SCENARIUSZ ZAJĘĆ. (profilaktyka palenia tytoniu) Cele: 1.Poznanie składników dymu tytoniowego i ich wpływu na organizm człowieka.

Transkrypt

1 SCENARIUSZ ZAJĘĆ (profilaktyka palenia tytoniu) Temat Palenie papierosów i jego skutki dla organizmu. Cele: 1.Poznanie składników dymu tytoniowego i ich wpływu na organizm człowieka. 2. Zapoznanie uczniów ze skutkami palenia tytoniu - metody: burza mózgów, metoda stacji zadaniowych, doświadczenie uczniowskie - środki: karty pracy, prezentacja, materiały źródłowe, zasoby Internetowe, film z doświadczeniem Przebieg zajęć: 1.Faza wstępna -Uczniowie siedzą w kręgu. Każdy z uczniów kończy zdanie: Lubię zapach -Burza mózgów- uczniowie podają swoje skojarzenia do słowa papieros. Nauczyciel zapisuje wszystkie podane odpowiedzi na tablicy. Następnie wspólnie z uczniami próbuje je pogrupować w taki sposób, aby oddzielić negatywne skojarzenia związane z papierosem. 2.Faza realizacyjna -Stacje zadaniowe- praca w grupach 2-3 osobowych Grupy siadają przy stolikach, gdzie znajdują się kartki z zadaniami i materiałami umożliwiającymi rozwiązanie tych zadań. Każda grupa otrzymuje kartkę na której powinna wykonać zadania z każdej stacji. Po wykonaniu pracy liderzy grup czytają odpowiedzi, zaś pozostałe osoby uzupełniają ich wypowiedzi swoimi pomysłami. stacja numer 1. Wymień powody dlaczego ludzie palą (wskazówka: podziel motywy palenia ze względu na wiek: dorośli i młodzież) stacja numer 2. Jakie substancje znajdują się w dymie papierosowym? stacja numer 3. Jakie są skutki palenia tytoniu -doświadczenie sztuczny palacz Nauczyciel przeprowadza doświadczenie w celu pokazania uczniom wpływu dymu tytoniowego na płuca człowieka człowieka. Przebieg doświadczenia:

2 Przygotowana została butelka w korku której zrobiony został otwór w którym osadzono rurkę. Podobnie osadzona została rurka przy dnie butelki. Oba miejsca zostały uszczelnione plasteliną. Do butelki została wlana woda. Po zakręceniu korka wkładamy papierosa do rurki i zapalamy go. Otwieramy rurkę przy dnie butelki by woda swobodnie wypływała, powodując wypalanie papierosa. Po zakończeniu przykładamy filtr do wlotu butelki a dolną rurką wtłaczamy powietrze za pomocą pompki. Omówienie doświadczenia: Pytania do uczniów: Jak wygląda filtr po doświadczeniu? Jakie są skutki działania dymu papierosowego na płuca człowieka? 3. Podsumowanie zajęć Każdy uczeń kończy zdanie: Dzisiaj na zajęciach najbardziej mi się podobało.../ dowiedziałem się że..

3 STACJA NUMER 1 Wymień powody dlaczego ludzie palą (wskazówka: podziel motywy palenia ze względu na wiek: dorośli i młodzież) STACJA NUMER 2 Jakie substancje znajdują się w dymie papierosowym? STACJA NUMER 3 Jakie są skutki palenia tytoniu

4 MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE Co znajduje się w dymie tytoniowym Efekt działania nikotyny odczuwany jest już w ciągu kilku sekund po zapaleniu papierosa. Dzieje się tak dlatego, że nikotyna, drogą krwi, bardzo łatwo przedostaje się do mózgu, gdzie pobudza odpowiednie receptory. Wśród osób palących panuje błędne przekonanie o jego kojącym i uspokajającym działaniu. Osoba uzależniona od nikotyny zapalając papierosa zaspokaja głód nikotynowy, który wywołuje rozdrażnienie. Stąd błędne przekonanie o wyciszającym działaniu palenia. W rzeczywistości nikotyna należy do substancji pobudzających. Stymuluje ona wydzielanie 3 przekaźników nerwowych: acetylocholiny, adrenaliny i noradrenaliny. Substancje te odpowiedzialne są za rozszerzenie źrenic, stłumienie bólu, głodu, uczucie gotowości do działania. Ponadto wpływają one na układ krążenia zwiększając częstość akcji serca, ciśnienie tętnicze krwi wywołując skurcz naczyń wieńcowych (czyli naczyń zaopatrujących serce w substancje odżywcze). Jeśli efekt ten zostanie wywołany u osoby z chorobą wieńcową (czyli ze zwężonymi miażdżycowo naczyniami wieńcowymi) może doprowadzić to do niedotlenienia mięśnia sercowego, dolegliwości bólowych w klatce piersiowej, a nawet do zawału serca. Co, oprócz nikotyny, wdychamy wraz z dymem tytoniowym? substancje drażniące, m.in. cyjanowodór, czyli gaz pruski używany przez hitlerowców do wykonywania wyroków śmierci w komorach gazowych. tlenek węgla- ten sam, który ulatnia się z nieszczelnych piecyków, powodując często w okresie jesienno-zimowym liczne zatrucia, a nawet zgony. Tlenek węgla zastępuje miejsce tlenu w hemoglobinie, czyli w części krwinki czerwonej odpowiedzialnej za transport tlenu do tkanek. U osób palących tytoń poziom tlenku węgla we krwi jest zwiększony, natomiast poziom tlenu obniżony. Osoba paląca tytoń jest więc przewlekle niedotleniona. substancje rakotwórcze: policykliczne węglowodory aromatyczne, nitrozaminy (powodujące raka płuca, krtani, jamy ustnej), 4-aminodwufenyl (rak pęcherza moczowego), N- nitrozonornikotyna (rak jamy ustnej i przełyku), arsen (stosowany jako popularna trutka na szczury), kadm, nikiel, chrom, izotopy promieniotwórcze, fenol, estry kwasów tłuszczowych, aldehyd octowy i wiele innych. Substancje te dostają się do płuc, stamtąd do krwi, a wraz z nią do całego ciała. Oprócz tego osadzają się one w ślinie, a wraz z nią rozprowadzane są w przewodzie pokarmowym, stamtąd również przedostają się do krwi. Dlatego palenie bez zaciągania się" w żaden sposób nie chroni przed przedostawaniem się szkodliwych substancji do tkanek. Biorąc pod uwagę powyższe dane łatwo wyobrazić sobie, że zapalenie papierosa (ale również fajki i innych wyrobów, czy żucie tytoniu) wywołuje szkodliwe działanie nie tylko na układ oddechowy, ale na wszystkie narządy.

5 Należy pamiętać, że efekty te są wywoływane bez względu na rodzaj palonych papierosów- papierosy tzw. slimy, czy mentolowe, działają dokładnie tak samo i są tak samo szkodliwe jak te zwykłe. Lek. Agata Sawina źródło: Długoterminowe skutki palenia tytoniu Palenie tytoniu jest związane ze zwiększonym ryzykiem chorób nowotworowych, chorób układu oddechowego i układu krążenia. Spośród chorób układu krążenia palenie tytoniu znacznie zwiększa częstość występowania: miażdżycy tętniaka aorty choroby Buergera czyli zakrzepowo-zarostowego zapalenia naczyń, dotyczącego głównie naczyń kończyn dolnych, prowadzącego do niedokrwienia kończyn i martwicy krwotoku mózgowego u osób z nadciśnieniem tętniczym Palenie tytoniu wywołuje niekorzystne zmiany w profilu lipidowym osocza czyli w składzie tłuszczy znajdujących się we krwi. Obniża ono stężenie tzw. dobrego cholesterolu (HDL) i zwiększa stężenie frakcji szkodliwych (LDL). Palenie tytoniu powoduje również zwiększenie poziomu leukocytów, czyli białych krwinek, odpowiedzialnych za nasilenie reakcji zapalnych, a także za wzrost gotowości prozakrzepowej krwi, tzn. za łatwiejsze powstawanie zakrzepów i zatorów. Dodatkowo substancje zawarte w dymie tytoniowym znacznie uszkadzają śródbłonek naczyń krwionośnych, czyli cieniutką warstwę ochronną wyścielającą wnętrze tętnic. Uszkodzenia te, razem z niekorzystnymi zmianami w składzie lipidów, wzrostem poziomu leukocytów oraz nasileniem procesów zakrzepowych, prowadzą do szybszego rozwoju miażdżycy tętnic. Miażdżyca jest przewlekłą chorobą, która polega na nieprawidłowym odkładaniu się tłuszczy w ścianie tętnic, które ulegają przewlekłemu procesowi zapalnemu. To z kolei prowadzi do powstawania w naczyniach zwężeń utrudniających przepływ krwi, a w konsekwencji niedotlenienie narządów. Ponieważ miażdżyca jest chorobą tętnic, a te znajdują się w całym ciele, zmiany mogą więc dotyczyć wszystkich narządów: Serce: miażdżyca tętnic wieńcowych czyli choroba niedokrwienna serca, prowadząca do zawału mięśnia sercowego oraz groźnych zaburzeń rytmu serca; Mózg: miażdżyca tętnic szyjnych i tętnic mózgowych prowadząca do udaru mózgu, a rozwijając się powoli, do wystąpienia otępienia; Przewód pokarmowy: miażdżyca tętnic brzusznych prowadzi do zaburzeń trawienia i wchłaniania składników odżywczych oraz wystąpienia tzw. chromania brzusznego, czyli dolegliwości bólowych w jamie brzusznej pojawiających się po każdym posiłku. Zmiany te prowadzą do niedożywienia, wyniszczenia i zaburzeń nerwicowych; Kończyny: miażdżyca dotyczy częściej tętnic kończyn dolnych i prowadzi do ich niedokrwienia. Występuje tzw. chromanie przestankowe, czyli dolegliwości bólowe kończyn dolnych pojawiających się przy chodzeniu. Z czasem miażdżyca tętnic kończyn dolnych prowadzi do skracania dystansu chromania, nawet do kilku metrów, aż w końcu dolegliwości pojawiają się również w spoczynku. Dodatkowo, w związku z przewlekłym niedokrwieniem, może dojść do

6 zaniku owłosienia kończyn dolnych, oraz do wystąpienia tzw. zmian troficznych, czyli przebarwień, niegojących się ran i owrzodzeń, martwicy i w konsekwencji amputacji kończyny. Narządy płciowe: zaburzenia ukrwienia narządów płciowych prowadzące do zaburzeń wzwodu, impotencji, trudności z osiągnięciem orgazmu. Zmiany w naczyniach tętniczych i w składzie krwi u osób palących prowadzą również do osłabienia ściany naczyń. Stają się one kruche i podatne na uszkodzenia, a konsekwencją tego zjawiska może być powstawanie tętniaków oraz łatwiejsze pękanie naczyń, co zwłaszcza u osób z nadciśnieniem tętniczym może prowadzić do pęknięcia tętniaka aorty czy krwawienia śródczaszkowego, które są stanami bezpośredniego zagrożenia życia. Zwiększenie gotowości prozakrzepowej krwi u osób palących tytoń prowadzi do częstszego występowania u nich udarów mózgu oraz, zwłaszcza u kobiet stosujących hormonalne środki antykoncepcyjne, do zakrzepicy żył głębokich kończyn dolnych oraz zatorowości płucnej. Zatorowość płucna polega na powstawaniu w naczyniach krążenia płucnego zakrzepów i zatorów, które uniemożliwiają przedostawanie się wdychanego tlenu do krwi. Konsekwencją jest nieefektywny oddech i uogólnione niedotlenienie. Jest to stan bezpośredniego zagrożenia życia. Lek. Agata Sawina źródło:

7 Nikotyna jest bezbarwną, oleistą cieczą, która pod wpływem powietrza zmienia się na kolor żółty. Jest to silna trucizna, której jedna kropla, uzyskana z paczki papierosów, jest dawką śmiertelną dla człowieka. Na szczęście, znaczna jej część ulatnia się wraz z dymem, część jednak jest szybko wchłaniana do krwi, a z krwią trafia do mózgu i serca. Dziś nie ulega wątpliwości, że nikotyna ma właściwości uzależniające jest narkotykiem. Tlenek węgla jest gazem, popularnie zwany czadem, o którym niekiedy można przeczytać w gazetach, że ulatniając się z pieca doprowadził do śmiertelnego zatrucia. Gdyby palacz po każdym wciągnięciu dymu nie wdychał w miarę czystego powietrza, to szybko doszłoby do zaczadzenia. Tlenek węgla jest wchłaniany przez błonę śluzową jamy ustnej, zaś wciągnięty do płuc przenika do krwi, w 100% wypierając potrzebny do życia tlen. Tlenek węgla ma 200 razy większe powinowactwo do hemoglobiny niż tlen. Wiąże się z hemoglobiną tworząc karboksyhemoglobinę ( hemoglobinę tlenkowęglową), która nie przenosi tlenu.