BIAŁKO PASZ OBJĘTOŚCIOWYCH JAKO PODSTAWA PRODUKCJI MLEKA BEZ GMO

Transkrypt

1 1 BIAŁKO PASZ OBJĘTOŚCIOWYCH JAKO PODSTAWA PRODUKCJI MLEKA BEZ GMO Prof. dr hab. Purwin Cezary Katedra Żywienia Zwierząt i Paszoznawstwa Uniwersytet Warmińsko Mazurski w Olsztynie

2 Mleko bez GMO?! 2

3 NADZIEJA,,przebudowa dawek pokarmowych większy udział kiszonek z traw i motylkowatych jako źródła białka, poprawa zdrowotności, płodności i jakości mleka PROBLEM STEREOTYP MYŚLOWY, że tylko białko pasz treściwych może stanowić uzupełnienie kiszonki z kukurydzy 3

4 MLEKO BEZ GMO?! ROZCZAROWANIE Zamiana soi GMO na soję z certyfikatem nie modyfikowanej genetycznej? A może prawdziwe mleko bez GMO, to mleko bez soi..? 4

5 Aktualny model żywienia krów mlecznych w Polsce: TANIA ENERGIA I DROGIE BIAŁKO Ale czy to oznacza najtańszą produkcję? 5

6 Paradoks tanie źródła białka - kiszonki z traw i motylkowatych wypierane są z dawek krów przez kukurydzę dlatego, że zawierają zbyt mało energii 6

7 KONSEKWENCJE STRATEGIE ŻYWIENIA BYDŁA OPARTE NA KUKURYDZY POCIĄGAJĄ DUŻE KOSZTY UZUPEŁNIENIA NAJDROŻSZY SKŁADNIK BIAŁKO: białko sojowe białko rzepakowe

8 Inny model żywienia krów mlecznych: Dawka: trawiasto - motylkowa kukurydziano - motylkowa Tańsze uzupełnienie zbożowe Mniejsze białkowe i mineralno - witaminowe Dlaczego energię produkujemy na polu, a białko kupujemy? 8

9 DLACZEGO KUKURYDZA TAK DOMINUJE? Wyższy plon energii Łatwe zakiszanie Jednokrotny zbiór i prawie gwarantowany efekt jakości Mniej wymaga wiedzy i myślenia 9

10 PODSUMOWUJĄC Zmniejszenie udziału dawce białka soi Wysokoenergetyczne kiszonki z traw Lucerna jako główny komponent białkowy dawek pokarmowych opartych na kukurydzy Produkcję,,białkowych kiszonek z GPS 10

11 WYSOKOENERGETYCZNE KISZONKI Z TRAW ZMNIEJSZENIE UDZIAŁU DAWCE DLA KRÓW PASZ WYSOKOBIAŁKOWYCH 11

12 K. z kukurydzy 0,90 JPM i 80g b.og., K. z traw 0,90 JPM i 160 g b.og., K. z lucerny 0,84 JPM i 200 g b.og Wartość białkowa 10 kg SM 800 g 1,74 kg soi 2,3 kg rzep 1200 g 2,6 kg soi 3,4 kg rzep Kukurydz Trawa Lucerna 0 12

13 SKŁAD CHEMICZNY TRAWA KUKURYDZA lignina 2% ADL lignina 2% ADL CF celuloza 21% hemiceluloza 24% ADF NDF CF celuloza 20% hemiceluloza 23% ADF NDF cukry rozp. 26% skrobia 30% og. 19% cukry rozp. 11% og. 8%

14 RÓŻNICE W WARTOŚCI ENERGETYCZNEJ I ZAWARTOŚCI BIAŁKA W KISZONKACH (DEWHURST, 2013 ZA INRA, 2007) Gatunek Faza wegetacji JPM (w kg SM) Białko ogólne (g/kg SM) Życica trwała Kukurydza I pokos, kłoszenie do 10% I pokos, kłoszenie 10% I pokos, koniec kwitnienia II pokos, kwitnienie 25% SM 30% SM 35% SM 1, , ,2 1,01 0,97 0,9 0, ,6 0,3 0 0, , ,90 8 0, ,83 0,83

15 SKŁAD CHEMICZNY KISZONEK Z I POKOSU ŻYCICY TRWAŁEJ W ZALEŻNOŚCI OD TERMINU (DAWSON, 2002) I pokos 14 maja I pokos 23 maja I pokos 14 czerwca I pokos 3 lipca Sucha masa ph 4,2 3,9 4,0 4,0 N 30,3 25,2 22,6 19,6 N-NH WSC 24,6 22,8 14,7 7,6 NDF OMD 0,756 0,727 0,646 0,588 ED 0,796 0,763 0,646 0,579 Kwas mlekowy 91, ,8 51,9 Kwas octowy 31,9 18,7 20,5 33,4 Kwas masłowy 0,6 2,0 2,4 5,8

16 WARTOŚĆ ENERGETYCZNA (JPM) KISZONKI Z ŻYCICY TRWAŁEJ W ZALEŻNOŚCI OD TECHNOLOGII KISZENIA I POKOS, POCZĄTEK KŁOSZENIA 1 0,96 0,92 0,97 0,96 0,95 0,95 0,89 0,88 świeża krótka sieczka bez dodatków świeża krótka sieczka z dodatkami świeża długa sieczka bez dodatków przewiędnięta 35% SM świeża krótka sieczka krótka sieczka z dodatkami

17 O`MARA I IN., 1998 Założenia: 56 krów H-F Kiszonka z traw + 6 kg mieszanki (18%) Kiszonka z kukurydzy + 6 kg mieszanki ( 34%) Kiszonka z traw Kiszonka z kukurydzy Sucha masa g/kg Białko ogólne g/kg SM NDF g/kg SM ph 3,91 3,98 N-NH3 g/kg N Strawność SM % 75,9 69,4

18 POBRANIE SUCHEJ MASY (KG/D) ,8 10,7 Kiszonka z traw Kiszonka z kukurydzy

19 PRODUKCJA MLEKA (KG/D) ,4 23,1 Kiszonka z traw Kiszonka z kukurydzy

20 WYDAJNOŚĆ PRODUKCJI MLEKA 0,99 kg 3,2 kg 1,55 1,45 1,53 1,35 1,43 Kiszonka z traw Kiszonka z kukurydzy

21 JAK ZROBIĆ KISZONKĘ Z TRAW RÓWNĄ WARTOŚCI ENERGETYCZNEJ KISZONCE Z KUKURYDZY

22 UWAGA!!!!! Szacowana wielkość uzupełnienia w zależności od wartości energetycznej kiszonki z traw -> Krowa 30 kg mleka - TMR 0,95 JPM/kg SM Faza wegetacji Początek kłoszenia Wartość energetyczna kiszonki (JPM/kg SM) Dodatek paszy treściwej (kg) Wartość energetyczna dawki pokarmowej (JPM/kg SM) 0,90 0,25 0,95 Pełnia kłoszenia 0,80 0,70 0,95 Początek kwitnienia Pełnia kwitnienia 0,70 1,15 0,95 0,60 1,60 0,95

23 Gatunki traw znaczny udział życic Faza zbioru I kłoszenie (10-15 maja) czas odrostu II 30 dni (10-15 czerwca), czas odrostu III 35 dni (15-20 lipca), czas odrostu IV 40 dni (20-25 sierpnia). Sprzyjające warunki pogodowe -> godziny podsuszania. Nie więcej!! Złe warunki pogodowe -> zakiszanie bez podsuszania (zapewnić odpływ soków lub drenaż słomą, ewentualnie jeśli,,dokładamy pokos do pokosu w tym samym silosie, wtedy podsuszony materiał z poprzedniego zbioru zabsorbuje nadmiar wody ze świeżej zielonki. 23

24 24

25 25

26

27 Duże zagęszczenie surowca - zakiszanie wilgotnych traw zapewnia bardzo łatwe ubijanie, Krótka sieczka - zbiór najlepiej sieczkarnią lub przyczepą z nożami, Dodatek kiszonkarski - preparat chemiczny z kwasem mrówkowym (+ 0,05 JPM; % białka właściwego) Zbiór prasą: podsuszanie powinno trwać 24 godziny, zgniot minimum 180 kg SM/m 3,masa balotu (1,2 x 1,2m;35% SM) - ok. 700 kg przy zawartości 27

28

29 LUCERNA JAKO GŁÓWNY KOMPONENT BIAŁKOWY DAWEK POKARMOWYCH OPARTYCH NA KUKURYDZY 29

30 PLON BIAŁKA OGÓLNEGO (T/HA) W WARUNKACH EUROPEJSKICH JACQUES CAILLOT, ,5 2 2,3 1,5 1,4 1 0,8 0,5 0 Lucerna Rzepak Soja 30

31 SKŁAD CHEMICZNY ZIELONKI Z LUCERNY

32 LUCERNA TO TYLKO BIAŁKO??? Biologicznie aktywne związki w liściach lucerny siewnej: glikozydy saponinowe (2-3%), uwalniające w procesie hydrolizy wolne formy: kwas medykagenowy (1), soyasapogenole A-F (2) i hederageninę monosacharydy: arabinozę, galaktozę, kwas glukuronowy, glukozę, ramnozę i ksylozę [Newall i wsp. 1996; Oleszek i Jurysta, 1986; Gruenwald i wsp. 1999]. 32

33 związki hydrofobowe z grupy roślinnych steroli, m.in.: β-sitosterol (główny składnik), kampesterol, cykloartenol, α-spinasterol i stigmasterol. związki polifenolowe o aktywności estrogennej: kumestany (kumestrol, lucernol, satiwol, trifoliol) oraz izoflawonoidy: biochaninę A, daidzeinę, formononetynę i genisteinę Witaminy A, B1, B6, B12, C, E, K, β-karoten związków mineralnych - sole wapnia, potasu, żelaza, manganu 33

34 związki izoflawonowe : biochanina A, daidzeina, formononetyna i genisteina) oraz kumestany (kumestrol), reprezentujące klasę fitoestrogenów ze względu na podobieństwo do estradiolu - wykazują działanie zbliżone do selektywnych modulatorów receptorów estrogenowych 34

35 SKŁAD CHEMICZNY (%SM) ZIELONEK Z LUCERNY (2017) I pokos 42, ,1 40, ,5 31,3 30,3 31, ,7 16,6 18,5 18, Białko ogólne Włókno surowe NDF L1 L2 L3 L4 35

36 SKŁAD CHEMICZNY (%SM) ZIELONEK Z LUCERNY (2017) II pokos 39,5 39,1 35,9 38, ,4 26,5 24,7 24,4 22,5 21,8 19,2 19, Białko ogólne Włókno surowe NDF L1 L2 L3 L4 36

37 Wartość 1 kg białka Kiszonka z lucerny Soja Cena 1 tony 321 zł 2000 zł Zawartość białka w 1 tonie 200 kg 450 kg 321 zł/ zł/450 Cena 1 kg białka 1,61 zł 4,44 zł 1 : 2,76

38 KONKURENCYJNOŚĆ ABY LUCERNA I KONICZYNA BYŁY KONKURENCYJNYM ŹRÓDŁEM BIAŁKA MUSZA BYĆ: zbierane we wczesnej fazie - optymalnie ok. 20% (L) i 18% (K) białka ogólnego (40% NDF) niskie starty ilościowe białka podsuszanie niskie straty jakościowe białka - przebieg kiszenia (zagęszczenie; inhibitor proteolizy)

39 ZAGROŻENIA PODCZAS ZAKISZANIA LUCERNY Wysoka pojemność buforowa - wysoka zawartość białka Niska zawartość cukrów WSC Wysoka zawartość NDF właściwości fizyczne WTÓRNA FERMENTACJA kwas masłowy N-NH3 >10% N ogólnego straty energii obniżone pobranie kiszonki przetrwalniki Clostridium

40 40

41 41

42 42

43 MATERIAŁ DO KISZENIA TERMIN ZBIORU I ZAWARTOŚĆ SUCHEJ MASY Faza wegetacji w czasie koszenia Zawartość suchej masy Zbiór (obłamywanie liści) Maksymalizacja wartości pokarmowej kiszonki, jej jakości i smakowitości

44 ZAKISZANIE W SILOSACH Zbiór w fazie pączkowania Zbiór sieczkarnią (1-3 cm) Zielonka przewiędnięt a

45 DWUFAZOWY SYSTEM ZAKISZANIA Zbiór w fazie pączkowania Kondycjoner

46 ZAKISZANIE NA PRYZMACH Kwas mrówkowy Ubicie!

47 DWUFAZOWY SYSTEM ZAKISZANIA Podsuszanie 40-45% suchej masy (2 doby) Źródło:

48 DWUFAZOWY SYSTEM ZAKISZANIA Prasa wysokiego zgniotu z nożami

49 KONIECZNIE Z DODATKIEM KWASU! Poprawa jakości białka o ok. 30% Poprawa wartości energetycznej 5% Poprawa pobrania kiszonki o 10% Koszt dodatku chemicznego do zakiszania 20 zł/t zielonki 20 zł/t zielonki = 100 zł/t suchej masy = = 100 zł /200 kg białka = 0,50 zł na 1 kg białka 1 kg białka kiszonki z lucerny 1,61 + 0,50 = 2,10 zł

50 LUCERNA : KONICZYNA CZERWONA Ilość białka NPN Cukry Niższa strawność, Niższa wartość energetyczna Zawartość mineralnych Produkcja białka z ha Jakość białka PPO, białko właściwe Wrażliwość białka na zagrzewanie ADIN Wyższa strawność SO Wyższa wartość energetyczna

51 N-mleka/N paszy (%) WYDAJNOŚĆ WYKORZYSTANIA AZOTU DEWHURST I IN., 2003

52 WYDAJNOŚĆ MLEKA (KG/DZIEŃ) DEWHURST I IN., 2003

53 POBRANIE SUCHEJ MASY KISZONKI (KG/DZIEŃ) DEWHURST I IN., 2003

54 MONITORING TERMICZNY BALOTÓW REJESTRATRACJA TEMPERATURY GODZ. SQUIRELL (GRANT 2020) Z ELEKTRODAMI TERMISTOROWYMI (50T)

55 ZMIANY TEMPERATURY W KISZONKACH Zmiana zawartości azotu nierozpuszczalnego w kwaśnym detergencie (ADIN) w kiszonkach g kg-1n ogólnego g kg-1n ogólnego Lucerna LNO 220 Lucerna ºC godz. LNF LWO LWF dni LNO LNF LWO LWF Koniczyna czerwona KNO 220 Koniczyna czerwona ºC KNF KWO KWF godz dni KNO KNF KWO KWF

56 OBLICZANIE STOPNIA ZAGĘSZCZENIA SUROWCA W BALOTACH Masa balotu Zawartość SM zielonki Wysokość 1,2 m Średnica 1,2 m Objętość= 3,14 x 0,6m x 0,6 m x 1,2 m =1,36 m kg x 40 % = 200kg SM 200 kg : 1,36 = 147 kg SM/ m kg = 280:1,36= 205 kg sm/m 3 Temp po 24godz= do 45 st C

57 ZAWARTOŚĆ AZOTU BIAŁKOWEGO W ZIELONKACH Z LUCERNY, KONICZYNY CZERWONEJ (G KG -1 N OG.) PURWIN, FIJAŁKOWSKA, świeża podsuszona 550 Lucerna Koniczyna czerwona

58 FRAKCJE BIAŁKA OGÓLNEGO KISZONEK Z LUCERNY WG THE CORNELL NET CARBOHYDRATE AND PROTEIN SYSTEM 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 12,1 10,1 11,5 9,75 1,73 1 2,2 2,93 20, ,6 10,2 53,6 49,6 45,2 8,35 32,8 39,7 8,45 39,3 niski zgniot niski zgniot + FA wysoki zgniot wysoki zgniot + FA C B3 B2 B1 A

59

60 SKŁAD CHEMICZNY ZIELONKI Z CAŁEJ ROŚLINY BADANIA WŁASNE 11 CZERWCA 2016 R. Gatunek Sucha masa g/kg Białko ogólne g/kg SM Łubin żółty Łubin wąskolistny Łubin biały Wyka siewna Bobik Groch polny Groch siewny

61 Gatunek WSC NDF ADF ADL SKŁAD WĘGLOWODANÓW ZIELONKI Z CAŁEJ ROŚLINY (G/KG SM) BADANIA WŁASNE 11 CZERWCA 2016 R. Łubin żółty ,5 Łubin wąskolistny ,5 Łubin biały ,2 Wyka siewna ,9 Bobik ,7 Groch polny Groch siewny ,7 99, ,0

62

63 JĘCZMIEŃ JARY 50% + WYKA JARA 10% + GROCH 20% + PELUSZKA 20%

64

65 66% GROCH + 34% JĘCZMIEŃ JARY

66

67 pszenica 50% + owies 15% + bobik 20% + groch 15%

68 SUSZ Z LUCERNY PRZESZŁOŚĆ CZY PRZYSZŁOŚĆ??? 68

69 PRODUKCJA SUSZU konserwacja+ efekt by-pass wystandaryzowany produkt o wymaganych parametrach pasza dla rożnych gatunków zwierząt pasza rozdrobniona, łatwa do zastosowania 69

70 SUSZ Z LUCERNY A ŻĄDANIA KONSUMENTÓW Produkt ekologiczny - niska chemizacja GMO- wolny Produkt prozdrowotny omega 3 w mleku 70

71 71

72 72

73 73

74 74

75 75

76 76

77 77

78 78

79 79

80 80

81 81

82 82

83 83

84 84

85 85

86 SKŁAD BIAŁKA OGÓLNEGO SUSZU Z LUCERNY bezpośrednie suszenie podsuszanie na polu po ekstrakcji soku B og g SM NPN g/ kg N NDIN g/kg N ADIN g/kg N B B B

87 87

88 JAKOŚĆ BIAŁKA Pasza Lizyna TJ [%BTJE] Metionina TJ [%BTJE] BTJP g Lucerna susz 6,72 1,78 83 Lucerna kiszonka 6,96 1,78 38 Życica wielokw. susz 6,56 2,10 33 Życica wielokw. kiszonka 7,02 2,08 17 Soja 46% bog. 6,89 1, Rzepak 6,78 1, Kukurydza susz 6,70 1,

89 ATUTY SUSZU produkcja suszu z lucerny wpisuje się strategie zazielenienia uznana jakość lucerny jako paszy wydajna produkcja białka roślinnego biodywersyfikacja doskonały przykład produktu bez GMO produkt kompletnie wytwarzany wg standardów HACCP rozwój lokalnej produkcji 89

90 A MOŻE. Najtańsza, Najkrótsza, Najuczciwsza droga do mleka bez GMO to: 90

91 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ 91