w wyniku procesu demontażu przekazuje się uprawnionym odbiorcom w celu recyklingu, a odpady dla których recykling materiałowy nie jest uzasadniony ekonomicznie lub ekologicznie są kierowane do unieszkodliwienia termicznego lub deponowane na składowiskach. Stan aktualny Ilość zarejestrowanych samochodów osobowych w powiecie gliwickim z przedstawiono w tabeli 4-6.

13 Tabela 4-6 Ilość zarejestrowanych samochodów w powiecie gliwickim Rodzaj samochodu Rok Ilość zarejestrowanych Przyrost ilości zarejestrowanych samochodów [szt.] [szt.] samochodów osobowych samochody ciężarowe Ilość samochodów przeznaczonych do unieszkodliwienia (kasacji) wynosiła w 2002 i 2003 roku odpowiednio 169 i 77 sztuk. Natomiast ilość samochodów wyrejestrowanych w 2002 i 2003 roku wynosiła odpowiednio 99 i 106 sztuk. Zarówno w 2002 roku, jak i w 2003 roku po ok sztuk samochodów zostało przerejestrowanych do innych urzędów na terenie kraju. Zbiórkę wraków samochodowych prowadzi się na terenie gminy Sośnicowice. Firma SZOMBARA (Trachy, ul. Raciborska 22) posiada decyzję Wojewody Katowickiego OŚ VIII/7653/474/98 z dnia roku na prowadzenie działalności, w wyniku której powstają odpady z demontażu pojazdów. W 2003 roku firma przyjęła do złomowania 71 pojazdów Odpady z urządzeń elektrycznych i elektronicznych W krajach Unii Europejskiej obecną strategię w dziedzinie ochrony środowiska określa Dokument VI Program Działań w Ochronie Środowiska Unii Europejskiej na lata pt. Environment 2010: Our future, Our choice ( Środowisko 2010: Nasza przyszłość, nasz wybór ). Dyrektywy Unii Europejskiej stanowią jedną z form prowadzenia polityki proekologicznej. Wszystkie prawa członkowskie muszą spełnić cel określony w dyrektywie na podstawie własnych aktów prawnych. W zakresie odpadów sprzętu elektrycznego i elektronicznego przygotowano dyrektywy lub projekty dyrektyw, które regulują następujące zagadnienia: - powtórnego zagospodarowania lub utylizacji odpadów elektronicznych (Directive on Waste from electrical and Electronic Equipment WEEE (2002/96/EC)), - ograniczeń w stosowaniu substancji niebezpiecznych (Directive on the Restriction of the use of certain Hazardous Substances in electrical and electronic equipment RoHS (2002/95/EC)). - proekologiczne projektowanie sprzętu elektrycznego i elektronicznego (Directive on the impact on the environment of electrical and Electronic Equioment - EEE- projekt). Sprzęt elektryczny i elektroniczny jest głównie wykonany z tworzyw sztucznych (często z zawartością środków zmniejszających palność) i metali, a w mniejszej ilości ze szkła i papieru. Materiały, tj. metale i tworzywa sztuczne, mogą stwarzać zagrożenie dla środowiska naturalnego, w tym ludzi, wynikające z wchłaniania szkodliwych substancji, powstających podczas aktualnie stosowanych metod postępowania ze zużytym sprzętem elektrycznym i elektronicznym. Głównym sposobem postępowania ze zużytym sprzętem elektrycznym i elektronicznym jest składowanie. Obecnie szacuje się, że ok. 90% zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego jest lokowane na składowiskach komunalnych bez prowadzenia wstępnej segregacji. Ze względu na niejednokrotnie nieprawidłowe uszczelnienie składowisk wiele związków toksycznych przenika do wód gruntowych. Głównym czynnikiem stwarzającym duże niebezpieczeństwo pod względem ekologicznym jest zawartość w sprzęcie elektrycznym i elektronicznym metali ciężkich, (tj. ołów, kadm, arsen, chrom i nikiel). Dodatkowo wybuchające na składowiskach niekontrolowane pożary są powodem emisji do środowiska substancji toksycznych, tj. dioksyny i furany. Prawidłowo prowadzona gospodarka odpadowym sprzętem elektrycznym i elektronicznym powinna uwzględniać: - selektywną zbiórkę, - sortowanie, demontaż oraz przetwarzanie (recykling),

14 - odzysk lub unieszkodliwianie. Szacunkowe ilości Zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne pochodzą z następujacych źródeł: gospodarstwa domowe oraz inni użytkownicy, tj. przemysł, instytucje, biura, szpitale i handel. Na terenie powiatu gliwickiego nie prowadzi się zbiórki zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego. Szacunkowa ilość odpadów elektrycznych i elektronicznych powstających na terenie powiatu gliwickiego wynosi ok. 464 Mg Środki ochrony roślin (pestycydy) Zgodnie z katalogiem odpadów (Dz. U. Nr 112, poz z 2001 r.) na terenie powiatu gliwickiego są składowane, wytwarzane i zbierane następujące rodzaje środków ochrony roślin zaliczanych do odpadów niebezpiecznych Odpady agrochemikaliów zawierające substancje niebezpieczne, w tym środki ochrony roślin I i II klasy toksyczności (bardzo toksyczne i toksyczne), Przeterminowane środki ochrony roślin I i II klasy toksyczności (bardzo toksyczne i toksyczne), Opakowania zawierające pozostałości substancji niebezpiecznych lub nimi zanieczyszczone (np. środkami ochrony roślin I i II klasy toksyczności bardzo toksyczne i toksyczne), Środki ochrony roślin I i II klasy toksyczności (bardzo toksyczne i toksyczne, np. herbicydy, insektycydy). Odpady te pochodzą z: - przeterminowanych preparatów, które zostały wycofane z obrotu i zdeponowano w mogilnikach lub magazynach środków ochrony roślin, - bieżącej produkcji, dystrybucji i stosowania w rolnictwie. Stan aktualny Na terenie powiatu gliwickiego znajduje się składowisko, mogilnik i magazyny z przeterminowanymi środkami ochrony roślin. Największa ilość znajduje się na terenie Instytutu Ochrony Roślin w Sośnicowicach w przejściowym, zamkniętym i bezpiecznym składowisku, w którym jednorazowo złożono odpady pochodzące z uszkodzonego, zlikwidowanego mogilnika należącego do Instytutu oraz odpady zebrane z terenu gminy. Masa odpadów zabezpieczonych w składowisku wynosi netto (bez pojemników) ok. 57,6 Mg. Ponadto w wydzielonej szczelnej kwaterze składowiska zdeponowano ok. 500 Mg gruntu skażonego środkami ochrony roślin. Składowisko posiada pozwolenie na użytkowanie ważne do stycznia 2006 roku i do tego czasu powinno być zlikwidowane. Do końca 2005 r. Instytut planuje likwidację obiektu. W wyniku przeprowadzonej analizy stwierdzono, że ilość odpadów pestycydowych na terenie powiatu gliwickiego wynosi: 51 Mg. Plan Gospodarki Odpadami dla województwa śląskiego podaje, że na terenie powiatu istnieje także mogilnik w Pilchowicach (ok. 10 Mg) i magazyn na terenie Knurowa-Szczygłowic (382 Mg). Mogilniki te nie zostały do tej pory odnalezione. Zgodnie z przeprowadzoną ankietyzacją stwierdza się, że istnieją dwa magazyny na terenie Wielowsi, w których zgromadzono łącznie 4,47 Mg odpadowych środków ochrony roślin. Łącznie ilość odpadów pestycydowych zgromadzonych na terenie powiatu wynosi ok. 72,5 Mg. Ilość bieżąco wytwarzanych niebezpiecznych odpadów pestycydowych jest nieznaczna. Wytwórcami są rolnicy, dystrybutorzy środków ochrony roślin oraz Instytut Ochrony Roślin w Sośnicowicach (odpady powstają w wyniku działalności statutowej Instytutu). Ponadto Instytut Ochrony Roślin prowadzi działalność związaną z usuwaniem i likwidacją odpadów pestycydowych pochodzących z mogilników, magazynów działających i zlikwidowanych instytucji lub od rolników indywidualnych. Część z tych odpadów jest zbierana na terenie Instytutu, a następnie na bieżąco likwidowana w spalarni Lobbe w Dąbrowie Górniczej. łącznie z odpadami wytwarzanymi w Instytucie. Ilość odpadów przejściowo magazynowanych na terenie instytutu wynosi maksymalnie 15 kg. W 2003 roku (wg sprawozdania Instytutu złożonego w Urzędzie Marszałkowskim) Instytut Ochrony Roślin zebrał i zlikwidował

15 następujące ilości odpadów niebezpiecznych: - 15,6 Mg odpadów o kodzie (odpady agrochemikaliów zawierających substancje niebezpieczne), - 1,6 Mg odpadów o kodzie (opakowania zawierające substancje niebezpieczne) Odpady zawierające azbest Odpady zawierające azbest to odpady powstające przy demontażu wyrobów azbestowo-cementowych lub wyrobów izolacyjnych zawierających azbest. W trakcie prowadzenia prac demontażowych, podczas szlifowania wyrobów, cięcia czy łamania płyt elewacyjnych powstaje pył, zawierający włókna respirabilne zawieszone w powietrzu, które mają właściwości rakotwórcze. Z tego względu odpady zawierające azbest zaklasyfikowano jako odpady niebezpieczne. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów odpadom zawierającym azbest nadano następujące kody: odpady z przetwarzania azbestu, odpady zawierające azbest (z hutnictwa szkła), odpady zawierające azbest z produkcji elementów cementowo- azbestowych, opakowania z metali zawierające niebezpieczne, porowate elementy wzmocnienia konstrukcyjnego (np. azbest) włącznie z pustymi pojemnikami ciśnieniowymi, zużyte urządzenia zawierające azbest, materiały izolacyjne zawierające azbest, materiały konstrukcyjne zawierające azbest. Zasady bezpiecznego postępowania z odpadami zawierającymi azbest regulują następujące przepisy prawne; - ustawa o odpadach, - ustawa prawo ochrony środowiska, - ustawa o zakazie stosowania wyrobów azbestowych, - rozporządzenia wykonawcze: - rozporządzenie Ministra Gospodarki w sprawie sposobów bezpiecznego użytkowania oraz warunków usuwania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. Nr 138, poz. 895 z 1998 r.), - rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej dotyczące zasad BHP przy usuwaniu i zabezpieczaniu wyrobów zawierających azbest (Dz. U. Nr 71, poz. 649 z 2004 r.). oraz Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski, który został zatwierdzony przez Radę Ministrów dnia 14 maja 2002 roku. Zgodnie z tym programem, do 2032 roku na terytorium Polski powinny być zlikwidowane wszystkie odpady zawierające azbest (wyroby azbestowe). Stan aktualny W wyniku przeprowadzonej analizy stwierdzono, że na terenie powiatu gliwickiego wytworzono następujące ilości odpadów azbestowych: Mg Mg, ,31 Mg, ,73 Mg, co daje łącznie ok Mg. W załączniku 4-2 stanowiącym pismo (PINB-0717/5/04) Powiatowego Inspektoratu Nadzoru Budowlanego powiatu gliwickiego przedstawiono wykaz zgłoszonych obiektów zawierających elementy z udziałem azbestu (ok. 120 budynków).

16 Wg danych z gmin, na terenie gminy Pilchowice zinwentaryzowano m 2 płyt azbestowych, w tym m 2 płyt pochodzi od osób fizycznych. Wykaz firm posiadających zezwolenie Starosty Gliwickiego zatwierdzające program gospodarki odpadami niebezpiecznymi wytwarzanymi przez dany podmiot gospodarczy na terenie powiatu gliwickiego przedstawiono poniżej. Program ten dotyczy odpadów o kodach (materiały izolacyjne zawierające azbest) i (materiały konstrukcyjne zawierające azbest). Podmiot gospodarczy Adres Nr decyzji Data ważności ABBA-EKOMED Toruń, Poznańska 152 WR-7649/47/10/ Autoryzowany Zakład Budowlany Cieszyn, Kresowa 27 WR-7649/82/10/ AzDest Warszawa, Pieńkowskiego 5/56 WR /03_(9) DANPOL Tychy, Murarska 28 WR-7649/28/11/ EKOCHEM-EKOSERWVICE Łódź, Kościuszki 99 WR-7649/40/13/ EKOSTAR POLSKA Wrocław Racławicka 15/17 WR-7649/52/10/ ERBUD Rybnik, Podmiejska WR-7649/49/10/ EVEREST W. Gryłko, K. Papuga Brzeszcze, Kościuszki 16 WR /03_(9) EXTREMA-BUD Ostrów Wielkopolski Wrocławska 42 WR /03_(9) FIBR-EX Ruda Śląska. Ździebkowskiej 1 WR-7649/54/10/ IZOLBUD Bielsko-Biała, Powstańców 6 WR /03_(2) LABOR Katowice, Kossutha 7 WR-7649/48/3/ Leokadia Wojnar PPHU Turza Śl., Kościuszki 49 WR /03_(2) MIRBUD Bielsko-Biała, Kolbego 10 WR /02_(4) OLMAK Przed. Techniczne Kraków, Niska 13a WR-7649/33/3/ PLETTAK SERWIS Ostrzeszów, Kościuszki 19 WR /03_(9) POLMAX Gliwice, Wrocławska 2a WR-7649/49/4/ REMBUD-ZREMB Gorzów Wielkopolski, Fabryczna 12 WR-7649/57/10/ SB Spe-Bau Wrocław, Mielecka 21/1 WR /03_(9) SEVEN PHU H.Staszewski Świętochłowice, Wiślan 5/2 WR /03_(9) SZMUSZ ZW Rybnik, Skłodowskiej 7 WR /03_(2) Śląskie Przedsiebiorstwo Budownictwa Katowice, Sikorskiego 41 WR-7649/37/11/ Ogólnego i Usług Technicznych TECHMA PPU Wrocław, Akacjowa 15b WR /03_(2) TERMOEXPORT Warszawa, Żurawia 24/7 WR /03_(9)

17 Podmiot gospodarczy Adres Nr decyzji Data ważności UTIL S. Zacłona Ryczówek, Dolna 8, Rodaki WR /03_(10) Zakład Ogólnobudowlany H.i M.Rogóż Czeladź, Nowopogońska 178 WR /02_(10) Odpady te są składowane na terenie składowiska PPHU KOMART w Knurowie, w sektorze III (ŚR-II-6622/63/2/D/02 z dnia 15 lipca 2002 roku) Odpady zawierające PCB Ze względu na swoje właściwości PCB (ciecze niepalne, o bardzo dobrych własnościach dielektrycznych, odporne na działanie odczynników chemicznych) znalazły liczne zastosowania, szczególnie tam, gdzie tradycyjne oleje mineralne nie mogły być wykorzystane. PCB były szeroko stosowane jako: - podstawowe składniki cieczy izolacyjnych do napełniania transformatorów i kondensatorów, - płyny hydrauliczne, - dodatki do farb i lakierów, - plastyfikatory do tworzyw sztucznych, - środki konserwujące i impregnujące. Zgodnie z obowiązującymi obecnie przepisami prawnymi całkowite wyeliminowanie PCB ze środowiska ma nastąpić do 30 czerwca 2010 roku. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia roku (Dz. U. 96 poz. 860) obliguje podmioty gospodarcze do przeprowadzenia inwentaryzacji urządzeń zawierających PCB w ilości powyżej 5 dm 3 (eksploatowanych i wycofanych z eksploatacji) oraz odpadów PCB w terminie i przedłożenia informacji o wynikach inwentaryzacji Wojewodzie. Stan aktualny Na podstawie informacji o wykorzystanych PCB przekazanych do Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach przez KWK Knurów (pismo Nr MGO/209/2003) stwierdzono, że firma ta posiada 4730 całych urządzeń zawierających PCB oraz ok. 18 Mg oleju zawierającego PCB. Brak danych dotyczących zawartości PCB Inne specyficzne odpady niebezpieczne Do innych rodzajów odpadów niebezpiecznych specyficznych należą: 1. Odpady z przemysłu fotograficznego i usług fotograficznych, grupa 09, w tym: Wodne roztwory wywoływaczy i aktywatorów 0,125 Mg (Szpital Chorób Płuc i Gruźlicy w Pilchowicach), Roztwory utrwalaczy 0,099 Mg (Szpital Chorób Płuc i Gruźlicy w Pilchowicach), co stanowi łącznie ponad 0,2 Mg. 2. Lampy fluorescencyjne o kodzie (Zużyte urządzenia zawierające niebezpieczne elementy inne niż wymienione w ) w ilości 130,8 Mg. Podsumowanie Źródłem powstawania odpadów niebezpiecznych są zakłady przemysłowe (małe, średnie i duże przedsiębiorstwa), a także obiekty infrastruktury. Odpady niebezpieczne pochodzące z sektora gospodarczego są wykorzystywane na miejscu lub przekazywane zewnętrznym odbiorcom w celu ich odzysku lub unieszkodliwienia.

18 Z oceny stanu aktualnego gospodarki odpadami niebezpiecznymi, na podstawie przeprowadzonej ankietyzacji, wynika, że całkowita ilość wytworzonych odpadów niebezpiecznych wynosiła w 2003 roku ok Mg (0,18% całkowitej ilości odpadów pochodzących z sektora gospodarczego). Odpady niebezpieczne zarejestrowane w bazie SIGOP stanowią ok. 0,16% (51 Mg) ilości odpadów zbilansowanych. Do grupy specyficznych odpadów niebezpiecznych należą m. in.: odpady zawierające PCB, oleje odpadowe, baterie i akumulatory, pestycydy, zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne, wycofane pojazdy samochodowe, odpady medyczne i weterynaryjne i odpady zawierające azbest. Specyficzne odpady niebezpieczne stanowią ok. 86% (ok Mg) całkowitej ilości odpadów niebezpiecznych pochodzących z sektora gospodarczego. Dominującymi grupami specyficznych odpadów niebezpiecznych są: - odpady azbestowe ok Mg, - oleje przepracowane ok Mg, - odpady pestycydowe ok. 51 Mg, - odpady medyczne ok. 23 Mg, - PBC ok. 20 Mg - baterie i akumulatory ok. 15 Mg. Pozostałe grupy stanowią ok Mg, co stanowi ok. 14% całkowitej ilości odpadów niebezpiecznych wytworzonych na terenie powiatu gliwickiego.